Құрама есептер құрастыру

Бөлім

ҚҰРАМА ЕСЕП

Педагогтің аты-жөні

Тыныштықова Ж.Ә

Күні

24.11.2022ж

Сынып 2 Б

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Құрама есеп

Оқу бағдарлама- сына сәйкес оқыту

мақсаттары

2.5.1.1.** Екі амалмен орындалатын есепті кесте, сызба, қысқаша жазба түрінде модельдеу. 2.5.1.7.** Екі амалмен шешілетін есептерді модельдеу және шығару.

Сабақтың мақсаты

Барлық оқушылар құрама есеп дегеніміз бірнеше қарапайым есептен құралатынын түсінеді, шығарады.

Көптеген оқушылар екі амалмен шешілетін есептерді қысқаша жазумен, сызбамен модельдейді және шығарады.

Кейбір оқушылар орындалған тапсырмалар негізінде өзіндік тұжырым ұсына алады, шығарады, құрама есеп құрастырады.

Сабақтың кезеңі/уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Кіріспе-қызықтырушылық кезеңі

Мұғалім «... ақиқат па?» деп аяқталатын сұрақтарды оқиды. Оқушылар жұптасып талдайды.

Үлестірмелер арқылы сұрақтарға жауап береді. Соңынан тақтада көрсетілген жауаптар

бойынша өздерін тексеріп, бағалайды.

Кері байланыс: мұғалімнің қолдау сөздері.

Әр оқушыға арналған тапсырмалы карточкалар.

Сұрақтар мазмұны

... ақиқат па?

...

жалған

ба?

Нәтижесін жариялайды.

1

Қосылғыштардың орнын ауыстырғаннан қосындының мәні

өзгермейтіні ақиқат па?

2

2 ондық, 6 ондық және 5 бірліктің

қосындысының мәні 85 екені ақиқат па?

3

5 ондық, 7 бірліктен тұратын сан – 75 екені ақиқат па?

4

100 санының алдындағы сан – 99

екені ақиқат па?

5

«1 000 саны – үш таңбалы сан» екені ақиқат па?

Егер ақиқат болса, екінші қатарға «+» белгісін, ал егер жалған болса, онда «–» белгісін қою ұсынылады.

Оқушылар кестені толтырады. Оқушылар өзара кестелерімен алмасады, тақтада көрсетілген дұрыс

жауаптар көмегімен бірін-бірі тексереді. Қатемен жұмыс жасайды.

Сабақтың ортасы

Операционалдық-танымдық кезеңі Оқулықпен жұмыс.

Жаңа білімді меңгертуге дайындық ретінде берілген 1 және 2-тапсырмада есептерді қысқаша жазба түрінде модельдеп шығарады. Бұл тапсырма қосу мен азайтуға берілген жай есептерді талдау, шешуге қатысты білім мен дағдыларын жетілдіруді көздейді және құрама есепті меңгертуге дайындық жұмысы болып табылады.

1 және 2-тапсырмалар бойынша есепті талдау барысында оқушы тарапынан есеп мәтінін оқу, санды деректердің нені білдіретінін анықтау, есептің сұрағын ажыратып алу, соған сәйкес амал таңдау, өрнек құру, шешуін жазу, жауабын тұжырымдау әрекеттері жүзеге асады.

1-тапсырма.

Дескриптор:

• қосындыны табуға берілген есептің шығарады.

2-тапсырма.

Дескриптор:

• қалдықты табуға берілген есептің шығарады.

CD диск.

Көрнекі кестелер:

«Қосу мен азайтуға берілген екі амалмен шығарылатын есептерді модельдеу және шығару».

№20 кесте .

1-есеп

Сыныпта 13 қыз және 18 ұл бар. Сыныпта барлығы неше оқушы бар?

2-есеп

Сыныпта 31 оқушы болды. Үзіліс кезінде 9 оқушы сыныптан шығып кетті. Сыныпта

неше оқушы қалды?

Ш: 13 + 18 = 31

Ш: 31 – 9 = 22

3-тапсырмада

екі жай есеп мәтінін біріктіреді, шартын, сұрағын бөліп алады,

есептің сұрағына жауап

3-тапсырма.

Критерий:

• екі амалмен шешілетін есептерді модельдеу және шығару. Дескриптор:

• есептің шешуін өрнек түрінде жазады;

• есептің шешуін амалдар бойынша сұрақтарымен жазады;

• есептің шешуін амалдар бойынша түсіндірулермен жазады.

Нақты заттармен көрсету, сызба пайдалану, есептің қысқаша жазуы, бұрын тұжырымдалған ережелерге сілтеме.

«Құрама есептер» –

кесте.

Есепті қысқаша жазба түрінде модельде және шығару үшін қандай амал қолдандың? Неліктен?

Бірінші есеп бойынша 13 + 18 өрнегін, ал екінші есеп бойынша 31 – 9 өрнегін жазып, «қосу», «азайту» амалдары таңдалады. Себебі, қосындыны, қалдықты табуға берілген есептер.

3-тапсырма жаңа білімді меңгертуге бағытталады. а) 1 және 2-тапсырмалардағы есептердің мәтінін салыстыр.

Осы екі есептің мазмұнынан мынадай бір есеп құрастыруға бола ма? Құрастырып көріңдерші.

Сыныпта 13 қыз және 18 ұл болды. Үзіліс кезінде 9 оқ сыныптан шығып кетті. Сыныпта неше оқушы қалды?

_ушбе_ыру үш өрнек қ

жауабын

ін амал таңдайды, ұрастырады,

тұжырымдайды.

Бұл – құрама есеп. Себебі 2 қарапайым есептен тұрады. Мұндай есептерді бірнеше амалмен шешуге болады.

• Есеп мәтініндегі сандар нені білдіреді? (13 – қыздар саны, 18 –ұлдар саны, 9 – сыныптан шығып кеткен бала саны.)

• Не сұралады? (Сыныпта қалған оқушы саны.)

• Есептің сұрағына бірден жауап бере аласың ба? (Жоқ.)

• Алдымен нені анықтап аласың? (Барлық бала санын.)

Барлық бала санын анықтап алу үшін 13 + 18 өрнегі құрылады.

• Бала саны 31 болса, 9 оқушы сыртқа шығып кетсе, қалған бала санын анықтау үшін қандай амал таңдайсың? (Азайту амалы.)

Соның негізінде 31 – 9 өрнегі құрылады. 31 – 9 = 22. Екі қарапайым есептің шешуін салыстырады.

Қорытынды жасайды.

Екі жай есепті салыстырады, қорытынды жасайды.

Құрама есептің бірнеше қарапайым есептен тұратынын, құрама есептердің шешуін амалдар бойынша түсіндірулерімен, амалдар бойынша сұрақтарымен, өрнектермен жазуға болатынын түсінеді, қолданады.

Ш: 13 + 18 = 31

Ш: 31 – 9 = 22

Ш: (13 + 18) – 9 = 22

Құрама есептердің шешуін былай жазуға болады:

1) амалдар бойынша түсіндірулерімен:

13 + 18 = 31 (сыныптағы барлық оқушы саны)

31 – 9 = 22 (сыныпта қалған оқушы саны)

2) амалдар бойынша сұрақтарымен:

1. Сыныпта барлығы неше оқушы бар? 13 + 18 = 31

2. Сыныпта неше оқушы қалды? 31 – 9 = 22

Жауабы: сыныпта 22 оқушы қалды.

Тексеру: 22 + 9 = 31

3) өрнектермен.

Ш: (13 + 18) – 9 = 22.

1. тапсырма.

Сыныбымызда 15 бөлме гүлі бар еді. Оның 3-еуі мектеп дәлізіне қойылды, ал басқа 4 гүл дәлізден сыныпқа әкелінді. Сыныпта енді неше гүл болды? Есептің шешуін өрнек түрінде: 15 – 3 + 4 = 16.

Өрнектер бойынша есеп құрастыру білігін жетілдіретін

1. тапсырмада өрнектер бойынша есеп құрастырады. Мысалы 100 – (26 + 17) өрнегі бойынша төмендегідей есеп құрастыруға болады.

Мектеп ауласына егу үшін 100 көшет әкелінді. Сенбі күні 26 көшеттің түбі әктелді, ал жексенбі күні 17 көшеттің түбі әктелді. Әктелмеген неше көшет қалды?

Бұл есепті амалдар бойынша сұрақтарымен шығарайық.

Амалдар бойынша сұрақтарымен:

1. Сенбі және жексенбі күндері неше көшет әктелді? 26 + 17 = 43

1. тапсырмада құрама есепті шығарады.

1. тапсырмада өрнектер бойынша есептер құрастырады.

Есептің шешуін амалдар бойынша сұрақтарымен шығарады немесе өрнек түрінде жазады немесе есепті шешудің бірнеше нұсқасын түсіндіре отырып шығарады.

4-тапсырма.

Критерий:

• құрама есептің шешуін санды өрнек түрінде модельдейді. Дескриптор:

• есептің шешуін өрнек түрінде шығарады.

5-тапсырма.

Критерий:

• екі амалмен шешілетін есептерді модельдеу және шығару. Дескриптор:

• есептің шешуін өрнек түрінде жазады;

• есептің шешуін

CD диск.

Көрнекі кестелер:

«Қосу мен азайтуға берілген екі амалмен шығарылатын есептерді модельдеу және шығару».

№21 кесте .

Құрама есепті шығару жадынамасы:

*Есепті оқы. Шарты мен сұрағын түсін.

*Сұрақтарға жауап ізде: Есепте не белгілі?

Есептің барлық деректерін есепке алдың ба?

*Есептің берілуін қысқаша жаз немесе сызба сал.

*Белгісізді табу үшін ережелерді қолдан. Есепті шешу жоспарын құр.

*Бірінші амалды сұрақтарымен, түсіндіруімен орында. Шешуін санды өрнектермен жаз, мәнін тап.

*Екінші амалды сұрақтарымен, түсіндіруімен орында. Шешуін

2. Әктелмеген неше көшет қалды? 100 – 43 = 57

Жауабы: Әктелмеген 57 көшет қалды. немесе

Шешудің 1-нұсқасы:

1. 26 + 17 = 43 (сенбі және жексенбі күндері әктелген көшет саны)

2. 100 – 43 = 57 (әктелмеген көшет саны)

Шешудің 2-нұсқасы:

1. 100 – 26 = 74 (жексенбі күні әктелген және әктелмеген көшет саны)

2. 74 – 17 = 57 (әктелмеген көшет саны)

Шешудің 3-нұсқасы:

1. 100 – 17 = 83 (сенбі күні әктелген және әктелмеген көшет саны)

2. 83 – 26 = 57 (әктелмеген көшет саны) Есептің шешуін өрнек түрінде жазуға болады: 100 – (26 +17 ) = 57 немесе

(100 – 26) – 17 = 57 немесе

(100 – 17) – 26 = 57

Ж: Әктелмеген 57 көшет қалды.

Осы үлгіде (300 + 200) + 100 өрнегі бойынша есеп құрастырады.

6-тапсырма.

Ш: (35 + 18) – 27 = 26

Ж: Асханада 26 бәліш пен тоқаш қалды.

Үйге берілетін 7-тапсырмада есептің құрамдас бөліктерін ажырату, анықтау және белгісізді – сұрағын құрастыра білу дағдысын дамытады.

8-тапсырмада ребус шешеді. (Шешімі: түзу)

6-тапсырмада

құрама есептің шешуін өрнек түрінде шешеді. 7-тапсырмада

үйге берілген тапсырма есептің құрамдас бөліктерін ажыратады, анықтайды және белгісізді – сұрағын құрастырады.

8-тапсырмада ребус шешеді.

амалдар бойынша сұрақтарымен жазады;

• есептің шешуін амалдар бойынша түсіндірулермен жазады.

Кері байланыс:

«Оқушы – оқушы».

санды өрнектермен жаз, мәнін тап.

*Шешуін тексер. Кері есеп құр.

*Жауабын жаз.

Сабақтың соңы

Рефлексиялық-бағалау кезеңі

Оқушылардың оқу мақсаттарына жету бойынша кері байланыс.

Қосындыны және қалдықты табуға берілген екі жай есептің шығарылу үлгісі ұсынылады. Екі жай есептен бір құрама есеп құрастыруға тапсырма беріледі. Бұл

тапсырманы орындау барысында оқушылардың түсіне

Қосындыны және қалдықты табуға берілген екі жай есептің шығарылу үлгісімен танысады.

Екі жай есепті құрама есепке айналдырады.

Кері байланыс

отырып, әр амалды сұрақтарымен, түсіндірулерімен орындағандары маңызды.

Мектеп автобусында 13 Мектеп автобусындағы бала болды. Бірінші балалардың саны аялдамадан 8 бала кірді. бірінші аялдамадан Автобуста енді неше кейін 21 болды. Екінші бала болды? аялдамада 9 бала шығып

кетті. Автобуста неше бала қалды?

Автобуста – 13 бала Автобуста – 21 бала Кірді – 8 бала. Шықты – 9 бала.

Барлығы – ? бала Қалды – ? бала

Шешуі:13 + 8 = 21 Шешуі:

21 – 9 = 12

Жауабы: Жауабы:

Автобуста 21 бала Автобуста 12 бала болды. қалды.

Мектеп автобусында 13 бала болды. Бірінші аялдамадан 8 бала кірді. Екінші аялдамада 9 бала шығып кетті. Автобуста неше

бала қалды?

Есепті сұрақтар бойынша амалдармен шығару:

1. Автобустағы балалардың саны бірінші аялдамадан кейін нешеу болды?

13 + 8 = 21

1. Екінші аялдаман кейін автобуста неше бала болды? 21 – 9 = 12.

Өрнек түрінде (13 + 8) – 9 = 12.

Ж: екінші аялдамадан кейін автобуста 12 бала болды.

Рефлексия: «Кім ортаға...» жаттығуы.

Есімдері жазылған таяқшалар ішінен жауап беру үшін кез келген таяқшаны кездейсоқ тәртіппен алып, оқушының есімі атау. Есімі аталған оқушы топ алдына шығады. Бүгінгі сабақта жаңа білімді түсінгені, қандай жаңа сөздер үйренгені, өзінің бүгінгі әрекеті туралы өзіндік ой айтады. Жаттығу осылай жалғасын

табады.