?аза? тілінен ашы? саба?: "?здік есімдігі"

П?н м??алімі: Тукенова Айгуль Имангалиевна

Саба?ты? та?ырыбы: «?здік есімдігіні? т?рленуі»

Саба?ты? ма?саты:(О?ушыларды саба?ты? ма?саты ж?не міндеттерімен таныстыру)

Білімділік: О?ушылар?а есімдік туралы, соны? ішінде ?здік есімдігіні? т?рленуі туралы теориялы? білім беру. ?здік есімдігін есімдікті? бас?а т?рлерінен ажырата білуге ?йрету.

Дамытушылы?: О?ушыларды? сауатты жазуын, с?йлеу м?дениетін дамыту, грамматикалы? ??ымдарды ме?геру да?дысын ?алыптастыру, ой-?рісін, шы?армашылы? ?абілеттерін дамыту.

Т?рбиелік: О?ушыларды елін, жерін с?юге, адамгершілікке т?рбиелеу.

Саба?ты? типі: Жа?а та?ырыпты ме?геру.

Саба?ты? т?рі:Жа?а саба?.

Саба?ты? ?дісі: С?ра?-жауап, саба?ты т?сіндіру, жеке ж?мыс, топты? ж?мыс, сын-т?р?ысынан ойлау технологиясыны? стратегиялары.

П?наралы? байланыс: ?аза? ?дебиеті, музыка

К?рнекіліктер: Интерактивті та?та, слайд, о?улы?, семантикалы? карточка.

Саба?ты? ережесі:

1.Зер салып, м??ият ты?дау

2. Ашы?, ?з еркін аны? айта білу

3.Біреуді? ойын ба?алау

4.Саба??а белсенді ?атысу.

Саба? барысы:

1. ?йымдастыру кезе?і.

· О?ушылармен с?лемдесу

· Жо? о?ушыларды белгілеу, аны?тау

· Сыныпты?, та?таны? тазалы?ына к??іл б?лу

· О?ушыларды? зейінін саба??а аудару

· О?ушылар?а бір-біріне жа?сы тілектер айт?ызу

· Сыныпты ?ш топ?а б?лу.?р топ топ басшысын сайлайды, топ басшысына ба?алау пара?шалары таратылады.

2. ?й ж?мысын тексеру. Зымыран с?ра?тар

1-топ. Есімдік дегеніміз не?

Есімдікті? ма?ыналы? т?рлерін ата.

2-топ. Жіктеу есімдігі дегеніміз не? ?алай т?рленеді?

Сілтеу есімдігі дегеніміз не? ?алай т?рленеді?

3-топ. С?рау есімдігі дегеніміз не? ?алай т?рленеді?

Кез-келген с?рау есімдігін алып септе.

3. Жа?а та?ырыпты т?сіндіру. Жа?а саба?ты т?сіндіру барысында

топтастыру стратегиясын ?олданамын. «Есімдік» деген с?зді орта?а жазып о?ан сипаттама беремін.

1. Есімдікті? жеті т?рі бар.

2. Есімдіктер т?рленеді.

3.Есімдіктер есім с?здерді? орнына ж?мсалады.

«Ма?ынаны тану» кезе?і

М??алімні? с?зі: Балалар, б?гінгі бізді? саба?ымызды? та?ырыбы:” ?здік есімдігіні? т?рленуі”.

«Ми?а шабуыл» стратегиясын пайдалана отырып, о?ушылар?а с?ра? тасталады.?здік есімдігі туралы не білесі?дер?

Кесте беріледі. Осы кестеге ?арап отырып, олар есімдік ?алай т?рленіп т?р?анын айтады.

?зім

?зіммін

?зім

?зімсі?

?зімні?

?зімсіз

?зіме

?зім

?зімді

?зімде

?зімнен

?зіммен

?здік есімдігіне бір ?ан ?з с?зі жатады. ?з есімдігі т?бір к?йінде еш?ашан ?олданылмайды. Б?л есімдік тек жекеше, к?пше т?рде ?уелі т?уелденіп, содан со? септеліп,жіктеліп барып ?олданылады. Мысалы:?зім,?зі?,?зі?із,?зі,?зіміз ?здері?

?здік есімдігіні? жіктелу ?лгісі:

Жа?

?зім

?зі?

?зі

?зіміз

?зім-мін

?зі?-мін

?зі-мін

?зіміз-біз

?зім-сі?

?зі?-сі?

?зі-сі?

?зіміз-сі?дер

?зіміз-сіз

?зі?із-сіз

?зі-сіз

?зіміз-сіздер

III

?зім

?зі?

?зі

?здер-іміз

?здік есімдігіні? септелу (т?уелді септеу) ?лгісі:

Септік

тер

Жекеше

К?пше

I жа?

II жа?

III жа?

I жа?

II жа?

III жа?

А.с

?зім

?зі?

?зі

?зіміз

?здері?

?здері

І.с

?зім-ні?

?зі?-ні?

?зі-ні?

?зіміз-ді?

?здері?-ні?

?здері-ні?

Б.с

?зім-е

?зі?-е

?зі-не

?зіміз-ге

?здері?-е

?здері-не

Т.с

?зім-ді

?зі?-ді

?зі-н

?зіміз-ді

?здері?-ді

?здері-н

Ж.с

?зім-де

?зі?-де

?зі-нде

?зіміз-де

?здері?-де

?здері-нде

Ш.с

?зім-нен

?зі?-нен

?зі-нен

?зіміз-ден

?здері?-нен

?здері-нен

К.с

?зім-мен

?зі?-мен

?зі-мен

?зіміз-бен

?здері?-мен

?здері-мен

?з есімдігі ?осарланып та ж?мсалатынын сендер білесі?дер. Сонымен бірге ?з есімдігі ?зі орнына ж?ретін жіктеу есімдігімен ж?не зат есіммен де тіркесіп келіп, бір с?йлем м?шесі болатынын да білгендері?із ж?н.

Мысалы. Мен ?зім келдім. Сен ?зі? келді?.

??ралай ?зі келді. О?ушылар ?здері келді.

4.Жа?а саба? бойынша тапсырмалар орындау.

Сергіту с?ті «к?з демалдыру» ?асым Аманжоловты? ?ле?і ты?далады.

«Кітап-білім ?азынасы.

Кітаппен ж?мыс. Сыныпты ?ш топ?а б?лемін.

1-топ.88—жатты?у.

1м?тін.

2-топ.2м?тін.

3-топ.3-м?тін.

«Сы?арын тап» 1. Отан?а опасызды? еткені?, (?з т?бі?е жеткені?)

2.Жаманны? ?зі бола алмайды, (Бол?анды к?ре алмайды.)

3.Кісі елінде к?ркірегенше, (?з елі?де д?ркіре.)

4.Сара? ?зіні? затын (?зінен ?ыз?анады.)

Д?птермен ж?мыс

К?п н?ктені? орнына ма?ал-м?телдерге, ?ле? жолдарына тиісті ?здік есімдіктерді ?ойып жаз.

1..елімні? басы болмасамда сайыны? тасы болайын.

. білмегені?ді кісіден с?ра, ?лкен болмаса кішіден с?ра.
.бол?ан ?ыз т?ркінін танымас.
.?йінде ою ойма?ан, кісі ?йінде сызу сыза алмайды.
Кісі елінде с?лтан бол?анша. ?йінде ?лтан бол.
?ор?а?. к?ле?кесінен де ?ор?ады.

7. …. сен, …. алып шы?ар,

Е?бегі? мен а?ылы? екі жа?тап.

8. …. Арысты?

Бойында таныстым

Жайна?ан к?ндей ??рбым сен

Жа?ада т?рды? сен!

9. Армандаймыз, а?саймыз, ?иялдаймыз,

Мына думан ?мірге сыя алмаймыз.

Бос ?иялмен ?тпесем жарар еді,

К?ктемеген егінді жия алмай біз.

…. ді, себебі, жиі алдаймыз,

?зімізден …. ?ялмаймыз.

Есімдіктер: ?зі, ?зіні?, ?зі?, ?зі?мен, ?зіміз, ?зімізді, ?зінні?, ?з.

Келі?дер, бірге септейік:1 ТОП?А – жіктеу, ?здік есімдіктерін септеу

2 ТОП?А – с?рау, ?здік есімдіктерін септеу

3 ТОП?А - сілтеу, ?здік есімдіктерін септеу

Ой тол?ау

Есімдіктерді ?атыстыра отырып,

« ?мір ?шін к?рес» та?ырыбында ша?ын ой тол?ау жазу.

7.Жа?а саба?ты бекіту
“Сызба кесте, білім “5”-те”

№

Мысалдар

жіктеу

сілтеу

с?рау

?здік

Мынау

?зіні?

Мыналар

Ол

?айда?

Б?л

?зі

Сен

Соны

1.Семантикалы? картаны толтырамыз

2.Венн диаграммасы (ассосация)

С?рау есімдігі мен ?здік есімдігіні? ??састы?тары мен ерекшеліктерін к?рсетеміз.

Рефлексия

Білемін Білдім Білгім келеді

8.Е?бектерін ба?алау.Топ басшылары ба?алайды. Топ ж?мысын ба?алау.Т?мендегі ба?алау ?лшемін ?олданып ?р б?лімін ба?ала?ыз. Тобы?ызды? ?р м?шесі ж?мыс жасау керек.

9.?йге тапсырма:?здік есімдіктерін ?атыстырып, бір кейіпкерді? атынан бас?а бір кейіпкерге ?зі?ні? басы?нан ?ткен ?ызы? о?и?аны келтіріп, хат жазайы?!

Саба?ымыз ая?талды, т?райы?!

?зімізге шапала?ты ?райы?.

?йге барып, шабытпенен шаттана

Та? ?аларлы? ?демі хат ??райы?!

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«?аза? тілінен ашы? саба?: "?здік есімдігі"»

Пән мұғалімі: Тукенова Айгуль Имангалиевна

Сабақтың тақырыбы: «Өздік есімдігінің түрленуі»

Сабақтың мақсаты:(Оқушыларды сабақтың мақсаты және міндеттерімен таныстыру)

Білімділік: Оқушыларға есімдік туралы, соның ішінде өздік есімдігінің түрленуі туралы теориялық білім беру. Өздік есімдігін есімдіктің басқа түрлерінен ажырата білуге үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың сауатты жазуын, сөйлеу мәдениетін дамыту, грамматикалық ұғымдарды меңгеру дағдысын қалыптастыру, ой-өрісін, шығармашылық қабілеттерін дамыту.

Тәрбиелік: Оқушыларды елін, жерін сүюге, адамгершілікке тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Жаңа тақырыпты меңгеру.

Сабақтың түрі:Жаңа сабақ.

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, сабақты түсіндіру, жеке жұмыс, топтық жұмыс, сын-тұрғысынан ойлау технологиясының стратегиялары.

Пәнаралық байланыс: Қазақ әдебиеті, музыка

Көрнекіліктер: Интерактивті тақта, слайд, оқулық, семантикалық карточка.

Сабақтың ережесі:

1.Зер салып, мұқият тыңдау

2. Ашық, өз еркін анық айта білу

3.Біреудің ойын бағалау

4.Сабаққа белсенді қатысу.

Сабақ барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

· Оқушылармен сәлемдесу

· Жоқ оқушыларды белгілеу, анықтау

· Сыныптың, тақтаның тазалығына көңіл бөлу

· Оқушылардың зейінін сабаққа аудару

· Оқушыларға бір-біріне жақсы тілектер айтқызу

· Сыныпты үш топқа бөлу.Әр топ топ басшысын сайлайды, топ басшысына бағалау парақшалары таратылады.

2. Үй жұмысын тексеру. Зымыран сұрақтар

1-топ. Есімдік дегеніміз не?

Есімдіктің мағыналық түрлерін ата.

2-топ. Жіктеу есімдігі дегеніміз не? Қалай түрленеді?

Сілтеу есімдігі дегеніміз не? Қалай түрленеді?

3-топ. Сұрау есімдігі дегеніміз не? Қалай түрленеді?

Кез-келген сұрау есімдігін алып септе.

3. Жаңа тақырыпты түсіндіру. Жаңа сабақты түсіндіру барысында

топтастыру стратегиясын қолданамын. «Есімдік» деген сөзді ортаға жазып оған сипаттама беремін.

1. Есімдіктің жеті түрі бар.

2. Есімдіктер түрленеді.

3.Есімдіктер есім сөздердің орнына жұмсалады.

«Мағынаны тану» кезеңі

Мұғалімнің сөзі: Балалар, бүгінгі біздің сабағымыздың тақырыбы:” Өздік есімдігінің түрленуі”.

«Миға шабуыл» стратегиясын пайдалана отырып, оқушыларға сұрақ тасталады.Өздік есімдігі туралы не білесіңдер?

Кесте беріледі. Осы кестеге қарап отырып, олар есімдік қалай түрленіп тұрғанын айтады.

Өзім	Өзім
Өзіммін	Өзім
Өзімсің	Өзімнің
Өзімсіз	Өзіме
Өзім	Өзімді
	Өзімде
	Өзімнен
	Өзіммен

Өздік есімдігіне бір ған өз сөзі жатады. Өз есімдігі түбір күйінде ешқашан қолданылмайды. Бұл есімдік тек жекеше , көпше түрде әуелі тәуелденіп, содан соң септеліп,жіктеліп барып қолданылады. Мысалы:өзім,өзің,өзіңіз,өзі,өзіміз өздерің

Өздік есімдігінің жіктелу үлгісі:

Жақ	Өзім	өзің	өзі	өзіміз
I	Өзім-мін	Өзің-мін	Өзі-мін	Өзіміз-біз
II	Өзім-сің	Өзің-сің	Өзі-сің	Өзіміз-сіңдер
	Өзіміз-сіз	Өзіңіз-сіз	Өзі-сіз	Өзіміз-сіздер
III	Өзім	Өзің	Өзі	Өздер-іміз

Өздік есімдігінің септелу (тәуелді септеу) үлгісі:

Септік тер	Жекеше				Көпше
Септік тер	I жақ	II жақ	III жақ	I жақ		II жақ	III жақ
А.с	Өзім	Өзің	Өзі	Өзіміз		Өздерің	Өздері
І.с	Өзім-нің	Өзің-нің	Өзі-нің	Өзіміз-дің		Өздерің-нің	Өздері-нің
Б.с	Өзім-е	Өзің-е	Өзі-не	Өзіміз-ге		Өздерің-е	Өздері-не
Т.с	Өзім-ді	Өзің-ді	Өзі-н	Өзіміз-ді		Өздерің-ді	Өздері-н
Ж.с	Өзім-де	Өзің-де	Өзі-нде	Өзіміз-де		Өздерің-де	Өздері-нде
Ш.с	Өзім-нен	Өзің-нен	Өзі-нен	Өзіміз-ден		Өздерің-нен	Өздері-нен
К.с	Өзім-мен	Өзің-мен	Өзі-мен	Өзіміз-бен		Өздерің-мен	Өздері-мен

Өз есімдігі қосарланып та жұмсалатынын сендер білесіңдер. Сонымен бірге өз есімдігі өзі орнына жүретін жіктеу есімдігімен және зат есіммен де тіркесіп келіп, бір сөйлем мүшесі болатынын да білгендеріңіз жөн.

Мысалы. Мен өзім келдім. Сен өзің келдің.

Құралай өзі келді. Оқушылар өздері келді.

4.Жаңа сабақ бойынша тапсырмалар орындау.

Сергіту сәті «көз демалдыру» Қасым Аманжоловтың өлеңі тыңдалады.

«Кітап-білім қазынасы.

Кітаппен жұмыс. Сыныпты үш топқа бөлемін.

1-топ.88—жаттығу.

1мәтін.

2-топ.2мәтін.

3-топ.3-мәтін.

«Сыңарын тап» 1. Отанға опасыздық еткенің, (өз түбіңе жеткенің)

2.Жаманның өзі бола алмайды, (Болғанды көре алмайды.)

3.Кісі елінде күркірегенше, (Өз еліңде дүркіре.)

4 .Сараң өзінің затын (өзінен қызғанады.)

Дәптермен жұмыс

Көп нүктенің орнына мақал-мәтелдерге, өлең жолдарына тиісті өздік есімдіктерді қойып жаз.

1. ....елімнің басы болмасамда сайының тасы болайын.

... білмегеніңді кісіден сұра, үлкен болмаса кішіден сұра.
....болған қыз төркінін танымас.
....үйінде ою оймаған, кісі үйінде сызу сыза алмайды.
Кісі елінде сұлтан болғанша ...... үйінде ұлтан бол.
Қорқақ ...... көлеңкесінен де қорқады.

7. …. сен, …. алып шығар,

Еңбегің мен ақылың екі жақтап.

8. …. Арыстың

Бойында таныстым

Жайнаған күндей құрбым сен

Жағада тұрдың сен!

9. Армандаймыз, аңсаймыз, қиялдаймыз,

Мына думан өмірге сыя алмаймыз.

Бос қиялмен өтпесем жарар еді,

Көктемеген егінді жия алмай біз.

…. ді , себебі, жиі алдаймыз,

Өзімізден …. ұялмаймыз.

Есімдіктер: өзі, өзінің, өзің, өзіңмен, өзіміз, өзімізді, өзіннің, өз.

Келіңдер, бірге септейік:1 ТОПҚА – жіктеу, өздік есімдіктерін септеу

2 ТОПҚА – сұрау, өздік есімдіктерін септеу

3 ТОПҚА - сілтеу, өздік есімдіктерін септеу

Ой толғау

Есімдіктерді қатыстыра отырып,

« Өмір үшін күрес» тақырыбында шағын ой толғау жазу.

7.Жаңа сабақты бекіту
“Сызба кесте, білім “5”-те”

№	Мысалдар	жіктеу	сілтеу	сұрау	өздік
1.	Мынау		+
2.	Өзінің				+
3.	Мыналар		+
4.	Ол	+
5.	Қайда?			+
6.	Бұл		+
7.	Өзі				+
8.	Сен	+
9.	Соны		+

1.Семантикалық картаны толтырамыз

2.Венн диаграммасы (ассосация)

Сұрау есімдігі мен өздік есімдігінің ұқсастықтары мен ерекшеліктерін көрсетеміз.

Рефлексия

Білемін Білдім Білгім келеді

8.Еңбектерін бағалау.Топ басшылары бағалайды. Топ жұмысын бағалау.Төмендегі бағалау өлшемін қолданып әр бөлімін бағалаңыз. Тобыңыздың әр мүшесі жұмыс жасау керек.

9.Үйге тапсырма:Өздік есімдіктерін қатыстырып, бір кейіпкердің атынан басқа бір кейіпкерге өзіңнің басыңнан өткен қызық оқиғаны келтіріп, хат жазайық!

Сабағымыз аяқталды, тұрайық!

Өзімізге шапалақты ұрайық...

Үйге барып, шабытпенен шаттана

Таң қаларлық әдемі хат құрайық!