Бүгін менің туған күнім.

Бүгін менің туған күнім.

Мақсаты: оқушылардың қазақтың лирик ақыны Мұқағали Мақатаевтың өмірі мен шығармашылығымен таныстыру; өмірін көрініс арқылы көз алдарына елестету, қазақ өлеңдерін мәнерлеп оқуға, мағынасын аша білуге, көрерменге жеткізе білуге тәрбиелеу, махаббаты дәріптеу.

                                                        Барысы

1-көрініс. Мұқағали сахнада құлап жерде жатады. Адамдар қасынан бір- бір қарап өтіп жатады.

      Бір жігіт менсінбей: «Пиәншік,сонша ішіп жатысын қарашы» деп өте береді.Жас қызбала Мұқағалидің құлап жатқанын көріп, танып қасына жетіп барып:

       - Мынау Мұқағали аға ғой, құтқарыңдар! – деп жүгіріп шығып кетеді.

Бір кезде екі дәрігерді қасына ертіп әкеледі. Екеуі Мұқағалиді алып кетеді

2 –көрініс. Мұқағали ауруханаға халатын киіп дәлізде ойланып жүр. Бір кезде сахынаға жақындап «Өзімнің есебімше» атты өлеңін оқиды.

 Өзімнің есебімде,

Мен биыл дәл қырықтың бесеуінде.

Кім біледі.

Қалған өмір,

Неше жылғы жетерін,

Неше күнге

Ұмыт болып есебің де, өсегің де,

Ұйықтап кетсем болғаны төсегімде

Қырықтың бесеуінде

Адал едім,

Артынан «арам» болдым,

Адам едім,

Артынан «надан»болдым

Жиылып бұл жалғанның жамандығы

Ақыры маған қонды,

Жаман болды.

Айтыңдар,

Қайсысың бар ардақтаған,

Таразыға тең қойып салмақтаған?

Басылған маңдайыма қарғыс таңба,

Қарауға жан батпаған.

Жапалақ емеспін мен жалпақтаған,

Қыранмен екі көзін қан қаптаған!

Оқып болған соң ойлана  басып шығып кетеді.
Мұқағалиды құтқарған қыз сахнаға шығып:

«Кім ұрлап кетті, кім ұрлап кетті ауамды?»

.Бардым да жұмдым ашылып қалған жанарды.

Мен де айтып тұрмын ол беріп кеткен сауалды,

Кім ұрлап кетті, жаңағы тірі Адамды?

1-жүргізуші: Осыдан соң-ақ қазақтың ақтеректей жайқалған ақиық

ақыны қырық бес жасында дүниеден озды.

  Артына мол мұра қалдырған  Мұқағали рухы тірі, ол өлмейді.

2- жүргізуші: Ән: «Есіңе мені алғайсын»

1-жүргізуші:Махаббат, сұлулық, аққу, -осы  үш сөзді бірдей теңестіріп, теңдестіре білген кім десек, ол -  Мұқағали  Мақатаев. Сұлулықты аққудай,аққуды махаббатың рәмізіндей суреттей білген жаны нәзік, кеудесі тылсымға толы Мұқағалидың қарымды қаламы бұл тақырыпты өте кең қамтыды.

2-жүргізуші: «Ғашықпын, шын ғашықпын  сол  адамға » өлеңін тыңдайық.

1- оқушы: Ғашықпын,

                   Шын ғашықпын сол адамға !

                   Мен болмасам болмайын, сол аман ба!?

                   О,тәңірім, неткен жан ед қайрылмайтын,

                   Жүрегі еттен бе,әлде қоладан ба?

                   Ғашықпын,

                   Қайтіп оны жасыра алам,

                   Бір алтын оның әр тал шашы маған.

                   Сағынайын, таусыла сағынайын,

                   Сағынышқа жаралған ғашық адам.

1-жүргізуші:   «Сен мені  әлі  тірі ме едің?»

 2- оқушы: О, Махаббат!

                    Сен әлі тірі ме едің?

                    Көзімнен ғайып болған күнім едің,

                    Гүлім едің.

                    Елтіген түнім едің.

 3-оқушы: Мен сені  ұмытқанмын,

                   Жылытқаның есте жоқ,суытқаның

                   Суып қаным,

                   Жинағам құрып халім  

                   Жығылған отауымның уықтарын.

                   Содан бері мен сені ұмытқанмын.

  4- оқушы: О, махаббат!

                    Сен әлі тірі ме едің?!

                    Тірі ме едің.

                    Мен енді тірілемін!

                    Ақ періште алдыңа жүгінемін,

                 .Қолдай гөр ғашықтардың пірі мені?!

  2-жүргізуші:Бүгін менің туған күнім,

                        Ой, бәлі – ай!

                        Мына адамдар неге жатыр тойламай?!

                       Банкет  жасап берер едім өзім-ақ

                       Тәңірдің бір жаратпай- ақ қойғаны -ай!

                   .Тойланбаса  тойланбасын

                        Не етейін,

                        Той көрмей-ақ, сый көрмей-ақ өтейін

                        Қаламымды маған, бәйбіше,

                        Болашаққа арыз жазып кетейін.

1-жүргізуші:М.Мақатаев 1931 жылы 9 ақпанда Алматы облысының Нарынқол ауданындағы Қарасаз ауылында дүниеге келді.Әкесі Сүлеймен осы өңірде колхоз  ұйымдастырушы болды.1941 жылы майданға аттанып, содан оралмады.Шешесі Нағиман қарапайым шаруа адамы еді.

2-жүргізуші:Балалық шағынан-ақ ақын ерте есейді,еңбекке ерте араласты.Орта мектепті бітірген соң ауылдың хатшасы,қызыл отаудың меңгерушісі,комсомол қызметінде болды. 1954-1962 жылдар арасында қазақ радиосында диктор болды.1962-1972 жылдар аралығында «Социалистік  Қазақстан», «Қазақ әдебиеті»газетінде,«Мәдениет және тұрмыс»,«Жұлдыз» журналдарында білім меңгерушісі, 1972 – 1973 жылы Қазақстан Жазушылар одағында әдеби кеңесші болып жұмыс істеді.

 Ән: «Бақыт деген»

 Орындайтын: Жауғашты Жансая

1-жүргізуші: Ақынның ғұмырлы поэзиясы бүгінгі  таңда барша жұрттың жүрегінен берік орын алып,қуанышы мен қайғысын бөлісетін айнымас жан серігіне айналды.

2-жүргізуші: Пай!Пай!Пай!

                       Киелі неткен жер!

                       Батырлар дүрілдеп өткен жер,

                       Тұлпарлар дүбірлеп төккен тер,

                        Ғашықтар бір-бірін өпкен жер.

Би: «Саржайлау»               

6-оқушы: Бүгін сенің туған күнің,ой,бәлі- ай,

                 Бұл күнді өту мүмкін емес тойламай.

                 Бүгін қазақ даласында мереке,

                 Бүгін қазақ қалай жүрер сайрамай?.

                  Бүгін сенің туған күнің,ой бәлі-ай,

                  Тойлап жатыр бізбен бірге Күн мен Ай

                  Тойлап жатыр «Жетімкөлдің аққуы»

                   Көлде жүзіп қанаттарын сабалай.

                  Бүгін сенің туған күнің,ой,бәлі-ай,

                  Тойлап жатыр аспан,нөсер,құс торғай.

                  Тойлап жатыр қазақ түгел өзге ұлт,

                  Тойламасқа, аға, оған бола ма-ай?!

                    Жалғастырар ізіңді де бар мұнда,

                   Тыңдай білер тыңдарман да бар мұнда!  

                   Тойлап,Мұқа,сенің  туған күніңді,

                    Ұмытпайтын ұлы халық бар мұнда!

                    Мәңгі тірі,өлеңі өшпес азамат

                    Қазаққа тән, Мұқағали – Нар тұлға!

1-жүргізуші:Біз ақынды ұмытпаймыз,оның өлеңдері мәңгі жадымызда сақталады.

2-жүргізуші: «Қарасаз,қара шалғын өлеңде өстім,

                         Жыр жазсам оған жұртым елеңдестің

                         Өлсе өлер Мұқағали Мақатаев,

                         Өлтіре алмас алайда өлеңді ешкім!»  деп ақынның өз сөзімен

Мұқағалиға арналған жыр-кешімізді осымен жабық деп жариялаймын.