"Жалаң және жайылма сөйлем"

Мұғалімі: Калдыгарина Ж.И.

Қазақ тілі, 3-класс

Сабақтың тақырыбы: Жалаң және жайылма сөйлем

Сабақтың мақсаты: Жалаң, жайылма сөйлемдер туралы алған білімдерін бекіту;

Сабақтың міндеттері:

Білімділік: Тұрлаусыз мүшелер туралы түсініктерін жетілдіру.

Дамытушылық: Оқушының тіл байлығы мен қабілетіне қарай естіген, оқығандарын жүйелеп айтып, жазып беруге дағдыландыру.

Тәрбиелік: Ұқыптылыққа, тапқырлыққа, шығармашылықпен жұмыс істеуге тәрбиелеу.

Көрнекгілігі: Ереже сызбасы, топтастыру, сөзжұмбақ, пирамида, керекті деректер.

Жүру барсы:

І.Ұйымдастыру бөлімі:

Қызығушылықты ояту.

1. Оқушылар парақ қағазға арман тілектерін жазу.

2. Көркем жазу.

(нт) Әріптерінің байланысы.

Нептун – ғаламшар. Нептун ірі ғаламшар.

ІІ. Мағынаны тану кезеңі.

1. Тірек сөздерді оқу.

Мәтін құрастыру. Тақырып қою

Тірек сөздер: таң, қар, атты, аппақ, жауды, ұлпа, қалқиды, ауада, олар, сәулесінен, етеді, жылт – жылт, күн.

2.Топпен жұмыс.

1-топ. Үшінші сөйлемді сөйлем мүшелеріне талдау.

2-топ. Үшінші сөйлемдегі байланысын сызба арқылы байланыстыру.

3-топ. Сөйлемдегі сөздердің байланысын сұрақ қою арқылы көрсету.

- Не қалқиды?

- Қайда қалқиды?

- Қандай қар?

3. Мәтінмен жұмыс. Көгентүп.

- Мәнерлеп оқу.

Алдаберген атайдың үйіне қалада тұратын туысы қонаққа келді. Қасында Айша деген қызы бар. Атай кішкентай Айшаға сый ретінде құлын атады. Айша мұндай сыйлықты күтпеген еді. Үлкендер үшін мал атау – бірін – бірі құрметтеудің белгісі.

Бұл – халқымыздың салт – дәстүрлерінің бірі. Ол “Көгентүп беру” деп аталады.

а) Ойлануға берілген тапсырма. Жалаң сөйлемге айналдыр.

- Туысы келді. Қызы бар. Құлын атады.

ә) Іздену, зерттеу тапсырмасы.

- Қандай салт - дәстүрді білеміз?

4. Сергіту сәті.

Музыка ырғағымен мына көрсетілген қимылдарды қайтала.

5. Пирамида тапсырмасы.

-Пирамида деген не?

Тапсырмасы. Жалаң сөйлем берілген. Әр сөйлемге бір сөзден қосып пирамида құраңдар. Әр топ кезек - кезек жазу.

Сабақ өткізілді.(Жалаң сөйлем).

1. Сабақ өткізілді.

2. Сабақ қызықты өткізілді.

3. Сабақ бүгін қызықты өткізілді.

4. Сабақ бүгін қызықты, әсерлі өткізілді.

5. Сабақ бүгін қызықты, әсерлі, көңілді өткізілді.

6. Керек дерек айдары.

Көгентүп- мал атау.

Пирамида – зат.

1. Ежелгі Мысыр адамдарының қабіріне ескерткіш ретінде орнатылған алып құрылыс.

2. Жақтарының бірі көпбұрыш, қалғандарын үшбұрыш болып келетін геометриялық дене.

7. Өлеңді жатқа жазу.

- Өлеңді мәнерлеп оқу.

- Өлеңде неше жайылма сөйлем бар?

- Сөйлемді сөйлем мүшелеріне талда.

Үлкен Отан Жер деген –

Күллі адамның тұрағы.

Адам осы жерде кең

Өмір сүріп тұрады.

(К.Елемес).

- 1 топ. Жайылма сөйлемнен бастауыш, баяндауышын тап.

- 2 топ. Екінші жайылма сөйлемнен бастауыш, баяндауышын тап.

- 3 топ. Бірінші жайылма сөйлем неше жай сөйлемнен құралған.

8. Сөзжұмбақты шешу.

Сұрақтары:

1. Тұрлаулы мүшелерден басқа тұрлаусыз мүшелері бар сөйлемді қандай сөйлем дейміз? (Жайылма).

2. Кім? не? Кімдер? Нелер? Сұрақтарына жауап беретін сөйлемнің негізгі мүшесін не дейміз? (Бастауыш).

3. Көтеріңкі қөңіл күйде айтылатын сөйлем қандай сөйлем? (Лепті сөйлем).

4. Бастауыштың ісін, қимылын білдіретін сөйлем мүшесі қандай? (Баяндауыш).

5. қ,п,к,с,т,ф,х,ц,щ,ч,ш, қандай дауыссыз дыбыстар? (Қатаң).

ІІІ. Қорытындылау:

Ұқсастық пен даралық стратегиясы бойынша талдау.

• Жалаң – тұрлаулы мүшелерден құралады.Сөйлемнің негізгі мүшесі.

• Жайылма – тұрлаулы мүшелерден басқа тұрлаусыз мүшелерден құралады.

Сөйлемдегі ойды толық жеткізу үшін негізгі мүшелерге екі –үш сөзден қосылады.

Ұқсастығы: Жай сөйлем.

9. Үйге тапсырма. 4- жаттығу.

10.Бағалау.

Бағалау деңгейі көрсетілген парақша бар. Өздерінің ойларынша сабаққа қатысымдарынды баға тұсын бояп көрсету. Аттарынды жазу.