1. «Ой қозғау» стратегиясы. Махамбет өлеңін тыңдату. Міне, балалар, ақын өлеңін тыңдап отырып, қандай әсер алдық? Махамбет поэзиясын оқығанда, көз алдымызға қандай тұлға елестеді? Қане, кім қалай суреттеп берер екен? Блум таксаномиясы бойынша оқушыларға тапсырмалар беру. Білу, түсіну І топқа: Махамбет Өтемісұлы кім? Ақын, мерген, добырашы, батыр, күйші, көтеріліс басшысы ІІ топқа: Махамбет өмір сүрген тұстағы Қазақстанның ішкі және сыртқы саясаты жөнінде не айтасыңдар? Махамбеттің асқар таудай аға тұтып, ерге тірек, халыққа көсем санаған, аруағын ардақтап өткен адамы – Исатай. ІІІ топқа: Махамбет Өтемісұлының жырлары. Махамбеттің Исатайға арналған өлеңдерін атау 1. Тайманның ұлы Исатай 2. Исатай деген ағам бар 3. Тарланым 4. Мінкен ер 5. Мұнар күн 6. Ұлы арман 7. Біртіндеп садақ асынбай 8. Ереуіл атқа ер салмай, т.б. Түртіп алу стратегиясы Қолдану. 5 – 7- сыныптарда өткен ақын өлеңдерінен үзінділер айту. Талдау «Сатылай кешенді талдау» әдісі І топ. «Мұнар күн» өлеңін мәнерлеп оқы.Өлеңде ақын не туралы айтқан? 2) Ақын өлеңдерінде жиі кездесетін сөздерді тап. Жауабы. 1. Мәнерлеп оқиды.Ақынның Исатай өліміне арнаған мұң мен өкінішке толы элегиясы 2.Жиі кездесетін сөздер: мырза, ер, оқ, қылыш, дұшпан т.б 2. Ақын тілінің сөздігін құрастыру Мұнар-күн ашық кездегі ауаның күңгірттігі, бұлыңғырлығы Мейманасы тасқанға-көңілі өскенге “Түйінді сөздер” стратегиясы | Өлеңнің шумақтарын мазмұнына қарай қысқаша түйіндеп, қорытындылау. | Мұнар да мұнар күн, Бұлттан шыққан шұбар күн | | Біздің ер Исатай өлген күн, Он сан байтақ бүлген күн | | Арқауылдың бойынан Теріскей дауыл соққан күн Сағағы болат қылыштың Балдағынан сынған күн | | Хас бәйтерек жығылып, Жығылғаны естіліп, Алыстағы дұшпанның, Жақындағы "достының" Қуанып көңілі тынған күн | | ІІ топ. «Мен- құстан туған құмаймын» өлеңі Өлеңінің идеясын ұғындыру Метафора............ Эпитет.............. Теңеулер....... Сатылай кешенді талдау 1.Авторы – Махамбет Өтемісұлы 2.Тақырыбы – елі үшін еңіреген ер Исатайдың қаһармандық тұлғасы. Автордың бұл өлеңдегі негізгі тақырыбы – қазақ қамы үшін қан майданға тайсалмай қатысқан батырдың ерліктері мен жауынгерлік тұлғасы. 3. Жанр түрі – Поэзия (өлең) 4. Идеясы – батырдың көзсіз ерлігін, көркем сымбатын, сабырлы, әрі ойлы, парасатты жан екенін және серілігін дәріптей отырып, оған деген сағынышын білдіру. 5. Тармақ - өлеңнің әр жолы. 35 тармақты. Бунақ – белгілі бір дауыс ырғағымен бөлінуі. 2-3 бунақты. 8.Буын саны – сөз құрамындағы дауысты дыбысқа байланысты. 7,8,9 буынды. 9.Ұйқас түрі. Ұйқас дегеніміз - өлеңнің бітім, мазмұнымен тамырлас келіп, оған ерекше саз, әуен беретін өлең тармақтарындағы сөздер үндестігі. Қара өлең ұйқасы 10.Өлеңнің тәрбиелік мәні аса жоғары. Ел үшін ерлік істеуге шақырады. 3. Осы өлеңнің мазмұны өздеріңе қалай әсер етті? ІІІ топ. «Жалғыздық» өлеңі 1.Өлеңді мәнерлеп оқиды. 2.Өлеңнің идеясы не? 3.Өлеңдегі көркемдегіш құралдарды табыңдар. Өлеңде кездесетін әдеби-теориялық ұғымдар: Теңеу – Эпитет – Ауыспалы мағыналы (эпитет, теңеу) сөздерді теріп жазу. ІІІ топ. Өлең құрылысына қарай талдау Жинақтау. Өлеңдерінің тәрбиелік мәні қандай? |