Елбасымыз Н.?. Назарбаев ?аза?стан хал?ына Жолдауында ?аза?станны? ?лемдегі б?секеге барынша ?абілетті елу елді? ?атарына кіруінде білім сапасы жо?ары, денсаулы?ы мы?ты, елімізді? ?л-ау?аты ?шін ?ызмет жасайтын жастар?а ?лкен сенім білдіріп отыр. Білім мен т?рбие ?р?ашан к?н т?ртібіндегі басты ?зекті м?селе болып отыр. ?азір заман ?згерді, талап ?згерді. Б?гінгі бала -ерте?гі ел болаша?ы. Олай болса, білім де?гейі мен шы?армашылы? ?абілеті жо?ары ш?кірттерді т?рбиелеу ?стаздарды? басты міндеттері екендігін ?мытпауымыз ?ажет.
Елімізде со??ы уа?ытта білім саласында ж?ріп жат?ан реформаларды? басты ма?саты –?рісі биік, д?ниетанымы ке?, кемел ойлы ж?не б?секеге ?абілетті т?л?аны ?алыптастыру болып отыр.
?рбір о?ушыны о?ытып, т?рбиелеуге байланысты м?селелерді ?здігімен ж?не шы?армашылы? ынтамен шешуге ?абілетті жа?ашыл м??алім болуды талап етеді. М??алім -мектепті? ж?регі. М??алімні? ж?мысыны? н?тижесі о?ушы білімі. Олай болса о?ушыларды? шы?армашылы? ?абілеттерін ашу, оны ал?а ?арай дамыту ?шін, е? бастысы ерінбей е?бектену ?ажет деп есептеймін. К?п о?ушыны? ішінен жеке п?н саласына дарындылы?ын аны?тау, оны дамыту м??алімні? к?сіби біліктілігіне ж?не оны? т?л?алы? ?асиетіне тікелей байланысты.
К?бінесе «дарынды о?ушы – б?л жа?сы о?итын о?ушы» деген пікір ?алыптас?ан.
Біра? б?л пікірді? ?ате екендігін белгілі а?ылшын психологы П.Торрансты? зерттеулерінде д?лелденіп отыр. Егер біз на?ыз дарындыны таба алмаса?, ж?мысымызды? н?тижесін к?ру екіталай. Олай болса кез келген адам ?мірге ?зіндік ?асиеттерімен, келетіндігін ескеруіміз ?ажет. Ал баланы? бойында?ы туа біткен ?асиеттерді дамытатын –т?рбие мен о?ыту. Не??рлым баланы? таланты мен ?абілетін дамыту?а ертерек к??іл б?лінсе, со??рлым оны толы? ашу?а м?мкіндік туады. Бала бойында?ы ерекше ?асиеттерді о?ан жа?ын жасы ?лкендер д?рыс жеткілікті ба?аламаса, оны? ?згелер сия?ты болып ?алуы м?мкін.
Дарынды баламен ж?мыс жаса?анда оны? т?тижелі болуы м??алімні? шеберлігі біліміне тікелей байланысты. Дарынды ?стаз бол?ан жерде дарынды бала шы?ады. Осы?ан орай м??алім жан-жа?ты, к?сіби дайынды?ы тере?, ?з бойына жина?та?ан білімін жастар?а ?йрете алатын болу керек.
М??алім тек білімді жеткізуші ?ана емес, керісінше, о?ушыны? білімін, ?мірге к?з?арасын ж?йелі т?рде ?алыптастыра алатын, ізденгіштікке баулып, танымды? ?абілетін дамыта т?сетін болу керек.
?лы ойшыл Плутарх кезінде былай депті: «К?птеген таби?и талант дарынсыз ?стаздарды? кесірінен жойылып кетеді. Олар дарынны? таби?и ??былысына тере? бойлай алмай, т?лпарды есекке айналдырып ??ртып тынады». Міне ?стаздар осындай келе?сіздікке жол бермеу керек деп ойлаймын. ?азір со??ы уа?ытта мектепте о?ытылатын п?ндерді? барлы?ы балалар болаша?ына, оларды? алды??ы уа?ытта та?дайтын маманды?ына ?арай ба?ытталып отыр.Бала?а білім мен т?рбиені жас шамасына, жаратылысына ?арай берілу керек. «Жас бала-жас бір шыбы?. Жас к?нінде ?ай т?рде иіп тастаса?, ?скенде сол иілген к?йінде ?атып ?алма?. Теріс иіліп ?ал?ан шыбы?ты артынан т?зеймін десе?, сындырып аласы?. «Баланы бастан» деген с?зді? м?нісі осы»,-дейді Ма?жан Ж?мабаев ?зіні? педегогика атты е?бектерінде. «Бас?аны ?йреткен кісі ?айталау ар?ылы ме?герген білімдерін ны?айтумен ?ана емес, п?нге ??ілуге м?мкіндік алумен де ?зін-?зі ?йретеді. Сонды?тан да ас?ан дарынды Иохим Форций ?зі жайында:-не естіп, не о?ысам да, соны? б?рі тіпті бір айды? ішінде-а? ойымнан шы?ып кетеді, ал бас?алар?а ?йреткенімді ?зімні? бес сауса?ымдай соншалы? ай?ын білемін,- дейді екен. Сонды?тан ол зор табыстар?а жету ?шін ш?кірттеріне ?здеріне ш?кірттер тауып,олар?а к?н сайын ?здері ?йреніп жат?ан н?рселерін ?йретіп отыруды ке?ес ?ылады.» дейді Ян Амос Коменский. Баланы? білімге, атап айтса?, тарих п?ніне деген ??марлы?ын оятып, дарын-?абілетін дамыту ?шін, е? алдымен, саба? мазм?нды да ма?ыналы болып ?туге тиіс. Дарынды баламен ж?мыс ж?ргізуді? барысында м??алім бірінші болып ізденеді. ?азіргі к?птеген зерттеушілер о?ушыларды? о?у ба?дарламасын жылдам, тез игеруіне байланысты талантты-дарынды о?ушылар?а арнал?ан жеделдете о?ыту жоспары енгізілуде. Б?л бойынша б?рнеше п?ндерден бір жыл б?рын емтихан тапсыру мекепте о?ушыларды? о?у?а деген ?ызы?ушылы?ын арттыру ж?не дамытуда тиімді ?діс бол?анды?ын д?лелдеді. Дарын - адам бойында?ы ас?ан талант, ерекше ?абілет. Бала бойында?ы дарындылы?ты к?ре білу м??алім ?шін аса ?ажет ?асиет. Ол ?шін ерінбей е?бектеніп, баланы? ?абілетін бай?ауда к?нделікті саба?та, т?рбие ж?мысында ?збей ба?ылап, бала бойында?ы дарындылы?ты немесе ж?йелі білім алу?а ?абілетті т?л?аны аны?тау?а болады. Балалар бір емес бірнеше академиялы? п?ндерден олардан к?ткеннен жо?ары де?гей к?рсетуі м?мкін: м?селен ?ртістік, спортты?, музыкалы? ж?не бас?а талантарымен танылуы ы?тимал.
Бала бойында?ы дарындылы?ты ашуда ?рбір ?стаз ?з саба?ында жа?аша ?діс-т?сілдерге с?йеніп, саба? ?ткізуде ?скеле? жасты? ?мірге на?ты к?з?арасын ?алыптастырады. Заман жа?ар?ан сайын о?ыту ж?йесінде ?діс-т?сілдер жа?арып отыр. ?азіргі та?да о?ушыларды жалы?тырмас ?шін б?гінгі к?нгі жа?а технологияларда о?ытуды? сындарлы теориясына негізделген ?шінші де?гей ба?дарламасы м??алімні? алдына е? алдымен о?ушыны? жан д?ниесін жа?сы т?сіне білу ж?нінде на?ты міндеттеме ?ойып отыр. Сапалы о?ытуды? ма?ызды факторы м??алімні? о?ушыны? та?ырыпты? м?нін ?з бетімен ме?геріп т?сіну мен ба?алай алуы болып табылады. Осылайша о?ушы да ?зіні? о?уы ?шін жауапты болады. Сонды?тан м??алімде ?ш к?мекші деп ата?ан ?асиеттер бол?ан жа?дайда ?ана о?ыту табысты болып саналады.
Тарих п?ніні? м??алімі: Алтынбекова Г.Ш.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Дарынды о?ушы- ?лт болаша?ы »
Дарынды оқушы ұлт болашағы
Тарих пәнінің мұғалімі: Алтынбекова Г.Ш.
Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев Қазақстан халқына Жолдауында Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті елу елдің қатарына кіруінде білім сапасы жоғары, денсаулығы мықты, еліміздің әл-ауқаты үшін қызмет жасайтын жастарға үлкен сенім білдіріп отыр. Білім мен тәрбие әрқашан күн тәртібіндегі басты өзекті мәселе болып отыр. Қазір заман өзгерді, талап өзгерді. Бүгінгі бала -ертеңгі ел болашағы. Олай болса, білім деңгейі мен шығармашылық қабілеті жоғары шәкірттерді тәрбиелеу ұстаздардың басты міндеттері екендігін ұмытпауымыз қажет.
Елімізде соңғы уақытта білім саласында жүріп жатқан реформалардың басты мақсаты –өрісі биік, дүниетанымы кең, кемел ойлы және бәсекеге қабілетті тұлғаны қалыптастыру болып отыр.
Осыған орай, соңғы уақытта Елбасы Н.Ә Назарбаев мұғалімдерге үлкен үміт артып отыр. Мұндай бәсекеге қабілетті тұлға ұрпақ, әрине, мектеп табалдырығынан шығады.
Әрбір оқушыны оқытып, тәрбиелеуге байланысты мәселелерді өздігімен және шығармашылық ынтамен шешуге қабілетті жаңашыл мұғалім болуды талап етеді. Мұғалім -мектептің жүрегі. Мұғалімнің жұмысының нәтижесі оқушы білімі. Олай болса оқушылардың шығармашылық қабілеттерін ашу, оны алға қарай дамыту үшін, ең бастысы ерінбей еңбектену қажет деп есептеймін. Көп оқушының ішінен жеке пән саласына дарындылығын анықтау, оны дамыту мұғалімнің кәсіби біліктілігіне және оның тұлғалық қасиетіне тікелей байланысты .
Көбінесе «дарынды оқушы – бұл жақсы оқитын оқушы» деген пікір қалыптасқан.
Бірақ бұл пікірдің қате екендігін белгілі ағылшын психологы П.Торранстың зерттеулерінде дәлелденіп отыр. Егер біз нағыз дарындыны таба алмасақ, жұмысымыздың нәтижесін көру екіталай. Олай болса кез келген адам өмірге өзіндік қасиеттерімен, келетіндігін ескеруіміз қажет. Ал баланың бойындағы туа біткен қасиеттерді дамытатын –тәрбие мен оқыту. Неғұрлым баланың таланты мен қабілетін дамытуға ертерек көңіл бөлінсе, соғұрлым оны толық ашуға мүмкіндік туады. Бала бойындағы ерекше қасиеттерді оған жақын жасы үлкендер дұрыс жеткілікті бағаламаса, оның өзгелер сияқты болып қалуы мүмкін.
Дарынды баламен жұмыс жасағанда оның тәтижелі болуы мұғалімнің шеберлігі біліміне тікелей байланысты. Дарынды ұстаз болған жерде дарынды бала шығады. Осыған орай мұғалім жан-жақты, кәсіби дайындығы терең, өз бойына жинақтаған білімін жастарға үйрете алатын болу керек.
Мұғалім тек білімді жеткізуші ғана емес, керісінше, оқушының білімін, өмірге көзқарасын жүйелі түрде қалыптастыра алатын, ізденгіштікке баулып, танымдық қабілетін дамыта түсетін болу керек.
Ұлы ойшыл Плутарх кезінде былай депті: «Көптеген табиғи талант дарынсыз ұстаздардың кесірінен жойылып кетеді. Олар дарынның табиғи құбылысына терең бойлай алмай, тұлпарды есекке айналдырып құртып тынады». Міне ұстаздар осындай келеңсіздікке жол бермеу керек деп ойлаймын. Қазір соңғы уақытта мектепте оқытылатын пәндердің барлығы балалар болашағына, олардың алдыңғы уақытта таңдайтын мамандығына қарай бағытталып отыр.Балаға білім мен тәрбиені жас шамасына, жаратылысына қарай берілу керек. «Жас бала-жас бір шыбық. Жас күнінде қай түрде иіп тастасаң, өскенде сол иілген күйінде қатып қалмақ. Теріс иіліп қалған шыбықты артынан түзеймін десең, сындырып аласың. «Баланы бастан» деген сөздің мәнісі осы»,-дейді Мағжан Жұмабаев өзінің педегогика атты еңбектерінде. «Басқаны үйреткен кісі қайталау арқылы меңгерген білімдерін нығайтумен ғана емес, пәнге үңілуге мүмкіндік алумен де өзін-өзі үйретеді. Сондықтан да асқан дарынды Иохим Форций өзі жайында:-не естіп, не оқысам да, соның бәрі тіпті бір айдың ішінде-ақ ойымнан шығып кетеді, ал басқаларға үйреткенімді өзімнің бес саусағымдай соншалық айқын білемін,- дейді екен. Сондықтан ол зор табыстарға жету үшін шәкірттеріне өздеріне шәкірттер тауып,оларға күн сайын өздері үйреніп жатқан нәрселерін үйретіп отыруды кеңес қылады.» дейді Ян Амос Коменский. Баланың білімге , атап айтсақ, тарих пәніне деген құмарлығын оятып, дарын-қабілетін дамыту үшін, ең алдымен, сабақ мазмұнды да мағыналы болып өтуге тиіс. Дарынды баламен жұмыс жүргізудің барысында мұғалім бірінші болып ізденеді. Қазіргі көптеген зерттеушілер оқушылардың оқу бағдарламасын жылдам, тез игеруіне байланысты талантты-дарынды оқушыларға арналған жеделдете оқыту жоспары енгізілуде. Бұл бойынша бәрнеше пәндерден бір жыл бұрын емтихан тапсыру мекепте оқушылардың оқуға деген қызығушылығын арттыру және дамытуда тиімді әдіс болғандығын дәлелдеді. Дарын - адам бойындағы асқан талант, ерекше қабілет. Бала бойындағы дарындылықты көре білу мұғалім үшін аса қажет қасиет. Ол үшін ерінбей еңбектеніп, баланың қабілетін байқауда күнделікті сабақта, тәрбие жұмысында үзбей бақылап, бала бойындағы дарындылықты немесе жүйелі білім алуға қабілетті тұлғаны анықтауға болады. Балалар бір емес бірнеше академиялық пәндерден олардан күткеннен жоғары деңгей көрсетуі мүмкін: мәселен әртістік, спорттық, музыкалық және басқа талантарымен танылуы ықтимал.
Бала бойындағы дарындылықты ашуда әрбір ұстаз өз сабағында жаңаша әдіс-тәсілдерге сүйеніп, сабақ өткізуде өскелең жастық өмірге нақты көзқарасын қалыптастырады. Заман жаңарған сайын оқыту жүйесінде әдіс-тәсілдер жаңарып отыр. Қазіргі таңда оқушыларды жалықтырмас үшін бүгінгі күнгі жаңа технологияларда оқытудың сындарлы теориясына негізделген Үшінші деңгей бағдарламасы мұғалімнің алдына ең алдымен оқушының жан дүниесін жақсы түсіне білу жөнінде нақты міндеттеме қойып отыр. Сапалы оқытудың маңызды факторы мұғалімнің оқушының тақырыптың мәнін өз бетімен меңгеріп түсіну мен бағалай алуы болып табылады. Осылайша оқушы да өзінің оқуы үшін жауапты болады. Сондықтан мұғалімде үш көмекші деп атаған қасиеттер болған жағдайда ғана оқыту табысты болып саналады.
Егер балалар бірдемені түсінбейтін болса, онда оқытушы оларды кінәлауға тиісті емес, оларға түсіндіре алмай отырған өзін кінәлауға тиіс.
Ы.Алтынсарин
Мұғалім,егер ол адал болса,әрқашан зейінді шәкірт те болуға тиіс.
М.Горький
Басқаларды үйрете отырып, біздің өзіміз де үйренеміз.
Сенека
Мұғалімнің бүкіл мақтанышы-шәкірттерінде,өзі шашқан ұрықтарының өсіп-өнуінде.
Д.Локк
Басқаны үйреткен кісі қайталау арқылы меңгерген білімдерін нығайтумен ғана емес, пәнге үңілуге мүмкіндік алумен де өзін-өзі үйретеді. Сондықтан да асқан дарынды Иохим Форций өзі жайында:-не естіп,не оқысам да,соның бәрі тіпті бір айдың ішінде-ақ ойымнан шығып кетеді,ал басқаларға үйреткенімді өзімнің бес саусағымдай соншалық айқын білемін,- дейді екен.Сондықтан ол зор табыстарға жету үшін шәкірттеріне өздеріне шәкірттер тауып,оларға күн сайын өздері үйреніп жатқан нәрселерін үйретіп отыруды кеңес қылады.
