"тукай безне? к??елд?" урок-обобщение.

Тема:”Тукай безне? к??елл?рд?”.Г.Тукай и?аты буенча йомгаклау д?ресе. ?и?азлау: компьютер, проектор, текстлар язылган плакатлар, Г.Тукай портреты, тема буенча ?зерл?нг?н слайдлар,китаплар к?рг?зм?се. Д?рес т?ре: б?йл?нешле с?йл?м телен ?стер?. Максат: 1 Татар ?д?биятын ?йр?н?г? кызыксыну,омтылыш, эзл?нерг? тел?к уяту, ?з милл?те??, ?д?бияты?а м?х?бб?т т?рбиял??. 2 Б?ек шагыйрь Габдулла Тукайны? тормыш юлы ??м и?аты буенча белемн?рен тулыландыру,ныгыту. 3 Балаларда аралашу компетенциясе булдыру, ??г?м?л?р кора бел?не ?йр?т?. 4 Телд?н ??м язма с?йл?м осталыгы ??м к?некм?л?ре булдыру. Д?рес барышы. I. Оештыру ?леше. II. Кереш ?леш. “Туган тел” к?е я?гырый. (Слайд) Укытучы М.Ногманны? “Тынмый мо?лы сазы?” диг?н шигырен укый. Бик еракта балкып аткан Бер г?з?л апрель та?ы. Бирде сине бу ?и?анга ?й, шагыйрьл?р солтаны. Саклый м??ге ист?леген Син яш?п китк?н урын. Нур булып калды й?р?кт? ??р сине? язган ?ыры?. Азмы какканны в? сукканны К?т?рде? син, ятим!? ?ырлады? шу?а халкы?ны? Мо? тулы хиссиятен! Тынмый сазы?, мо?лы сазы?, Кем тыя алсын аны! Син яш?рсе?, ме? яш?рсен, Син-шагыйрьл?р солтаны. Укытучы. Габдулла Тукай — ?лк?нн?рне? д?, балаларны? да и? яраткан шагыйре. Кечкен?д?н ?к халыкны? мо?-зарларын ишетеп ?ск?н, аны й?р?ген? сендерг?н. Аны? ?с?рл?ре кешел?рне? к??ел д?ньясын яктырта. - Д?рес башланганда, нинди ?ырны? к?е я?гырады? Аны? с?зл?рен кем язган? (?аваплар ты?лана.) Кемг? багышланыр б?генге д?ресебез? ?йе, б?генге темабыз Г.Тукай и?аты буенча класстан тыш уку д?ресе. Максатыбыз: Яраткан шагыйребезне? ?с?рл?рен иск? т?шер?,с?нгатьле итеп с?йл?рг? ?йр?н?. - ?йд?гез, плакатта язылган с?зл?рне берг?л?шеп укыйбыз: “С?нгатебез к?кл?ренд? кояшыбыз, аебыз. Бар ?и?анга к?ренерлек кадерле Тукаебыз”(Илдар Юзеев). - Ни ?чен И.Юзеев Тукайны кояш ??м айга ти?ли? (?аваплар ты?лана.) III. Т?п ?леш. “Исемд? калганнар “исемле автобиографик повесть бел?н таныштык,ни ?чен автобиографик дип атала? Тукайны? балачагы бик авыр була. ?йд?гез, х?зер шунын турында ты?лап ?тик. (Раул,Фадис,Лиана Г. Тукай исеменн?н с?йли.) (презентация курс?тел?) Мин 1886 елны? 26 апреленд? Арча районы Кушлавыч авылында мулла гаил?сенд? д?ньяга килг?нмен. К?п т? ?тми ?тием ?леп китк?н ??м ?нием, мине Кушлавычтагы Ш?риф? исемле карчыкка калдырып, икенче кешег? кия?г? чыккан. Аны? бел?н 3 ай чамасы яш?г?нн?н со?, ?нием мине Сасна авылына алып кит?. Л?кин анда да озак яш?рг? туры килми, ?нием ?леп, ?ги ?тием мине я?адан ?чиле авылына — бабам Зинн?тулла йортына озата. --Аларны? гаил?л?ре зур булу с?б?пле, анда да озак торырга туры килми. 1891 елда, бер авыл ямщигына утыртып, мине Казанга озаталар. Анда Я?а Бист?д? яш??че М?х?мм?тгали бел?н Газиз? гаил?сен? килеп эл?г?м. Озак та ?тми, алар да авырып, мине кабат ?чилег? озаталар. ? аннан Кырлай авылындагы С?гъди исемле кеше асрамага ала. Биред? м?др?с?д? укый башлыйм. 1895 елны? башында мин ?аек (Уральск) ш???рен? к?ч?м. М?др?с?д? укуымны д?вам итеп, бер ?к вакытта урыс сыйныфында белем алам. - Тукай бары 27 ел яш?г?н,л?кин безне? ?чен б?ясез булган шигырьл?р,м?кал?л?р,?киятл?р язып калдырган.Иск? т?шереп кит?без:нинди ?с?рл?ре бел?н танышбыз? Мин сезг? сораулар бир?м,сез ?авабын уйлап ?йтегез. 1) Г.Тукай шигыренд? к??? бел?н дус малайны? исеме кем? ( Гали) 2)Кайсы ?киятт? малай таракны урлый? (Су анасы) 3)Былтыр кайсы ?киятт?н? (шурале) 4) Татар халкыны? гимнына ?верелг?н ?ырны? исеме ничек? (Туган тел) 5) Г.Т. кайсы ш-? ?ир йоклый тыныч,к?реп т?мле т?ш? (Жир йокысы) 6) Тик гомерем бик кыска,бары бер к?н ген?-дип кем ?ырлый? (Куб?л?к) 7) Сау бул инде,хуш,б?хил бул,и минем торган ?ирем,Мин болай,шулай ит?м дип,т?рле уй корган ?ирем.(пар ат) 8) Габдулланы? б?л?к?й чагында кушаматы нинди була? Афарин,укучылар.Мен? шул б?л?к?й ген? Апуш ?сеп шагыйр булгач,шигырл?ре 26 телг? т?р?ем? ителг?н; ?зе Тукай 5 тел белг?н:татарча,русча,г?р?пч?,т?ркич? ??м персид телл?рен) - -Яхшы,укучылар,х?зер Тукаебызны? шигырьл?рен яттан с?йл?п кит?рбез,т??д? тавышларыбызны “?ылытып”к?некм?л?р эшл?п алабыз.(к?некм?) -С?нгатле уку конкурсы. (Диана,Данил,Алмир,Вилена,Лиана бел?н Надир,Рауль) -Афарин,укучылар,р?хм?т. Тормышта т?рле х?лл?р була:шатлыктан башларыбыз к?кк? тиг?н чаклар булган кебек, к??елл?ребез тулышып елыйсы килг?н вакытлар да була.Х?зер Ф?нис ?и?анша башкаруында Г.Тукайны?”Китап”шигырен ты?лап ?т?без.Шигырд?ге лирик герой шушындый вакытта н?рс? эшли ик?н?(видеосын карау,ты?лау). -Н?рс?г? ?йр?т? бу шигыр?Китапны кем итеп к?рс?т??Ярд?мче,дус. Ничек укый шигырне артист? Яхшы.Х?зер,укучылар,”?киятт? кунакта” уенын уйнап алырбыз игътибар!Бирем: - сез ?зек укыйсыз ??м аны? Тукайны? кайсы ?с?ренн?н алынган ик?нлеген ?йтерсез. 1.??й к?не: эссе ?авада мин суда коенам, й?з?м; Ч?чр?т?м, уйныйм, чумам, башым бел?н суны с?з? -Балалар, ?йтегез ?ле. “Су анасы” ?кияте нинди булырга ?йр?т?? Укучы: “Су анасы” ?кияте безне алдашмаска, кеше ?йберл?рен? тим?ск? ?йр?т?. 2. Бу ?зек нинди ?киятт?н алынган? .Балтасы кулда, егет эшт?н бераз туктап тора; Тукта, ч?! Ямьсез тавышлы ?лл? н?рс? кычкыра. -“Ш?р?ле” ?кияте укучыларны нинди булырга ?йр?т?? Укучы: Кыю булырга, курыкмаска, эшч?н булырга ?йр?т?. 3. Тагын бер ?киятне? ?зеген укыйм. Китте болар. Бара, hаман бара, бара, К?ренмидер к?зл?рен? ак ??м кара, Бара болар. К?пме баргач, алла бел?, Юл ?стенд? ?лг?н б?ре башын таба. К??? БЕЛ?Н САРЫК. - “К??? бел?н сарык” ?кияте укучыларны н?рс?г? ?йр?т?? Укучы: Авырлыклар килс? куркып калмаска, тапкыр, ?ткен булырга ?йр?т? - Тапкыр каз бел?н без д? биеп алабыз. (мультфильм буенча физминутка) 1907нче елда Тукай Казанга кайта.Шушы елларда аны? беренче ?ыентыгы д?нья к?р?.Бу ?ыентыкта "Пар ат "шигыре д? урын ала. - Без бу шигырьне берг?л?п укып кит?рбез.Беренче ике юлын кычкырып,ике икенче юлын ярым тавыш бел?н,?ченче ике юлын пышылдап укыйбыз,1нче р?т кен? укый,2нче р?т, кызлар гына,малайлар гына,берг?л?п укыйлар. –Тукайны? к?п шигырл?рен халык ?ыр итеп ?ырлый.(“Пар ат “?ыры башкарыла). -Халык ?зене? шагыйрен ярата,х?рм?т ит?. ??йк?лл?ре,Тукай исеменд?ге премия,музейлары бар,шулай ук аны? исемен урамнар,теплоход,авыллар й?рет?.А?а багышлап язучылар шигырлар,?с?рл?р и?ат ит?. - -Х?зер без д? Тукай турында синквейн язып карарбыз.Исебезг? т?шереп кит?без-н?рс? ул синквейн? Синквейн французчадан - 5 юллык шигырь. Ничек языла? 1-нче юл - теманы ачыклаучы суз,исем 2-нче юл - темага яраклы ике сыйфат. 3-нче юл - темага яраклы 3 фигыль. 4-нче юл - теманы ачучы фраза. 5-нче юл - темага карата уз фикеренне белдеруче бер суз. Габдулла Тукай Мо?лы,б?ек И?ат ит?,яза,эшли Милл?тк? хезм?т ит? Да?и. -Шулай итеп.укучылар,без б?генге д?рест? кемне? и?аты ??м тормышы турында с?йл?штек?Нинди игътибарлы булганыбызны тест эшл?п тикшереп алабыз. -Тест эшл??.) Тикшер?без.Билге куябыз ?зебезг?.Кем ?зен? 5 куйды?4,3,2? 3.Йомгаклау. –Яхшы,укучылар,б?ген нинди эшл?р башкардык? Д?рес ошадымы? Балалар ?д?биятына нигез салучы,с?нгатебез к?генд? кояшыбыз,аебыз Г.Тукайга багышланган д?ресебезне йомгаклыйбыз,л?кин без аны онытмасбыз,?с?рл?рен ?йр?н?ебезне д?вам ит?рбез.?й эше “Пар ат” шигырен с?нгатьле итеп ятлап килерг?. Габдулла Тукай шигырен? язылган “Туган тел” ?ырын ??р татар кешесе бел?. Ул безне? милли гимныбыз булып тора. Х?зер барыбыз да басабыз ??м “Туган тел” ?ырын берг?л?шеп башкарабыз. (“Туган тел” ?ыры я?гырый.) .