"Бақытты ана болу құпиясы"

Күні: 20.02.2025.

Сабақ тақырыбы: Бақытты ана болудың құпиялары
Мақсаты: бақытты, тиімді ана болудың мәні мен мазмұнын және өз мінезқұлқыңызды түзету мүмкіндіктерін түсінуге көмектесу
Міндеттері:
1) ана болуды өмірдің жауапты кезеңі ретінде түсінуге ықпал ету, баланың бақытты болуына көмектесетін әйелдің жаңа қырларын, мүмкіндіктерін, қабілеттерін ашу;
2) ана болуға еніп кеткен әйелді өзіне деген құндылық қатынасына ынталандыру;
3) өзінің физикалық және психикалық жай-күйін реттеу және қалпына келтіру дағдыларын дамыту.
Тұлғаның ұлттық құндылықтары мен қасиеттері: әділеттілік және
жауапкершілік
Жоспар
I. Кіріспе бөлім:
Тақырыптың және дәйексөзбен танысу.
«Бір сөзбен» жаттығуы.
«Ана болудың жетістігі» сауалнамасы.
II. Негізгі бөлім:
Эмоционалды индукция.
«Шын мәнінде қалай болды» топтық жұмыс.
«Ретімен бөл» жаттығуы.
«Шаршаған ана үшін күш көзі» ми шабуылы.
«Бақытты ананың чек-парағы» шығармашылық қызметі.
III. Қорытынды бөлім:
Зерттеу нәтижелері.
«Анаға арналған концерт» бейнеролигін көру.
Жақсы тілектер.
Күтілетін нәтижелер
Сабақ аяқталғаннан кейін тыңдаушы:
1) әйелдің бақыты үшін ана болу мүмкіндіктерін біледі;
2) ағзаны реттеу және күшін қалпына келтіру дағдыларына ие болады;
3) бүкіл отбасы бақытының шарты ретінде өзіне деген құндылыққатынасына ынталандырылады.
7 мин. I. Кіріспе бөлім.
Сабақ тақырыбына кіріспе.
1. Дәйексөзбен танысу. ХХ ғасырдың басындағы көрнекті қазақ жазушысы, ақын, публицист Мағжан Жұмабаевтың сөздерін педагог оқиды: «Адам бойындағы барлық керемет нәрсені күн сәулесі мен анна береді. Олар бізді өмірді жақсы көруге мәжбүрлейді». Мағжан Жұмабаевтың бұл сөздері балада күн тәрізді
керемет нәрсені тудыратын әйел-ананың рөлін анықтайды. Неліктен бұл орын алады? Бұл сұрақтың жауабын іздейміз.

2. «Бір сөзбен» жаттығуы. Қазақстандық суретші Ғани Баяновтың «Таң» картинасының репродукциясын қарастырыңыз. Композицияның кейіпкері – қыздың анасын бір сөзбен сипаттаңыз. Ата-аналар, мысалы, келесі анықтамаларды ұсынады: қамқор, ұқыпты, әдемі, сабырлы, сүйіспеншілікке толы, нәзік... Барлық сөздер тақтаға жазылады. Аяқтағаннан кейін мұғалім қорытынды жасайды: -барлық анықтамалар бақытты ананы сипаттайды. Қалай бақытты ана болу керек? Мүмкін бұл барлық жағынан сәтті ана, супер ана болу керек пе? Бұл - «Бақытты анна болудың құпиялары»тақырыбындағы негізгі сұрақ.
2. «Ана болудың жетістігі» сауалнамасы. Сауалнама ана рөлінің сәттілігі туралы идеяларды анықтау мақсатында жүргізіледі. Аяқтағаннан кейін мұғалім сауалнаманың мағынасын түсіндіреді: - Кімде барлық жауаптар ИӘ, немесе мінсіз
ананы қолдайтындар көп пе? Әрі қарай жалғастырады:
- Мінсіз ана, суперана болу мүмкін бе? Және қажет пе? Бұл әрқашан бақыттың шарты ма? Қарстырып көрейік. Ол үшін зерттеу жүргізейік.
II. Негізгі бөлім
1. Эмоционалды индукция (*эмоционалды тәжірибе естеліктерге ену. (Westermann, Spies, Stahl & Hesse, 1996)
Педагог: Өз балалық шақтағы естеліктеріңізге жүгінуді ұсынамын. Сіздің жасыңыз 7, 8-де немесе оданүлкен екеніңізді елестетіп көріңіз, сіз өте жас, алаңсыз және шексіз бақыттысыз. Қамқорлық жасайтын ересектер сіздің қасыңызда. Анаңызбен қандай оқиғалар сізді ерекше бақытты еткенін есіңізге түсіріңіз. Мүмкін бұл қысқа эпизодтар немесе ұсақ-түйектер болуы мүмкін, бірақ дәл осы сәттерде сізді жақсы көретінін, сізге қамқорлық жасайтынын түсінетінсіз. Бұл суретті елестетіңіз. Жаттығу 1 минут ішінде орындалады және жағымды, баяу әуенмен сүйемелденеді. Балалардың жеке тәжірибесімен танысу мүмкіндігі ата-аналарға
балаларымен қарым-қатынасқа басқаша қарауға көмектеседі. Аяқтағаннан кейін сұраққа жауап беру ұсынылады:
- Бұл жаттығуды орындау кезінде не сезіндіңіз?
Әрі қарай, ата-ана болған ересектердің жеке басының қалыптасуына әсер еткен балалық шақтан естеліктер-эскиздер ұсынылады.
Анам мені мектепте оқыған жылдар бойы қолдады. Менің сұраған заттарымды сатып алу үшін, дүкендерді аралады. Кейін бірге талқылау үшін, мен оқыған кітаптарды оқыды. Менің спорттық шараларыма қатысып, мені қолдады. Мен қорқынышты түс көргенде, қасымда жатып, қайта ұйықта кеткенше басымды сипайтын. Мен өз армандарымды орындай алатыныма үнемі сендірді. Күн сайын ол мені жақсы көретінін айтып, жиі құшақтайтын. Осындай сәттерде біз бақытты едік. Мен анамның бар болғанына өте ризамын. Радина
Бала кезімде ыдыс-аяқты жинап жатқанда, колымнан үлкен табақ түсіп кетіп, сынып қалғаны есімде. Мен оған қатты өкініп, жылап жібердім. Ол сервиздің табағы еді. Анам менің неге жылап жатқанымды түсінбей: «Оны әдейі сындырдың ба»? - деп сұрады. Мен жылап, кешірім сұрап: «Жоқ» -дедім.
Ол: «Табақ - бұл жай ғана зат, сен оны маған көмектеспек болып, абайсызда сындырып алдың ғой. Оған ашуланбаймын. Басқасын сатып аламын» - деді.
Бұл сәт менің есімде өмір бойы сақталды. Егер бір нәрсе абайсызда жасалған болса, мен ешқашан балаларға ұрыспаймын. Сондықтан мен аздаған қиындық болса да,
жақсы көңіл-күйімді жоғалтпаймын. Анаргүл
Ағам бір күні менің жеке күнделігімді оқып, анама оның қайда жатқанын айтты. Анам ағама мен өзім айтпайынша, менің жеке істеріме аралсапаймын деді.
Анама соны түсінгені үшін рахмет. Менің балаларым да олардың жазбаларын немесе достарына жазған хаттарын ешқашан оқымайтыныма сенімді. Біз доспыз,
сондықтан бәрімізге де жақсы.

Сұрақтар:
- Бұл сіздің естеліктеріңізге сәйкес келе ме?
Неліктен?
- Балалық шағыңыздың осы естеліктерінен қандай қуанышты әсер алдыңыз? (Ата-аналардың жауаптары) NOTA BENE: балалық шақтағы әңгіме авторларының қуанышты әсерлері олардың аналарының мінез-құлқында көрініс тапты: 1. Жеке тұлғаны құрметтеу

2. Іс-әрекеттегі сүйіспеншілік.
2. «Шын мәнінде қалай болды» топтық жұмыс Тапсырма. Өмірден алынған жағдайлармен танысыңыз. Айтыңызшы, мұндай жағдайларда балалармен жақсы қарым-қатынас орнатып, жан тыныштығын қалай сақтауға болады?
Тапсырманы орындау үшін ата-аналар 3 топқа бөлінеді. Әр топқа жағдаят беріліп, және сұрақ қойылады.
1- топ. Ұлыңыз шашын жасыл түске бояғысы келді.
Не істеу керек?
2-топ. Екінші сынып оқушысы үйдегі пайдалы
тағамды жегісі келмейді, чипсы мен коланы жақсы
көреді. Не істеу керек?
3-топ. Қызыңыздың математикадан алған бағалары нашар, бұл оның сүйікті пәні емес. Не істеу керек? Нәтижелерді таныстыру аяқталғаннан кейін мұғалім
аналардың нақты өмірде қалай әрекет еткенін, яғни іс жүзінде қалай болғанын көрсетеді.
1-топ. Анасының әңгімесі: мен арнайы дүкеннен пигмент сатып алдым, бірақ ол түс оның ақ сары
шашына жараспай, ұлыма ұнамады. Шашын алтынтүске дейін түссіздендіруге тура келді. Пигмент балама жақсы жарасты, ашық жасыл түсті шаш, ұзын кекіл ...
Бұл сенсация болды. Біздің қала үшін бұл өте батыл қадам, адамдар артына бұрылып, ұлыма таңдана қарады. Ұлым жарады, тартынбай, жаз бойы солай жүрді. Оқу жылы басталарда шашының өз табиғи түсін қайтардық.
2-топ. Екінші сынып оқушысы үйдегі пайдалы тағамды жегісі келмейді, чипсы мен коланы жақсы көреді.
Анасының әңгімесі: демалыс күндерінің бірін бірге тамақ дайындауға арнап, ингредиенттердің шытырман оқиғалары туралы қызықты әңгімелер айттым.
Нәтижесінде ұлымның өзі осы және басқа тағамдарды дайындап, мені кешкі асқа шақыратын болды.
3-топ. Қызының математикадан алған бағалары нашар, бұл сүйікті пәні емес.
Анасының әңгімесі: Мен өзім математиканы жақсы білмеймін, бір кездері маған да бұл пән қиын болды. Менің қызым бірінші сыныпты «үштікпен» аяқтады. 2- сыныптан бастап мен қызыма 20 минут уақытымды бөліп, қиын тақырыптарды түсіндіре бастадым. Қызым есепті дұрыс шешіп, қуанышымен бөлісті. Көп ұзамай
менің көмегім қажет болмады. 2-сыныпты қызым жақсы нәтижелермен аяқтады, бірақ ең бастысы – математиканы жақсы көретін болды.
Жалпылама сұрақ: қалыптасқан жағдайлардан шығуға не көмектесті? (Ата-аналардың жауаптары) NOTA BENE: Орын алған жағдайлардан шығуға
мыналар көмектесті: 1. Баланың қалауын түсіну, яғни өзін оның орнына қоя білу. 2. Баланы дұрыс шешімге шығармашылықпен жеткізе білу. 3. Балаға қажет жерде
көмек көрсету. «Ретімен орналастыр» жаттығуы Педагог: - Сөздерді сіз үшін маңыздылық дәрежесі бойынша қойыңыз: балалар, жұмыс, күйеу
(серіктес), мен, достар, туыстар.
Жаттығу әркімнің өзінің өмірлік басымдықтарын, сондай-ақ өзінің «Менін» білу мақсатында жеке орындалады. Жұмысты аяқтағаннан кейін өздерін бірінші орынға, екінші орынға – балаларды немесе күйеуін (серіктесін) қойғандар қолын көтереді. Педагог түсініктеме береді: - Ұшар алдында әуе
кемесінің жолаушыларына ұсынылатын нұсқаулықта ұшақ салонының герметизациясы бұзылса, оттегі маскаларын қалай қолдану керектігі түсіндіріледі.
Ережеге сәйкес, алдымен масканы анасы киіп, содан кейін баласына кигізуі керек. Өйткені анасына бірдеңе болса, баласына ешкім көмектеспейді. Сондықтан
аналар үшін өзінің және отбасының аман қалуы ең маңызды мүдде болып табылады. Егер анасы мықты болса, онда өмірде болатын қиын және қарапайым
жағдайда балаларымен күш-қуатымен бөлісе алады. Әрі қарай, сөздерді тәжірибешіл психологтер ұсынатын маңыздылық дәрежесі бойынша бөлу
нұсқасы көрсетіледі:
1. Мен
2. Күйеуі (серіктес)
3. Балалар
4. Жұмыс
5. Достар, туыстар
Жалпылама сұрақ: ананың өзіне деген көзқарасы туралы нені есте сақтау керек? (Ата аналардыңжауаптары)
Пікірталас үшін мынандай сұрақ ұсына аласыз: - психологтердің пікірінше, неге күйеуі әйел үшін 2-ші орында тұруы керек? Бұл сұраққа жауап беру кезінде
әкенің денсаулығы мен көңіл-күйі ана үшін баланың әлауқаты сияқты күйеуіне қамқорлық жасау керектігін түсіну маңызды. NOTA BENE: әр ананың өзіне деген құндылық көзқарасын қалыптастыру маңызды.
«Шаршаған ана үшін күш-қуат көзі» ми шабуылы Педагог: Мүмкін, әрбір ана осы кезеңнен өтеді: үй күтімі, тамақ дайындау, баланың дамуына жағдай жасау
қатты шаршатады. Бұл күйеуі арасындағы қарымқатынасқа, балалардың эмоционалды күйінде әсер етеді. Бұл анамның күш-қуат көзі таусылған кезде болады: отбасының өмірін жақсартуға деген ұмтылыс та, күшқуат та, денсаулық та жоқ. Қалай күш жинауға болады? Сұраққа жауап беру үшін ми шабуылына қатысу
ұсынылады.

Тапсырма. Өз тәжірибеңізден көңіл-күй мен күшжігерді қалпына келтіру үшін өзіне-өзі көмектесу жолдарын атаңыз.
Ми шабуылын жасау үшін ата-аналардың көмекшілері таңдалады, олар ата-аналардың ұсыныстарын тақтаға жазады. Ми шабуылы аяқталғаннан кейін тізімге, мысалы, мыналар кіруі мүмкін:
Ағзаны реттеудің табиғи әдістері:
күлкі, жымию, әзіл
жақсы, жағымды нәрсе туралы ойлар
бұлшықетті босаңсыту сияқты әртүрлі қимылдар
бірнеше минут ұйықтау
терезе сыртындағы пейзажға қарау
бөлме гүлдеріне, фотосуреттерге және жүрекке жағымды немесе қымбат басқа заттарға қарау
таза ауамен тыныс алу
өлең оқу
біреуге себепсіз комлимент айту, мақтау айту
бассейнге, спортзалға бару, йога, спортпен айналсу және т. б.
өзіңізге сыйлық жасау
біраз уақыт жалғыз болу
сүйікті іспен айналысу
сүйікті фильмдерді немесе бағдарламаларды көру
ароматерапия, массаж
шаштараз, шопинг
болашаққа позитивті жоспарлар құру
жаппай тазалау
сурет салу
серуендеу
баяу музыка тыңдау, үнсіздікте ойлану
достармен кездесу немесе жақын адамдармен
мәселе талқылау
үй жануарларына күтім жасау және т. б.
Жұмыс аяқталғаннан кейін мұғалім өзін-өзі сендіру және өзін-өзі ынталандыру маңызды рөл атқаратынын еске салады. Ол үшін күні бойы өзіңізді кем дегенде 3-5 рет мақтауға, айнаға қарап, өзіңізге мақтау айтуға мүмкіндік табу маңызды. Бұл күшті қалпына келтіру үшін «жедел жәрдем» ретінде пайдалануға болатын
маңызды ресурс. NOTA BENE: қолда бар ресурстардан сергектік пен
жақсы көңіл-күйді сақтау үшін қуат көзін табу әрқашан маңызды.
«Бақытты ананың чек-парағы» шығармашылық қызметі
Педагог: Егер жағдайға байланысты анасы баланы жалғыз тәрбиелеуі керек болса ше? Бұл сұрақтың жауабын табу үшін француз аналарының тәжірибесімен танысу ұсынылады. Атааналар бұрын құрылған топта жұмыс істейді.
Тапсырма. Француз аналарының тәжірибесімен танысыңыз. Бақытты ана ережесін тұжырымдаңыз. 1-топқа арналған француз аналарының тәжірибесінен. Бай және сүйіспеншілікке толы ер адаммен ең сәтті некеде болса да, әйел: «егер бәрі бір
күні бітсе ше?» Оның мамандығы, жұмысы немесе кез келген басқа тұрақты табыс көзі болуы керек. Француз аналары бұл ең алдымен бала үшін өте маңызды деп
ойлайды. Француздық әйел босанғаннан кейін тез жұмысқа шығады, өйткені ол баланы жалғыз өзі тәрбиелеуге тура келсе, баланы барлық қажеттіліктермен қамтамасыз ете алатынын білгісі келеді. Бұл ұстаным өте прагматикалық, онда француз романтикасы жоқ, бірақ ол өмір сүруге өте көмектеседі.
1-топтағы жұмыстың нәтижесі, мысалы, келесідей болуы мүмкін:
Бақытты ананың №1 ережесі: ананың әрқашан өз табыс көзі болуы керек.
2-топқа арналған француз аналарының тәжірибесінен. Сізге жұмыс істегеніңіз үшін баланың алдында өзіңізді кінәлі сезінудің қажеті жоқ. Бұл деструктивті сезім, ол бәрібір ештеңені өзгертпейді. Сізде бәрібір балаңызбен сөйлесетін көп уақыт пайда болмайды. Сіз жасай алатын ең басты нәрсе – бос кезде балаңызбен бірге болу. Құрбыңызбен телефонмен сөйлесіп, серуендеуге қатысу емес, балаңызбен бірге уақыт өткізу. Сіз жұмыста болған кезде бала туралы үнемі алаңдамауыңыз керек, сіз тек ана ғана емес, әріптес, дос, әйелсіз, сол үшін өзіңізге ренжімеуіңіз
керек. Балаңыздың қасында болған кезде сізге қажет болатын жалғыз нәрсе – сабырлы және «осында» болу.
2-топтағы жұмыстың нәтижесі, мысалы, келесідейболуы мүмкін:
Бақытты ана ережесі № 2: өзіңізді кінәлі сезінуді ұмытыңыз
3-топқа арналған француз аналарының тәжірибесінен. Бұл француз тәрбиесінің ең қиын ережесі. Сіз жеке өзіңіз ғана шешім қабылдайтыныңызды түсініңіз. Сіз кәсіпорынның басшысысыз. Диктатор емес (бұл маңызды) бастықсыз.
Сіз балаларға олардың пікірлерін ескере отырып және олардың тілектерін тыңдай отырып, мүмкіндігінше көп еркіндік бересіз, бірақ сіз шешім қабылдайсыз. Мұны
есте сақтаңыз. Жеке отбасылық пирамиданың шыңында сіз тұрсыз. Балалар емес, сіздің ата-анаңыз емес, мұғалімдер де, күтушілер де емес. Сіз ғана шеруді басқарасыз.
3-топтағы жұмыстың нәтижесі, мысалы, келесідей болуы мүмкін:
Бақытты ана ережесі № 3: Сіз – кәсіпорын басшысысыз, демек, сіз шешім қабылдайсыз. Топтық жұмыстың нәтижелері NOTA BENE бөлігіндегі зерттеудің қорытындылары болып табылады.

III. Қорытынды бөлім
Зерттеу нәтижелері
Педагог: - Бүгін біз өз тәжірибемізді, эмоционалды индукцияны, ми шабуылын, шығармашылық қызметті, басқа елдердің аналарының тәжірибесіне жүгіну
негізінде зерттеу жүргіздік. Зерттеу нәтижелері қандай? Егер біз жасаған тұжырымдарды қорытындылайтын болсақ, онда ана болу бақытын түсіну үшін мыналар қажет деп айтуға болады:
1. Өзіңізге деген құндылық қатынасы.
2. Баланың жеке тұлғасын құрметтеу.
3. Іс-әрекеттегі сүйіспеншіліктің көрінісі.
4. Өзіңізді баланың орнына қоя білу.
5. Баланы дұрыс шешімге шығармашылықпен
жеткізе білу.
6. Балаға қажет жерде көмек көрсету.
7. Өміршеңдік пен жақсы көңіл-күйді сақтау үшін өз күшіңізді толықтыру көзін пайдалану.
8. Қалыпты емес жағдайларда шығармашылық шешімдер қабылдай білу.
9. Өзін-өзі дамыту және өзін-өзі жетілдіру.
Педагог: - біз анаға бақытты болу үшін алысқа барудың қажеті жоқ екенін көрдік – бақыт оның өзінде, тек оны сезіне білу керек. Бұл үшін суперана болу қажет
емес. Қазақстандық психолог ғалымдар, шетелдік зерттеушілер ең бастысы: мінсіз аналар, супераналаржоқ дегенге бірауыздан келіседі! Біздің зерттеуіміз де көрсетті: мінсіз болуға тырыспаңыз, өзіңізді және балаңызды тыңдау маңызды! Бұл біздің қорытындыларымыздың ең маңызды, негізгі идеясы! Сіздің өміріңіздің әр таңы Ғани Баяновтың картинасындағыдай әдемі болсын. Бірақ бұл сіздің және сіздің бақытты ана болу бейнеңіз ғана болады.
«Анаға арналған концерт» бейнеролигін көру.
Бейнеролик көрсетіледі. Көрер алдында педагог: «Баланың қойылымы сабаққа қатысып отырған барлық аналардың құрметіне арналады», - дейді.
Жақсы тілектер
Мұғалім барлығына тиімді жұмыс үшін алғыс айтады және алған білімдерін жер бетіндегі ең қасиетті бақыт – ана болу бақытын түсіну үшін пайдалануды тілейді. Қосымша
«Ана болу жетістігі» сауалнамасы
№ Сұрақ ИӘ ЖОҚ
1. 8 және 10 жастағы екі қыздың анасының мамандығы сұранысқа ие болғандықтан, оның қызметтік мансабы сәтті дамыды. Алайда, балалы болған соң, ол жұмысты тастап, өмірін бала тәрбиесіне арнады. Ол қыздарын беделді мектепке орналастырып, спорт секцияларына, үйірмелер мен студияларға өзі апарды. Ол қыздарынан елеулі жетістіктер күтті. Бірақ қыздардың жетістіктері
өте қарапайым болды. Кіші қызына гуманитарлық пәндер қиындық тудырса, сурет салумен көп уақыт айналысқан үлкен қызы өнер мектебіне түсе алмады.
Кенеттен анасы өмірінің 10 жылы бекер өткенін түсінді. Бұған келісесіз бе?
2. Анасы балаларына қатысты барлық мәселені (күтімі, денсаулығы, білімі, дамуы, демалысы, баланың материалдық әл-ауқаты) шешіп, әр ұсақтүйекке қамқорлық жасауы керек. Бұған келісесіз бе?
3. Бала анасының еңбегін жақсы жетістіктерге жетіп, ақтауы керек. Бұған келісесіз бе?