Тіл кемістігі бар балалар – ?алыпты естуі ж?не ой ?рісіні? дамуы бар балаларды? тіліні? дамуында кемістік бар балалар. Тіл кемістігі ?рт?рлі, ол дыбыстауда,тілді? грамматикалы? ??рылымында,с?здік ?орыны? т?мендігі-
нде ж?не с?йлеу ?ар?ыны мен ?алыптылы?ында бай?алады.
Тіл кемістігі к?рделегі жа?ынан ?ара?анда жалпы о?ытуда кедергі тудырмайтын ж?не ауыр, арнаулы о?ытуды талап ететін т?рі болады.
4-6 жас аралы?ында?ы балаларды? тіл дамуыны? нормативтік к?рсеткіштері:
1.Тіл дамуыны? к?стеркіштері
2.Зат атауларын ?олданады
3.Адамны? маманды?ын білдіретін ж?рна?тарды ?олданады
10.Ересектерді ертегіде ?зімен бірге ойнау?а еліктіре алады, р?лдерді б?леді,ер
Ата-аналар?а бала тілі туралы
Со??ы жылдары тіл кемістігі бар балалар саны ?дайы ?суде. Балаларды? шешелері мен ?келері ?орытындыда: алалия,кекеш, тіл дамуыны? кідіруі т.б. диагноздарын о?ып жиі байбалам салатыны ??пия емес.Бала тіліні? даму кемістіктігі болу м?мкіндігі туралы м?лімет ал?аннан кейін маман?а ?андай с?ра?тар ?оюды, олармен ?арым ?атынаста ?андай т??ыр ?стау керектігін аны?тай алады;логопедті? ?сынымы бойынша ?й тапсырмаларын ?йымдастыру ?ажеттігін т?сінеді. логопед м??аліммен ата-аналар арасында?ы ты?ыз байланыс тіл кемістігін жоюды? е? басты б?лігі болып табылады.
Отбасыны? баланы? тіл дамытуына т?зетулер жасау?а ?атысуы
Тіл дамуында кемістігі бар балаларды емдеу е? алдымен баланы? а?засын бекітуге ?кеп тіреледі. Б?л ?араста д?рыс режим мен тама?тану, дене шыны?тыру, сумен т?рлі емдеулерді? зор ма?насы бар.
Бала?а ?сер ететін невропатия себептерін аны?тап, жа?ымсыз психологиялы? факторларды жою?а тырысу керек.
Мысалы, т?беті б?зыл?ан жа?дайда ата-аналар баланы? тама??а деген жек к?рушілігін болдырмау шараларын жасауы керек. Бастысы - тама?тануды? на?ты т?ртібін орнату.
Баланы зорлап тама?тандыру?а, ?сіресе дімк?стік кезінде, ?ор?ытып немесе у?де беріп асыра тама?тандыру?а ?ата? тиым салынады. Баланы? бір н?рседен ?ркуі бол?анда еш?ашан о?ан к?уге немесе оны ?ор?ытып же?діруге болмайды. Оны? танымды? ?ызы?ушылы?ы аума?ына сол ?ор?ыныш ша?ыратын объектіні енгізуге тырыс?ан ж?н. Т?нге ?арай ?ажайып ертегілер айту?а, телеарна хабарын ?арау?а р??сат етпеу керек. ?йы?тар алдында тітіркеніш жасайтындар шеттелуі керек.
Баланы т?рлі на?тылы немесе ж?мба? «?ара?шылармен» ?ор?ыту?а ?ата? тиым салынады.Баланы ?орша?ан ортамен біртіндеп ж?не абайлап таныстыру керек, бала ?рекетіне жа?а заттарды олар?а ?зіне с?йкес т?сіндірме бере отырып, біртіндеп енгізу керек.
Логопед ке?ес береді
· жа? ж?не тіл б?лшы? еттерін дамыту. Ірі та?амдарды тиімді шайнауды, аузын шайуды, ?ртын толтыруды,ауаны бір ?ртынан екінші ?ртына аударыды т.б ?йрету;
· баламен тек ?ана д?рыс тілде с?йлесу, «бала тілін» еш?ашан ?олданбау;
· бала?а к?н сайын ?ыс?а ж?не ертегілер о?у;
· онымен жиі с?йлесу, оны? барлы? с?ра?тарына шыдаммен жауап беру, с?ра? ?оюын мада?тау;
· с?зді немесе фразаны, онда?ы с?здерді? орнын ауыстыра отырып, аны? бірнеше рет ?айталау;
· к?ніне бірнеше рет артикуляциялы? гимнастикалар орындау.Оны? ма?саты - дыбыстарды айту?а ?атысатын б?лшы? еттерге ж?мыс істетуоларды ба?ынышты ету. Олар?а артикуляция?а аппаратыны? органдырын жатты?тыратын, дыбыстарды дыбыстау?а ерін, тіл, та?дай ?атыстыру?а арнал?ан жатты?улар енгізіледі. Ал?аш?ы кезде айна алдында жатты??ан д?рыс;
· ?са? моториканы дамыту ?шін жатты?улар ?одану керек;
· кекештікте с?йлеу демалысын, екпінді ж?не ритмді дамыту?а м?мкіндік беретін музыка саба?тары жа?сы н?тиже береді. Баламен саба? к??ілсіз болмауы керек, оларды ?ызы?ты ойын т?рінде ?ткізу, жайбара?атты? ахуалын жасау, баланы о? н?тижеге ба?ыттау, жиі ма?тау.
Бект?р?анова ?арак?з Н?ржігіт?ызы
Алматы облысы Панфилов ауданы
?ожбанбет би орта мектеп
м??алімі-дефектолог
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Тіл кемістігі бар балалар»
Тіл кемістігі бар балалар
Тіл кемістігі бар балалар – қалыпты естуі және ой өрісінің дамуы бар балалардың тілінің дамуында кемістік бар балалар. Тіл кемістігі әртүрлі, ол дыбыстауда,тілдің грамматикалық құрылымында,сөздік қорының төмендігі-
нде және сөйлеу қарқыны мен қалыптылығында байқалады.
Тіл кемістігі күрделегі жағынан қарағанда жалпы оқытуда кедергі тудырмайтын және ауыр, арнаулы оқытуды талап ететін түрі болады.
4-6 жас аралығындағы балалардың тіл дамуының нормативтік көрсеткіштері:
1.Тіл дамуының көстеркіштері
2.Зат атауларын қолданады
3.Адамның мамандығын білдіретін жұрнақтарды қолданады
10.Ересектерді ертегіде өзімен бірге ойнауға еліктіре алады, рөлдерді бөледі,ер
Ата-аналарға бала тілі туралы
Соңғы жылдары тіл кемістігі бар балалар саны ұдайы өсуде. Балалардың шешелері мен әкелері қорытындыда: алалия,кекеш, тіл дамуының кідіруі т.б. диагноздарын оқып жиі байбалам салатыны құпия емес.Бала тілінің даму кемістіктігі болу мүмкіндігі туралы мәлімет алғаннан кейін маманға қандай сұрақтар қоюды, олармен қарым қатынаста қандай тұғыр ұстау керектігін анықтай алады;логопедтің ұсынымы бойынша үй тапсырмаларын ұйымдастыру қажеттігін түсінеді. логопед мұғаліммен ата-аналар арасындағы тығыз байланыс тіл кемістігін жоюдың ең басты бөлігі болып табылады.
Отбасының баланың тіл дамытуына түзетулер жасауға қатысуы
Тіл дамуында кемістігі бар балаларды емдеу ең алдымен баланың ағзасын бекітуге әкеп тіреледі. Бұл қараста дұрыс режим мен тамақтану, дене шынықтыру, сумен түрлі емдеулердің зор мағнасы бар.
Балаға әсер ететін невропатия себептерін анықтап, жағымсыз психологиялық факторларды жоюға тырысу керек.
Мысалы, тәбеті бұзылған жағдайда ата-аналар баланың тамаққа деген жек көрушілігін болдырмау шараларын жасауы керек. Бастысы - тамақтанудың нақты тәртібін орнату.
Баланы зорлап тамақтандыруға, әсіресе дімкәстік кезінде, қорқытып немесе уәде беріп асыра тамақтандыруға қатаң тиым салынады. Баланың бір нәрседен үркуі болғанда ешқашан оған күуге немесе оны қорқытып жеңдіруге болмайды. Оның танымдық қызығушылығы аумағына сол қорқыныш шақыратын объектіні енгізуге тырысқан жөн. Түнге қарай ғажайып ертегілер айтуға, телеарна хабарын қарауға рұқсат етпеу керек. Ұйықтар алдында тітіркеніш жасайтындар шеттелуі керек.
Баланы түрлі нақтылы немесе жұмбақ «қарақшылармен» қорқытуға қатаң тиым салынады.Баланы қоршаған ортамен біртіндеп және абайлап таныстыру керек, бала әрекетіне жаңа заттарды оларға өзіне сәйкес түсіндірме бере отырып, біртіндеп енгізу керек.
Логопед кеңес береді
· жақ және тіл бұлшық еттерін дамыту. Ірі тағамдарды тиімді шайнауды, аузын шайуды, ұртын толтыруды,ауаны бір ұртынан екінші ұртына аударыды т.б үйрету;
· баламен тек қана дұрыс тілде сөйлесу, «бала тілін» ешқашан қолданбау;
· балаға күн сайын қысқа және ертегілер оқу;
· онымен жиі сөйлесу, оның барлық сұрақтарына шыдаммен жауап беру, сұрақ қоюын мадақтау;
· сөзді немесе фразаны, ондағы сөздердің орнын ауыстыра отырып, анық бірнеше рет қайталау;
· күніне бірнеше рет артикуляциялық гимнастикалар орындау.Оның мақсаты - дыбыстарды айтуға қатысатын бұлшық еттерге жұмыс істетуоларды бағынышты ету. Оларға артикуляцияға аппаратының органдырын жаттықтыратын, дыбыстарды дыбыстауға ерін, тіл, таңдай қатыстыруға арналған жаттығулар енгізіледі. Алғашқы кезде айна алдында жаттыққан дұрыс;
· ұсақ моториканы дамыту үшін жаттығулар қодану керек;
· кекештікте сөйлеу демалысын, екпінді және ритмді дамытуға мүмкіндік беретін музыка сабақтары жақсы нәтиже береді. Баламен сабақ көңілсіз болмауы керек, оларды қызықты ойын түрінде өткізу, жайбарақаттық ахуалын жасау, баланы оң нәтижеге бағыттау, жиі мақтау.
