Қадыр Мырза Әли "Не үшін?" өлеңі

Сабақтың тақырыбы: Қадыр Мырза Әли Не үшін?

Сабақтың мақсаты:

Білімдік: ақын өлеңіндегі тақырып пен идеяны ашуға мүмкіндік жасау; қазақ тілі пәнімен байланыстыру.

Дамытушылық: оқушыларды өз бетімен жұмыс жасауға дағдыландыру, пікірлерін қолдау ниетін байқату, тақырыпты өмірмен байланыстыруға жағдай туғызу.

Тәрбиелік: жақсы сөздерге мән бере отырып, баланы ұлттық дәстүрде тәрбиелеуге, әсемдікті түсінуге жетелеу.

Сабақтың көрнекілігі: ақын портреті, «Күміс қоңырау» және тағы басқа шығармалары.

Сабақтың барысы:

Тақтада қажетті деген құралдар ілулі

1. Қызығушылығын ояту.

Мүмкіндігіне қарай оқушылар бірнеше топтарға бөлініп отырады.

- Балалар, бүгінгі сабақта халқымыздың «Жақсы - Ай мен Күндей, өлемге бірдей» деген аталы сөзіне көңіл бөлеміз. Жақсы адам, жақсылық туралы тамаша сөздер сендердің алдарыңда жазулы жатыр.

(Әр топқа мақалдар берілген.)

«Жақсының жақсылығын айт».

«Жақсы - ісімен жақсы».

«Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен».

«Жақсыдан - шарапат, жаманнан - кесапат» (4 топқа).

Әр топ алдарындағы мақалды оқып, түсінгендерін талқылап, бір оқушы сынып алдында қорғауға шығады (ауызша). Әр топтың жұмысы қорғалғаннан кейін, тақтаға ілінеді. Мұғалім қазақ халқы жақсы адамды құрметтегендіктен, жақсыны үлгі тұтқандығын атап өтеді.

2. Мағынаны тану.

Қадыр Мырза Әлидің «Не үшін?» өлеңімен танысайық.

Автор туралы мәлімет:

Ақын 1935 жылы 5 қазанда Орал облысының Жымпиты кентінде туған. 1958 жылы Қазақ мемлекеттік университетінің филология факультетін тәмамдаған.

Еңбек жолын сол кезде жаңадан ашылған балалар журналы «Балдырғаннан» бастаған. «Жұлдыз» журналы редакциясында поэзия және сын бөлімінің меңгерушісі, жауапты хатшы, бас редактордың орынбасары, 1968-1973 жылдары «Жазушы» баспасында қазақ поэзиясы бөлімінің меңгерушісі, «Балауса» баспасының редакторы, кейін Қазақстан Жазушылар одағында поэзия секциясының кеңесшісі болған.

1966 жылы «Ой орманы» жинағы үшін Қазақстан Ленин комсомолының сыйлығы берілді. 1980 жылы «Жерұйық» жыр кітабы үшін Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты атанды. Ол Қазақстанның халық жазушысы. 2001 жылы Тәуелсіз «Тарлан» сыйлығын алды.

- Ал, балалар, ақын ағаларың Қадыр Мырза Әлидің «Не үшін?» деген өлеңінің жақсы мен жақсылыққа қандай қатысы бар екендігін оқып, танысып көрейік. Оқушыларға өлеңді іштей оқу тапсырылады.

Оқып болған соң, әр топқа тапсырма беріледі.

1-топ. 1-шумақ бойынша жақсы адам сипатын жазу.

2-топ. 2-шумақ бойынша жақсы адам сипатын жазу.

3-топ. 3-шумақ бойынша жақсы адам бейнесін жазу.

4-топ. Өлеңдегі «Не үшін керек?» деген сұраққа жауап болатын тіркестерді көшіру.

3. Ойтолғау.

Бұл кезеңді былай үйымдастыруға болады:

- Сонымен, балалар, жақсы адамның бейнесін сомдап шығарамыз. Оның бойынан қандай қасиеттерді көргілерің келеді? (Балалардың сөздері тізбеленіп, сурет бойына жазыла береді).

Мұғалім тақтаға плакат іледі. Онда адам бейнесі салынуы мүмкін (суретке қараңыз). Қызыл түсті маркермен балалардың сөздері жазыла бастайды:

- Осы жақсы қасиеттер сендердің араларыңдағы балаларда бар ма? Немесе жұмыс түрін былай да беруге болады:

- Өзің жақсылық деп ойлаған бір оқиғаны байқап қалған кезің болды ма? Сол жақсы қылықты 3-4-сөйлеммен жазып жеткізуге тырысып көрелік.

Оқушылардың жұмыстарын мұғалім аралап оқып көреді де, бірнешеуін оқытады. Әр жұмыстың жетістігі аталып өтеді.

- Бүгінгі сабақтағы ойлар «Не үшін?» өлеңін оқығандықтан туып жатыр. Мен сендерге өте қуанып тұрғаным, адамның бойындағы жақсы қасиеттерді, мінездерді көре алады екенсіңдер. Бұл - керемет қасиет! Ендеше сендер өздерің үшін қандай қорытынды ой шығарар екенсіңдер? Ол үшін мына сөздер көмектесер деп ойлаймын:

Не істеу керек?

Оқушылар осы сөздерге мағыналас тіркес сөздер іздеп табады.

Жақсыдан ...

Жақсымен...

Жақсының ...

Жақсыны ...

Жақсыда...

Бұл келешек өлең жазуға да сұранып тұрған тіркестер екенін байқатуға да болады.

Мұғалім сабақта бағалау жұмысын өзінің қалауымен жүргізеді.

Үй тапсырмасы:

- Балалар, сендерге өлең неліктен ұнады? Иә, егер өлең оқуға жеңіл болса, жаттап келіңдер. Мүмкін, біреулерің жаттап та алған боларсыңдар?