Сабақтың тақырыбы: " Төрт түлік"

Сабақтың тақырыбы

«Төрт түлік». Көп мағыналы және омоним сөздер.

Сыныбы

5 «е»

Күні

14.11.2018

Пәні

Қазақ тілі

Машықкер

Сундеткалиева Алида Данияровна

Осы сабақта қол жеткізетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

5Т/А1. Тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау;

Ж2. Жанрлық ерекшеліктеріне сай рәсімделуі мен құрылымын сақтап, хат, жарнама, хабарландыру құрастырып жазу.

Күтілетін нәтижелер

Тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжайды; жанрлық ерекшеліктерін сақтай отырып, хат, жарнама, хабарландыру жазады; тілдік бағдарды түсініп, мәтінмен жұмыстанады.

Сабақтың түрі

Жаңа материалды меғгерту

Пәнаралық байланыс

Әдебиет, тарих

Қажетті құрал – жабдықтар

Интерактивті тақта, тақырыпқа қатысты слайдтар, дыбыс шығарғыш.

Оқу әдістері

«Жұмбақ суреттер» әдісі, «Киіз үй» әдісі, «Көшпашы және тыңдаушы әдісі, «Микрафон» әдісі, Қ/Б «Жұлдызшалар» әдісі, «Жұмыс үстелі» әдісі, «Дискуссиялық карта» әдісі, Қ/Б «Смайликтер», «Отшашу», «SMS» әдісі.

Дереккөздері

5-сынып оқулық «Атамұра» 2017

Тапсырмалар

Сабақ барысындағы мұғалім мен оқушының іс- әрекеті:

Тапсырма

Мұғалімнің іс – әрекеті

Оқушының іс – әрекеті

Сабақтың басы

Ұйымдастыру бөлімі

Оқушыларға психиологиялық ахуал туғызу

3 мин

Мұғалім оқушылармен амандасып, сыныпты түгендейді.

«Жұмбақ суреттер» әдісі. Оқушыларға суреттер таратып, жұмбақ жасырады. Жұмбақтың жауабын шешіп, сурет арқылы көрсетіп, атайды.

Көкке шаншып құйрығын,

Келеді шауып жүйрігім?

Төрт бұлағы - сүт

Баққанға ол – құт.

Кішкентай ғана бойы бар,

Айналдырып киген тоны бар.

Ірі денесі –

Түздің кемесі,

Жонында бар екі төбесі.

Оқушыларға сұрақ қояды.

-Балалар, ендеше осы төрт түліктің атасын атап көрейікші?

Осы атаулар бойынша 4 топқа бөлінеді.

1-топ. «Қамбар ата»

2-топ. «Зеңгі баба»

3-топ. «Ойсыл қара»

4-топ. «Шопан ата»

Сабаққа назарларын аударады.

Жұмбақты қолдарыңдағы суреттер арқылы шешеді.

Жылқы

Сиыр

Қой

Түйе

Жылқы атасы – Қамбар ата,

Сиыр атасы — Зеңгі баба,

Түйе атасы — Ойсыл қара,

Қой атасы — Шопан ата.

Топқа бөлінеді.

1-топ. «Қамбар ата»

2-топ. «Зеңгі баба»

3-топ. «Ойсыл қара»

4-топ. «Шопан ата».

Өткен сабақты тексеру

10 мин.

«Киіз үй» әдісі. Оқушылардың аты – жөні жазылып тұрады. Мұғалім тандап алған қағаза кімнің аты – жөні жазылған сол оқушы үй тапсырмасына жауап береді.

Үй тапсырмасына жауап береді.

І.Қызығушылықты ояту

2 мин.

-Қазақ халқының өмірінде төрт түліктің маңызы қандай?

Төрт түлік халқымыздың мінсе көлігі, сауса сүті, жесе еті бола білген.

Сабақтың ортасы

25 мин

Сабақтың тақырыбы: «Төрт түлік». Көп мағыналы және омоним сөздер.

1-тапсырма. «Көшбасшы және тыңдаушы» әдісі. Берілген мәтінді оқиды. Берілген мәтінді «Микрафон» әдісі арқылы баяндайды.

Қазақ – ежелден мал шаруашылығымен айналысқан халық.

Мінсе – көлігі, ішсе – сусыны, жесе – тамағы, кисе – киімі, тұтынса – бұйымы, байлық, мақтаны мен салтанаты да осы болған.

Қасиетті төрт түлікке қатысты ұлтымыздың ұғымдары мен түсініктері бар. Мысалы, түйені өсу жолымен бота, тайлақ, буыршын, буырлыш, нарша, бұзбаша, інген, атан, бура деп атайды. Түйені қасиетіне қарай біртуған, бекпатша, мая, желмая, құлпатша, нар, аруана, жампоз, қоспақ, балқоспақ, мырзақоспақ, үлек деп бөледі.

Қазақ үшін ең құнды, қасиетті мал - жылқы. Оның жасына, түріне қарай құлын, жабағы, тай, құнан, байтал, сойтал, дөнен, қулық, бесті, бие, ат, сәурік, айғыр деп ажыратады. Бұрынғы ел қорғаған батырлар жылқы ішіндегі таңдаулыларын жорға, сужорға, жүйрік, тұлпар, қазанат, сәйгүлік, наз бедеу, дүлдүл, арғымақ деп сипаттап, ерекше дәріптеген. Ауыз әдебиеті туындыларында жылқыға тіл бітіріп, батырдың жан серігі деп бағалаған.

Халық сиырды жасына қарай құнажын, дөнежін, сиыр, бұзау, баспақ, торпақ, тана, тайынша, қашар, өгіз, бұқа деп атайды. Қойды түріне және жасына қарай қозы, марқа, тоқты, бағлан, тұсақ, азбан, ісек, ақауыз, қошқар, саулық деп бөледі. Ал ешкіні лақ, туша, бөрте, шыбыш, серке деп жіктейді.

Малдың қадір-қасиетін тәжірибелі халқымыз «түйе – салтанат, жылқы – мақтан, сиыр – қанағат, қой – қазына» деп бағалаған.

Дескриптор:

• Мәтінді оқиды, баяндайды;

• Бір – біріне түсіндіреді;

Қ/Б «Жұлдызшалар» әдісі

2 – тапсырма. «Дискуссиялық карта» әдісі арқылы оқушылар кестені толтырады.

Қ/Б «Жұлдызшалар» әдісі

Тілдік бағдар. «Көп мағыналы және омоним сөздер».

3-тапсырма. «Жұмыс үстелі» әдісі. Мәтіннен көп мағыналы және омоним сөздерді теріп жазады.

Қ/Б «Смайликтер»

Оқушылар сабақтың тақырыбын жазып алады.

1 – тапсырма. «Көшбасшы және тыңдаушы әдісі. Берілген мәтінді оқиды. Берілген мәтінді «Микрафон» әдісі арқылы баяндайды.

Оқушылар бағаланады.

2 – тапсырма. «Дискуссиялық карта» әдісі арқылы оқушылар кестені толтырды..

Оқушылар бағаланады.

Тілдік бағдармен танысады.

3-тапсырма. «Жұмыс үстелі» әдісі. Мәтіннен көп мағыналы және омоним сөздерді теріп жазады.

Омонимдер: мінсе (мін – адамның міні, мін – атқа мін), ішсе (іш – адамның іші, іш – сусынды іш), салтанат (Салтанат – адам аты, салтанат – сән-салтанат деген мағынада), мая (мая – шөп, мая – түйе атауы), жас (адамның жасы, жас – көздің жасы), түр (түрі, түр – жеңінді түр), ат (ату, ат – мал), қашар (мал атауы, қашар – етістік), қой (қой – мал атауы, қой – етістік).

Көп мағыналы сөздер: жас – адамның жасы, малдың жасы.

Оқушыларды бағаланады.

4-тапсырма. Жанрлық ерекшеліктеріне сай рәсімделуі мен құрылымын сақтап, ауыл тұрғындарына арнап, ат жарысы өтетіні туралы шағын хабарландыру жаз.

(Көп мағыналы және омоним сөздерді қолдан).

Дескриптор:

• Хабарландыру жазады;

• Жанрлық ерекшеліктеріне сай рәсімделуі мен құрылымын сақтайды;

• Көп мағыналы және омоним сөздерді қолданады;

Қ/Б «Бағалау мөрі»

Құрметті ауыл тұрғындары! Сіздерді 15.11.18 күні өтетін аудандық ат жарысына шақырамыз. Жарысқа 50 ат қатысып, бас бәйгеге бағалы сыйлықтар бар! Келіңіздер, көріңіздер!

Оқушылар бағаланады.

Бағалау

1 мин.

Оқушылар «Отшашу» арқылы бүгінгі сабақты бағалайды.

Оқушылар «Отшашу» әдісі арқылы бағалайды.

Үйге тапсырма

2 мин.

Жанрлық ерекшеліктеріне сай рәсімделуі мен құрылымын сақтап, ауыл тұрғындарына арнап, ат жарысы өтетіні туралы хабарландыру жаз.

(Көп мағыналы және омоним сөздерді қолдан).

Үйге тапсырманы жазып алады.

Ойтаразы

2 мин.

«SMS» әдісі бойынша оқушылар телефонның суретіне бүгінгі сабақтан алған әсерлерін жазады.

Сабақта алған әсерлерімен бөліседі.