Д?рес барышы
1. Оештыру моменты.
Х?ерле ирт?! Ис?нмесез, х?рм?тле укытучылар, балалар! Балалар, б?ген безд? кунаклар, татар теле ??м ?д?бияты укытучылары. Без аларга ?зебезне? белемн?ребезне к?рс?тербез, дип уйлыйм.
2. Д?ресне? темасын ??м максатын ?йт?, проблемалы сорау кую.
Балалар, мин сезг? бер сорау куям…
Быел без б?тен илебез бел?н берг? нинди Б?ек б?йр?мне каршыларга ?ыенабыз? ( балаларны? ?аваплары)
3. Т?п ?леш.
а) Сугыш турында, яуда катнашкан язучылар турында с?йл?ш?.
27 миллион баласын
Югалтты яуда Ватан…
?й, д?нья, булма битараф,
К??елг? тек?п кара:
27 миллион ??й анда,
27 миллион яра…( 350 ме?е безне? якташлар)
Б?генге д?ресебезне д? без Б?ек Ватан Сугышы кырларында ятып калган, к?р?шк?н батырларыбызга багышлыйбыз. ?йе, халкыбызны? фашизмны ?и??ен? 65 ел тула.Татар халкы да сугышта бик к?п батыр улларын, сылу кызларын югалтты. Безне? Башкортстаныбыз да Б?ек ?и??г? ?з ?лешен кертте: фронтта ??м тылда ти?д?шсез батырлыклар к?рс?тте. Халкыбызны? батыр уллары- кызлары турында татар ?дипл?ре к?псанлы ?с?рл?р и?ат иттел?р. Алар арасында язучылар да булдылар.
-Балалар, яуда катнашкан язучылардан кемн?рне бел?сез?(М. ??лил, А.Алиш, Г.Кутуй, ?мирхан Еники, ?.б.)
-?йе, балалар, к?п кен? язучылар сугышны? беренче к?ненн?н алып ?з тел?кл?ре бел?н фронтка китк?нн?р, бер кулларына мылтык, ? икенче кулларына кал?м тотканнар. ?мирхан Еники д? сугышны? беренче к?нн?ренн?н ?к ?зе тел?п сугышка китк?н. Алар турында татар халык ?ырында мен? н?рс? ?йтелг?н. (Эпиграф слайдта, ?ыр ты?лау)
Мылтык тоткан кулларымны?
К?че бетм?с к?р?шт?;
?анымны да кызганмамын
Илем ?чен к?р?шт?.
Дим?к, балалар, без д?ресебезд? батырлык, горурлык, туган илебезг? тугырылык турында с?йл?ш?ч?кбез.
б) Блиц- турнир. ?телг?нне кабатлау.
- ?.Еники нич?нче елда ??м кайда туган?(1909 елны? 2 мартында Башкортстанны? Благовар районы Я?а Каргалы авылында туган).
- Нинди гаил?д? д?ньяга кил??
- Аны? тулы исемен ?йтегез.
- Нич?нче елда ?тисе бел?н ??м нинди авылга к?ченеп кил?л?р? (1911 елда, Д??л?к?н авылына)
- ?тисе нинди эш бел?н ш?гельл?н??
- Башлангыч белемне кайда ала? (Д??л?к?н авылында)
- Нич?нче елда Казанга кил?? (1925нче елда)
- Кайда укырга кер?? (Казан университеты каршындагы рабфакка укырга кер?).
- Кайчан и?ат эше бел?н ш?гельл?н? башлый? (1925нче елда)
- Нич?нче елларда бай тормыш м?кт?бен уза? (1927нче елдан алып сугышка кад?р).
- Сугышка кайчан кит??(1941нче елда)
- Сугыштан кайчан кайта?Кайларда эшли?(1945нче елда Совет ?д?бияты редакциясенд?, Татарстан радиокомитетында, Казан авиация техникумында эшли)
- Нич?нче елда профессиональ язучы булып кит??(1953нче елда)
- ?зене? и?атында аны н?рс? кызыксындыра?(Аны кешел?рне? уй- кичерешл?ре, эчке д?ньясы, к?нд?лек тормыштагы борчулы к?ренешл?р кызыксындыра)
- Нинди мактаулы исемг? лаек була?(Г.Тукай исеменд?ге Д??л?т б?л?ген? ??м Татарстанны? халык язучысы диг?н исемн?рг?).
- Кайда ??м кайчан вафат була?(2000нче елны? февраленд? Казан ш???ренд?)
в) Хик?я ?стенд? эш.(Слайдлар)
? х?зер инде хик?я ?стенд? эшлияч?кбез.
- «Кем ?ырлады?»- хик?ясенд? вакыйга кайчан ??м кайда бара? Х?зер шул ?лешен табып укыгыз.
- Кем турында хик?яд? с?з бара?(Яралы лейтенант)
- Аны? турында н?рс? с?йли аласыз?
- Яралы лейтенантны? авыр х?лен тасвирлаган ?лешен китаптан табыгыз.
(?ыр.Слайдлар) - Татар ?ыры яралы егетк? ничек т?эсир ит??(?з-?зен онытып, яшьлеген,туган авылын, с?йг?нен,?.б., сагынганын ?йт?, ?ыр аны ?ушына китер?.)
- ?ыр ни ?чен кеше к??елен шулай тир?н дулкынландыра ала?(?зекне табып укыгыз).
- ?ырлаучы кыз кем була?(Аны? с?йг?не-Та?ир?)
?йе, балалар, чит ?ирл?рд? ?зе?не? туган теле?д? ?ыр ишет? зур б?хеттер, ул бит татар ?ыры,туган як ?ыры, шу?ардан да л?зз?тлер?к н?рс? бар?,?леп барган ?ирд?н лейтенантыбыз ?ушына кил?,?ыр ул- к??ел д?васы. - Мен? бу р?сем ?с?рне? кайсы ?лешен? туры кил?? Н?рс? ?йт? аласыз?(Слайд)
4. ?телг?нне кабатлау.
а) Уфадагы ист?лекле урыннар турында с?йл?ш?.
?йе, балалар, Б?ек Ватан Сугышы бетм?с тир?н эзл?р калдырды кешел?рне? к??елл?ренд?. Сугышта к?рс?тк?н батырлыкларны без онытмаска бурычлыбыз. Мен? безне? илебезд? д? бу сугыш елларына арнап музейлар, ист?лекле ??йк?лл?р эшл?нелг?н. Безне? Уфа каласында нинди ист?лекле урыннарны бел?сез, ?йтеп ?тегез ?ле.(Балаларны? ?аваплары: «?и?? паркы», «Сугышка дан!» музее).
Зур х?рм?тк? лаек булган, батырлыклар к?рс?тк?н безне? якташларыбыз арасыннан кемн?рне бел?сез?(Муса Гареев, Александр Матросов, Ми?нег?ли Губайдуллин, Та?ир Кучумов ?.б.)
б) ?йг? эшне тикшере?.
Мин сезг? ?йг? эш итеп р?семн?р т?шереп килерг? кушкан идем, кем сугышны ничек итеп к?з алдына китер?? Кыска гына итеп ике т?ркемн?н д? бер?р укучы ?зене? эше турында с?йл?п кит?р.(Балаларны? ?аваплары)
в) М?кальл?р бел?н эш.
? х?зер, балалар, батырлык турында нинди м?кальл?р бел?сез, ?йтеп китегез.(2 т?ркем д? эшли)Сез аларны ничек а?лыйсыз?
Балалар! Тормыш шулай матур д?вам итсен ?чен… егетл?р х?зер д? батыр, ирл?р х?зер д? гайр?тле, кызлар элеккеч? с?йкемлеме?
Шулайдыр, шулай булмаска м?мкин т?гел! Ашаган азыкны? чын т?мен, чиста пак ?йне? ямен, м?х?бб?тне? г?з?ллеген, дуслыкны? эчкерсезлеген, тормышны? чиксез матурлыгын ?ст?н-?ст?н ген? а?лаучылар булса, андыйларга лейтенант хакында с?йл?гез, ул ?ырлый алмай калган ?ырларны ?ырлагыз!
Бу с?зл?р й?р?кл?регезг? кереп калсын. Яу кырында сугышкан батырларыбызны? ис?нн?рен х?рм?т итик, кадерлик, ?лг?нн?рне? кадерен белик, онытмыйк.
5. Йомгаклау.
Д?ресебезне шигырь бел?н йомгаклыйк.( Алина шигырь с?йли).
?зг?рс? д? Заман,
Юк,?зг?рми.
Т?се у?мый «?и??» с?зене?!
Н?кь 65 ел элек
Шундый ук яз
?и?? алып килг?н бу ?ирг?!
Сафлар сыек.
?и??чел?р кит?,
Кими тарих,
Йолдыз югала.
М??гелек мо? булып
Х?тер кала.
Батырларны? даны-
?ыр кала.
6. Йомгаклау. Без д?рест? н?рс?л?р турында с?йл?штек?
7. ?йг? эш.
?ти- ?нил?регезд?н Б?ек Ватан сугышында катнашкан туганнарыгыз турында белг?нн?рен с?йл?теп, ?зегез с?йл?рг? ?зерл?неп килегез.
8. Б?ял??.
