Саяхат саба? Жал?ы есім мен жалпы есім

Сабақ жоспары.

Тақырыбы:Жалпы есім мен жалқы есім «Ертегілер еліне саяхат»

Мақсаты: 1. Дидактикалық міндеті:Бастауыш сыныпта өткен, меңгерген

Білімдерін жинақтау, жаттығулар арқылы оқушылардың

Білімдерін, дағдыларын қалыптастыру.

2. Тәжірибелік міндеті: ернтегілердегі кейіпкерлер бойындағы

Ізгі қасиеттерді үлгі ету, көркем шығармаларды өз бетімен

оқу.

3. Дамыту міндеті: білімдерін өз бетінше қолдануда іздену,зерт-

Теу жұмыстарына үйрету.

Сабақтың түрі: Іздендіру.

Сабақтың көрнекілігі: түрлі-түсті суреттер, альбом,«Адасқан әріп» ойын элементі «Әдебиет» оқулығы.

Сабақтың барысы:а) Ұйымдастыру.

ә) Ұй тапсырмасын тексеру

б) Жаңа сабақ

Үй тапсырмасының орындалуына тексеріп болған соң, оқушылардың төменгі сыныпта өткен, меңгергшен білімдерін жаңғырту, іздену жұмыстарын жүргізу.

A) пысықтау сұрақтарын беру.

1. Зат есім дегеніміз не?

2. Зат есімнің сұрақтары қандай?

3. Мысал келтіріңдер.

4.Зат есім нешеге бөлінеді?

5. Жалпы есімге, жалқы есімге кім мысал келтіреді?

Пысықтау сұрақтарына жауап алғаннан кейін жалпы және жалқы есім туралы қайтадан қосымша мағлұмат беру.

Жалпы есім: Біркелкі заттарды жаппай атайтын зат есімдер, жалпы есім деп аталады.Мысалы: Адам-барлық адам атаулы беғрілген сөз,тау-жалпы тау атаулығы берілген атау.

Жалқы есім: Біркелкі заттарды жекелеп (даралап) атайтын зат есімдерді үнемі бас әріппен жазылады. Жалқы есімдерге жататын сөздер.

1. Кісі аттары: Абай, Шәкәрім, Шоқан.

2. Мемлекет, облыс аудан аттары: Қазақстан Республикасы, Қарағанды облысы Абай ауданы т.б.

3. Жер, су ,тау, орман аттары:Ертіс, Іле Алатау, Тарбағатай т.б.

4. Ұйым, мекеме ,зауыт аттары: Шымкент қорғасын зауыты, Жарқын негізгі мектебі тб

5. Газет ,журнал, ән, куй , би аттары: «Абай»журналы, «Жас алаш», «Кел,балалар окылык»,»Сарыжайлау»т.б

6.Мал мен хайуанаттарга арнап қоған атау: Құлагер,Ақтөс,Құтжол.

- Қазір балалар,әдебиет сабағынан өткен ертегілерді тірек ете отырып, бүгінгі өткен тақырыпты,зат есімді қайталау мақсатына ертегілер еліне саяхатқа шығамыз. Ол үшін әдебиеттен өткен ертегілерді еске түссіріміз қажет.

- Сонымен біз ертегілер еліндеміз.Алдымыздан биік қаапа шықты. Есігінде қағаз жапсырылу тұр.Кәне көрелік! Кім оқып жібереді?

Тапсырма№1.

«Уа,қассиетті пендем!Қақпа ашылсын десең мына үзінді қай ертегіден екенін айт!№1тапсырманы орында.

«Сонда баланың тайы сақаның жанына жата қалды.Бала сақаны іліп алды.Тай тұра қашады.Жалмауыз кемпір тұра куады.»

Зат есімді тауып астын сыз.

-Жақсы балалар!Міне, шартты орындадық.Қақпа ашылды.Ертегілер еліне кірдік.Біз хан ордасына кіруіміз керек.Бірақ хан ордасы терең судың ортасында. Бұдан өту үшін қай ертегі кейіпкерін көмекке шақыруға болады?

- Кендебайды

- Дұрыс.Кім осы жерді суреттейтін үзіндіні тауып айтады?

- Кендебайда: «Айырылқылдың суы айыры!»-деген екен, өзеннің суы екіге айырылып , ортадан жола ашылды.

- Балалар, осы үзіндіні дәптерімізге әдемілеп көшіреміз. Жалқы есімді тауып , астын сызамыз.

Міне бұл №2 тапсырма. Тапсырма орындалады, яғни хан ордасына жол ашылды. Хан ордасына жақындаған кезде алдымыздан Дәу кездесті. Жәуден құтылу жолын кім айтады? Тағы да, ертегі кейіпкеріне жүгінеміз. Кәне, ойланайық.

• Бізге қаңбақ шал Дәулерді үйіне шақырады. Әйеліне:
  « Басқа Дәудің басын ас, ортаңғы Дәудің төсін ас, досым Дәудің өзін ас,»- дейді. Үш Дәу қорқып қашып кетеді.

Жалқы есім мен жалпы есімнің астын сыз.

• Біз хан ордасының алдында тұрмыз.Хан ордасына кіру үшін шартты орындау керек. Ол шарт-оқулықтағы 248-жаттығуды дұрыс орындау.

• Балалар, ханның шарты қандай болыу мүмкін?

• Өтірік өлең, өтірік әңгіме айту.

• Оны қайдан білдіңдер?

• «Қырық өтірік» ертегісінен.

• Дұрыс. Ал бұл жолы хан бізге мынадай шарт қойды. Мына сөйлемдердегі әріптердің көбінің орны ауысып кетіпті, сол адасқан әріптерді өз орнына қойып зат есім және оның түрлерін табу.

«Адасқан әріп» ойыны.Кіз түстү. Қыстар жылы жаққа ұштұ.

Марат картаны жуып, Асан партаны ілді.

Қорытынды. Балалар. Міне біз ертегілер еліне саяхатқа шыға отырып әдебиеттен өткен тақырыптарды қайталау мен бірге зат есімді және бүгінгі өткен жалпы және жалқы есімдерді меңгерген білімдеріңді тиянақтадыңдар.

Бекіту. 1. Жалпы есім дегеніміз не?

2. Мысал келтір.

3. Жалқы есім дегеніміз не? Мысал келтір.

Бағалау.Үй тапсырмасы 243-жаттығу.