Просмотр содержимого документа
«Сабақтың тақырыбы: Су асты әлемі»
Сабақтың тақырыбы: Су асты әлемі (саз балшық және ермексаз) 15.04.17 Білімділік мақсаты: Оқушылардың су асты әлеміне деген түсініктерін қалыптастыру.су асты әлемінің эскизн жасауға үйрету Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың санасына-сезіміне әсер ету арқылы ой қорыту, ойын жүйелеп, баяндай білу шеберлігін арттыру Тәрбиелік мақсаты: Оқушыларды тәбиғатты сүюге, аялауға тәрбиелеу. Көрнекілігі: Сабақ түрі: Жаңа сабақ Сабақ типі: Дәстүрлі Әдіс-тәсілдері: баяндау, түсіндіру, сұрақ-жауап, ой туғызу, қызығушылығын ояту
Сабақтың барысы І. Кіріспе
«Ғаламда жалғыз саналы тіршілік иесі біз ғана ма?» деген сауал адамзатты әлімсақтан бері толғандырып келеді. Мұның себебі де бар сияқты. Өйткені су астында ара-тұра кездесіп қалатын оқыс жағдайлар адамзатты түрлі ойға жетелейді. Бір қарағанда жұмыр жердің иесі біз ғана емес секілдіміз. Сонымен сендер қалай ойлайсыңдар, су астында тіршілік барма? Өз ойларыңды қысқаша айтып көріңдер.
II. Оқулықпен жұмыс:
Иә, су астында да тіршілік бар екен. Адам жер бетінің жалғыз иесі емес секілді. 1948 жылы белгілі ғалым-ихтиолог Петтерсон «су астындағы алты мың тереңдіктен кейін ешқандай тіршілік болуы мүмкін емес. Өйткені өте жоғары қысым ешқандай организмді шыдатпайды» деп мәлімдеген-ді. Алайда арада жыл өтпей жатып он шақырым тереңдікте түрлі жәндіктер өмір сүретіні анықталған. Ал ондай тереңдікке түскен бүгінгінің ең мықты деген сүңгуір құралдары су қысымына шыдамай, қалбыр секілді жаншылып қалар еді. Бүгінгі таңда су астын зерттеп жүрген көптеген ғалымдар мұхит тереңінде бізге беймәлім өркениет бар дегенді айтады. Әртүрлі мысал келтіреді. Сенбеске амал жоқ... Тіпті «мыңдаған жыл бұрын өмір сүрді» деген шумер жазбаларында су астында жартылай балық, жартылай адам тектес тіршілік иелері өмір сүреді деп келтірген... Шумер көсемі Оанка ара-тұра су астына сүңгіп кетіп, қайтып келген соң, ол жақтан үйренгендерін өз тайпаластарына айтып отырған. Оқуды, жазуды үйреткен дейді. Жапондарда да осыған ұқсас аңыз ертеден бар. Бұл - өткен заман аңызы. Бірақ ХХІ ғасырда - өзіміз өмір сүріп отырған бүгінгі күні су асты өркениеті барына куә болған адамдар да жоқ емес. Мәселен, Каспий теңізінде балық аулап жүрген Әзірбайжанның «Баку» кемесінің балықшылары өздерінен қалыспай жүзіп отырған белгісіз жануарды байқаған. Анықтап қарағанда, басы адамға ұқсаған, тіпті шашы бар белгісіз тіршілік иесінің қалған денесі балыққа ұқсап кеткен. Мұндай жағдайға талай мәрте Иран балықшылары да тап болыпты. Ескі аңызға арқа сүйер болсақ, Каспий жағасында баяғыда өте дамыған өркениет болған екен. Кейіннен олар түрлі себеппен су астын жайлайтын болыпты... Жартылай адам, жартылай балық кейпінде жүргендер солар деседі... Су астына кеткен атақты өркениет атланттықтар осылар дейтіндер де бар. Кім білсін? Мысал көп... Қайсыбір жылы Атлант мұхитында «Атланта өркениеті осы жерде суға батып кеткен» деген аймақты зерттеп жүрген ғалымдар керемет жұмбақ дүниеге тап болған. Жүздеген метр тереңдіктен олар суасты үңгіріне апаратын сатылар тапқан. Ат шаптырым болатын үңгір іші бір-бірімен көптеген бөлме, зал арқылы жалғасып жатқан... Сол маңның балықшылары кейде су астынан қызғылт сары шамдардың жарқылын байқайтынын зерттеушілерге ескерткен. Ғалымдар олардың айтқандарына алғашында онша сеніңкіремеген. Алайда біраз күннен кейін су астыннан шыққан әртүрлі шамдардың сәулелерін өздері де байқаған. Бұл не сонда? ... 1963 жылы Америка Құрама Штаттары Пуэрто-Рико жағалауында әскери теңіз оқу-жаттығуын өткізіп жатты. Алайда кенеттен жаттығуды біраз уақытқа доғара тұруға тура келген. Себеп...Әскери қимылды басқару орталығына жиынға қатысып жатқан бір сүңгуір қайық белгісіз нысанның соңына түскенін хабарлаған. Бірақ көп ұзамай сүңгуір кеменің капитаны әлгі жұмбақ құралдың жылдамдығы сағатына 150 узел болғандықтан, көз жазып қалғанын жеткізген. Өйткені адамзат қолымен жасалған су асты кемелерінің жылдамдығы бар-жоғы 45 узел еді. Ондай жағдайда өте жылдамдықпен қозғалып бара жатқан жұмбақ кемені қуып жету мүмкін емес-ті. ІІІ. Ой қорыту:
Балалар, бүгін біз өзімізге бейтаныс су асты әлемімен таныс болдық. Енді біздің су асты әлеміне деген көзқарасымыз өзгерді ме? Ендеше өздеріңнің су асты әлеміне деген түсініктеріңді жазып сабақ басындағы ойларыңмен салыстырып көріңдер.
ІV. Қол өнермен жұмыс:
Балалар, енді сендер сазбалшық пен ермексазды пайдаланып өз ойларыңдағы су асты әлемін жасаңдар.
V. Сбақты корытындылау:
Сонымен, бүгінгі сабақтан не үйрендіңдер? Су астында тіршілік барма?
VІ. Үй жұмысы.
Үйден су асты әлемі тақырыбында шығарма жазып келу.