Сабақ жоспары
Сыныбы: 6 «А»
Күні, айы, жылы:
Тоқсан: II
Мұғалім: Сатыбалдиева А
Сабақтың тақырыбы: Дара және күрделі етістік
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік: Дара етістік пен күрделі етістік туралы түсіну,етістік туралы алған теориялық білімдерін практикада қолдану; ауызша, жазбаша талдау жұмыстарын жүргізе отырып, білімдерін бекіту.
2.Тәрбиелік:сауатты жазуға, ұқыптылыққа баулу; топпен жұмыс жасап, бір-бірін тыңдай білуге үйрету; сөйлеу мәдениеттерін қалыптастыру.
3.Дамытушылық: ойлау қабілеттерін, қиялдарын дамыту; ой қорытып, нақты шешім жасауға үйретіп, өздеріне сенімдерін арттыру.
Сабақтың типі: аралас
Сабақтың түрі: дәстүрлі
Сабақтың әдіс-тәсілі:.түсіндіру, талдау, т.б.
Сабақтың көрнекілігі: етістікке арналған кестелер
Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі: 1. Оқушылармен сәлемдесу.
2. Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.
3. Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
Етістік. Етістік туралы түсінік 110-111бет.
222-жаттығу.
ІІІ Білім тексеру: Cұрақ- жауап
ІV Жаңа сабаққа дайындық 1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу 2.Сабақ мақсатын түсіндіру
V. Жаңа тақырыпты түсіндіру: Дара және күрделі етістік
Тақтаға жазылған мысалдар арқылы түсіндіру
Өнер-білім бар жұрттар тастан сарай салғызды. (Ы.А)
Ауылда қосақтағы қойлар маңырап жатыр екен. (М.Ә)
Теориялық білім беру
Етістіктер құрамына қарай дара етістік және күрделі етістік болып екіге бөлінеді.
Бір ғана сөзден тұратын негізгі етістік дара етістік деп аталады. Мысалы: Өнер-білім бар жұрттар тастан сарай салғызды. (Ы.А) Бұл сөйлемдердегі салғызды деген етістіктер дара етістіктер болып табылады. Өйткені бұлар – бір ғана сөзден тұратын негізгі етістіктер. Әрқайсысының өз алдына мағынасы бар, белгілі бір сұраққа жауап беріп, сөйлем мүшесі қызметін атқарады: жұрттар не істеді? – салғызды (баяндауыш).
Екі я одан да көп сөзден құралып, бір ғана мағынаны білдіріп, бір сұраққа жауап беріп, сөйлемнің бір ғана мүшесі қызметін атқаратын етістіктер күрделі етістіктер деп аталады. Мысалы: Ауылда қосақтағы қойлар маңырап жатыр екен. (М.Ә) Берілген сөйлемдердегі маңырап жатыр екен (қойлар қайткен?) деген – күрделі етістіктер. Олар бір ғана лексикалық мағынаны (маңырау) білдіреді, бір сұраққа жауап беріп, сөйлемнің бір ғана мүшесі қызметін атқарады.
Әдетте күрделі етістіктің құрамындағы бірінші етістік негізгі етістік болады да, негізгі мағынаны сол білдіреді, кейінгісі оған көмекші етістік болады. Кейде көмекші етістік біреу емес, бірнешеу болуы да мүмкін (жоғарыдағы сөйлемдердегі жатыр екен, отыр екен, қоямын деп). Негізгі етістік көбінесе көсемше тұлғасында (барған екен, жүретін болды, айтпақ болды, т.б.) болып келеді де, көмекші етістік сөйлемдегі орны мен мағынасына және қызметіне қарай етістіктің барлық түрлерімен тұлғаланып қолданыла алады. Мысалы: Үнсіз күліп тұрған – бағанағы бала шәкірті. (М.Ә)
VІ. Жаңа сабақ бойынша түсінігін тексеру:
Оқулықпен жұмыс
223-жаттығу
Мәтінді оқып, мазмұнын қысқаша жазыңдар. Күрделі етістіктердің қалай жасалып тұрғанын көрсетіңдер.
Үлгі: еріп – дара етістік; жиылып отырды – күрделі етістік, жиылып дейтін көсемше тұлғалы негізгі етістік пен отырды дейтін көмекші етістіктен тіркесіп жасалған.
Атай Ықыласты әңгіме етті: - Менің баларақ күнімде төрт-бес кісі Сәтбайға еріп, Ықыластың ауылына келдік. Ықыластың үйі үлкен қоңыр үй екен. Үйге түстік. Үйге бірсыпыра жұрт жиылып отырды. Сәтбай Ықаңның қобызын сағынғанын айтты. Біреу қобызды алып берді. Мен екі көзімді алмай, телміріп қарап отырмын. Ықылас қобызын жөндеп алып, ақырын сыза бастады. Ықаңның ұзын саусақтарының ұшынан ыңыранған мұңды күй сарнай бастады. Еңіреген, күңіренген күйлер көктен құйылып отырғандай болды. Менің жүрегім лүпілдеп, бүкіл жұлын тұтам шымырлап кетті. (С.С.)
224-жаттығу (ауызша)
225—жаттығу (ауызша)
226-жаттығу
Берілген есім сөздерге жұрнақ жалғап, етістікке айналдырып жазыңдар.
Үлгі: әшекейле, алаңдау,.
VII. Жаңа сабақты бекіту. Сұрақ- жауап
VІІІ. Бағалау. Үй тапсырмасын беру:
Дара етістік пен күрделі етістік 111-114бет.
227-жаттығу
Сабақ жоспары
Сыныбы: 6 «А»
Күні, айы, жылы:
Тоқсан: II
Мұғалім: Сатыбалдиева А
Сабақтың тақырыбы: Дара және күрделі етістік
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік: Дара етістік пен күрделі етістік туралы түсіну,етістік туралы алған теориялық білімдерін практикада қолдану; ауызша, жазбаша талдау жұмыстарын жүргізе отырып, білімдерін бекіту.
2.Тәрбиелік:сауатты жазуға, ұқыптылыққа баулу; топпен жұмыс жасап, бір-бірін тыңдай білуге үйрету; сөйлеу мәдениеттерін қалыптастыру.
3.Дамытушылық: ойлау қабілеттерін, қиялдарын дамыту; ой қорытып, нақты шешім жасауға үйретіп, өздеріне сенімдерін арттыру.
Сабақтың типі: аралас
Сабақтың түрі: дәстүрлі
Сабақтың әдіс-тәсілі:.түсіндіру, талдау, т.б.
Сабақтың көрнекілігі: етістікке арналған кестелер
Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі: 1. Оқушылармен сәлемдесу.
2. Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.
3. Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
Етістік. Етістік туралы түсінік 110-111бет.
222-жаттығу.
ІІІ Білім тексеру: Cұрақ- жауап
ІV Жаңа сабаққа дайындық 1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу 2.Сабақ мақсатын түсіндіру
V. Жаңа тақырыпты түсіндіру: Дара және күрделі етістік
Тақтаға жазылған мысалдар арқылы түсіндіру
Өнер-білім бар жұрттар тастан сарай салғызды. (Ы.А)
Ауылда қосақтағы қойлар маңырап жатыр екен. (М.Ә)
Теориялық білім беру
Етістіктер құрамына қарай дара етістік және күрделі етістік болып екіге бөлінеді.
Бір ғана сөзден тұратын негізгі етістік дара етістік деп аталады. Мысалы: Өнер-білім бар жұрттар тастан сарай салғызды. (Ы.А) Бұл сөйлемдердегі салғызды деген етістіктер дара етістіктер болып табылады. Өйткені бұлар – бір ғана сөзден тұратын негізгі етістіктер. Әрқайсысының өз алдына мағынасы бар, белгілі бір сұраққа жауап беріп, сөйлем мүшесі қызметін атқарады: жұрттар не істеді? – салғызды (баяндауыш).
Екі я одан да көп сөзден құралып, бір ғана мағынаны білдіріп, бір сұраққа жауап беріп, сөйлемнің бір ғана мүшесі қызметін атқаратын етістіктер күрделі етістіктер деп аталады. Мысалы: Ауылда қосақтағы қойлар маңырап жатыр екен. (М.Ә) Берілген сөйлемдердегі маңырап жатыр екен (қойлар қайткен?) деген – күрделі етістіктер. Олар бір ғана лексикалық мағынаны (маңырау) білдіреді, бір сұраққа жауап беріп, сөйлемнің бір ғана мүшесі қызметін атқарады.
Әдетте күрделі етістіктің құрамындағы бірінші етістік негізгі етістік болады да, негізгі мағынаны сол білдіреді, кейінгісі оған көмекші етістік болады. Кейде көмекші етістік біреу емес, бірнешеу болуы да мүмкін (жоғарыдағы сөйлемдердегі жатыр екен, отыр екен, қоямын деп). Негізгі етістік көбінесе көсемше тұлғасында (барған екен, жүретін болды, айтпақ болды, т.б.) болып келеді де, көмекші етістік сөйлемдегі орны мен мағынасына және қызметіне қарай етістіктің барлық түрлерімен тұлғаланып қолданыла алады. Мысалы: Үнсіз күліп тұрған – бағанағы бала шәкірті. (М.Ә)
VІ. Жаңа сабақ бойынша түсінігін тексеру:
Оқулықпен жұмыс
223-жаттығу
Мәтінді оқып, мазмұнын қысқаша жазыңдар. Күрделі етістіктердің қалай жасалып тұрғанын көрсетіңдер.
Үлгі: еріп – дара етістік; жиылып отырды – күрделі етістік, жиылып дейтін көсемше тұлғалы негізгі етістік пен отырды дейтін көмекші етістіктен тіркесіп жасалған.
Атай Ықыласты әңгіме етті: - Менің баларақ күнімде төрт-бес кісі Сәтбайға еріп, Ықыластың ауылына келдік. Ықыластың үйі үлкен қоңыр үй екен. Үйге түстік. Үйге бірсыпыра жұрт жиылып отырды. Сәтбай Ықаңның қобызын сағынғанын айтты. Біреу қобызды алып берді. Мен екі көзімді алмай, телміріп қарап отырмын. Ықылас қобызын жөндеп алып, ақырын сыза бастады. Ықаңның ұзын саусақтарының ұшынан ыңыранған мұңды күй сарнай бастады. Еңіреген, күңіренген күйлер көктен құйылып отырғандай болды. Менің жүрегім лүпілдеп, бүкіл жұлын тұтам шымырлап кетті. (С.С.)
224-жаттығу (ауызша)
225—жаттығу (ауызша)
226-жаттығу
Берілген есім сөздерге жұрнақ жалғап, етістікке айналдырып жазыңдар.
Үлгі: әшекейле, алаңдау,.
VII. Жаңа сабақты бекіту. Сұрақ- жауап
VІІІ. Бағалау. Үй тапсырмасын беру:
Дара етістік пен күрделі етістік 111-114бет.
227-жаттығу
