№ 22 орта жалпы білім беретін мектебі. Орал ?аласы
Рахметуллина А.Н.
?аза? тілі 4-сынып
Саба?ты? та?ырыбы: ?стеу
Саба?ты? ма?саты: а) О?ушыларды? ?стеу туралы ал?ан білімдерін пысы?тау.?стеуді? ма?ыналы? т?рлеріне ажырата білуге ?йрету. ?) О?ушыларды? саба??а деген ?ызы?ушылы?ын арттыру,с?здік ?орын, к?нделікті с?йлеу тілін дамыту. б) ?йымшылды??а, досты??а, адамгершілікке, ?зара ынтыма?тасты??а т?рбиелеу.
Саба?ты? ?дісі: Т?сіндіру, с?ра?-жауап, топтастыру, талдау.
Саба?ты? т?рі: Саяхат.
Саба?ты? к?рнекілігі: Интерактивті та?та, интерактивті та?тада берілген Астана ?аласыны? к?рікті орындарыны? суреттері, кестелер, сызбалар.
?йымдастыру кезе?і
І.?ызы?ушылы?ты ояту
Саба??а дайынды?.К?нге ?олдары?ды созы?дар.К?нні? жомарт с?улелері ананы? н?зік ала?анындай аялайды, сипалайды, жылытады. Си?ырлы к?н барлы? ?кпе мен м??ды ерітіп жібереді. Ж?регімізді жылу мен махаббат?а толтырады.
Барлы?ы: К?н жары?ын ала?ан?а саламын,
Ж?регіме басып ?стай ?аламын.
Ізгі ?рі н?зік, жары?, мейірімді,
Болып кетер сонда дереу жан-жа?ым.
-Міне,ж?регіміздегі осындай жылумен саба?ымызды бастаймыз.
Топ?а б?ліну:
О?ушыларды? алдына ?стеу болатын с?здер жазыл?ан ?а?аздар ?ойылады. ?стеулерді? ма?ыналы? т?рлеріне ?арай 4 топ?а б?лінеді.
І топ.Мезгіл ?стеуі (кеше, б?гін, ерте?, ?азір, кешке, та?ерте? )
ІІ топ.Мекен ?стеуі (ілгері, жо?ары, т?мен, ал?а, арт?а, м?нда)
ІІІ топ.Сын-?имыл ?стеуі (а?ырын,тез,емін-еркін, жылдам, жедел, шапша?)
ІV топ.М?лшер ?стеуі (сонша, м?нша, со??рлым,?жепт?уір,?ыруар, бірталай)
?й тапсырмасын тексеру: 6-жатты?у.
С?здерді о?у.?р топта ?ай с?з арты? екенін тауып,себебін д?лелдеу.
1) ?дейі(?стеу), 2) парта(зат есім), 3)жол-ж?некей(?стеу), 4)?ызы?(сын есім)
с?здері арты?.
ІІ.Ма?ынаны ашу
Б?гінгі саба?ымызды? та?ырыбы: «?стеу». Я?ни ?стеу туралы білімімізді тияна?таймыз. Олай болса мынадай ертегіні ты?дайы?.
«?аза? тілі» елінде «С?з таптары» ша?арында ?стеу деген шал ?мір с?реді екен. ?стеу ?зін таныстырады:
-Мен ?стеумін,тілімізде ?имылды?, іс-?рекетті? ?р т?рлі белгісін, амал-т?сілін,мекенін, мезгілін, себебін, ма?сатын т.б. сипаттарын білдіретін с?здерді ?амтимын.
М??алім:
-Балалар, ?рі ?арай не болуы м?мкін? Ертегіні жал?астырайы?.
І топтан бір о?ушы шы?ып, оны? Мезгіл ?стеуі деген,
ІІ топтан біреуі шы?ып Мекен ?стеуі деген,
ІІІ топтан біреуі шы?ып , Сын –?имыл ?стеуі деген,
І? топтан біреуі шы?ып, М?лшер ?стеуі деген балалары бар екен.
І топ.Мезгіл ?стеуі шы?ып ?зін таныстырады:
Мен Мезгіл ?стеуімін, ?имылды?, іс-?рекетті? мезгілін, мерзімін білдіремін. ?ашан? деген с?ра??а жауап беремін.
ІІ топ.Мекен ?стеуі шы?ады:
Мен Мекен ?стеуімін, ?имыл, іс-?рекетті? болу орнын,ба?ытын білдіремін. ?айда? деген с?ра??а жауап беремін.
ІІІ топ.Сын-?имыл ?стеуі шы?ады: Мен Сын-?имыл ?стеуімін, ?имылды?, іс-?рекетті? амалын, сынын,бейнесін, т?сілін білдіремін. ?алай? ?айтіп? ?алайша? с?ра?тарына жауап беремін.
І? топ.М?лшер ?стеуі шы?ады:
Мен М?лшер ?стеуімін, ?имылды? немесе сынны? м?лшерін, к?лемдік д?режесін, шама-шар?ын білдіремін.?анша? ?аншама? ?аншалы?? ?аншалап? деген с?ра?тар?а жауап беремін.
Олар ?аза? деген халы?ты? бір-бірімен емін-еркін с?йлесіп, ынтыма?тасты?та ?мір с?руіне ы?пал етіпті.
Сергіту с?ті
Аспан?а ?арап к?н к?рдім, Т?менге ?арап жер к?рдім.
О??а, сол?а б?рылып, Егеменді ел к?рдім.
- Б?гінгі саба?ымызда ел ордасы Астана?а саяхат?а шы?амыз.
Ма?сатымыз: Астананы? к?рікті жерлерін аралап к?ре отырып, ?стеу туралы толы?ыра? т?сінік аламыз. -Астана?а ?андай к?лікпен барамыз? -Пойызбен барайы?. -Пойыз?а тек білімді балалар ?ана мінеді. Барлы?ымыз пойызбен жол?а шы?амыз. Астана ?аласына келіп жеттік. Енді Астананы? символына айнал?ан «Б?йтерек» кешеніне барамыз.Оны? иесі ?оян екен. ?оянны? берген тапсырмасын орындаса?, «Б?йтерек» кешеніне енеміз. Олай болса, 3-жатты?уды орындайы?.
О?ушылар м?тінді к?шіріп жазады. ?стеулерді табады. Оларды? ?ай с?з табымен байланыс?анын айтады.
Тоты- ?демі ??с. Ол Африка, Америка ж?не Австралияны? тропиктік ормандарында тіршілік етеді.
Тотыны? ая?ы ?рмелеуге ы??айлы. ?р ая?та?ы т?рт сауса?ты? екеуі ал?а, ?ал?ан екеуі арт?а ?арай біткен. Тотыларды? ?анаты да жа?сы жетілген. Олар к?дімгідей тез ?шады.
–Жарайсы?дар, балалар! ?ане, «Б?йтерек» кешеніне енейік.
– «Б?йтерек» туралы не білеміз?
«Астана-Б?йтерек» кешеніні? биіктігі 97 метр. Металл, ?йнек ж?не бетоннан т?р?ызыл?ан «б?йтерек а?ашыны?» жалпы биіктігі 105 метр, салма?ы 1000 тоннадан асады. Кешенні? ?сті?гі жа?ында орналас?ан алып шар диаметрі 22 метр, салма?ы 300 тонна. Жоба с?улетшісі – Норман Фостер.
-Саяхатымызды ?рі ?арай жал?астырамыз. Келесі аялдамамыз «Пирамида», я?ни «Бейбітшілік пен келісім сарайы». Оны? иесі А? к?гершін екен.
А? к?гершінні? тапсырмасын орындаса?, «Пирамида?а» енеміз.
Сурет бойынша орны ауыстырылып берілген с?здерден с?йлем ??ра. ?стеуді тап.
?орегіне, ?арай, атылады, мысы?, лезде. Кенгуруді?, тез, ж?гіріп, ж?реді, ?зын,
бол?анды?тан, арт?ы, ая?тары.
Жасырынады,дереу, сауытты?, ішіне, ?имылдайды, ?те, шапша?, кесіртке.
тасба?а, жауынан, ?ор?ану, ?шін.
-Жарайсы?дар, балалар, енді «Пирамида?а»
енеміз. Осы «Бейбітшілік пен келісім сарайы»
туралы не білеміз?
- «Бейбітшілік пен келісім сарайы» а?ылшын
архитекторы Норман Фостерді?
жобасымен салын?ан. Оны? табан
?абыр?асыны? ?зынды?ы 62 метр, ауданы 25
мы? шаршы метр. Б?л сарайда ?аза?стан
халы?тары ассамблеясы орталы?ы, м?ражай,
университет,1,5 мы? орынды опера залы, ?ыс?ы
ба? орналас?ан.
-Енді ?р мезгілге сурет бойынша м?тін ??растырылады , сонда «Хан шатырына» барамыз.Оны? иесі а? патшасы Арыстан екен.
Ітоп.К?ктемде к?н жылынады. ?ар ериді. Б?йшешектер шы?ады. А?аштар б?ршік жарады. Дала к?корай шал?ын?а оранады. ??стар жылы жа?тан ?шып келеді. ?й?ыда?ы а?дар оянады.
ІІ топ.Жазда жайма шуа?ты к?ндер басталады. К?н ?за?, т?н ?ыс?а болады. ??стар балапан ?ргізеді. Жемістер піседі. Балалар ?зен, к?лдерде шомылады.
ІІІ топ. К?зде к?н суыта бастайды. А?аштарды? жапыра?тары сар?айып жерге т?седі. ??стар жылы жа??а ?шып кетеді. Асты? піседі. К?к?ністер жиналады. Тиін мен тыш?ан ?ыс?ы азы?ын жинайды.
ІV топ. ?ыста а?аштар мен б?талар жала?аштанады. ?ыстап ?алатын ??стар ауыл ма?ына жа?ын жерде тіршілік етеді. Аю мен кірпі ?й?ы?а кетеді. Шырша а?ашы ?ыстыг?ні де жасыл к?йінде болады. Тиін ?зі ты??ан азы? ?орымен ?оректенеді. Ба?а су т?біндегі лай?а к?міліп алып ?йы?тайды.
«Хан шатырына» келдік. Ол туралы не
білеміз? - «Хан шатыр»- Астана ?аласында?ы ірі ойын-сауы? ж?не сауда-сатты? орталы?ы. Лорд Норман Фостерді? ?иялынан шы??ан с?улет ?ажайыбы. Б?л кешенні? биіктігі 200 метр. Б?л орталы?та ?алалы? ба?, ірі сауда орталы?тары, кинотеатр, концерт залдары бар.
–Келесі аялдамамыз «М?хитаралы» Оны? иесі Акула екен. Акула бізге ?р топ?а тапсырма беріп отыр.
ІІІ. Ой тол?аныс
І топ?а тапсырма. Кестені толтыр. Тиістісіне «+» белгісін ?ой.
Мезгіл ?стеуі
Мекен ?стеуі
Сын-?имыл ?стеуі
Жетістік
де?гейі
?пай саны
Кри - терийі
бая?ыда
1
В
лезде
1
осында
1
?ре?-?ре?
1
іште
1
к?ні -т?ні
1
ІІ топ?а тапсырма. Кестені толтыр. Тиістісіне «+» белгісін ?ой.
Мезгіл ?стеуі
Мекен ?стеуі
Сын-?имыл ?стеуі
Жетістік
де?гейі
?пай саны
Кри - терийі
былтыр
1
В
а?ырын1
ал?а
1
м?нда
1
ерте?
1
шапша?
1
№
Дескрипторлар
Жетістік де?гейі
Кри- терийлері
1.
2.
3.
4.
5.
Т?менде к?рсетілген талаптарды? еш?айсысына ?ол жеткізе алмады. Кестені толтырады. Дегенмен 4-5 ?ателік жіберген.
?стеу та?ырыбыны? мазм?нын т?сінгендігі бай?алады. Кестені толтырды. Дегенмен 3 ?ателік жіберген.
?стеу та?ырыбыны? мазм?нын толы? т?сінеді. Кестені толтырды. Дегенмен 1-2 ?ателік жіберген. ?стеу та?ырыбыны? мазм?нын толы? т?сінген. Ал?ан білімін практикада ?олдана білді.
0
1-2
3
4-5
6
В
?пайларды ба?а?а айналдыру шкаласы
«5»
«4»
«3»
«2»
6 ?пай
4-5 ?пай
3 ?пай
1-2 ?пай
ІІІ топ?а тапсырма. ?арсы м?ндес с?здерді тауып жаз.
?стеулер
?арсы м?ндес с?здер
Жетістік де?гейі
?пай саны
Критерийі
б?гін
1
В
та?ерте?
1
к?ндіз
1
жазда
1
жиі
1
?азір
1
ІVтоп?а тапсырма. ?арсы м?ндес с?здерді тауып жаз.
?стеулер
?арсы м?ндес с?здер
Жетістік де?гейі
?пай саны
Т?менде к?рсетілген талаптарды? еш?айсысына ?ол жеткізе алмады. ?арсы м?ндес с?здерді тауып толтырады. Дегенмен 4-5 ?ателік жіберген. ?стеу та?ырыбыны? мазм?нын т?сінгендігі бай?алады. ?арсы м?ндес с?здерді тауып толтырды. Дегенмен 3 ?ателік жіберген. ?стеу та?ырыбыны? мазм?нын толы? т?сінеді. ?арсы м?ндес с?здерді тауып толтырды. Дегенмен 1-2 ?ателік жіберген. ?стеу та?ырыбыны? мазм?нын толы? т?сінген. Ал?ан білімін практикада ?олдана білді.
?пайларды ба?а?а айналдыру шкаласы
«5»
«4»
«3»
«2»
6 ?пай
4-5 ?пай
3 ?пай
1-2 ?пай
-Балалар, «М?хитаралына» кіреміз. «М?хитаралы
туралы не білеміз?»
-«Думан ойын-сауы? орталы?ында» м?хитаралы,
кинотеатр, ?лкен к?мбезді ке?істік, сауда
н?ктелері, тама?тану орындары бар.
Су ?оры 3 миллион литрге жететін
м?хитаралда те?із ж?ндіктеріні? 100-ден
астам т?рі мекен етеді.
-Енді ойын ойнаймыз. «Орнын тап» ойыны
?стеулерді о?ып, оларды білдіретін ма?ыналы? т?рлеріне ?арай а?аштар?а топтап орналастырады.
Мезгілді білдіретін ?стеулер
Мекенді білдіретін ?стеулер
Сын- ?имылды білдіретін ?стеулер
?уелден
былтыр
?лде?ашан
к?ндіз
?немі ежелден ?азір биыл
ілгеріде
тыс?ары
м?нда
т?мен
сонда
жо?ары ішке ал?а
тез
?олма-?ол
баяу
?ре?-?ре?
етпетінен дереу
жол-ж?некей жедел
«?ашан не істеймін?» ойыны
Екі ба?анда?ы с?здерді ма?ыналы? байланыстарына ?арай топтап, с?з тіркестерімен с?йлем ??ра.
1. Балы? аулау Мен та?ерте? балы? аулаймын.
Келісс?з ж?ргізу -------
1.Та?ерте? Егін су?ару -------
2.Т?с Т?стену -------
3.Кеш Ж?мыстан ?айту -------
4.Т?н ?йы?тау -------
Демалу -------
Ояну --------
Ж?мыс?а бару --------
Астана туралы ?ле? о?ылады.
Астана- арман ?ала,
Ба?ы бір жан?ан ?ала.
Т?расы? жап- жас болып,
Мен ?лкен бол?анда да.
Критериалды ба?алау пара?ы
Аты- ж?ні:__________________
«5»- 10-12
«4»-7-9
«3»-3-6
«2»-1-2
К?ні
Ереже айттым 1 балл
С?йлемді талдадым 1 балл
Шы?армашылы? ж?мысты орындадым 2 балл
Кестені толтырдым 6 балл
С?ра??а жауап бердім 1 балл
Ойын?а ?атыстым
1 балл
Барлы? балл Ба?а
Саба?ты ?орыту: О?ушыларды? білімдері критериалды? ба?алау ж?йесі бойынша есепке алынады.
?йге тапсырма:
абаққа дайындық.Күнге қолдарыңды созыңдар.Күннің жомарт сәулелері ананың нәзік алақанындай аялайды, сипалайды, жылытады. Сиқырлы күн барлық өкпе мен мұңды ерітіп жібереді. Жүрегімізді жылу мен махаббатқа толтырады.
Жарайсыңдар, балалар, енді «Пирамидаға»
