Абай ??нанбаев. ?ыс. 5-сынып.

Сабақтың тақырыбы: Абай «Қыс»

Мерзімі:14.01.2014ж.

Пән мұғалімі: Байкадамова А.С.

Сабақтың мақсаттары:

1) Ұлы ақын өмірінен мағлұмат бере отырып, өлеңнің негізгі идеясын ашу. Оқушыға қыстың қатаң көріністерін түсіндіру.

2) Байланыстыра сөйлеу дағдысын жетілдіру, елестету, есте сақтау өз беттерінше жұмыс істеу қабілетін дамыту.

3) Ізденімпаздыққа, табиғатты сүюге, оны қорғауға тәрбиелеу. Абай өлеңдерін оқуға сүйіспеншілігін арттыру.

Әдісі: Ізденушілік, дамытушылық.

Түрі: Жаңа сабақ.

Көрнекілігі: Қыс суреттері. А. Құнанбаевтың суреті, тірексызбалар, слайдтар.

Пәнаралық байланыс: бейнелеу

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

а) Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

ә) Психологиялық дайындық.

Біз бақытты боламыз,

Ойнап, күліп аламыз.

Жетілсін деп санамыз.

Оқып білім аламыз.

ІІ. Өткен сабақты пысықтау.

Ы.Алтынсарин «Дүние қалай етсең табылады?» мазмұндай отырып, жоспар құру.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Бүгінгі сабақта « Қыс бейнесі» бөлімін бастаймыз. Сұраққа жауап алу.

- Жылда неше мезгіл бар?

- Төрт.

Әр мезгілді атау және ерекшеліктеріне көңіл бөлу. (Сурет бойынша)

- Балалар, біз Абайдың « Қыс» туралы өлеңін оқимыз.

Абай туралы не білеміз?

Оқушы ойын тыңдау.

Абай

↓

Сазгер, ағартушы, ұлы ақын, шешен, тәрбиеші, ойшыл, аудармашы

Кластер әдісі

1. Абай ақын. Оқу білімге шақырған өлеңдері:

«Ғылым таппай мақтанба», « Интернатта оқып жүр», « Әсемпаз болма әрнеге», «Жасымда ғылым бар деп ескермедім».

2. Табиғат суретшісі: «Қансонарда», «Қыс», « Жаз», « Күз», «Жазғытұрым».

3. Аудармашы. « Шегіртке мен құмырсқа», « Қарға мен түлкі».

4. Сазгер. «Көзімнің қарасы», « Желсіз түнде жарық ай»,« Сегіз аяқ», «Бойы бұлған», т. б.

5. Данышпан. « Қара сөздері».

Абайдың 500 - ге тарта өлеңдері, 45 қара сөзі т. б. шығармалары бар. Абайды бүкіл дүние жүзі біледі. Дүние жүзіне таратушы - Мұхтар Әуезов.

ІV. Тақырыппен жұмыс.

а) «Қыс» өлеңін оқу.

ә) Өлеңді балаларға оқыту.

б) Мәнерлеп оқу минутын өткізу.

в) Сөздік жұмыс.

Алты - қанат - киіз үйге байланысты.

Долдану - ашу, ыза.

Шидем - қой жүнінен тоқылған сырт киім.

Оқшырайтып - бір шекесіне сәндеп кию.

Ұшпа - жеңіл, жұқа қар.

V. Ізденушілік әдіс.

Абай суреттеген адам кейпіндегі қыстың суретін бейнелеген сөзді тауып дәптерге жазу.

Ақ киімді денелі, ақ сақалды, үсті басы ақ қырау, түсі суық.

- Шалдың киімдері қандай дейді?

- Киім деп отырғаны несі?

- Автор суреттеп отырған шалды кімге ұқсатуға болады?

- Өлеңдегі шалдың мінезі қандай?

- Суық дегенді қадай түсінесіңдер?

- Соқыр - мылқау дейтін себебі не?

Бұл өлеңде Абай атамыз қыс мезгілінің қатал, суық көрінісін, қысқы табиғатты суреттеп жазған.

VІ. Топпен жұмыс.

І - қатар. Абай туралы шағын әңгіме жазу.

ІІ - қатар. Қыс туралы сурет салу және өлең оқу.

ІІІ - қатар. Қыс туралы сурет бойынша әңгіме жазу.

ҮІІ. Қорытынды кезең.

Сонымен біз нені білдік?

Нені білуші едік? (Қыс мезгілін, Абайды)

1. Абай туралы ойымызды кеңейттік.

2. Қыстың ерекшеліктері туралы білдік.

ҮІІІ. Үйге тапсырма.

Өлеңді жаттау. Қыс туралы сурет салу.

ХІ. Білімді бағалау.

Абай ( Ибраһим ) Құнанбаев (1845—1904) — ақын, жазушы, қоғам қайраткері, қазіргі қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, либералды білімді исламға таяна отырып, орыс және еуропа мәдениетімен жақындасу арқылы қазақ мәдениетін жаңартуды көздеген реформатор. Азан шақырып қойған аты — Ибраһим.

Жазушы

Ақын

Қоғам

қайраткері

Абай 10 тамыз 1845 ж. қазіргі Семей облысының Шыңғыс тауларында Қарқаралының аға сұлтаны Құнанбайдың төрт әйелінің бірінен туған. Орта жүздің Арғын тайпасының Тобықты руынан шыққан билер әулетінен. Әкесі Өскенбайұлы Құнанбай өз заманындағы атақ даңқы алысқа кеткен адамдардың бірі болған. Патша өкіметі XIX ғасырдың ортасындағы бір сайлауда оны Қарқаралы ауданының аға сұлтандығына бекіткен. Шешесі Ұлжан Орта жүздің Арғын тайпасынан Қаракесек руының шешендікпен, тапқырлық, әзіл әжуамен аты шыққан шаншарлардың қызы «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған. Содан бері бұл есіммен Абай тарихқа енді .

Абай

Абайдың поэтикалық шығармалары мен қара сөздері пәлсапалық, этикалық, эстетикалық, психологиялық және педагогикалық ой-пікірлерге толы. Абай түсінігінше, табиғат біздің санамыздан тыс және бізге тәуелсіз өмір сүреді. Біздің түйсігіміз бен қабылдауымыз, түсінігіміз айналадағы ақиқат шындық өмірдің сәулесі ғана.

Қазақтың классик жазушысы Әуезовтың бас кітабы-”Абай жолы” ұлы ақынға арналған.1993 жылы ”Абай жолы” эпопеясы дүние жүзі халықтарының 116 тіліне аударылған.

Абайдың шығармалары

• Қансонарда бүркітші шығады аңға
• Өлең - сөздің патшасы, сөз сарасы
• Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін
• Кұлақтан кіріп, бойды алар
• Өзгеге, көңілім, тоярсың
• Қараша, желтоқсан мен сол бір-екі ай
• Біреудің кісісі өлсе, қаралы ол
• Білімдіден шыққан сөз
• Қақтаған ақ күмістей кең маңдайлы
• Сап, сап, көңілім, сап, көңілім

• Ғылым таппай мақтанба
• Интернатта оқып жүр
• Пайда ойлама, ар ойла
• Жасымда ғылым бар деп ескермедім
• Әсемпаз болма әрнеге
• Жазғытұры
• Жаз
• Күз
• Қыс
• Желсіз түнде жарық ай

Ақынның өз балалары :

Абай

Талантты балалары:

Әбдірахман,Мағауия,

Тұрағұл,Мекайыл

Ділдәдән

Әйгерімнен

Күлбадан

Ақылбай, Әкімбай

Әбдірахман,Райхан

Тұрағұл, Мекайыл

Ізкәйіл, Кенже

Мағауия

1891 жылдан бастап Абай басына ауыртпалық түсіп, бір-біріне ұласқан қайғы бұлты ашылмай қояды. Осы жылы ақынның сүйікті інісі Оспан жарық дүниеден өтеді. Одан кейін орысша әскери білімі бар, үлкен үміт күткен баласы Әбдірахманнан айырылады.

Бұлардың қазасының ақын жанына қандай батқаны оның осы тақырыпқа арнаған топтама өлеңдерінен айқын көрінеді. Сөйтіп жүргенде соңғы тіренішіндей болған дарынды ақын баласы Мағауия да қайтыс болды.

Осындай қабаттасқан қайғы қасіреттен күрт сынған Абай Мағауияның қазасынан кейін қырық күннен соң, өзі де дүние салады. Шыңғыстаудың ығындағы Жидебай мекенінде, інісі Оспанның жанына жерленеді.

Абайдың шығарған кітаптарының бірі

Тыңдағандарыңызға рақмет!!!

Психологиялық

дайындық

Қуан шаттан,

Қуан шаттан!

Қуанатын күн бүгін

Қайырлы таң!

Қайырлы күн,

Күліп шыққан күн бүгін

• Абайды таныту арқылы біз Қазақстанды әлемге танытамыз, қазақ халқын танытамыз, Абай әрқашан ұлттық ұранымыз болуы тиіс.

Н.Ә.Назарбаев

Боран

Қар

Аяз

үскірік

Қыс

Көктайғақ

Мұз

Суық

Қалың

киім

1845-1905

Сазгер,

Ұлы ақын

кемеңгер

Анасы

Ұлжан

әжесі Зере

Ойшыл,ғұлама

Философ,

Аудармашы

Лирик, данышпан

Сөздік жұмысы

• Шидем- қой жүнінен тоқылған сыртқы киім.

• Ұшпа- жеңіл, жұқа қар.

• Оқшырайтып- бір шекесіне сәндеп кию.

1. Жаз айында жаз құйынды болса, қыс қатал болады.

2.Қазан айында күн күркіресе, қыс қысқа болады.

3.Өрістен қайтқан қой аузына шөп тістеп келсе,

қыс аязды болады.

4.Айдың төңірегі торланып кетсе, аяз болады.

Бекіту

-Сонымен, балалар, Абай кім болды?

Абай есімі әлемге жарық шашып тұр. Күн мен ай әлемге ортақ. Абай мұрасы ортақ қазына.

Абай- бәріміздің Абайымыз.

Қорытынды

Басқа қандай жыл мезгілдеріне жазылған өлеңдерін білесіңдер?

Жаз

Жыл

мезгілдері

Күз

Қыс

Жазғытұры

Үйге тапсырма.

Өлеңді жаттау

112 бет.

Қыс туралы эссе жазу.