а) Есімдіктің сөз табы ретіндегі ерекшелігін оның есім сөздермен байланысын түсіндіру
ә) Оқушыларға ұлттық тіліміздің өркендеп оянуына, ана тілімізді сүюге, ана тілін аяққа баспай мәртебесін биік ұстау жөнінде түсіндіру,соған дәріптеу.
б) Оқушыладың бойына әдептілік, инабаттылық, қарапайымдылық қасиеттерін қалыптастыру.
Сабақтың түрі : Аралас сабақ
Сабақтың әдісі : сұрақ-жауап,ойын түрінде
Сабақтың көрнекілігі: плакат,кеспе қағаздар
Халықтық педагогика элементтерін қолдану : мақал-мәтелдер, нақыл сөздер
Пәнаралық байланыс : әдебиет
Сабақтың барысы :
а) Ұйымдастыру кезеңі
:
Оқушылармен амандасу, түгелдеу,оқу құралдарын тексеру,сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.
ә) Үй тапсырмасын пысықтау.
1. Біздің өткен әр сабағымыз – қуаныш,әр қуанышқа кеңпейіл халқымыз шашу шашқан. Шашу – тіптен ,береке. Ендеше біз де сендердің нұрлы келешектеріңе қуаныш тілеп,шашу шашайық (шашу «кәмпит» шашылады.Сұраққа дұрыс жауап берген оқушы,шашудан ауыз тиген болып есептеледі)
а) Қандай сөз табын сан есім дейміз?
ә) Сан есім құрамына қарай нешеге бөлінеді?
б) Сан есімнің мағыналық түрлерін ата.
в) Сан есімнің емлесі.
г) Сан есім сөйлемде қандай қызмет атқарады ?
2. Сынып оқушылары «Алғырлар» мен «Тапқырлар» атты екі топқа бөлінеді де, «Қыз бенжігіт» айтысы өткізіледі.
Екі топ алдын ала бірнеше сұрақ әзірлеп, қима қағаздарға жазып, аударып тізіп қояды. Бір топтан қыз екінші топтан жігіт шығып,қыз жігіт жағынан,жігіт қыз жақтан сұрақ алып, тез арада жауап беруі шарт. Ұпай саны есептелініп отырады.
( Үш реттен жұптасып айтысады)
Жігіт: а) 2002 жыл – Денсаулықты сақтау жылы болып белгіленді ( қатесі бар ма? )
ә) 12 түйе,10 жылқы,9сиыр,5 тоқты ( шешуі не? )
Қыз : а) Оң оқыса да,теріс оқыса да бірдей мағынада айтылатын қай сан есім ?
ә) Жігіттің неше жұрты бар? Атап бер.
Жігіт: а)Жетіге дейін ғана санайтын қай сан есім ?
ә) Қазақтың ұлттық ойын түрлерін ата.
Қыз: а) Қырықтарда, үш- үштен, екеу, жүзден бір сан есімдерін мағынасына қарай ажырат
ә) Қыз тәрбиесіне байланысты қандай мақал-мәтел білесің? ( 14-5 мақал айту керек)
Қай жақтың жауабы кешіксе, сол жақтың қызы немесе жігіті жеңіледі.
Одан кейін «Бәйге» ойыны ұйымдастырылады
«Алғырлар» тобы құрамында сан есімі бар мақал,
«Тапқырлар» тобы құрамында сан есімі бар жұмбақтар айтып жарысады.
1. Жеті жұрттың тілін біл,
Жеті түрлі білім біл.
1. Бес ін,бес іннің аузы бір ін ( бес саусақты қолғап )
2. Ұлға отыз үйден тыю,
Қызға қырық үйден тыю.
2. Екеуі қарауыл қарап тұр,
Төртеуі ұйықтап жатыр ( Түйенің екі өркеші,аяғы және кү.йсегені )
3. Білекті бірді жығар,
Білімді мыңды жығар.
3. Екі достың бірі ыңғайлы,
Біреуінің ебі жоқ.
Екеуін де бірдей көрем,
Маған артық кемі жоқ. ( оң қол мен сол қол )
Қай топ тосылып қалса,аты бәйгеден қалған болып есептеледі.
б) Жаңа сабақты түсіндіру
Ұйықтап жатқан жүректі ән оятар.Оның тәтті оралған мәні оятар (Абай) деген сөйлемде оның деген сөз өлеңнің бірінші жолындағы ән деген зат есімнің орнына қолданылған.
Бір шалдың төрт ұлы болыпты.Бірде шал сол ұлдарын жинапты.(ертегіден) деген сөйлемдерде сол сөзі төрт деген сан есімнің орнына қолданылған: төрт ұлын жинапты.
Кімді айтса ,сол келер (мәтел) деген сөйлемде сол сөзі кім дегеннің орнына жұмсалған да, кім дегеннің өзі адам ұғымы атауының орнына қолданылған.
Сөйтіп есімдіктер, есім сөздердің ( зат есім,сын есім, сан есімнің ) атын да, белгісін де, санын да атамай, тек соларды нұсқап, меңзеп көрсетеді де,солардың орнына қолданылады. Сондықтан да кейде есімдіктерді орынбасар сөздер деп те атайды.
Есімдіктер мағынасына қарай жеті топқа бөлінеді: 1.жіктеу,2.сілтеу,3.сұрау, 4.өздік ,5.жалпылау 6.болымсыз.
Кітаппен жұмыс:192-жаттығу. Мәтінді жазып,сөйлемдегі есімдіктер қандай сөздердің орнына жұмсалып тұрғанын айтады.
Білімді бекіту:1. Есімдік дегеніміз не? 2. Есімдік мағынасына қарай нешеге бөлінеді? 3.Есімдіктер қай есім сөздердің орнына жұмсалады?
Бағалау: Жеңімпаз топ пен оқушылардың білім деңгейін ұпай санымен белгілей отырып,оқушылардың білімі бағаланады.
