Сын есімді ?айталау

Та?ырыбы: Сын есім
Ма?саты:
Білімділік: сын есім туралы білімін тияна?тау; с?йлемнен, м?тіннен сын есімді табу да?дысын жетілдіру; сын есімні? зат есіммен байланысын аны?тау; с?здік ?орын молайту;
Дамытушылы?: лексикалы? білім, білік, да?дыларын арттыру; ой - ?рісін, танымын арттыру;
Т?рбиелік: ?лтты? салт - д?ст?рді насихаттау ж?не оны ??рметтеуге т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: аралас саба?
Саба?ты? типі: пысы?тау саба?ы
?діс - т?сілдері: с?ра? - жауап, дидактикалы? ойындар.
К?рнекілігі: мазм?нды суреттер, слайдтар.
??рал - жабды?тары: интербелсенді та?та.
Саба?ты? барысы:
I.?йымдастыру кезе?і
К?ннен, жерден н?р ал?ан
Біз - ?мірді? г?ліміз.
С?рсенбіні? с?тінде
С?тті болсын к?німіз.
II. К?ркем жазу
?ызыл, жасыл, ш?п, ?зын, жуан, д?мді, биік, байыр?ы.
- Балалар, осы с?здерді? арасында ?ай с?з сендерге таныс емес?
- «Байыр?ы» - б?рын?ы, ежелгі деген ма?ынаны білдіреді.
- Осы с?здер ?атарында ?ай с?з арты? деп ойлайсы?дар? Неліктен?
- «Ш?п» деген с?з арты?, себебі ол - зат есім, ?ал?андары - сын есім.
III. Арты?ын тап
1. Жыл?ы, тай, ??лын, ат, асау. Себебі, ол - сын есім, ?ал?андары - зат есімдер.
2. Д?мді, к?же, т?тті, к??ілді, ?демі.
3. Майлы, майлады, шегеледі, тойлады, жайнады.
IV. Терме диктант
- Наурыз ?андай мереке?
- Наурыз ?аза?ша жа?а к?н дегенді білдіреді.
- 22 наурызда к?н мен т?н те?еледі.
- Наурыз к?же жасалады.
- Наурыз к?же 7 т?рлі д?мнен жасалады.
- Наурызда ренжіскен адамдар бірін - бірі кешіреді.
?ле?нен сын есімдерді ?зіне ?атысты зат есімдермен бірге теріп жазу
Ата - бабам тойла?ан,
Наурызым, армысы?!
?ызы?ы?а тойма?ан,
Дар?ан дала, ?арлы шы?.
Мерекені байыр?ы
Алды хал?ым ?абылдап.
А? дастар?ан жайылды,
Оша?та от жалындап.
Дар?ан дала, ?арлы шы?, байыр?ы мереке, а? дастар?ан.
- Осы с?здерді? ішінде туынды сын есім бар ма? Неліктен оларды туынды сын есім дейміз?
- Себебі, олар ж?рна? ар?ылы жасал?ан.
V. Сурет бойынша ж?мыс
Суреттегі заттарды салыстырып, айырмашылы?ын с?йлем ар?ылы айт.
1. ?ызыл кітап жуан, ал сары кітап жі?ішке.
2. Пияз ащы, ал с?біз т?тті.
3. Т?нде ?ара??ы, ал к?ндіз жары? болады.
Берілген сын есімдер затты? сапасын білдіреді деген ?орытынды жасалады.
VI. «Бір ?ріпті? ізімен» дидактикалы? ойыны
Берілген ?ріптермен с?йлем ??рау, с?йлемде м?мкіндігінше сын есім бол?аны ж?н.
Мысалы, ???? - ?йгерім ?демі ??гелек ?келді.
???, Ооо, Ссс, Ддд, Ттт, Еее, Жжж.
Ааа Ашулы арыстан а?ырды. Б?л с?йлемдегі сын есім ?андай? Ашулы деген с?зді бас?аша ?алай айту?а болады?
ашулы арыстан - ызалы арыстан
- М?ндай с?здерді ?алай атайды? М?ндес с?здер, я?ни ма?ынасы бір - біріне жуы? с?здер дейді.
- Олай болса, о?улы?та?ы 2 - жатты?уда берілген сын есімдерге м?ндес с?здер тауып, ?лгі бойынша жазайы?.
Ашулы, ызалы; ?демі, с?лу; к?шті, мы?ты; а?ылды, білгір; м?лдір, т?ны?; ?ркек, ?ор?а?.
Берілген сын есімдерден туынды сын есімдерді тап, туынды екенін д?лелде.
Ашулы, ызалы, к?шті, а?ылды.
(Ж?рна? ар?ылы жасал?ан.)
VII. «Адас?ан с?здер» дидактикалы? ойыны
Орны ауыс?ан с?здерден с?йлем ??рап жаз, сын есімдерді тап, астын ирек сызы?пен сыз.
4 3 1 2
1. ?сіп т?р, г?лдер, аулада, ?ызыл.
3 2 4 1
2. Балды, аю, ?натады, ?о?ыр.
4 3 2 1
3. Озып келді, ат, жирен, б?йгеден.
2 3 4 1
4. ?алаларда, метро, болады, ?лкен.
Екінші с?йлемдегі с?здерді? байланысын сызбамен к?рсет.
Ол ?шін не істеу керек?
- С?йлемдегі с?здерді? байланысын с?ра? ?ою ар?ылы аны?таймыз.
Аю не істейді? Аю ?натады. Нені ?натады? Балды ?натады.
?андай аю? ?о?ыр аю.
VIII. «Ж?мба? зат» ойыны
Б?л ойынны? шарты бойынша к?сетілген затты сынып та?ы о?ушылар т?лі с?з таптарымен сипаттайды. Та?та?а шы??ан бала жасырыл?ан затты табуы тиіс. Ал?аш?ы ?ш с?йлемге дейін тап?ан бала же?імпаз атанады.
Мысалы, шахмат та?тасы туралы о?ушыларды? берген сипаттамасы мынадай болды.
- Онда а?, ?ара фигуралар бар. Ол т?ртб?рышты. Онда 64 тор к?з бар.
Терезе, д??гелек, жол белгісі, орамал жасырылды.
IX. ?орытындылау
Сын есім туралы не білеміз?
- Сын есім затты? т?рін - т?сін, сапасын білдіреді.
- Сын есімдерге ?андай, ?ай деген с?ра?тар ?ойылады.
- Сын есім с?йлемде зат есіммен байланысады.
- Сын есімні? негізгі, туынды т?рлері бар.
- Туынды сын есім ж?рна? ар?ылы жасалады.
X. Ба?алау, мада?тау
Саба??а белсене ?атыс?ан, ?тымды жауап берген балаларды о?ушыларды? ?здеріне аны?тау ?сынылады. Олар?а ?ол шапала?тап, ?ошемет к?рсетіледі.
XI. ?йге тапсырма
5 - жатты?у
1. ?ле?ді о?у, сын есімдерді табу, ?ай зат есіммен байланысып т?р?анын аны?тау;
2. Абай ??нанбаев туралы м?лімет жинап келу.