Просмотр содержимого документа
«Балаға жүрек жылуы»
Бекітемін:
«Өзiн-өзi тану» сабағының жоспары
Мектеп_______________Мерзiм____________№ 9 сабақ
Тақырып: Менің үйім.
Құндылық: Сүйіспеншілік
Қасиеттер: мейірімділік, жауапкершілік, татулық
Мұғалiм:
Cыныбы Оқушылар саны
Сабақ мақсаты:
Оқушыларға отбасының адам өміріндегі маңыздылығын түсіндіру арқылы сүйіспеншілік құндылығының мәнін ашу.
Міндеті:
- оқушыларға отбасы ұғымының мәнін ұғындыра отырып, жауапкершілік қасиеті туралы түсінік беру.
- оқушыларды отбасы мүшелеріне сүйіспеншілікпен қарым-қатынас жасауға баулу арқылы татулық қасиетін дамыту;
- оқушыларды отбасын құрметтей отырып жауапкершілікке, мейірімділікке, татулыққа тәрбиелеу.
Ресурстар: (материалдар, дереккөздер)
Кітап, дәптер, нақыл сөздер, сурет, әуен
Сабақ барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңi
Сәлемдесу, оқушылардың көңіл - күйін сұрау, сабаққа қатысуды тексеру.
5 Т ережесін қайталау
Сабақ барысын талқылау:
Оқушылардың емін – еркін дұрыс отыруын қадағалау
2. Дәйексөз
ОТАН-ОТБАСЫНАН БАСТАЛАДЫ
- Отан дегеніміз не? Отан үлкен, әрқайсымыздың отбасымызды бірге қоссақ, сонда олардың барлығы Отан болады екен. Мысалы, сендердің сыныптарыңда 13 оқушы бар, әрқасымыздың отбасымыз бар, яғни 13 отбасы болады. Ал мектепте қанша оқушы бар, қаламызда, республикамызда қанша адам бар? Барлығынын өзінің отбасы бар, сонын барлығыны қосқанда бір Қазақстанды құрайды.
Балаларды сабақтың дәйексөзімен таныстырамын,оқушылар өз ойларымен бөліседі. Оқушылардың ойларын өз сөзімен қортындылаймын.
3. Әңгiмелеу (сұхбат)
«Отбасы татулығы» әңгімесі бойынша сұрақ қою арқылы әңгіменің мазмұның ашу.
Сұрақтар:
- Ертегіде не туралы айтылған?
- Отбасы қандай болған?
- Ол туралы кім естіп қойыпты?
- Содан кейін патша не істеді?
- Ол не көрді?
- Ол кімге сұрақ қойды?
- Ақсақал отбасының қандай қасиеттерін атады?
- Сендердің отбасыларын қанша адамнан тұрады?
- Отбасында сендер бір-біріне қандай көмек бересіңдер?
- Ата, ана, бала, аға, апа туралы. Осыларды бір сөзбен қалай айтуға болады?
( Отбасы мүшелері)
- Сенің отбасыңда неше адам бар?
- Олар кімдер?
Оқушылар өз ойымен бөліседі
Мұғалімнің сыйы
Сүйіспеншілік жайлы аңыз айту.
«Жақсылық» ертегісі
Ерте заманда анасы мен баласы өмір сүріпті. Бір күні анасы ауырып қалады екен. Емші анасы шөп арқылы ғана жазылады депті. Ол шөп тек қана алтын бұлақтың жағасында өседі екен. Баласы сол шөпті іздеуге жолға шығады. Алдында бір кәрия ауыр арбаны зорға сүреп келе жатыр екен, сонда бала ақсақалға көмектесіп ауыр жүгін көтерісіп, үйіне жеткізіп тастайды. Жолға шығып келе жатса алдынан әрен келе жатқан әжені кездестіреді, бала әженін қолтығынан сүйемелдеп, үйіне шығарып салады. Ары қарай келе жатса, бір дауыс істиді екен «Менің көзімді ашып жіберші» деп алтын бұлақ өтінеді екен, бала алтын бұлақтың көзін ашады. Алтын бұлақ рахметін айтып, балаға шөпті сыйлайды. Бала шөпті анасына әкеліп береді, сонымен анасы жазылып кетеді екен.
Сұрақтар:
- Ертегіде кімдер туралы айтылады?
- Анасына не болып қалады?
- Баласы не істейді?
- Бала қандай әрекет жасады?
- Ол кімге жақсылық жасады?
- Баланың бойында қандай қасиеттер бар?
- Ал сендер өмірлеріңде кімге жақсылық жасадыңдар?
Оқулықтағы суреттерге қараңдар. Отбасы мүшелерінің арасындағы ізгі қарым-қатынастарды тауып, әңгімелеп беріңдер. Өз отбасыларыңды да мысалға келтіріңдер.
2 тапсырма
Отбасындағы мінез-құлық ережесін жасаңдар.
3 тапсырма
Мына суреттердегі бейнелердің қайсысын өз отбасы мүшелеріңе тенер едіңдер? Айтып беріңдер.
Дәптермен жұмыс
Дәптердегі тапсырманы орында.
Тапсырма еркін түрде орындалады, яғни орындалу формалары өз таңдаулары бойынша жүреді. Олар: коллаж жасау, сурет салу.
Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.
Жағымды күйге келу. «Нұрға бөлену». Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін. Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты. Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды. Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді. Нұр бірте - бірте қарқындап және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын. Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын» Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз... Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз. Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!
2. Үйге тапсырманы тексеру
1. №7 – сабақ. «Менің мектебім» тақырыбына шағын әңгіме жазу.
2. Келесі сабақ. №8, Михаил Водопьяновтың «Біріміз бәріміз үшін, бәріміз біріміз үшін» мәтінін оқып келу.
Сұрақтар:
1. Леваға жақсылық жасауға сыныптастарын не итермеледі? 2. Сыныптастардың іс-әрекетінен қандай құндылықтар мен қасиеттерді көруге болады? 3. Өздеріңе сыныптас достарыңның жасаған жақсылықтарын естеріңе түсіріп, әңгімелеп беріңдер? Сол кезде не сезіндіңдер? 4. Сендер бір-біріңе қалай көмектесесіңдер?
3. Сабақтың дәйексөзі.
(Оқушыларға 3 рет айтқызып, дәптерге жаздырту)
Өмірдің өзі – ұлы ұстаз.
Халық даналығы
Сұрақтар:
1. Ұстаз қандай болу керек?
2. Ұстамы жақсы дегенді қалай түсінесіңдер?
3. Шәкірт ұстазынан озады дегенді қалай түсінесің?
4. Дәйексөзден қандай ой түйдіңдер?
4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).
Табылған ақыл
М. Құрманалин
Бауыржан ойда жоқта үш теңге тауып алды. Біреуден түсіп қалған болу керек – жолда жатыр. Төңірекке қарап еді, көз жетер жерде ешкім көрінбеді. Енді кайтпек? Біреудің еңбекпен тапқан ақшасы бұл, оны иемдену адалдыққа жатпайды. Иесіне берер еді, оны кайдан таппақ?.. Милицияға апарып тапсырса ше? Бірақ, үш теңге жоғалттым деп милицияға кім барады? Бұл да қисынға келмейді.
Бауыржан ойға калды. Бәлкім, анасына берер? Ол тауып алдым деген сөзіңе сенсе жақсы. Басқаша ойлауы да мүмкін ғой. Ағасына берсе кайтеді? Бірақ ол кеше әкемнен қармақ сатып алуға ақша сұрап жүрген. Әкем: «алдымен суда жүзіп үйрен, кармақты содан кейін сатып аларсың» деді. Сондықтан бұл ақшаны оған да беруге болмайды... Айтпақшы, кішкентай қарындасына сыйласа ше? Бауыржан бұл ойынан да тез айныды. Өйткені қарындасы балмұздақ сатып алуға құмар. Балмұздақ жеп тамағы ауыруы мүмкін ғой...
Бауыржан жақын жолдасы Сақтағанмен ақылдасқысы келді. Бірақ бұған да батылы бармады. Ол «ақшаның жартысын маған бер десе қайтем? Тіпті үш теңге тауып алдық деп жұртқа жаюы ықтимал...» Бауыржан әрі ойланды, бері ойланды. Қолындағы үш теңгеден құтылудың амалын таппай қиналды. Ақша тауып алудан ақыл табу қиын екен.
Осындай ой құшағында келе жатып ол кітапхана үйіне таяп қалғанын байқады. Кеше ғана келіп кітап алған. Бауыржан тоқтай қалды: «Әй, мына ақшаға дүкеннен бір қызық кітап сатып алып, кітапханаға тарту етсем қайтеді?!» Бауыржан қуанып кетті: «Ол кітапты басқалармен бірге үш теңгесін жоғалтқан адам да алып оқуы мүмкін-ау! Міне, табылған ақыл!».
Бауыржан иығынан ауыр жүк түскендей, бойы жеңілдеп, кітап дүкеніне бұрылды.
Сұрақтар:
1. Әңгімеде қандай жағдаят суреттелген?
2. Бауыржанның бойында қандай құндылықтар мен қасиеттер басым деп ойлайсыңдар?
3. Бауыржан қандай дұрыс әрекет жасады?
4. Өз өмірлеріңде осындай жағдайлар болды ма? Әңгімелеп беріңдер.
Ақылшым – мұғалім Өлеңін жазған: Әнуарбек Дүйсенбиев Әнін жазған: Ибрагим Нүсіпбаев Сәбилік көңілден Арналды бұл әнім. Баулитын өмірге Ақылшым – мұғалім. Тіліңді аламын, Айтқанды ұғамын. Мен сендей боламын, Ақылшым – мұғалім. Арқаңда өзіңнің Адам боп шығамын. Бәрі алтын сөзіңнің, Ақылшым – мұғалім.
7. Үй тапсырмасы.
1. №8 – сабақ. «Таза мектеп ауласы» акциясының жоспарын жасау.
2. Келесі сабақ. №9, Василий Сухомлинский«Жүре алмайтын бала» әңгімесін оқып келу.
8. Сабақтың қорытынды сәті.
Тыныс алуға зейін қою.
Баяу музыка қойылады.
Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.
2. Дамытушылық: Оқушылар бойындағы бауырмалдық қасиеттерін дамыту.
3. Тәрбиелік: Оқушыларды татулыққа тәрбиелеу.
Ресурстар:
(материалдар, дереккөздер)
1. talimger.org
2. zauza.kz
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі.
5 Т – ережесі:
1. Тәртіп.
2. Талап.
3. Тыныштық.
4. Тазалық.
5. Татулық.
Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.
Жағымды күйге келу. «Нұрға бөлену». Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін. Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты. Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды. Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді. Нұр бірте - бірте қарқындап және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын. Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын» Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз... Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз. Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!
2. Үйге тапсырманы тексеру
1. №8 – сабақ. «Таза мектеп ауласы» акциясының жоспарын жасау.
2. Келесі сабақ. №9, Василий Сухомлинский«Жүре алмайтын бала» әңгімесін оқып келу.
Сұрақтар:
1. Павлик Василекті қалай қуантты? 2. Көмекке мұқтаж адамдарға жақсылық жасау қаншалықты маңызды деп ойлайсыңдар? 3. Жақсылық жасау арқылы адам нені үйренеді? 4. Басқаларға жақсылық жасаған кезде қандай сезімге бөленесіңдер?
3. Сабақтың дәйексөзі.
(Оқушыларға үш рет айтқызып, дәптерге жаздырту)
Жақсылықтың үлкен - кішісі болмайды. Нақыл сөз
Сұрақтар:
1. Жақсылықты кімге жасау керек?
2. Дәйексөзден қандай ой түйдіңдер?
4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).
Адал дос
М. Төрежанов
Екі дос көше бойымен жайбарақат әңгімелесіп келе жатты. Оның біреуі – Аблан да, екіншісі – Абыз. Абыздың денсаулығы нашар, көп жүгіре алмайтын, демікпе сырқаты болатын.
Бір үйдің жанынан өте бергенде дәу қара төбет арсылдап, тура алдарынан шыға келді. Абыз:
– Аблан, қаш, әне, ит келіп қалды, – деп қатты қорқып, айғайлап жіберді.
Аблан жерден бір шыбық алып, итке қарсы ұмтылды. Ашулы ит Абланның шалбарынан бірнеше рет жұлқылап та үлгерді. Үлкендер келіп, Абланды құтқарып алды.
Абыз Абланның жанына келіп:
– Мен қаш дегенде неге қашпадың? Қашып кеткенімізде, шалбарыңды ит жыртып тастамас еді, – деп жатыр.
– Мен қашатын болсам, сен тұтылатын едің. Өйткені сен қатты жүгіре алмайсың ғой. Сені иттен қорғайын деп, әдейі қалып қойдым, – деді Аблан.
– Достар деген осындай болар, – деді олардың сөзін естіген үлкендер сүйсініп.
Сұрақтар:
Аблан неліктен Абызды тыңдамады?
Өзгелерге «жақсылық жасау» дегенді қалай түсінесіңдер?
Қай баланың әрекетін дұрыс деп ойлайсыңдар?
Өмірде осындай жағдайлар болса сендер қалай әрекет етер едіңдер?
5. Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.
Тапсырма: Кестені толтырыңдар. Оларға қандай жақсылық жасар едіңдер?
Әкеме
Анама
Ініме
Сіңліме
Мысыққа
Балыққа
Күшікке
Торғайға
6. Топпен ән айту.
Болайықшы осындай Өлеңі мен әнін жазған: Айымгүл Меңжанова Жақсы бала еңбекшіл Ер азамат болады. Қиындықты жеңіп кіл, Құшағы гүлге толады. Қайырмасы: Еңбекшіл осындай, Болайықшы досым-ай. Таза бала мұнтаздай, Сүйсінеді қараған, Ұқыпты деп бұл қандай, Жақсы кӛрер бар адам.
7. Үй тапсырмасы.
1. №9 – сабақ. Жақсылық туралы мақал – мәтелдер жазып келу.
2. Келесі сабақ. №10, Ыбырай Алтынсариннің «Сәтемір хан» әңгімесін оқып келу.
8. Сабақтың қорытынды сәті.
Тыныс алуға зейін қою.
Баяу музыка қойылады.
Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.
Татулық. Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.
Тыныштық сәті. «Нұрға бөлену». Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін. Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты. Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды. Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді. Нұр бірте - бірте қарқындап және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын. Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын» Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз... Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз. Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!
Үйге тапсырманы тексеру.
1. №2 – сабақ.оқулықтағы 4 – тапсырманы орындау.
2. Келесі сабақ. №3, «Қожа Ахмет Йассауи кесенесінің салынуы туралы» мәтінін оқып келу.
Сұрақтар:
1. Қожа Ахмет Йассауи туралы не білесіңддер?
2. Атақты Темір қандай іс жасады?
3. Оның іс – әрекетінен нені түсінуге болады?
4. Адамдар бір – біріне неліктен құрмет көрсетеді?
5. «Ұлыдан – ұлағат» деген сөзді қалай түсінесіңдер?
6. Өзің тарихи ескерткіштерді қалай құрмет тұтып жүрсің?
Сабақтың дәйексөзі.
«Мәдени мұра – халық игілігі».
Нақыл сөз
Сұрақтар:
1. Қандай мұраларды ата-бабадан қалған мирас дейміз?
2. Мәдени мұраға нелер жатады?
3. Атамұра адамға не үшін қажет деп ойлайсыңдар?
3. Дәйексөзден не түсіндің?
Оқиға айту (Мұғалім сыйы).
Әдеп.
Бір жұрттың бас әкімі екінші бір байға жолығысып сөйлесіп тұрғанда, қасынан бір жарлы мұжық өтіп бара жатып иіліп, басұрып сәлем берді дейді. Оған қарсы әлгі үлкен әкім төре онан да төменірек басұрып сәлем алды. Қасындағы бай:
- Тақсыр, осынша жұрттың үстінен қараған әкімсіз, осы бір мұжыққа неге сонша басұрасыз? - деп айтты дейді.
Сонда әкім:
- Ешбір ілім-білім үйренбеген мұжық сонша иіліп, әдептілігін көрсеткенде, мен онан әдепсіз болып қалайын ба? - деді дейді.
Сұрақтар:
Оқымысты неге басын жарлыдан да төменірек иіп сәлемдесті?
Оқымыстының әрекеті дұрыс па?
Өздерің басқа адамдармен қалай амандасасыңдар?Әңгімелеп беріңдер.
Өздерің өмірде әдептілікті қалай көрсетесіңдер?
Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.
Тапсырма: Тарихи және мәдени ескерткіштерге мұқият қараңдар. Ондағы ұлы тұлғалар туралы әңгімелеп айтып беріңдер.
1 – топ: «Қазыбек би, Төле би, Әйтеке би»
2 – топ: «Абылай хан»
3 – топ: «Ұлы ақын – Абай Құнанбайұлы»
4 – топ: «Қазақтың батыр қыздары - Әлия мен Мәншүк»
6. Топпен ән айту.
Өмірге келдім, Анамды көрдім, Деді ол: жаным, Арайлы таңым. Самал боп желпіп, Жырымен ертіп, Үйретті тынбай Бал тілін, әнін.
Анамның тілі - айбыным менің, Анамның тілі - ай-күнім менің! Сүйемін байтақ елімді туған, Сүйемін мәңгі - өмірді думан.
Мектепке келдім, Ұстазды көрдім, Тыңдадым сөзін Табынып, сүйіп. Анамның тілі, Аяулы үні Жүрекке нұрын Жіберді құйып.
Анамның тілі - айбыным менің, Анамның тілі - ай-күнім менің! Сүйемін байтақ елімді туған, Сүйемін мәңгі - өмірді думан.
6. Үй тапсырмасы.
1. №3 – сабақ. 4 – тапсырманы орындау.
2. Келесі сабақ. №4, «Атамның өсиеті» өлеңін оқып келу.
7. Сабақтың қорытынды сәті.
Тыныс алуға зейін қою.
Баяу музыка қойылады.
Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.
Татулық. Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.
Тыныштық сәті. «Нұрға бөлену». Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін. Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты. Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды. Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді. Нұр бірте - бірте қарқындап және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын. Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын» Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз... Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз. Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!
Үйге тапсырманы тексеру.
1. №4 – сабақ. 6 – тапсырманы орындау.
2. Келесі сабақ. №5, «Жүз мәрте» мәтінін оқып келу.
Сұрақтар:
1. Кітап адамға қалайша қызмет етеді
2. Кітапты бірнеше рет қайтара оқудың пайдасы қандай?
3. Оқығанын терең түсіну үшін адамға қасиеттер керек?
4. Өзің кітапты қалай оқисың?
Сабақтың дәйексөзі.
«Кітап – білім бұлағы».
Нақыл сөз
Сұрақтар:
1. Білім адамға не үшін қажет?
2. «Оқу инемен құдық қазғандай» дегенді қалай түсінесіңдер?
3. Өзіңе белгісіз нәрселерді естігенде қандай күйде боласың?
4. Дәйексөзден не түсіндің?
Оқиға айту (Мұғалім сыйы).
Ш. Құдайбердиев
Адам өмірін қалай түзеуге болады? Адам қайткенде тату тұра алады?... Бізше, адам өмірін түзеуге, барлық адамдар тату тұруға – адал еңбек, ақ жүрек, арлы ақыл болуға керек. Дүниеде бұл үшеуі үстем болмай, адам баласына тыныштық өмір сүруге мүмкіндік жоқ. Әрине, адам оқып, біліп үйренуі қажет. Білім-ғылымсыз өнер табылмайды. Сол алған білім-өнерлерін адал еңбекпен жаратылыстың мол байлығын пайдалануға салса, табылмайтын нәрсе жоқ. Сол тапқан байлықты барша адам баласының керегіне, пайдасына жаратуы керек.
Мейірімділік, махаббат, қайырымдылық, адалдық ақ жүректен шығады.
Ал арлы, ақылды, адам қиянатты, зорлықты, өзімшілдікті, мақтануды білмейді және істемейді.
Осы үшеуінің басы қосылса, адам жақсы өмір сүріп, бірімен-бірі тату тұруында сөз жоқ.
Сұрақтар:
1. Адамның бойындағы қандай қасиеттер оның өмірін жақсартуға көмектеседі?
2. Неліктен жақсылық жүректен шығады деп айтады?
3. Айналаңдағы адамдармен тату болу үшін қандай игі істер жасар едіңдер?
4. Өзіңнің жақсы қасиеттерің мен құндылықтарыңды қалай көрсетесіңдер?
Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.
Оқушылар төрт топқа бөлінеді.
1 – тапсырма: өлеңді аяқтау Алуан бояу іріктеп........ (алды) Асықпай, Мұрат...........(суретті) салды. Столға жайып.......(қағазды) аппақ .......(Сарымен) сұлу жасады бақ - бақ
2 – тапсырма: мақалдарды аяқтау 1. ... көкке жеткізер Өнер көпке жеткізер. (білім) 2. Кітап – білім бұлағы, Білім - ... шырағы. (өнер)
6. Топпен ән айту.
«Ұстазым»әні
1.Әліппеден басталған,
Келгенімді мектепке.
Ұстаз маған жол ашқан,
Оқу ,білім,өнерге.
Асығамын мектепке,
Көңілім бар қуанған.
Бақыттымын бүгін мен,
Ұстазыма ұқсаған.
Қайырмасы:
Ұстазым ағайым,ұстазым апайым
Үлгілі шәкіртің болайын.
Анамдай,әкемдей ұстазым,ұстазым
Өзіңе арналған осы
6. Үй тапсырмасы.
1. №5 – сабақ. 1 – тапсырманы орындау.
2. Келесі сабақ. №6, «Қайнар» мәтінін оқып келу.
7. Сабақтың қорытынды сәті.
Тыныс алуға зейін қою.
Баяу музыка қойылады.
Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.
Татулық. Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.
Тыныштық сәті. «Нұрға бөлену». Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін. Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты. Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды. Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді. Нұр бірте - бірте қарқындап және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын. Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын» Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз... Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз. Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!
Үйге тапсырманы тексеру.
1. №5 – сабақ. 1 – тапсырманы орындау.
2. Келесі сабақ. №6, «Қайнар» мәтінін оқып келу.
Сұрақтар:
1. Имантай би бааларының кітап оқуын қалай тексеретін еді?
2. Атасы Қанышқа «Оқығаныңды көкейіңе тоқуың да керек» деп неліктен айтты?
3. Кітап оқу Қанышты қандай әсерге бөледі?
4. Кітар оқудың қандай пайдасы бар?
5. Өзің қандай кітап оқып жүрсің?
Сабақтың дәйексөзі.
«Өнер, білім – бәрі де оқуменен табылған.
Ы. Алтынсарин
Ыбырай Алтынсарин (шын аты — Ибраһим, 1841—1889) — қазақтың аса көрнекті ағартушы-педагогы, жазушы, этнограф, фольклоршы, қоғам қайраткері
Сұрақтар:
1. Білім адамға не үшін қажет? 2. Өзіңе белгісіз нәрселерді естігенде қандай күйде боласың? 3. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?
Оқиға айту (Мұғалім сыйы).
Қарқын
Қ.Толыбаев
Бір күні тал түсте демалу үшін үлкен ағаштың көлеңкесіне жиналып отырған бір топ адамдардың үстіне Әбунасыр келіп қалады да:
– Жұмыстарың қарқынды болсын, жігіттер! – деген тілек айтады. Данышпан ғұламадан жақсы сөз, жылы лебіз естіп, құштарланған жігітердің біреуі:
– Мәртебелі ұстаз, – дейді зор ілтипатпен. Бізге анықтап түсіндіріп беріңізші, қарқын деген не?
– Әбунасыр көлеңкеге тоқтап, малдас құрып отырады да, әлгі жігіттердің бетіне күле қарап, жауап қайырады: Қарқын – адамның жасаған әрекетінің нәтижелі болуы үшін өзінің күш-қайратын іркімей жұмсап талпынуы.
– Ал әрекет неден пайда болады?
– Әрекет – білуге құштарлықтың, білімді болудың түп қазығы. Адам өз әрекетінің нәтижесіне тек білім арқылы жете алады.
Отырғандар ғұламаның сөзі көкейлеріне қонғандай, ойға шомып қалысты.
Әбунасырдан жігіттер не жайлы сұрады?
Қарқын дегенді қалай түсінесіңдер?Оны қайда және қандай іске жұмсау керек?
Ойлаған мақсаттарыңа жету үшін не істер едіңдер?
Сендер өз қарқындарың мен мақсаттарыңды қандай істерге жұмсайсыңдар?
Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.
Оқушылар үш топқа бөлінеді.
1 – топ: «Білімділер»
2 – топ: «Алғырлар»
3 – топ: «Зеректілер»
Тапсырма: Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып, мақал-мәтелдерді жалғастырып айтыңдар. 1. Оқу – білім …, Білім – өмір …
2. Оқу… құдық қазғандай. 3. Білімдіге дүние … Оқымасаң … жоқ. 4. Білекті … жығар, Білімді … жығар.
2. Келесі сабақ. №7, «Кел, балалар оқылық!» өлеңін оқып келу.
7. Сабақтың қорытынды сәті.
Тыныс алуға зейін қою.
Баяу музыка қойылады.
Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.
Татулық. Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.
Тыныштық сәті. «Нұрға бөлену». Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін. Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты. Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды. Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді. Нұр бірте - бірте қарқындап және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын. Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын» Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз... Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз. Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!
Үйге тапсырманы тексеру.
1. №6 – сабақ. 5 – тапсырманы орындау.
2. Келесі сабақ. №7, «Кел, балалар оқылық!» өлеңін оқып келу.
Сұрақтар:
1. Оқу адамға не үшін қажет деп ойлайсыңдар?
2. «Ықыласпен тоқу» дегенді қалай түсінесіңдер?
3. Сенің оқудағы мақсатың қандай?
Сабақтың дәйексөзі.
Оқусыз білім жоқ, білімсіз күнің жоқ.
Халық нақылы
Сұрақтар:
1. Оқуға құштар адамның бойында қандай қасиеттер болу керек?
2. Білімді адамның болашағы қалай болады деп ойлайсыңдар?
3. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?
Оқиға айту (Мұғалім сыйы).
Қарқын
Қ.Толыбаев
Бір күні тал түсте демалу үшін үлкен ағаштың көлеңкесіне жиналып отырған бір топ адамдардың үстіне Әбунасыр келіп қалады да:
– Жұмыстарың қарқынды болсын, жігіттер! – деген тілек айтады. Данышпан ғұламадан жақсы сөз, жылы лебіз естіп, құштарланған жігітердің біреуі:
– Мәртебелі ұстаз, – дейді зор ілтипатпен. Бізге анықтап түсіндіріп беріңізші, қарқын деген не?
– Әбунасыр көлеңкеге тоқтап, малдас құрып отырады да, әлгі жігіттердің бетіне күле қарап, жауап қайырады: Қарқын – адамның жасаған әрекетінің нәтижелі болуы үшін өзінің күш-қайратын іркімей жұмсап талпынуы.
– Ал әрекет неден пайда болады?
– Әрекет – білуге құштарлықтың, білімді болудың түп қазығы. Адам өз әрекетінің нәтижесіне тек білім арқылы жете алады.
Отырғандар ғұламаның сөзі көкейлеріне қонғандай, ойға шомып қалысты.
Әбунасырдан жігіттер не жайлы сұрады?
Қарқын дегенді қалай түсінесіңдер?Оны қайда және қандай іске жұмсау керек?
Ойлаған мақсаттарыңа жету үшін не істер едіңдер?
Сендер өз қарқындарың мен мақсаттарыңды қандай істерге жұмсайсыңдар?
Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.
Оқушылар үш топқа бөлінеді.
1 – топ: «Білім»
2 – топ: «Талап»
3 – топ: «Еңбек»
Тапсырма: Оқушылардың ата-бабалар сөзін тыңдап,жадында сақтап,өмірде қолдану қажеттігін түсіну мақсатында тапсырма беру: дәптерде берілген ақын М.Әлімбаевтың өнегелі батасын аяқтап жазыңдар.
Дер кезінде тамақтан, Кешікпей кел ... Оқуда зейінді бол, Еңбекке ... бол, Кір шалмасын беттерін, Таза болсын ... Оқығаның есте болсын, Күнделігің ... толсын, Шәкірт кезде Шоқандардай ... бол, Оқу – білім бейнетіне төзіп көр!
Керек сөздер: сабақтан, бейімді, дәптерің, беске, озық.
6. Топпен ән айту.
«Ұстазым»әні
1.Әліппеден басталған,
Келгенімді мектепке.
Ұстаз маған жол ашқан,
Оқу ,білім,өнерге.
Асығамын мектепке,
Көңілім бар қуанған.
Бақыттымын бүгін мен,
Ұстазыма ұқсаған.
Қайырмасы:
Ұстазым ағайым,ұстазым апайым
Үлгілі шәкіртің болайын.
Анамдай,әкемдей ұстазым,ұстазым
Өзіңе арналған осы
6. Үй тапсырмасы.
1. №7 – сабақ. 1 – тапсырманы орындау.
2. Келесі сабақ. №8, «Бала Шоқан» мәтінін оқып келу.
7. Сабақтың қорытынды сәті.
Тыныс алуға зейін қою.
Баяу музыка қойылады.
Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.
Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.
Жағымды күйге келу. Рахмет!
Үйге тапсырманы тексеру.
1. №7 – сабақ. 1 – тапсырманы орындау.
2. Келесі сабақ. №8, «Бала Шоқан» мәтінін оқып келу..
Сұрақтар:
1. Шоқанға әжесі қандай насихат сөз айтты?
2. Шоқанның оқуға ықыласы қалай байқалды?
3. Әжесінің Шоқанға айтқанынан нені түсіндіңдер?
Сабақтың дәйексөзі.
«Адамның сәні – өнер,білім,ақылы »
Халық мақалы
Сұрақтар:
1. ”Өнерлі өрге жүзер” дгенді қалай түсінесіндер?
2. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?
Адам өнер,білім,ақылымен ерекшеленеді. Олай дейтініміз өнер, білім,ақыл арқылы табысқа,қуанышқа, бақытқа жетуге болады.Өнерлі, білімді ақылды адамның жаны сұлу, мінезі де сыпайы, адамдармен қарым-қатынасы жақсы, қашанда көңіл күйі көтеріңкі болады.
Оқиға айту (Мұғалім сыйы).
Үш ұл
В. Осеева
Екі әйел құдықтан су тартып тұр екен, бұлардың қасына тағы бір әйел келіпті. Құдықтың тұсынан өтіп бара жатқан бір қарт кісі де дем алмақ болып, таяп келіп, құдықтың маңындағы тасқа отырыпты.
Әйелдердің біреуі:
– Менің ұлым батыл дакүшті. Төбелесе қалса, ешбір бала оған шақ келмейді, – депті.
Екінші әйел:
– Менің ұлым ән салғанда бұлбұлдай сайрайды. Ешбір баланың даусы даусына жетпейді, – депті.
Ең соңынан келген әйел үндемей тұра беріпті.
– Сен неге өз ұлың туралы бірдеңе айтпайсың? – деп сұрапты екі әйел.
– Не айтайын, баламның ешқандай ерекшелігі жоқ, – деп жауап беріпті ол.
Әйелдер шелектерін суға толтырып, үйлеріне қарай беттейді. Әлгі қарт та бұлардың соңынан жүріп отырады.
Жолда әйелдер шаршаған соң, шелектерін жерге қойып, әңгімеге кірісіпті. Қарт бұларды сынай қарап, бақылап тұрыпты. Осы кезде бұлардың алдынан жарыса жүгірген үш бала шыға келеді.
Балалардың біреуі жолдағы тастарды аяғымен зулата ұшырып келе жатады. Мұны көрген шешесі қатты қуанып, көңілі көтеріліпті.
Екіншісі бұлбұлдай сайрап, өлең айтып, өзінен-өзі құтырынып келе жатады. Оның шешесі де баласының мұнысына шаттанып, көңілі өсіпті.
Үшінші бала болса, жүгіріп келіп шешесінің қасына барыпты да:
– Апа, әкел, маған бер, – деп, шешесінің қолындағы су толы шелекті алып, үйіне қарай жүре беріпті.
Әйелдер қартқа бұрылып:
– Қалай, біздің балаларымыз сізге ұнай ма, қария? – деп сұрапты.
– Қайдағы балалар? Мен тек бір-ақ баланы көріп тұрмын, – деп, қарт шешесінің қолынан шелекті алып, өзі көтеріп бара жатқан баланы нұсқапты.
Сұрақтар:
1. Аналары балаларының өнерлері туралы не айтты?
2. Қай бала анасына деген сүйіспеншілігін іспен көрсете алды?
3. Сендер үлкендерге қалай және қай жағдайда көмектесесіңдер?
4. Өзгелерге көмектескенде қандай күйде боласыңдар?
Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.
Мұғалім мен оқушылар шеңберге тұрып, мұғалім кубик лақтырады. Кубиктің 6 жағында, 6 мамандық иесі болады.
1. Биші;
2. Әнші;
3. Домбырашы;
4. Құрылысшы;
5.Суретші;
6. Актер.
Кубуктің қай жағы түссе, сол адамның қимылын бірге жасайды.
6. Топпен ән айту.
«Ұстазым»әні
1.Әліппеден басталған,
Келгенімді мектепке.
Ұстаз маған жол ашқан,
Оқу ,білім,өнерге.
Асығамын мектепке,
Көңілім бар қуанған.
Бақыттымын бүгін мен,
Ұстазыма ұқсаған.
Қайырмасы:
Ұстазым ағайым,ұстазым апайым
Үлгілі шәкіртің болайын.
Анамдай,әкемдей ұстазым,ұстазым
Өзіңе арналған осы
6. Үй тапсырмасы.
1. №8 – сабақ. Білім, өнер туралы мақал – мәтелдер жазып келу.
2. Келесі сабақ. №9, 46 – беттегі өлеңдерді оқып келу.
7. Сабақтың қорытынды сәті.
Тыныс алуға зейін қою.
Баяу музыка қойылады.
Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.
Д е м а л..... ш ы ғ а р... (жаймен 9-10 рет) немесе 1..................2 [3]. Рахмет!
Бүгінгі сабақтан игерген жақсы қасиеттерді есімізге түсіріп, жүрегімізге сақтайық.
Тексерілді: _______________
«____»______________________
Пән: Өзін – өзі тану
Мектебі: ____________________
Күні: _______________
№: 9
Мұғалімі:
Сыныбы: 3
Оқушылардың саны:
Тақырыбы: Отбасындағы қарым – қатынас мәдениет.
Құндылығы: Сүйіспеншілік
Қасиеттері: Бәрін жақсы көру, отбасындағы сүйіспеншілік, достық
Мақсаты: Оқушыларға отбасындағы қарым – қатынас мәдениеті туралы түсінік бере отырып, сүйіспеншілікке құндылығының мәнін ашу
Міндеттері:
Білімділік: Оқушыларды айналадағы бәрін жақсы көруге үйрету.
Дамытушылық: Оқушылар бойындағы достық қасиеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды отбасында сүйіспеншілікпен өмір сүруге тәрбиелеу.
Ресурстар:
(материалдар, дереккөздер)
1.bilim-all.kz
2.https://infourok.ru
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі.
Т – ережесі:
Тәртіп.
Талап.
Тыныштық.
Тазалық.
Татулық. Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.
Тыныштық сәті. «Нұрға бөлену». Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін. Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты. Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды. Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді. Нұр бірте - бірте қарқындап және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын. Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын» Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз... Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз. Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!
Үйге тапсырманы тексеру.
1. №8 – сабақ. Білім, өнер туралы мақал – мәтелдер жазып келу.
2. Келесі сабақ. №9, 46 – беттегі өлеңдерді оқып келу
Сұрақтар:
1. Ата – әженің мейірімі қандай әсерге бөлейді?
2. Баырмалдық дегеніміз не?
3. Өзің туғандарыңа сүйіспеншілігіңді қалай білдіріп жүрсің?
Сабақтың дәйексөзі.
«Ата – ана бас ұстаз»
Нақыл сөз
Сұрақтар:
1. Әке мен ана жылылығы деп нені айтамыз?
3. Отбасында қалайша татулық орнатуға болады?
2. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?
Оқиға айту (Мұғалім сыйы).
Отбасы татулығы
Ертедебір үлкен отбасы өмір сүріпті. Отбасындағы адамдар саны өте көп екен, бір қауым ел болып, бірге тұрыпты. Ол отбасы ерекше екен, отбасының өзара келісімі, татулықта өмір сүруі елді таң қалдырады. Оларда ұрыс-керіс, дау-жанжал деген атымен болмайды екен.
Бұл отбасы жайлы әңгіме патшаның құлағына да жетеді. Патша естігенінің ақ- қарасын анықтау үшін ауылға келеді.
Ауылда тап-таза, барлығы да жеткілікті, тыныштық пен береке қонған. Патшаның көңілі толып, ерекше бір шаттыққа бөленеді. Сыйластығы жарасқан бақытты отбасында қариялардың орны төрде, уайым- қайғысыз, балалары бақытты, мәз-мейрам екен.
Бұған патша таң-тамаша болады. Отбасының қалайша бақытты, тату- тәтті өмір сүруінің мәнісін білгісі келеді. Ол ауыл ақсақалына келіп, отбасындағы татулық пен бірлікке қалай жеткендерін айтуын өтінеді. Қарт үнсіз ғана жүз рет «сүйіспеншілік», жүз рет «кешірім», жүз рет «бірлік» деген сөздердіқағазға мұқият жазып шығады. Үш сөзді оқыған патша таң қалып:
– Осы- ақ па?
Иә, – деді ақсақал,– Барлық жақсы отбасылар тек осы қасиеттерден құрылады, –деді де, сәл ойланып, – «және шыдамдылық» деген сөзді қосып қойды.
Отбасының ең басты тірегі не деп ойлайсыздар?
Отбасында татулық, бірлік орнауы үшін адам бойында қандай қасиеттерболукерек?
Егер сен қарияның орнында болсаң не деп жауап берер едің?
Елдегі тыныштық, татулық, бірлік неге байланысты?
Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.
Тапсырма: Диалогты жалғастырып айтыңдар.
1 – топ: «Әжесі мен немересі»
2 – топ: «Әкесі мен баласы»
3 – топ: «Анасы мен қызы»
4 – топ: «Ағасы мен ініс»
6. Топпен ән айту.
Еркін Нұржанов. «Анашым»
Елжіреп жататын ертегімде,
Есімде балапан күндерім.
Сол айтқан ертегі жетелеген,
Керемет түсінген түндерім.
Қайырмасы:
Шуақты нұрыңмен
Нұрбақыт ержеткен
Анашым аяулы сағындым
Кейелі бесіктен
Әлдилеп тербеткен
Келеді сәби боп танылғым
7. Үй тапсырмасы.
1. №9 – сабақ. Ата – ана, отбасы туралы мақал – мәтелдер жазып келу.
2. Келесі сабақ. №10, «Мейірім» оқып келу.
8. Сабақтың қорытынды сәті.
Тыныс алуға зейін қою.
Баяу музыка қойылады.
Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.
• Мақсаты: өзін-өзі одан әрі ашу, өзін-өзі тану, өзінің және айналасындағылардың психологиялық мінездемесін анықтау және талдау іскерлігін дамыту.
• Қатысушылар шеңбер бойымен отырады. Жүргізуші жағымды сөздер айта отырып, кез-келген біреуге доп лақтырады. Допты алған ойыншы шеңбердегі қатысушылардың кез-келгенін таңдайды да, оған жағымды сөзін айтып допты лақтырады. Доп қатысушылардың бәрінде болып шыққанға дейін ойын жалғаса береді. Жағымды сөздер қысқа, ең жақсысы бір сөзден тұрса болады.
Сабақ барысын талқылау:
3.Үй тапсырмасын тексеру
№ 9 сабақ 48 бет «Сыпайы қоян» ертегісін оқу.
Қоянның жылы сөздерінің өзіне қандай көмегі болды?
Жылы сөздер арқылы қандай жағдайда көмектесуге болады деп ойлайсыңдар?
4.Дәйексөз.
Жүректен шыққан сөз жүрекке жол табады
Науаи
2-рет ұлдарға, 2- рет қыздарға, 1-рет хормен айту. Дәптерге жазу.
5.Әңгiмелеу (сұхбат).
Мұғалімнің сыйы
Шынайы сүйіспеншілік
(В.А.Сухомлинский)
Бір ананың жеті қызы болыпты. Бірде ол алыста тұратын ұлына кетеді.Үйге бір аптадан кейін оралады. Үйге кірісімен қыздары бірнен соң бірі шешесін қалай сағынғандарын айта бастады.
- Ата-анаңды қуанышқа бөлеген кездеріңді айтып бер?
6.Шығармашылық жұмыс, топтық жұмыс.
Ойын-жаттығу Оқушылардың сабақтан түйген ойларының бекітілуі мақсатында ойын-жаттығу ұйымдастыру.Балалар 3-топқа бөлінеді. Шағын диалог-көрініс құрастырып көрсетуі тиіс.
1-топ:Сабаққа кешігіп келген оқушы мен мұғалім арасындағы әңгімеден үзінді.
2-топ:Тұтынушы мен сатушының дүкендегі сыпайы қарым-қатынасы.
3-топ:Әжесі мен немересінің бір-біріне айтқан жылы сөздері.
8.Топпен ән айту.
«Бала тілегі» Сөзі:С.Молдасанұлы, әні:Ф.Жолдасова
9.Үй тапсырмасы.
«Екі дос»әңгімесін оқу.
10.Қорытындылау, соңғы тыныштық сәтi.
Балалар жылы сөздер шеңберін құрады.Мұғалімнен бастап,барлық оқушы қолдарын өз жүрегінің тұсына апарып,іштей жақсы сөздерді айтып,сол сөздерді жүрегінен алып,қолының уысына салып,барлығы ортаға жиналады.Уысындағы жылылықтарын бір-біріне сыйға тартып,алақандарына салады.