?здік есімдігіні? т?рленуі

К?ні:4.12.2014жыл                          Сыныбы: 7-сынып                             П?ні:?аза? тілі

Саба?ты? та?ырыбы: ?здік есімдігіні? т?рленуі

Саба?ты? ма?саты: 

Білімділік. ?здік есімдігіні? т?рленуін т?сіндіру.

Дамытушылы?. ?р т?рлі жатты?у ж?мыстары ар?ылы о?ушыларды? есте са?тау, логикалы? ойлауын дамыту.

Т?рбиелік. О?ушыларды тілін с?юге, елжандылы??а т?рбиелеу.

Саба?ты? к?рнекілігі: Интерактивті та?та, слайдтар, кестелер.

Саба?ты? ?дісі: СТО, с?ра?-жауап, жатты?у.

Саба?ты? барысы:

?йымдастыру б?лімі. О?ушыларды т?гендеп, саба?та жо? о?ушыларды журнал?а белгілеймін. Сынып тазалы?ы ?ада?аланып, саба??а керекті ??ралдары т?генделеді.

Жалт-ж?лт еткен, си?ырлы,

Шапанын ?ыс жамылды.

Ш?кірттерге б?гінгі 

Жа?а та?ырып табылды.

?ыс ?ой тонын сыйла?ан,

Ту?ан жерге, ?алама.

Аппа? ?ардай кіршіксіз

Ойлар келді санама.

Есімдікті? сырларын

Ме?герейік шамамен.

?ысты ?арсы алайы?,

Кіле? бестік ба?амен.

?й тапсырмасын с?рау. 

1.Ережелер с?рау

2.Поэзия жанрынан есімдіктері бар ?зінділер теру. 

Жа?а саба?: ?здік есімдігіні? т?рленуі

?з есімдігі т?уелденіп барып септеледі.

?здік есімдігіні? септелу ?лгісі

Септік

?зім

?зі?

?зі?із

?зі

Атау

?зім

?зі?

?зі?із

?зі

Ілік

?зімні?

?зі?ні?

?зі?ізді?

?зіні?

Барыс

?зіме

?зі?е

?зі?ізге

?зіне

Табыс

?зімді

?зі?ді

?зі?ізді

?зін

Жатыс

?зімде

?зі?де

?зі?ізде

?зінде

Шы?ыс

?зімнен

?зі?нен

?зі?ізден

?зінен

К?мектес

?зіммен

?зі?мен

?зі?ізбен

?зімен

?з есімдігі т?уелденіп барып жіктеледі.

?здік есімдігіні? жіктелу ?лгісі

жа?

?зім

?зі?

?зі?із

?зі

І

Мен

Біз

?зіммін

?зімізбіз

?зі?мін

?зі?біз

?зі?ізбін

?зі?ізбіз

?зімін

?зіміз

ІІ

Сен

Сендер

Сіз

Сіздер

?зімсі?

?зімсі?дер

?зімсіз

?зімсіздер

?зі?сі?

?здері?сі?дер

?зі?сіз

?здері?сіздер

-

-

?зі?ізсіз

?здері?ізсіздер

?зісі?

?зісі?дер

?зісіз

?зісіздер

ІІІ

Ол

Олар

?зім

?зі?

?зі?із

?зі

102-жатты?у. Берілген с?рау есімдігін ?атыстырып с?йлем ??рап жазу.

Кімні?, ?айсымыз, нешеуі, кімдермен, нешеуден, кімсіздер, ?андаймыз.

Мысалы: Сен кімні? баласысы??

Жа?а саба?ты белсенді, саналы т?рде ме?герту кезе?і

?з есімдігі т?уелденіп барып септеледі.

?здік есімдігіні? септелу ?лгісі

Септік ?зім ?зі? ?зі?із ?зі

Атау ?зім ?зі? ?зі?із ?зі

Ілік ?зімні? ?зі?ні? ?зі?ізді? ?зіні?

Барыс ?зіме ?зі?е ?зі?ізге ?зіне

Табыс ?зімді ?зі?ді ?зі?ізді ?зін

Жатыс ?зімде ?зі?де ?зі?ізде ?зінде

Шы?ыс ?зімнен ?зі?нен ?зі?ізден ?зінен

К?мектес ?зіммен ?зі?мен ?зі?ізбен ?зімен

?з есімдігі т?уелденіп барып жіктеледі.

?здік есімдігіні? жіктелу ?лгісі

жа? ?зім ?зі? ?зі?із ?зі

І Мен

Біз ?зіммін

?зімізбіз ?зі?мін

?зі?біз ?зі?ізбін

?зі?ізбіз ?зімін

?зіміз

ІІ Сен

Сендер

Сіз

Сіздер ?зімсі?

?зімсі?дер

?зімсіз

?зімсіздер ?зі?сі?

?здері?сі?дер

?зі?сіз

?здері?сіздер -

-

?зі?ізсіз

?здері?ізсіздер ?зісі?

?зісі?дер

?зісіз

?зісіздер

ІІІ Ол

Олар ?зім ?зі?

?зі?із ?зі

Кейде ?з есімдігі ?зі орнына ж?ретін жіктеу есімдігімен немесе зат есіммен де тіркесіп ?атар ж?мсалады. Мысалы:  

Мен ?зім айттым

Сен ?зі? айтты?

Сіз ?зі?із айтты?ыз

Ол ?зі айтты

Біз ?зіміз айтты?

Сендер ?здері? айтты?дар

Сіздер ?здері?із айтты?ыздар

Олар ?здері айтты 

?з есімдігімен жасал?ан ?з-?зінен, ?зінен-?зі, ?зді-?зі деген ?ос с?здер дефис ар?ылы жасалады.

?ле?дегі т?сірілген с?здерді орнына ?ойы?дар:

?зім – т??ірі табынамын. (?зіме)

С?зім – ??ран, ба?ынамын.! (с?зіме)

Б?зушы да, т?зуші де., (?зіммін)

Енді, ескілік, келді? ?лер. ! (кезі?е)

                                             Ма?жан Ж?мабаев.

Керекті с?здер: с?зіме, ?зіме, ?зіммін, кезі?е.

Тапсырма: ?здік есімдігін тауып, оларды? ?алай т?рленіп т?р?анын аны?та.

?зім – т?бірі ?з, -ім т?уелдік жал?ауды? І жа?ы

?зіме – т?бірі ?з, -ім т?уелдік жал?ауды? І жа?ы, -е барыс септігі

?зіммін - т?бірі ?з, -ім т?уелдік жал?ауды? І жа?ы, -мін жіктік жал?ау І жа?ы.

– Ойын патшалы?ына ?ош келді?іздер!

“+” белгісін тиісті жеріне ?ояйы?!

?здік есімдіктері Т?уелденіп т?р Жіктеліп т?р Септеліп т?р К?птеліп т?р

?зін

?здері

?зі?сі?

?зім

Ма?ал-м?телдерді с?йлем м?шесіне талда:

1. Хас сара? ?з затын ?зінен ?ыз?анады.

2. ?ор?а? ?зіні? к?ле?кесінен де ?ор?ады.

?ле?дерден ?здік есімдігін тауып, ?алай т?рленіп т?р?анын т?сіндірі?дер.

?зі?е-?зі? ж?к артып,

?мір деген - тер т?гу.

Бір н?рсеге ??мартып,

Бір н?рседен жеркену.

Мектебім - айтар ?нім,

Сан рет ?айталадым.

?зі?нен ал?анымды

?зі?е ?айтарамын.

Армандаймыз, а?саймыз, ?иялдаймыз,

Мына думан ?мірге сыя алмаймыз.

Бос ?иялмен ?тпесем жарар еді,

К?ктемеген егінді жия алмай біз.

?зімізді, себебі, жиі алдаймыз,

?зімізден ?зіміз ?ялмаймыз.  

«?н – к??ілді? ажары» демекші, сазды кезе?ге де жеттік, балалар! Мына ?ле?дер шума?ын ?німен орындап, талдау ж?мыстарын жасайы?.

?алы? а?аш жапыра?ы

Сыбырласып ?зді-?зі,

К?рінбей жерді? топыра?ы, 

??лпыр?ан жасыл жер ж?зі.

?зі?мен Арысты?

Бойында таныстым

Жайна?ан к?ндей ??рбым сен

Жа?ада т?рды? сен!

Жа?а саба?ты бекіту. 

Бес жолды ?ле? жазу

- Балалар, ?зі деп жасыра отырып, бес жолды ?ле? жазайы?. Ол ?ле? бір зат есімді ж?мба? ретінде жасыра ??рылады. Мысалы:

- ?зі

-

- Сын есім, Сын есім.Етістік, етістік, етістік.

- 4 с?зден т?ратын с?йлем

- жауабы

n ?зі

n Ауыр, ?атты

n Ла?тырады, ?алайды, ?ашайды

n А?ыл бастан, асыл одан.

n Тас.

1. ?здік есімдігіне ?андай с?з жатады?

2. ?зісіздер есімдігі ?андай т?л?ада т?р?

3. ?зі?мен ?ай септікте т?р?

4. «?з ?йім - ?ле? т?сегім» деген ма?алда ?здік есімдігі ?ай с?йлем м?шесіні? ?ызметін ат?арып т?р?

5. ?здік есімдігі бар бір ма?ал жаз.

?йге тапсырма:

?здік есімдіктерін ?атыстырып, бір кейіпкерді? атынан 

бас?а бір кейіпкерге ?зі?ні? басы?нан ?ткен ?ызы? о?и?аны келтіріп, хат жазайы?! 

Саба?ымыз ая?талды, т?райы?!

?зімізге шапала?ты ?райы?.

?йге барып, шабытпенен шаттана

Та? ?аларлы? ?демі хат ??райы?! 

Ба?алау