Сан есімнің түрлері

Бекітемін:

Күні:

Класы: 6-класс

Пәні: Қазақ тілі

Сабақ жоспары

Сабақтың тақырыбы:Сан есімнің түрлері. Есептік және реттік сан есімдер.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік - оқушыларға сан есімнің түрлері, есептік және реттік сан есімдержайлы толық мәлімет бере отырып олардың сан есім туралы білімдерін кеңейту;

Дамытушылық - өз ойларын дұрыс айта білу дағдыларын қалыптастыру, байқампаздығын, іскерлігін, шығармашылық қабілеттерін дамыту; ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік қорынмолайту.

Тәрбиелік - инабаттылыққа, сауаттылыққа, адамгершілікке, адалдыққа, халықтық дәстүрге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа тақырыпты меңгерту

Әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру, логикалық ойын

Көрнекілігі: дидактикалық кесте, қызықты тапсырма жазылған қағаздар, тест

Пәнаралық байланыс: әдебиет.

Сабақтың барысы.

І. Ұйымдастыру кезеңі.

1. Оқушылармен сәлемдесу.

2. Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.

3. Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару

ІІІ. Білім тексеру сәті.

1. 1) Сан есім нені білдіреді? Сұрақтары қандай?

2) Сан есім құрамына қарай қалай бөлінеді?

3) Күрделі сан есімдер қалай жазылады?

2. Сөздік диктанты

Жиырма екі, отыз, елу, мың, миллион, қырық үш, тоқсан тоғыз, алпыс-жетпіс, сегіз жарым, он-оннан, жүз сексен жеті, бір мың тоғыз жүз жиырма төрт.

ІҮ.Сабақ тақырыбы мен мақсатын хабарлау.

Ү. Жаңа тақырыпты меңгерту.

«Сан есімнің түрлері. Есептік және реттік сан есімдер»

(дидактикалық кесте бойынша түсіндіру)

Сан есімнің мағынасына (нені білдіруіне) қарай алты түрге бөлінеді: есептік сан есім, реттік сан есім, болжалдық сан есім, топтау сан есім, жинақтық сан есім, бөлшектік сан есім.

1. Есептік сан есім.

Есептік сан есім заттың нақтылы санын білдіріп, қанша? неше? деген сұрақтарға жауап береді. Мысалы: бес, он, жүз екі, т.б. Есептік сан есімдер дара да, күрделі де болып, сан есімнің басқа түрлерін жасауға негіз болады.

Мысалы: Болар бала он бесінде бас болар,

Болмас бала отызында жас болар.

Бұл сөйлемдерде дара және күрделі сан есімдер заттанып жұмсалып тұр.

Жеті атасын білмеген ер,

Жеті жұрттың қамын жер

Бұл сөйлемдерде дара сан есім есептік мағынаны білдіріп тұр.

2. Реттік сан есім.

Реттік сан есім заттың саналу ретін (қатарын) білдіріп, нешінші? деген сұраққа жауап береді. Реттік сан есімдер есептік сан есімдерге, егер олар дауысты дыбысқа бітсе, -ншы,

- нші, ал дауыссызға аяқталса, -ыншы, -інші жұрнағы жалғану арқылы жасалады.

Мысалы: бір+інші, екі+нші, т.б.

Реттік сан есімдер кейде цифрмен де беріледі. Ондайда сан есімдердің жазылуы мынадай болады:

1. Реттік сан есімдер араб цифрмен берілсе, -ыншы, -інші, -ншы,

-нші жұрнағының орнына дефис (-) қойылады. Мысалы: Ол 6-қатардан орын алды.

1. Реттік сан есімдер рим цифрымен берілсе, жұрнақтың орнына дефис қойылмайды.
   Мысалы: ШығарманыңIIтомы.

2. Жыл, ай аттарының алдынан келген сан есімдер араб цифрымен берілсе де, одан
   кейін дефис қойылмайды. Мысалы: 1961 жылы Ю.Гагарин ғарышқа ұшты.

ҮІІ. Бекіту.1. Оқулықпен жұмыс

2. Сәйкестігін тап

1 асым тұз

1 ұрттам бұлт

1 жайым қазы

1 ауыз киім

1 шымшым нан

1 үзім ет

1 елі сөз

1 шөкім қамыр

1 киер су

3. Ой толғаныс. 1. Класты 1, 2, 3, әдісімен үш топқа бөлу.

2. Логикалық тапсырмалар орындату.

1) Енді 10 жылдан соң тақта қалай болады деп ойлайсың? Өзің қандай болғанын қалайсың?

2) 100 кесек сабыннан не жасауға, қалай пайдалануға болады?

3) 20 теңгемен сөйлес.

4. Есте сақта

1- мүшел - 13 жас (ер жете бастау)

2- мүшел - 25 жас (жігіттік шақ)

3- мүшел - 37 жас (ақыл тоқтату)

4- мүшел - 49 жас( орта жас)

5- мүшел - 61 жас (орта жас)

6- мүшел - 73 жас (қарттық)

7-мүшел – 85 жас (кәрілік)

8- мүшел - 97 жас (қалжырау)

9-мүшел - 109 жас (шөпшек сүю)

10-мүшел -121 жас (немене сүю)

5. Тест «Өзіңді тексер.

ІХ. Бағалау.

Х. Үй тапсырмасын беру -жаттығулар