Талапты және дарынды баланы анықтау жолдары

Психология 9(ІІ), 11(І)

І. Сабақтың тақырыбы: Мінез

ІІ. Мақсаты: Студенттердің мінез-құлық туралы түсініктерін кеңейте

келе, мінез түрлерімен таныстыру..

ІІІ. Міндеттері:

1. Білімділігі: Мінездегі жетістіктер мен міндерді ажырата білуге

үйрету;

2. Дамытушылығы: Жақсы мінез қалыптастыруға ықпал ету;

3. Тәрбиелілігі: Адамгершілікке тәрбиелеу.

ІҮ. Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру

Ү. Сабақтың түрі: жаңа білімді қалыптастыру

ҮІ. Көрнекілігі: оқулық, интерактивті тақта, видеоролик т.б.

ҮІІ. Пәнаралық байланыс: Өзін-өзі тану

ҮІІІ. Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру бөлімі: «Өзімді тану» жаттығуы

ІХ. Жаңа сабақ.

Қ.Нақысбеков

Жақсы мінез, жылы сөз-жан дәруі,

Жігіттің керек мұны аңғаруы.

Бейпіл сөйлеп, тік мінез танытқанның

Тіптен оңай адасып, сандалуы.

Мінездер бар жақсы-жаман, әр алуан,

Әдептілік әділдіктен нәр алған.

Кең болғанның кем болғанын көрмедім,

Теңізге ұқсап тасып жатқан шараңнан.

Ойланайық, пікірлесейік

• Неліктен «Мінез-адам көрсеткіші» болады деп ойлайсыз?

• Адамның жақсы мінезіне нелер жатады?

• Мінезі жаман адамда жақсы қасиет бола ма?

• Жаман мінезді қалай түзеуге болады деп, ойлайсыз?

Мінез –адамның негізгі өмірлік бет алысын және оның өзіндік әрекетінің айырмашылығын сипаттайтын сапалы өзгешілік.

Адам мінезінің қалыптасуы қоғамдық болмыспен, әлеуметтік ортамен (мектеп, балалар мекемелері, оқу, өндіріс коллективі, қоғамдық ұйымдар т.б,) тығыз байланысты. Мінез өзгермейтін тума қасиет емес, ол өмірде қалыптасады. Мысалы: ешбір бала туысынан «еңбек сүйгіш не жалқау, тәртіпті, не ұстамсыз болып тумайды. Оның мінезі, ұзақ жылғы өмір сүру барысында өмірдің сан алуан ағымына қарай тәрбие процесінің ықпалымен қалыптасып отырады. Адамның сыртқы ортамен жасайтын құарым –қатынасы белсенді қарым-қатынас. « Сөз жүзінде емес, мінез –құлықты іс жүзінде жүзеге асыруға болады.»» Әл – Фараби.

Мінездің түрлері

19. Ауыр мінез- күрделі

18. Сабырлы мінез- салмақты, орнықты

17.Бір мінезді- қалыпты, тұрақты

16.Ойнақы мінез- аумалы-төкпелі

15. Түйеден түскендей мінез-тұрпайы

12. Шайпау мінез- ашушаң, долы

8.Тік мінез- бірбеткей, өткір

7. Қисық мінез-қыңыр

1.Ашық мінез-жайдары

9. Томырық (тоң) мінез-дүңк етпе

13. Шырт етпе мінез- шапшаңшыл, кінәмшәл, өкпешіл

14. Ит мінез- айтақшыл, арсылды

2.Бала мінез- наз, еркелік

3. Бұйығы мінез- ұяң

4. Сыр мінез-сыралғы, танымды

5. Ер мінез- батыл, өжет, қайсар

6.Сынық мінез-жабырқау, жасық

11. Тойтаң мінез-ерсі, шолжаң

10. Нойыс мінез- дөкір дөрекі

Х. Жаңа сабақты бекіту:

1. « Шегенің ізі» видеоролик
Мінезі жаман бір жас жігіт болса керек. Ешкім оны түзей алмапты, қателігін айтқан сайын ызалана түсіпті. Бір күні әкесі оған іші шегеге толы бір жәшік беріп: «Маңайындағы достарыңмен әр жанжалдасып қалған сайын тақтайға бір – бір шегеден қағып отыр», - деп табыстапты.
Алғашқы күні – ақ баласы тақтайға көп шеге қағып, табыстапты. Келесі күндері де аз болмапты. Осы қарқынымен, әлгі тақтайды толтыруға аса көп уақыт жұмсамапты. Тақтайдың толғанын көргенде әкесі оған: «Енді сол достарыңмен жеке – жеке татулас. Әр татуласқан сайын бір шегеден суырып отыр», - дейді.
Біраз күндер өтіпті. Бір күні қараса, қағылған бар шеге суырылып біткен екен. Сонда оны сырттай бақылап жүрген әкесі баласын тақтайдың алдына ертіп әкеліп: «Балам, жарайсың, жарадың, - депті, - алайда мына тақтайға жақсылап тұрып қарашы? Шегелерді суырғанда қалып қойған орындарын, қарайған көп тесікті көріп тұрсың. Тақта әуелгісіндей таза қалпында, әдемі болып қалмады. Достарыңмен төбелескен сайын арада жаман сөздер айтылады. Әр реніш сөз көңілде мына шегенің орны тәрізді бір – бір дақ қалдырып отырады, сондықтан ешкімнің көңіліне кірбің ұялатпағайсың, балам», - деген екен ұлын сабырға шақырып, өмірлік ұмытылмас сабақ ұқтырар.

«Өзімді бағалаймын» жаттығуы

(студенттер кестені толтырады)

Мінезімнің жақсы жақтары	Мінезімнің міндері

Мінез сандары

Екі саны – адам мінезінің саны деп есептеледі. Бұл сан арқылы сіз өмірде жұмсақсыз ба әлде тоңмінезсіз бе, тез тұтанғыш ашуланшақсыз ба, мақсатыңызға жетуге ұмтылғышсыз ба немесе жалқаусыз ба бәрін аңғаруға болады екен. Жалпы мінез санын белгілеу адам тағдырының санын анықтаудан жеңілірек. Бұл үшін туған күніңіздің қай күні екенін білсе болғаны.

Айдың 16-шы жұлдызында туғандардың саны – 7, 23-ші жұлдызы туғандардыкы – 5. Ал 22-сі туғандардыкі 11 немесе 22 болып қалады. Егер сіз 10-ы, 20-сы, 30-ы күні туған болсаңыздар нөлдерді алып тастасаңыз жеткілікті. Демек 1, 2, 3 болып қала береді.   

Мінез сандарының құпиясы

1 санына жататын адамдар – бірбеткей және мықты тұлғалар. Олар мақсаттарына жетуге ұмтылады. Болашаққа деген көзқарастары да оң. Өздеріне сенеді, тазалықты жақсы көреді. Сосын шұғыл мінездерін де байқауға болады. Оларға ақыл айтқан адамды және жолдарын кескестегендерді ұнатпайды. Олар өздерінің айтқандарынан қайтпайтын адамдар. Сондай-ақ бұл адамдардығ есте сақтау қабілеттері жақсы дамыған. Бірнеше жұмысты қатар бір уақытта атқара алатын қабілетке ие. Ұйымдастырушылық және басқару жұмыстарын оларға сеніп тапсыруға болады.

2 санына жататын адамдар өзгелерді ренжітіп алмауға тырысады. Жұмсақ. Жан-жағындағы жандардың көңіл күйлерін түсіріп алмауды ойлайды. Айналасына бейбіт адамның лебі мен жақсы аура сеуіп жүреді әдетте. Олар достарының ығына жығыла салғыш. Артық кикілжің мен дау-дамайды онша ұнатпайды. Бұл адамдарға билік беру міндетті емес. Оларға әсіресе біреудің қол асында жұмыс істеген ыңғайлы.   Тез шешім қабылдай алмайды. Дегенмен қызметтеріне адал, жауапты болып келеді. Екі санындағы адамдар ұялшақ та болуы мүмкін. Жауапкершіліктен тайқып кететін кездері де бар. Сондай-ақ өз жеке пікірлері болмайды. Әзіл-қалжың, күлкіге де онша жоқ.

3 санындағы адамдарға келетін болсақ – Олар көңілді. Жалпы айналаласына юмормен қарайды. Өмірде жолдары болғыш, көпшілігі жан-жақты әрі дарынды болады. Сонымен қатар ақшаны аямайды. Қолдары ашық, жомарт келеді. Бұл кісілер – шығармашылыққа бейім, табиғатынан дарынды және талантты болады. Көбі өнер саласына жақын, суретшілік немесе әдеби дарындылығы тағы бар. Өздерінің ішкі жан дүниесіндегі толқыныстарлды сөзбен емес әртүрлі үндермен, бояумен жеткізеді. Тілдері де жатық, әңгімеге тез араласқыш. Әрі бұлар достарының ортасында көшбасшы бола біледі. Ең басты кемшіліктері тым өркөкірек, өзімшіл, тәуелсіз. Кейде шектен тыс қатал да болып кетеді.  Сосын көп шаруаға тым жауапкершілікпен қарай бермейді. Бұл қасиет олардың өміріне кейде кері әсерін де тигізіп жатады.

4 санындағы адамдар – тарихта бұл санды негізінен жылқыларға теңеп жатады. Неге десеңіздер 4 саны еркіндік, төзімділік, мақсатқа жету жолындағы ыждахаттылық. Бұндай адамдар жеңіске үлкен еңбекпен жетеді. Қанша ауыр еңбек кездессе де мойымай алға қарай ұмтылатын қасиеттері бар.

Өздері шығармашылыққа тым жақын болмаса да, шығармашыл адамдарды басқара алады. Оларды ұйымдастырып, бастарын бір жерге тоғыстырып, үйлестіруші ретінде тамаша жұмыс атқара алады. Міндет пен абыройды алдыңғы қатарға қояды. Әділдікті жақсы көреді. Сонымен қатар жақсы тамақтанып, демалып отырғанды жандары қалайды. Жалпы сол үшін де өзін аямай жұмыс істеуге бар. Кейде тым күйгелек те болып кетуілері мүмкін. Өмірде жолдары әрқашан бола да бермеуі мүмкін. Бірақ бұл адамдар талмай еңбектенуден тайынбайды.

 5 санындағы адамдарға келетін болсақ – олар шұғыл қимылдайды. Уайымшыл,  тынышсыз, ақылды және шыдамсыздау болып келеді. Олар саяхаттағанды жақсы көреді. Көпті көріп, көпті естіп, көппен араласқан бұл сандағы адамдар үшін үлкен демеу. Қарапайым, күнделікті күйбең тірлік оларды қажытып, шаршатып жіберуі әдбен ықтимал. Дереу тұтана салатын шалт мінездері тағы бар. Бес санына қарайтын еркек те, әйел де сенімді емес. Сондықтан олардың отбасында ұрыс-керіс, түсініспеушілік жиі болып тұрады. Олар қолға алған істерін аяқтамай жарты жолда тастап кете салулары мүмкін. Білімді де жүрдім-бардым ала салады. Еңбектенгенді ұнатпайды. Әр нәрсені оқусыз-ақ үйрене салғысы келеді. Бірақ оның мүмкін емес екеніне мән бермейді.

 6 санындағы адамдар тұрақтылығымен көзге түседі. Жандары жарқын, сенімді, жан-жағына жылылық сыйлай алады, үйлерін және жақындарын жақсы көреді. Сонымен қатар бұл адамдардың достары да көп болады әлбетте. Барлық қырынан алсаңыз да – жақынын сатпайды, әділ, ұяң, романтик, жұмсақ мінезді болып кете береді. Тыныштықты жақсы көргендіктен әрбір кикілжіңнің артын бейбіт шешіп жіберуге тырысады. Жылылығымен бөліседі, егер ақша керек болса ақшасымен де бөлісе алады. Яғни қолы ашық, жомарт адамдардың қатарына жатады. Еңбектенгеді жақсы көреті.

7 саны – өз-өзінің ойларымен арпалысқыш жеті санына жататын адамдар көбінесе жалғыз қалғанда ұнатады. Көп адаммен тілдесуі де қиын. Олармен тілтабысу да оңай емес. Дегенмен сараптама жасауға келгенде сауатты. Көп адамға тән емес қасиеттер осылардың бойынан табылады. Барлығы шеше бермейтін күрделі жұмбақтарды тез шеше алады.  Көбінесе 7 санында туғандар философтар, мистик немесе ғалым болуы мүмкін. Көп сөйлемейді, тілдері де жатық емес. Ойларын сөзбен жеткізгеннен гөрі жазумен жеткізулері оңай.

 8 санындағы адамдар – қуатты келеді. Қабілетті, күштерін бір мақсатқа жұмылдыра алады. Жеке басының жетістіктеріне жету үшін барларын салады. Әр ісін сараптап, есептей алатын ақылды олар.  Ойлары әсіресі материалдық құндылықтарға арналған. Өмірде бір мақсатқа жетуде жанталасып уақыт таппай жүреді. Кәсіпкер болып кететіндері жиі кездеседі. Басты қасиеттері күресе алады. Қиын жағдайлардан шығып кетудің жолдарын таба алады. Қоғамда өз орындарын табуға ұмтылғыш. Шұғыл қимылдарға, жылдам шешімдерге ойланбастан бара салулары мүмкін. Егер жаман қасиеттеріне тоқталар болсақ. Ешкімді аямайды, ашушаң, қатал, өздерінен басқа ешкімді ұнатпайды. Ақшалары жоқ айналасындағы адамдарды сол қалталы еместіктері үшін ғана жек көруілері ықтимал.

9  санындағы адамдар  арманшыл, ойлары мен қиялдарында өмір сүреді. Өте роматик децге келеді. Олар жақын адамдарына қамқор, сыйлы. Өздерінің жеке басын ойлаудан гөрі барлық адамзатқа жақсылық істеуге бейім болып тұрады. Өте жомарт адамдардың қатарына жатады. Бұл адамдарды тіршілігінде көп ешкім ескермесе де, жоқ болса орындары ойсырап қалады. Бұлардан жақсы ғалымдар, ұстаздар мен әртістер шығады. Төзімді, көңілдері жабырқаған адамдарды жұбатуды жақсы көріп тұрады. Өте адал, шыншыл. Өздері жоқшылықтан, кәріліктен, қайыршылықтан қорқады.

11  санына жататын адамдар – біртүрлі, ешкімге ұқсамайтын кісілер санатына жатады. Олар бұл өмірге көбіне бір жаңалық ашу үшін келетін сияқты. Сезімталдық қасиеттері жоғары дамыған. Оларды әсіресе жоғары, тылсым күштерімен байланыстары бар деп айтып жататындар бар. Сана-сезімдері мен милары тылсым күштермен ақпараттандырылып жатады. Сол себепті де бұл типтегі адамдары бүртүрлі, түсініксіз адамдар қатарына қосады. Олардың арасында данышпандар да кездесуі мүмкін. Жарымжан, жарымес адамдар да шығуы ықтимал. Көбінесе он бір санындағы адамдар көріпкел немесе тақуа адамдар болады. Сондай-ақ айтқан әңгімесімен бәрін сендіре алатын қасиетке ие, сенімді түрде өздерінің ақиқатты айтып тұрғанын дәлелдей алады. Өмірде бұл адамдар күрделі. Негше десеңіздер өз діттеген мақсаттарына жету үшін олар жақсы көретін адамдарын да айырбастап жіберуі, сатып кетуі мүмкін. Сондықтан да болса керек бұл адамдар әсіресе жалғыз қалады.

22 саны –  өмірде бар жақсы қасиеттердің бәрі осы адамдардың бойында жинақталған десе де болады. Олар көшбасшы болуға бейім тұрады. Сезімтал әрі шығармашылық дарындары бар. Ойлары да ұшқыр. Іскерлік қасиеттерге де ие. Жоғары рухани артықшылықты да лсылардан байқауға болады. Сондықтан көбінесе осы адамдар халықтық қозғалыстардың көшін бастайды. Немесе үлкен оқымысты, ғалым, дәрігер, философ, кәсіпкер, сиқыршы болып кетеді.

Ситуациялық сұрақтар: Сіз болашақ бастауыш сынып мұғалімісіз.....

1. Сіз болашақ бастауыш сынып мұғалімісіз, сіздің сыныбыңызда бір өте мінезі ауыр, қырсық оқушы бар. Ол оқушымен қалай түсінісіп жұмыс жасауға болады?

2. Сіздің сыныбыңыздағы бір тұйық мінезді оқушының ата – анасы үнемі баласының мінезінің тұйық болуы сізден деп түсінеді. Сіздің әрекетіңіз?

1. Сіздің 4 сыныбыңыздағы оқушылардың мінезі өте жәй. Олармен қалай тәрбие жұмысын ұйымдастырар едіңіз?

1. Сіз ұжымдастарыңыздың арасында өз – өзіңізді ыңғайсыз сезінесіз. Сіздің мінезің өте жәй, ұялшақсыз. Болашақта өз – өзіңізді өзгерте аласыз ба?

ХІ. Қорытынды:

Өмір қалпына

Аралас- құралас

тығына

Тағдырға

Мінез адам баласының мына жайларына мықты әсер етеді

Тұрмыс тіршілік ахуалына

Қарым

қатынасына

Қоғамдық ортасына

ХІІ. Үйге тапсырма: «Жаныңда жүр жақсы адам» тақырыбында эссе

ХІІІ. «Тілек шамы»

ХІҮ. Бағалау:

Құлсары гуманитарлық –техникалық колледжі

Мінез

Абдулова Гульзаря Марксовна

2015ж.

Ситуациялық сұрақтар: Сіз болашақ бастауыш сынып мұғалімісіз.....

1. Сіз болашақ бастауыш сынып мұғалімісіз, сіздің сыныбыңызда бір өте мінезі ауыр, қырсық оқушы бар. Ол оқушымен қалай түсінісіп жұмыс жасауға болады?

Ситуациялық сұрақтар: Сіз болашақ бастауыш сынып мұғалімісіз.....

1. Сіздің сыныбыңыздағы бір тұйық мінезді оқушының ата – анасы үнемі баласының мінезінің тұйық болуы сізден деп түсінеді. Сіздің әрекетіңіз?

Ситуациялық сұрақтар: Сіз болашақ бастауыш сынып мұғалімісіз.....

1. Сіздің 4 сыныбыңыздағы оқушылардың мінезі өте жәй. Олармен қалай тәрбие жұмысын ұйымдастырар едіңіз?

Ситуациялық сұрақтар: Сіз болашақ бастауыш сынып мұғалімісіз.....

1. Сіз ұжымдастарыңыздың арасында өз – өзіңізді ыңғайсыз сезінесіз. Сіздің мінезің өте жәй, ұялшақсыз. Болашақта өз – өзіңізді өзгерте аласыз ба?

Мінез сандарының құпиясы

1 санына жататын адамдар – бірбеткей және мықты тұлғалар. Олар мақсаттарына жетуге ұмтылады. Болашаққа деген көзқарастары да оң. Өздеріне сенеді, тазалықты жақсы көреді. Сосын шұғыл мінездерін де байқауға болады. Оларға ақыл айтқан адамды және жолдарын кескестегендерді ұнатпайды. Олар өздерінің айтқандарынан қайтпайтын адамдар. Сондай-ақ бұл адамдардығ есте сақтау қабілеттері жақсы дамыған. Бірнеше жұмысты қатар бір уақытта атқара алатын қабілетке ие. Ұйымдастырушылық және басқару жұмыстарын оларға сеніп тапсыруға болады.

2 санына жататын адамдар өзгелерді ренжітіп алмауға тырысады. Жұмсақ. Жан-жағындағы жандардың көңіл күйлерін түсіріп алмауды ойлайды. Айналасына бейбіт адамның лебі мен жақсы аура сеуіп жүреді әдетте. Олар достарының ығына жығыла салғыш. Артық кикілжің мен дау-дамайды онша ұнатпайды. Бұл адамдарға билік беру міндетті емес. Оларға әсіресе біреудің қол асында жұмыс істеген ыңғайлы.   Тез шешім қабылдай алмайды. Дегенмен қызметтеріне адал, жауапты болып келеді. Екі санындағы адамдар ұялшақ та болуы мүмкін. Жауапкершіліктен тайқып кететін кездері де бар. Сондай-ақ өз жеке пікірлері болмайды. Әзіл-қалжың, күлкіге де онша жоқ.

3 санындағы адамдарға келетін болсақ – Олар көңілді. Жалпы айналаласына юмормен қарайды. Өмірде жолдары болғыш, көпшілігі жан-жақты әрі дарынды болады. Сонымен қатар ақшаны аямайды. Қолдары ашық, жомарт келеді. Бұл кісілер – шығармашылыққа бейім, табиғатынан дарынды және талантты болады. Көбі өнер саласына жақын, суретшілік немесе әдеби дарындылығы тағы бар. Өздерінің ішкі жан дүниесіндегі толқыныстарлды сөзбен емес әртүрлі үндермен, бояумен жеткізеді. Тілдері де жатық, әңгімеге тез араласқыш. Әрі бұлар достарының ортасында көшбасшы бола біледі. Ең басты кемшіліктері тым өркөкірек, өзімшіл, тәуелсіз. Кейде шектен тыс қатал да болып кетеді.  Сосын көп шаруаға тым жауапкершілікпен қарай бермейді. Бұл қасиет олардың өміріне кейде кері әсерін де тигізіп жатады.

4 санындағы адамдар – тарихта бұл санды негізінен жылқыларға теңеп жатады. Неге десеңіздер 4 саны еркіндік, төзімділік, мақсатқа жету жолындағы ыждахаттылық. Бұндай адамдар жеңіске үлкен еңбекпен жетеді. Қанша ауыр еңбек кездессе де мойымай алға қарай ұмтылатын қасиеттері бар.

Өздері шығармашылыққа тым жақын болмаса да, шығармашыл адамдарды басқара алады. Оларды ұйымдастырып, бастарын бір жерге тоғыстырып, үйлестіруші ретінде тамаша жұмыс атқара алады. Міндет пен абыройды алдыңғы қатарға қояды. Әділдікті жақсы көреді. Сонымен қатар жақсы тамақтанып, демалып отырғанды жандары қалайды. Жалпы сол үшін де өзін аямай жұмыс істеуге бар. Кейде тым күйгелек те болып кетуілері мүмкін. Өмірде жолдары әрқашан бола да бермеуі мүмкін. Бірақ бұл адамдар талмай еңбектенуден тайынбайды.

 5 санындағы адамдарға келетін болсақ – олар шұғыл қимылдайды. Уайымшыл,  тынышсыз, ақылды және шыдамсыздау болып келеді. Олар саяхаттағанды жақсы көреді. Көпті көріп, көпті естіп, көппен араласқан бұл сандағы адамдар үшін үлкен демеу. Қарапайым, күнделікті күйбең тірлік оларды қажытып, шаршатып жіберуі әдбен ықтимал. Дереу тұтана салатын шалт мінездері тағы бар. Бес санына қарайтын еркек те, әйел де сенімді емес. Сондықтан олардың отбасында ұрыс-керіс, түсініспеушілік жиі болып тұрады. Олар қолға алған істерін аяқтамай жарты жолда тастап кете салулары мүмкін. Білімді де жүрдім-бардым ала салады. Еңбектенгенді ұнатпайды. Әр нәрсені оқусыз-ақ үйрене салғысы келеді. Бірақ оның мүмкін емес екеніне мән бермейді.

 6 санындағы адамдар тұрақтылығымен көзге түседі. Жандары жарқын, сенімді, жан-жағына жылылық сыйлай алады, үйлерін және жақындарын жақсы көреді. Сонымен қатар бұл адамдардың достары да көп болады әлбетте. Барлық қырынан алсаңыз да – жақынын сатпайды, әділ, ұяң, романтик, жұмсақ мінезді болып кете береді. Тыныштықты жақсы көргендіктен әрбір кикілжіңнің артын бейбіт шешіп жіберуге тырысады. Жылылығымен бөліседі, егер ақша керек болса ақшасымен де бөлісе алады. Яғни қолы ашық, жомарт адамдардың қатарына жатады. Еңбектенгеді жақсы көреті.

7 саны – өз-өзінің ойларымен арпалысқыш жеті санына жататын адамдар көбінесе жалғыз қалғанда ұнатады. Көп адаммен тілдесуі де қиын. Олармен тілтабысу да оңай емес. Дегенмен сараптама жасауға келгенде сауатты. Көп адамға тән емес қасиеттер осылардың бойынан табылады. Барлығы шеше бермейтін күрделі жұмбақтарды тез шеше алады.  Көбінесе 7 санында туғандар философтар, мистик немесе ғалым болуы мүмкін. Көп сөйлемейді, тілдері де жатық емес. Ойларын сөзбен жеткізгеннен гөрі жазумен жеткізулері оңай.

 8 санындағы адамдар – қуатты келеді. Қабілетті, күштерін бір мақсатқа жұмылдыра алады. Жеке басының жетістіктеріне жету үшін барларын салады. Әр ісін сараптап, есептей алатын ақылды олар.  Ойлары әсіресі материалдық құндылықтарға арналған. Өмірде бір мақсатқа жетуде жанталасып уақыт таппай жүреді. Кәсіпкер болып кететіндері жиі кездеседі. Басты қасиеттері күресе алады. Қиын жағдайлардан шығып кетудің жолдарын таба алады. Қоғамда өз орындарын табуға ұмтылғыш. Шұғыл қимылдарға, жылдам шешімдерге ойланбастан бара салулары мүмкін. Егер жаман қасиеттеріне тоқталар болсақ. Ешкімді аямайды, ашушаң, қатал, өздерінен басқа ешкімді ұнатпайды. Ақшалары жоқ айналасындағы адамдарды сол қалталы еместіктері үшін ғана жек көруілері ықтимал.

9  санындағы адамдар  арманшыл, ойлары мен қиялдарында өмір сүреді. Өте роматик децге келеді. Олар жақын адамдарына қамқор, сыйлы. Өздерінің жеке басын ойлаудан гөрі барлық адамзатқа жақсылық істеуге бейім болып тұрады. Өте жомарт адамдардың қатарына жатады. Бұл адамдарды тіршілігінде көп ешкім ескермесе де, жоқ болса орындары ойсырап қалады. Бұлардан жақсы ғалымдар, ұстаздар мен әртістер шығады. Төзімді, көңілдері жабырқаған адамдарды жұбатуды жақсы көріп тұрады. Өте адал, шыншыл. Өздері жоқшылықтан, кәріліктен, қайыршылықтан қорқады.

11  санына жататын адамдар – біртүрлі, ешкімге ұқсамайтын кісілер санатына жатады. Олар бұл өмірге көбіне бір жаңалық ашу үшін келетін сияқты. Сезімталдық қасиеттері жоғары дамыған. Оларды әсіресе жоғары, тылсым күштерімен байланыстары бар деп айтып жататындар бар. Сана-сезімдері мен милары тылсым күштермен ақпараттандырылып жатады. Сол себепті де бұл типтегі адамдары бүртүрлі, түсініксіз адамдар қатарына қосады. Олардың арасында данышпандар да кездесуі мүмкін. Жарымжан, жарымес адамдар да шығуы ықтимал. Көбінесе он бір санындағы адамдар көріпкел немесе тақуа адамдар болады. Сондай-ақ айтқан әңгімесімен бәрін сендіре алатын қасиетке ие, сенімді түрде өздерінің ақиқатты айтып тұрғанын дәлелдей алады. Өмірде бұл адамдар күрделі. Негше десеңіздер өз діттеген мақсаттарына жету үшін олар жақсы көретін адамдарын да айырбастап жіберуі, сатып кетуі мүмкін. Сондықтан да болса керек бұл адамдар әсіресе жалғыз қалады.

22 саны –  өмірде бар жақсы қасиеттердің бәрі осы адамдардың бойында жинақталған десе де болады. Олар көшбасшы болуға бейім тұрады. Сезімтал әрі шығармашылық дарындары бар. Ойлары да ұшқыр. Іскерлік қасиеттерге де ие. Жоғары рухани артықшылықты да лсылардан байқауға болады. Сондықтан көбінесе осы адамдар халықтық қозғалыстардың көшін бастайды. Немесе үлкен оқымысты, ғалым, дәрігер, философ, кәсіпкер, сиқыршы болып кетеді.