3-сынып Сын есім

3-сынып Сын есім

Сын есім

Саба?ты? ма?саты:

С?з табыны? бір т?рі сын есім туралы білімдерін жетілдіру. С?йлем ішінен сын есімді тауып, д?рыс с?ра? ?оя білуге да?дыландыру. ?ай с?збен байланысып т?р?анын ажырата білуге ?алыптастыру.
Шы?армашылы? ойлау ?абілетін дамытып, с?здік ?орларын, тілдерін жетілдіру.
Білімді, ынталы болу?а, ?з отанын ?ор?ай білуге т?рбиелеу.

Саба?ты? т?рі: аралас саба?

?діс-т?сілдері: СКТ технологиясы, ББ? стратегиясы, постермен ж?мыс, «С?з ойла, тез ойла» ойыны.

К?тілетін н?тиже:

Топта бір-бірімен бірлесе отырып ж?мыс істеуді ?йренеді. Постермен ж?мыс жасау?а, сурет бойынша ?з ойын жеткізіп ?йренеді. Диалог ар?ылы с?йлеу да?дылары ?алыптасады.

К?рнекіліктер: флипчарт, плакат, интерактивті та?та, суреттер, фишкалар.

Саба?ты? барысы:

І ?йымдастыру кезе?і

Психологиялы? дайынды?.

?аза? тілі, ?з тілім, ана тілім,

Абай, М?хтар с?йлеген дана тілім.

?астерлейді ?л-?ызы? м??гі сені

Болаша?ым, ба?ытым дара тілім.

- Балалар, б?гінгі саба?ымыз?а ?она?тар келіп отыр. «?она? аз отырып к?п сынайды» деген ?аза? ма?алы бар. Сол себепті б?гінгі саба?та бар білімімізді орта?а салу?а тырысайы?.

ІІ ?й тапсырмасын тексеру

Сын есімге байланысты м?ліметтер жинау.
«Нан, балалар» зат есімді с?здерге сатылай кешенді талдау жасау. О?ушылар ауызша айтып ?теді.

Нан

Б?л с?з бір ??рамнан т?р: нан.
Т?л?асына ?арай – нан – негізгі т?бір. Себебі, с?зді? ?рі ?арай б?лшектенбейтін ма?ына беретін негізгі б?лігі.
??рылысына ?арай – дара. Себебі, бір ?ана негізгі т?бірден т?р.
Нан – не? деген с?ра??а жауап береді. Ендеше, б?л зат есім. Зат есім дегеніміз – кім? не? кімдер? нелер? т.б. с?ра?тар?а жауап беріп, затты?, н?рсені?, ??былыты?, деректі, дерексіз ??ымдарды? атауын білдіретін с?з табы.
Ма?ынасына ?арай:

а) Жалпы есім. Себебі, біркелкі деректі ??ымны? жалпылай аталуы.

?) Жансыз. Себебі, тіршілік иесі емес.

б) Деректі. Себебі, ?збен к?ріп, ?олмен ?стап тану?а боларлы? деректі та?амны? бір т?ріне берілген атау.

в) На?ты. Себебі, деректі бол?ан н?рсе на?ты болады.

Ертегіні

Б?л с?з ?ш ??рамнан т?р: Ертек+і+ні.
Т?л?асына ?арай – ертек – негізгі т?бір. Себебі, с?зді? ?рі ?арай б?лшектенбейтін ма?ына беретін негізгі б?лігі.
??рылысына ?арай – дара. Себебі, бір ?ана негізгі т?бірден т?р.
(-і) т?уелдік жал?ауы.
(-ні) табыс септігіні? жал?ауы.
Ертегіні – нені? деген с?ра??а жауап береді. Ендеше, б?л зат есім. Зат есім дегеніміз – кім? не? кімдер? нелер? т.б. с?ра?тар?а жауап беріп, затты?, н?рсені?, ??былыты?, деректі, дерексіз ??ымдарды? атауын білдіретін с?з табы.
Ма?ынасына ?арай:

а) Жалпы есім. Себебі, біркелкі деректі ??ымны? жалпылай аталуы.

?) Жансыз. Себебі, тіршілік иесі емес.

б) Деректі. Себебі, к?збен к?ріп, ?олмен ?стап тану?а боларлы? деректі та?амны? бір т?ріне берілген атау.

в) На?ты емес. Себебі, дерексіз бол?ан н?рсе на?ты болмайды.

1-аялдама.Теміржол бекеті.

Саба?ымыз саяхат бол?анды?тан біз сендермен Астана ?аласына саяхат жасаймыз.Олай болса, д?птерлері?е С ?ріпіне байланысты к?ркем жазуды таза, ?рі ?демі етіп жазы?дар. Астананы? теміржол бекетінен т?суіміз ?шін осы ?ріпке байланысты с?з ойлап, сол с?зге тез арада ауызша с?зсазынды? (фонологиялы?) талдау жасайы?. Мыс:

Сынып

Б?л с?з айтылу, жасалу, жазылу жолдарына ?арай жуан буынды с?з. Себебі, с?зді? ??рамында дауысты дыбыстар жуан дауыстылар.

Б?л с?з: сы-нып болып екі буын?а б?лінеді. Себебі с?зді? ??рамында екі дауысты дыбыс бар. Сы буыны – ашы? буын. Себебі, сы буыны дауыссыз дыбыстан басталып, дауысты дыбыс?а ая?талып т?р; сын – буыны – бітеу буын. Себебі, буын дауыссыз дыбыстан басталып, дауыссыз дыбыс?а ая?талып т?р.

Б?л с?з:

Сы - болып бір жа?дайда тасымалданады. Себебі, жал?ыз дауысты нып дыбысты жолды? екінші жа?ына ?алдырып кетуге болмайды.

?аза? тілінде с?з екпіні? орны біршама т?ра?ты. С?зге ?осымша жал?ан?ан сайын екпін с?зді? со??ы буынына ?арай ы?ысып отырады. Сонды?тан б?л с?зде екпін нып буынында?ы ы дауысты дыбысына т?сіп т?р.

С?зде буын ?ндестігі жо?. Себебі, б?л т?бір с?з.

С?зде дыбыс ?ндестігі де жо?. Себебт?бір с?з.

ІІІ Жа?а саба??а дайынды?

2-аялдама. «Б?йтерек» монументі (М?лімет беріліп кетеді)

«С?з ойла, тез ойла» ойыны. Ойын ма?саты: «Сын есім» с?зіні? ?рбір дыбысына ?андай? с?ра?ына жауап беретін с?з табу.

І топ «Сын»

ІІ топ «Есім»

С - сабырлы

Ы - ынталы

Н – намысшыл

Е - е?бек?ор

С - с?йкімді

І - ілтипатты

М - ма??аз

І? Жа?а саба?

Б?гінгі саба?ымызды? та?ырыбы «Сын есім». О?ушылар алдын-ала берілген тапсырма бойынша ?здері дайында?ан м?леметтерін интерактивті та?таны пайдалану ар?ылы таныстырады. Сын есім туралы т?сінік беріп кетеді. С?зж?мба? жасырады.

3-аялдама. «Думан» ойын-сауы? кешені (М?лімет беріліп кетеді)

1-жатты?у. К?п н?ктені? орнына с?ра??а жауап болатын сын есім ?ойып, ма?алдарды толы?тыр. Ма?алдарды? мазм?нын ?алай т?сінесі?дер?

І топ

?депті бала – арлы бала, _________ бала сорлы бала.
?лкен кісі бастар, ________ кісі ?остар.

ІІ топ

Жа?сы бала – ?уаныш, ________ бала к?йініш.
?сталы ел озар, ________ ел тозар.

4-аялдама. «Хан Шатыр» (М?лімет беріліп кетеді)

2-жатты?у. Жеке ж?мыс. ?р топ ?з бетінше орындайды. Тізбектей о?иды.

І топ. Берілген зат есімдерге сол зат есімдерді? бірінші дыбысынан басталатынсын есім жазы?дар.

. ?рен,. к?й,. е?бек,. к?ше,. су,. к?н,. талап,. доп,. ?ыс.

?лгі: ?нерлі ?рен.

ІІ топ. Мына с?здерді? ?асына затты? атын білдіретін с?здер жазы?дар. Сын есімдерге с?ра? ?ой.

?ызыл., жалпа?., ?ткір, аласа, ?ызы?, суы?, ж?йрік, тегіс, ш?бар, с?р, таза, ?алы?. ?лгі: ?ызыл бояу.

Сергіту с?ті

5-аялдама. «А? Орда» (М?лімет беріліп кетеді)

3- жатты?у. Постермен ж?мыс. Бос торк?здерге берілген с?зге ?ріп саны бірдей ?арсы м?ндес с?здер табу.

І топ

Ке? –

К?шті –

Жа?сы –

Жа?ымпаз –

ІІ топ

Ескі –

А?ылды –

Ала?ан –

?ш?ала? –

6-аялдама. Пирамида (М?лімет беріліп кетеді)

4-жатты?у. Шы?армашылы? ж?мыс. «Суретті с?йлет» ?дісі. Берілген тиесілі суреттерге сын есімдік ма?ына береді.

Т?рі

Т?сі

Сапасы

Пішіні

К?лемі

? Бекіту

Балалар, осымен саяхатымыз ая?талды. Астананы? к?птеген к?рікті жерлерімен танысты?.
Саяхат сендерге ?нады ма?
Тапсырмалар ?нады ма?

Ал ендеше, Б?? (білемін, білдім, ?йренемін) кестесін толтырайы?.

?І Ба?алау

Жина?ан фишкалары бойынша ба?алау. ?пай сандарын санап топты ба?алау, жеке о?ушыны ба?алау.

?ІІ ?йге тапсырма

6-жатты?у. Сын есімдерді пайдаланып, ?з сыныбы?ды сипаттап жаз.
Сан есімдерге байланысты м?лімет жинап келу.

Ал енді, балалар, ?з ауылымыз?а ?айту ?шін, ?рі б?гінгі келген ?она?тарымыз?а арнап, ?аза?станымызды? та?ы да ?андай жетістіктерге жеткенін тамашалайы?. ?аза?стан туралы бейнефильм к?рсету.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«3-сынып Сын есім»

Қазақ тілі 3-сынып

СЫН ЕСІМ

Жанар Досмайлова

№9 В.А.Савва атындағы орта мектептің бастауыш сынып мұғалімі. Меркі ауданы

Сын есім

Сабақтың мақсаты:

Сөз табының бір түрі сын есім туралы білімдерін жетілдіру. Сөйлем ішінен сын есімді тауып, дұрыс сұрақ қоя білуге дағдыландыру. Қай сөзбен байланысып тұрғанын ажырата білуге қалыптастыру.
Шығармашылық ойлау қабілетін дамытып, сөздік қорларын, тілдерін жетілдіру.
Білімді, ынталы болуға, өз отанын қорғай білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Әдіс-тәсілдері: СКТ технологиясы, ББҮ стратегиясы, постермен жұмыс, «Сөз ойла, тез ойла» ойыны.

Күтілетін нәтиже:

Топта бір-бірімен бірлесе отырып жұмыс істеуді үйренеді. Постермен жұмыс жасауға, сурет бойынша өз ойын жеткізіп үйренеді. Диалог арқылы сөйлеу дағдылары қалыптасады.

Көрнекіліктер: флипчарт, плакат, интерактивті тақта, суреттер, фишкалар.

Сабақтың барысы:

І Ұйымдастыру кезеңі

Психологиялық дайындық.

Қазақ тілі, өз тілім, ана тілім,

Абай, Мұхтар сөйлеген дана тілім.

Қастерлейді ұл-қызың мәңгі сені

Болашағым, бақытым дара тілім.

- Балалар, бүгінгі сабағымызға қонақтар келіп отыр. «Қонақ аз отырып көп сынайды» деген қазақ мақалы бар. Сол себепті бүгінгі сабақта бар білімімізді ортаға салуға тырысайық.

ІІ Үй тапсырмасын тексеру

Сын есімге байланысты мәліметтер жинау.
«Нан, балалар» зат есімді сөздерге сатылай кешенді талдау жасау. Оқушылар ауызша айтып өтеді.

Нан

Бұл сөз бір құрамнан тұр: нан.
Тұлғасына қарай – нан – негізгі түбір. Себебі, сөздің әрі қарай бөлшектенбейтін мағына беретін негізгі бөлігі.
Құрылысына қарай – дара. Себебі, бір ғана негізгі түбірден тұр.
Нан – не? деген сұраққа жауап береді. Ендеше, бұл зат есім. Зат есім дегеніміз – кім? не? кімдер? нелер? т.б. сұрақтарға жауап беріп, заттың, нәрсенің, құбылытың, деректі, дерексіз ұғымдардың атауын білдіретін сөз табы.
Мағынасына қарай:

а) Жалпы есім. Себебі, біркелкі деректі ұғымның жалпылай аталуы.

ә) Жансыз. Себебі, тіршілік иесі емес.

б) Деректі. Себебі, өзбен көріп, қолмен ұстап тануға боларлық деректі тағамның бір түріне берілген атау.

в) Нақты. Себебі, деректі болған нәрсе нақты болады.

Ертегіні

Бұл сөз үш құрамнан тұр: Ертек+і+ні.
Тұлғасына қарай – ертек – негізгі түбір. Себебі, сөздің әрі қарай бөлшектенбейтін мағына беретін негізгі бөлігі.
Құрылысына қарай – дара. Себебі, бір ғана негізгі түбірден тұр.
(-і) тәуелдік жалғауы.
(-ні) табыс септігінің жалғауы.
Ертегіні – нені? деген сұраққа жауап береді. Ендеше, бұл зат есім. Зат есім дегеніміз – кім? не? кімдер? нелер? т.б. сұрақтарға жауап беріп, заттың, нәрсенің, құбылытың, деректі, дерексіз ұғымдардың атауын білдіретін сөз табы.
Мағынасына қарай:

а) Жалпы есім. Себебі, біркелкі деректі ұғымның жалпылай аталуы.

ә) Жансыз. Себебі, тіршілік иесі емес.

б) Деректі. Себебі, көзбен көріп, қолмен ұстап тануға боларлық деректі тағамның бір түріне берілген атау.

в) Нақты емес. Себебі, дерексіз болған нәрсе нақты болмайды.

1-аялдама .Теміржол бекеті.

Сабағымыз саяхат болғандықтан біз сендермен Астана қаласына саяхат жасаймыз.Олай болса, дәптерлеріңе С әріпіне байланысты көркем жазуды таза, әрі әдемі етіп жазыңдар. Астананың теміржол бекетінен түсуіміз үшін осы әріпке байланысты сөз ойлап, сол сөзге тез арада ауызша сөзсазындық (фонологиялық) талдау жасайық. Мыс:

Сынып

Бұл сөз айтылу, жасалу, жазылу жолдарына қарай жуан буынды сөз. Себебі, сөздің құрамында дауысты дыбыстар жуан дауыстылар.

Бұл сөз: сы-нып болып екі буынға бөлінеді. Себебі сөздің құрамында екі дауысты дыбыс бар. Сы буыны – ашық буын. Себебі, сы буыны дауыссыз дыбыстан басталып, дауысты дыбысқа аяқталып тұр; сын – буыны – бітеу буын. Себебі, буын дауыссыз дыбыстан басталып, дауыссыз дыбысқа аяқталып тұр.

Бұл сөз:

Сы - болып бір жағдайда тасымалданады. Себебі, жалғыз дауысты нып дыбысты жолдың екінші жағына қалдырып кетуге болмайды.

Қазақ тілінде сөз екпінің орны біршама тұрақты. Сөзге қосымша жалғанған сайын екпін сөздің соңғы буынына қарай ығысып отырады. Сондықтан бұл сөзде екпін нып буынындағы ы дауысты дыбысына түсіп тұр.

Сөзде буын үндестігі жоқ. Себебі, бұл түбір сөз.

Сөзде дыбыс үндестігі де жоқ. Себебтүбір сөз.

ІІІ Жаңа сабаққа дайындық

2-аялдама. «Бәйтерек» монументі (Мәлімет беріліп кетеді)

«Сөз ойла, тез ойла» ойыны. Ойын мақсаты: «Сын есім» сөзінің әрбір дыбысына қандай? сұрағына жауап беретін сөз табу.

І топ «Сын»

ІІ топ «Есім»

С - сабырлы

Ы - ынталы

Н – намысшыл

Е - еңбекқор

С - сүйкімді

І - ілтипатты

М - маңғаз

ІҮ Жаңа сабақ

Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы «Сын есім». Оқушылар алдын-ала берілген тапсырма бойынша өздері дайындаған мәлеметтерін интерактивті тақтаны пайдалану арқылы таныстырады. Сын есім туралы түсінік беріп кетеді. Сөзжұмбақ жасырады.

3-аялдама. «Думан» ойын-сауық кешені (Мәлімет беріліп кетеді)

1-жаттығу. Көп нүктенің орнына сұраққа жауап болатын сын есім қойып, мақалдарды толықтыр. Мақалдардың мазмұнын қалай түсінесіңдер?

І топ

Әдепті бала – арлы бала, _________ бала сорлы бала.
Үлкен кісі бастар, ________ кісі қостар.

ІІ топ

Жақсы бала – қуаныш, ________ бала күйініш.
Ұсталы ел озар, ________ ел тозар.

4-аялдама. «Хан Шатыр» (Мәлімет беріліп кетеді)

2-жаттығу. Жеке жұмыс. Әр топ өз бетінше орындайды. Тізбектей оқиды.

І топ. Берілген зат есімдерге сол зат есімдердің бірінші дыбысынан басталатынсын есім жазыңдар.

... өрен, ... күй, ... еңбек, ... көше, ... су, ... күн, ... талап, ... доп, ... қыс.

Үлгі: Өнерлі өрен.

ІІ топ. Мына сөздердің қасына заттың атын білдіретін сөздер жазыңдар. Сын есімдерге сұрақ қой.

Қызыл ... , жалпақ... , өткір, аласа, қызық, суық, жүйрік, тегіс, шұбар, сұр, таза, қалың. Үлгі: қызыл бояу.

Сергіту сәті

5-аялдама. «Ақ Орда» (Мәлімет беріліп кетеді)

3- жаттығу. Постермен жұмыс. Бос торкөздерге берілген сөзге әріп саны бірдей қарсы мәндес сөздер табу.

І топ

Кең –

Күшті –

Жақсы –

Жағымпаз –

ІІ топ

Ескі –

Ақылды –

Алаған –

Ұшқалақ –

6-аялдама. Пирамида (Мәлімет беріліп кетеді)

4-жаттығу. Шығармашылық жұмыс. «Суретті сөйлет» әдісі. Берілген тиесілі суреттерге сын есімдік мағына береді.

Түрі	Түсі	Сапасы	Пішіні	Көлемі

Ү Бекіту

Балалар, осымен саяхатымыз аяқталды. Астананың көптеген көрікті жерлерімен таныстық.
Саяхат сендерге ұнады ма?
Тапсырмалар ұнады ма?

Ал ендеше, БҮҮ (білемін, білдім, үйренемін) кестесін толтырайық.

ҮІ Бағалау

Жинаған фишкалары бойынша бағалау. Ұпай сандарын санап топты бағалау, жеке оқушыны бағалау.

ҮІІ Үйге тапсырма

6-жаттығу. Сын есімдерді пайдаланып, өз сыныбыңды сипаттап жаз.
Сан есімдерге байланысты мәлімет жинап келу.

Ал енді, балалар, өз ауылымызға қайту үшін, әрі бүгінгі келген қонақтарымызға арнап, Қазақстанымыздың тағы да қандай жетістіктерге жеткенін тамашалайық. Қазақстан туралы бейнефильм көрсету.