2.Дарынды о?ушыларды? білім де?гейі мен оларды? ?з м?мкіндіктерін пайдалану к?рсеткішін арнайы ?дістемелер бойынша ж?йелі т?рде тексеріп отыру?а;
3.Саба?тан тыс мезгілде ж?ргізілетін ж?мыстар?а – п?ндік олимпиада, ?ылыми конференция?а, интеллектуалды? турнирлер мен шы?армашылы? бай?аулар?а дайынды? ж?мыстарын жыл бойы жоспарлы ж?ргізуге;
4.Білім беру мекемелерінде дарынды о?ушылар ?шін арнайы сыныптар мен топтар ??рып, о?у ба?дарламаларын жеделдетіп о?ытуды ?йымдастыру?а;
Жеделдетіп о?ыту ба?дарламасын м??алім о?ушымен ж?не ата-анасымен бірігіп ??рады.
Мектеп психологы п?н м??алімдерімен бірігіп отырып, сауалнама ар?ылы о?ушыны? дарындылы? сферасын аны?тайды. О?ушыны? дарындылы?ы аны?тал?ан кезде, дарынды о?ушыны? жетекшісі, психолог оны? жеке ??жаттарын, мінездемесін, сынып журналын зерттейді, баланы? саба?та?ы, саба?тан тыс кездегі іс-?рекетіне ?немі ба?ылау жасап, талдау ж?ргізеді, ?р т?рлі формада білім тексеру ж?мыстарын ?йымдастырып, білім де?гейін аны?тайды, психо-педагогикалы? диагностика ж?ргізеді.
Дарынды дамыту – ?стаз парызы.Е? ал?аш жеке т?л?аны даралап, дарын жетегіне ?оспас б?рын оны? т?рбиесіне назар аудар?ан ж?н. «Т?рбие – ?аламат іс, онымен адам та?дыры шешіледі»- дейді орыс ?алымы К.Д.Ушинский. Немесе «Жан?я - т?рбие тірегі»-деп айту?а да болады.
Жеке т?л?а д?ниеге келгеннен кейін, оны? ?ызы?ушылы?ын ояту, не н?рсеге деген икемді екендігін а??ару, ол ата-ананы? міндеті. «Баланы? бас ?стазы – ата-анасы»-дейді. Баланы? ал?ыр, зерек болып келуі де, осы ата-ана?а байланысты деп ойлаймын.
Д?лел: «Белгілі Италия о?ымыстысы, педагог Монтессори психикалы? жа?ынан дамымай ?ал?ан балаларды ?айта т?рбиелеп, оларды ау?атты жан?яларды? а?ыл-есі д?рыс, он екі м?шесі сау балаларымен бірге ?осып, интеллектуалды? сына? ж?ргізген кезде, Монтессориді? балалары ?лде?айда озы? бол?ан екен. Сонда Монтессори балаларды? ата-аналарына «Сіздер балалары?ыз?а мені? кем а?ыл балаларымнен ?алып ?оятындай не істеп ?ойды?ыздар?» деп с?ра?ан. С?йтіп о?ымысты мынадай т?жырым жасайды: «Баланы? а?ылын ?алай дамытам деп бас ?атыр?аннан г?рі о?ан таби?ат туа бітті бойына бітірген м?мкіндіктерін ж?зеге асыру?а тос?ауыл болмауды? ма?ызы зор».
?арары: Арай журналы, 2007 жыл, № 4-14 бет»
?рине, елімізді? халы?аралы? білім ке?істігіне б?кіл?лемдік сауда ?йымына, б?секеге барынша ?абілетті 50 ел ?атарына ?туі барысында орта мектеп ?мірінде орын алып отыр?ан б?л жа?ашыл о?ыту т?рлері барынша ??пталынуы тиіс. ?йткені, кез келген елді? экономикалы?, ?леуметі оны? интеллектуалды? ?леуетімен ?лшенеді. Б?л т?р?ыдан ал?анда Елбасы Н.?.Назарбаевты? еліміздегі білім ж?йесін дамыта отырып ?лемдегі алды??ы ?атарда?ы ж?йеге шы?ару ма?сатында ел дамуыны? басым ба?ытына айналдыруы тектен-тек емес. Б?л жа?дай еліміздегі білім саласында болып жат?ан реформалар?а жа?а заман талабына сай сын к?збен ?араулы, кемшіліктерді ашы? т?рде к?рсете отырып жою, алды??ы т?жірибелерді мектеп ?міріне батыл кіріктіруді ?ажет ететіндігі к?м?н ту?ызбасы аны?.
Б?гінгі к?н талабы – елімізді? интеллектуалды?, рухани потенциалы жо?ары, дарынды балаларды аны?тау, ?олдау, о?ыту процесін ж?йелеу болса, осы к?рделі міндетті шешу ?шін Республика Президенті Н.?.Назарбаевты? «Дарынды балалар?а арнал?ан мектептерді ?олдау ж?не дамыту туралы» н?с?ауына с?йкес ?кіметті? 24 наурыз 1998 жыл?ы № 256-шы б?йры?ымен республикалы? ?ылыми-т?жірибелік «Дарын» орталы?ы ??рыл?ан еді. Облыс орталы?ында, ауданды? білім беру б?лімінде, мектептерде ??рылып, ба?дарлы ж?мыс істеуде.
С?з со?ында айтарым:«Дербес ойланбайынша, ізденбейінше, ?стаз с?зінсіз еш?андай программа да, о?улы? та, техникалы? ??ралдар да т?кке аспайды. Педагогті? жанды ойымен, ??штарлы?ымен ?ана?аттанба?ан ?діс ?лі схема к?йінде ?алады» деп ?лы педагогтарымызды? бірі В.А.Сухомлинский ай?а?таса, ?з хал?ымызды? а?артушысы С.К?беев «Дегенмен баланы? о?у?а ынталы болуы, оны? о?у жасына дейінгі ?йдегі т?рбиесіне де байланысты, бала о?у?а не??рлым ынталы болса, со??рлым жа?сы о?иды, мектепке т?скеннен кейін де бала жа?сы о?уы ?шін ?й т?рбиесіне ділгер болады, ал осы т?рбиені беретін ата-анасы», - деп жас ?рпа?ты? саналылы?ын айта келіп, оны? бойында?ы талантын ?штау мектептегі ?стазына байланысты деп пікір т?йіндегім келеді.
И?, жігерлі, талантты, талапты жастарымыз – жа?а ?аза?станны? сенімді тірегі, алтын ді?гегі. Мемлекет м?ндай жастар ?атарыны? к?беюіне м?дделі. ?йткені,» Мемлекетті а?ша?а деген жетіспеушілік емес, дарынды адамдар?а деген жетіспеушілік ?лсіз етеді» (Вольтер). Ендеше т?уелсіз елімізді? мы?ты, б?секеге ?абілетті болуы осындай дарынды да ?абілетті о?ушыларымызды? ?олында.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Дарындылы? туа біткен ?асиет»
Фариза Бейісова Абзалқызы
№44 ауысымдық (кешкі) жалпы білім беретін мектеп психологы
Ақтөбе қаласы
Дарындылық-адамның өз бейімділігі арқылы, шығармашылықпен жұмыс істеу
арқылы қалыптасатын қасиет.
«Бұлақ көрсең көзін аш»- дегендей, баланың бойындағы дарындылық қасиетін дамыту көбіне мұғалімдердің кәсіби біліктілігіне байланысты екендігі айдан анық. Оқушының дарындылығын анықтап, дамыту үшін әр мұғалім өзінің алдына мынандай мақсаттар мен міндеттерді қояды:
1.Дарынды оқушының ақыл-ойының, эмоционалдық және әлеуметтік дамуы мен ерекшеліктерінің өзіндік ашылу деңгейі мен өлшемін ескеру;
2.Жан-жақты ақпараттандыру;
3.Коммуникативті бейімдеу;
4.Дарынды оқушының шығармашылық бағытының ашылуына,ғдамуына, қоршаған ортаға өзін-өзі жарнамалауына көмек көрсету;
Осы мақсаттар мен міндеттерді орындауда мектеп ұстаздары мынандай жұмыс түрлерін қолданады:
1.Икемді және ұтқыр оқу жоспарын құрады;
2.Жеке пәндерді оқытуда тәуелсіз қозғалыс жасайды;
3.Дарынды оқушының өзінің жұмысын өзі жоспарлап, шешім қабылдауына ықпал етеді;
4.Дарынды оқушының қызығушылығына байланысты оқу жоспарын құрады;
Осындай жұмыс түрлерін ұйымдастыруда ұстаздар мынандай мәселелерге баса назар аударады:
1.Пән сабақтарында шығармашылық сипаттағы тапсырмаларды іріктеу, орындау, талдау жұмыстарын жүйелі жүргізуге;
2.Дарынды оқушылардың білім деңгейі мен олардың өз мүмкіндіктерін пайдалану көрсеткішін арнайы әдістемелер бойынша жүйелі түрде тексеріп отыруға;
3.Сабақтан тыс мезгілде жүргізілетін жұмыстарға – пәндік олимпиада, ғылыми конференцияға, интеллектуалдық турнирлер мен шығармашылық байқауларға дайындық жұмыстарын жыл бойы жоспарлы жүргізуге;
4.Білім беру мекемелерінде дарынды оқушылар үшін арнайы сыныптар мен топтар құрып, оқу бағдарламаларын жеделдетіп оқытуды ұйымдастыруға;
Жеделдетіп оқыту бағдарламасын мұғалім оқушымен және ата-анасымен бірігіп құрады.
Мектеп психологы пән мұғалімдерімен бірігіп отырып, сауалнама арқылы оқушының дарындылық сферасын анықтайды. Оқушының дарындылығы анықталған кезде, дарынды оқушының жетекшісі, психолог оның жеке құжаттарын, мінездемесін, сынып журналын зерттейді, баланың сабақтағы, сабақтан тыс кездегі іс-әрекетіне үнемі бақылау жасап, талдау жүргізеді, әр түрлі формада білім тексеру жұмыстарын ұйымдастырып, білім деңгейін анықтайды, психо-педагогикалық диагностика жүргізеді.
Дарынды дамыту – ұстаз парызы.Ең алғаш жеке тұлғаны даралап, дарын жетегіне қоспас бұрын оның тәрбиесіне назар аударған жөн. «Тәрбие – ғаламат іс, онымен адам тағдыры шешіледі»- дейді орыс ғалымы К.Д.Ушинский. Немесе «Жанұя - тәрбие тірегі»-деп айтуға да болады.
Жеке тұлға дүниеге келгеннен кейін, оның қызығушылығын ояту, не нәрсеге деген икемді екендігін аңғару, ол ата-ананың міндеті. «Баланың бас ұстазы – ата-анасы»-дейді. Баланың алғыр, зерек болып келуі де, осы ата-анаға байланысты деп ойлаймын.
Дәлел: «Белгілі Италия оқымыстысы, педагог Монтессори психикалық жағынан дамымай қалған балаларды қайта тәрбиелеп, оларды ауқатты жанұялардың ақыл-есі дұрыс, он екі мүшесі сау балаларымен бірге қосып, интеллектуалдық сынақ жүргізген кезде, Монтессоридің балалары әлдеқайда озық болған екен. Сонда Монтессори балалардың ата-аналарына «Сіздер балаларыңызға менің кем ақыл балаларымнен қалып қоятындай не істеп қойдыңыздар?» деп сұраған. Сөйтіп оқымысты мынадай тұжырым жасайды: «Баланың ақылын қалай дамытам деп бас қатырғаннан гөрі оған табиғат туа бітті бойына бітірген мүмкіндіктерін жүзеге асыруға тосқауыл болмаудың маңызы зор».
Қарары: Арай журналы, 2007 жыл, № 4-14 бет»
Әрине, еліміздің халықаралық білім кеңістігіне бүкіләлемдік сауда ұйымына, бәсекеге барынша қабілетті 50 ел қатарына өтуі барысында орта мектеп өмірінде орын алып отырған бұл жаңашыл оқыту түрлері барынша құпталынуы тиіс. Өйткені, кез келген елдің экономикалық, әлеуметі оның интеллектуалдық әлеуетімен өлшенеді. Бұл тұрғыдан алғанда Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың еліміздегі білім жүйесін дамыта отырып әлемдегі алдыңғы қатардағы жүйеге шығару мақсатында ел дамуының басым бағытына айналдыруы тектен-тек емес. Бұл жағдай еліміздегі білім саласында болып жатқан реформаларға жаңа заман талабына сай сын көзбен қараулы, кемшіліктерді ашық түрде көрсете отырып жою, алдыңғы тәжірибелерді мектеп өміріне батыл кіріктіруді қажет ететіндігі күмән туғызбасы анық.
Бүгінгі күн талабы – еліміздің интеллектуалдық, рухани потенциалы жоғары, дарынды балаларды анықтау, қолдау, оқыту процесін жүйелеу болса, осы күрделі міндетті шешу үшін Республика Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Дарынды балаларға арналған мектептерді қолдау және дамыту туралы» нұсқауына сәйкес Үкіметтің 24 наурыз 1998 жылғы № 256-шы бұйрығымен республикалық ғылыми-тәжірибелік «Дарын» орталығы құрылған еді. Облыс орталығында, аудандық білім беру бөлімінде, мектептерде құрылып, бағдарлы жұмыс істеуде.
Сөз соңында айтарым:«Дербес ойланбайынша, ізденбейінше, ұстаз сөзінсіз ешқандай программа да, оқулық та, техникалық құралдар да түкке аспайды. Педагогтің жанды ойымен, құштарлығымен қанағаттанбаған әдіс өлі схема күйінде қалады» деп ұлы педагогтарымыздың бірі В.А.Сухомлинский айғақтаса, өз халқымыздың ағартушысы С.Көбеев «Дегенмен баланың оқуға ынталы болуы, оның оқу жасына дейінгі үйдегі тәрбиесіне де байланысты, бала оқуға неғұрлым ынталы болса, соғұрлым жақсы оқиды, мектепке түскеннен кейін де бала жақсы оқуы үшін үй тәрбиесіне ділгер болады, ал осы тәрбиені беретін ата-анасы», - деп жас ұрпақтың саналылығын айта келіп, оның бойындағы талантын ұштау мектептегі ұстазына байланысты деп пікір түйіндегім келеді..
Иә, жігерлі, талантты, талапты жастарымыз – жаңа Қазақстанның сенімді тірегі, алтын діңгегі. Мемлекет мұндай жастар қатарының көбеюіне мүдделі. Өйткені,» Мемлекетті ақшаға деген жетіспеушілік емес, дарынды адамдарға деген жетіспеушілік әлсіз етеді» (Вольтер). Ендеше тәуелсіз еліміздің мықты, бәсекеге қабілетті болуы осындай дарынды да қабілетті оқушыларымыздың қолында.
