Осы уақытқа дейін оқыған кез-келген тыныс белгі туралы қосымша деректер, баяндамане реферат.
Еске түсіру.(5-7 минут)
1.Нүкте туралы
1.Хабарлы сөйлемнен кейін қойылады.
2.Жай, екпінсіз айтылған бұйрық, тілек мәнді сөйлемнен кейін нүкте қойылады.
3.Драмалық шығармаларда кейіпкер атынан кейін
4.Кейіпкерлердің айтқан сөзіне тікелей қатысы жоқ, автордың түсінігі ретінде айтылған ремаркадан кейін жақша ішінде
5.Жазуда кісі аттары, газет-журнал атаулары, басқа да сөз тіркестері шартты түрде қысқартылған жағдайда, әрбір әріптен, не буыннан кейін
6.Дәйексөздің, келтірілген мысалдың қайдан екенін, авторын көрсететін сөздер жақшаға алынып, жақша жабылғаннан кейін нүкте қойылады.
Мына жағдайларда нүкте қойылмайды:
1.Бас әріптерден және буындардан қысқарған сөздердің әріптерінің немесе буындарының арасына
2. Ұзындық, көлем өлшемдерінің және басқаларының қысқартылып қолданатын шартты белгілерінен кейін
2.Сұрақ белгісі
1.Сұраулы сөйлемдерден кейін
2.Сұраулық мәнін көтеру үшін кейде бірыңғай мүшенің әрқайсысынан кейін
3.Сұрау белгісі кейде сөйлемдегі белгілі бір сөздің мәні оқушыға түсініксіз, неге олай деген күдік туғызғанды аңғарту үшін қойылады, мұндайда ол сол сөзден кейін жақшаға алынады.
3.Леп белгісі
1.Леп белгісі көтеріңкі дауыспен айтылған лепті сөйлемдерден кейін
2.Ерекше бір көңіл күйіне байланысты көтеріңкі дауыспен бұйыру, өтініш мағынасында айтылған сөйлемдерден кейін
3.Ұранды сөйлемдерден кейін
4.Ерекше көтеріңкі дауыспен айтылған қаратпа, одағай сөздер мен «ия», «жоқ» деген сөздерден кейін
5.Ерекше мән бере көтеріңкі айтылған атаулы сөйлемнен кейін
6. Сәлемдескенде айтылатын, ішінде сұраулық шылауы бар тіркестерден кейін қойылады.
ІІІ.Жаңа сабақ
Қаласы бар, елi жоқ,
Даласы бар, шөбi жоқ.
Мұхиты бар, суы жоқ,
Орманы бар, нуы жоқ.
Шыңдары да теп-тегiс,
Кең жазықтан әр түстi,
Шығыс пенен батысты –
Бар әлемдi табасың,
Өзiң таң боп қаласың! (Географиялық карта)
І кезең- «Нүкте»әлеміне саяхат (5 минут)
1-топқа
«Көлдер тарихы» мәтіні.
2-топқа
«Әдептілік »мәтіні
3-топқа
«Менің Отаным- Қазақстан »
ІІ кезең- Нүктенің қулығы(5 минут)
Нүкте қойылатын және қойылмайтын жағдайды тап.
3 топқа ерекшеленіп 6 сөйлем беріледі, сол сөйлемдердің арасында емлені тауып , ереже бойынша түсіндіруі тиіс.
ІІІ кезең- Сұрақ белгісі аралы(10 минут)
3 топ мәтінге 5 сұрақ қоюы тиіс.
IV.Сергіту сәті (3 минут)
V кезең –Леп белгісі әлемі(5 минут)
Топпен бірге сурет бойынша лепті сөйлемдер құрастыру.
1-топқа
2-топқа
3-топқа
VІ Сабақты қорытындылау
Сөзжұмбақ арқылы
Тыныс белгі әлемі
VII.Үйге тапсырма
Нүкте, сұрақ белгісі, леп белгісі туралы ертегі құрастырып келу.
VIII.Оқушыларды бағалау.
Мәтінді оқып, нүктені қойыңдар
Менің Отаным-Қазақстан
Біздің Отанымыз-Қазақстан Республикасы Қазақстан –ірі мемлекеттердің бірі біздің еліміздежүз отыздан астам ұлт өкілдері тұрады Қазақстанның жері кең-байтақ, шекарасы он алтыбүтін оннан бес мың шақырымға созылып жатыр Отанымыз батысында Ресеймен, шығысында Қытаймен, оңтүстігінде Орта Азия Республикаларымен шектеседі
Қазақстанның жер қойнауы толған байлық Қарағандыда- көмір, Өскеменде-мырыш, Балқашта- мыс, Маңғыстауда-мұнай өндіріледі еліміздің табиғаты да, ерекше, климаты шұғыл континентальді Қазақстан-тәуелсіз мемтекет өз тәуелсіздігін 1991 жылы алды біз Отанымызды сүйеміз, мақтаныш етеміз
Мәтінді оқып, нүктені қойыңдар
Көлдер тарихы
Көлдердің пайда болу тарихы бар бұдан жүз мыңдай жыл бұрын Жер бетінде ұлы мұз басу дәуірі басталды Солтүстік Еурова тауларында қалың мұздар пайда болдыормандар мен жазық далаларды мұз басып кетті кей жерлерде мұздың қалыңдығы екі шақырымға дейін жеткен
Оң мыңдаған жыл өткеннен кейін ғана күн жылынып, мұз ери бастайды екі-үш мың жыл өткен соң, Еуропаның мұз құрсауы ери бастайды Каспий,Арал теңіздері-сол дүниежүзілік мұзарттардан пайда болған теңіздер
Мәтінді оқып, нүктені қойыңдар
Әдептілік
Әдептілік дегеніміз-адамның өзінің сөзіне, ісіне есеп бере білуі, қай жерде не айтып, неге араласудың белгілі бір шегін білу ол адамның ішкі мәдениетін, сезімталдығын,тәрбиелілігін көрсетеді өзін әдепті ұстай білу үшін адамға алдымен сыпайылық керек біреуді ден қойып тыңдай білу, сөзді бөлмеу, сабырлылық, қарапайымдылық- әдептіліктің белгісі
Әдепті адамның талғамы да биік өзін де өзгені де сыйлай білетін адам-әдепті адам
+ белгісі тұрған жерлерде нүктенің қойылу, қойылмауын анықтаңдар
1-топ
Менің ағам Қаз+М+У+-да оқиды.
Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін, жоқ –барды, ертегіні термек үшін (Абай)+
+ белгісі тұрған жерлерде нүктенің қойылу, қойылмауын анықтаңдар
2-топ
1.Кітабыңды маған бере тұршы+
2.Төмендегі қай қысқарған сһздерде үш нүкте қойылады?
СМ, тсс, «ҚӘ», ҚазҰТУ, квт
+ белгісі тұрған жерлерде нүктенің қойылу, қойылмауын анықтаңдар
3-топ
Аспанда алақандай бұлт жоқ+
Ұзындығы 15 см+, ені 8 см болатындай мата кесіп беріңізші
1-топ
Мұхитбақ
Кит-дүниежүзіндегі ең үлкен хайуан.Кит- суда тіршілік еткенімен, ешқандай балық емес, ол-аң, яғни сүтқоректі хайуан.
Кашалот-тісті кит.Ол өте сүңгігіш: теңіз түбіне қарай бір километр тереңге кетеді де, бір сағаттан кейін ауамен дем алу үшін судың бетіне шығады.
Қайыс балық әрі ұзын, әрі жалпақ.кейбіреуінің ұзындығы 9 метрге жетеді. Ауырлығы соншалық-бес адам көтере алмайды. Басында ал қызыл тәжі бар қызғылт балық майшабақ патшасы деп те аталады, өйткені ол майшабақ үйірін бастағанды ұнатады.
2-топ
Сен білесің бе?
Ең аумағы үлкен ағаш- бәріміз білетін фикус тұқымдас баньян ағашы. Оны тоғай ағашы деп те атайды. Себебі, баньянның діңі басқа ағаштар секілді біреу емес, бірнешеу. Ең үлкен баньян ағашының 4 мыңнан астам діңі бар екені анықталған.
Сүтағаш бразилияда өседі. Ағаш шырынының түсі, дәмі сүтке ұқсас.
Конфетағаш Үндістанда, Жапонияда, Қытайда өседі. Кептірілген жемістері кәдімгі конфеттің өзіндей тәтті.
3-топ
Көліктер тарихын не білеміз?
Алғашқы көлік құралы-қос дөңгелекті өгіз арбалар біздің дәуірімізге дейінгі 3500 жыл шамасында пайда болған. Үш дөңгелекті бу экипажын ойлап табушы француз Николь Кунья сынақ үстінде үй қабырғасына соғылған екен.Көше қозғалысын тәртіпке келтіру, жол нұсқаушысын қою Парижде 1899 жылы тұңғыш рет қолға алынған.Қаладағы қозғалыстың жандана түсуі қала мэрінің осындай шешім қабылдауына итермелеген. Сол кезде орта есеппен қала көшелерінде күніне 20 автомобиль, 42 мотоцикл, 152 велосипед жүреді екен.
