Ауа оның қасиеті.

Күні: 29.11.

Пәні: дүниетану 3 сынып 
Сабақтың тақырыбы: Ауа оның қасиеті. 

Сабақтың мақсаты: білімділік:Ауа қасиеттері туралы білімдерін тереңдете отырып, ауаның жер үстіндегі қозғалысы туралы түсініктерін қалыптастыру. 
дамытушылық:Байқампаздық, әуестік дағдыларын дамыту. Салыстыру және қорытындылау біліктілігін арттыру. 
тәрбиелік: Табиғатты аялауға, ұқыпты қарауға, құрметтеуге тәрбиелеу. 
Сабақ түрі: ашық сабақ. 
Жұмыс түрі: түсіндірмелі-зертханалық сабақ. 
ІІәнаралық байланыс: ана тілі, қазақ тілі 
Қажетті құрал-жабдықтар:оқулық, майшам, сіріңке,суреттер. 
Сабақтың барысы: 
Ұйымдастыру кезеңі. 
Психологиялық дайындық. 
Табиғат сыры көп екен, 
Меңгеруді қалайды. 
Осының бәрін білдірген, 
Дүниетану сабағы. 
Сәлемдесу 
Күннің көзі ашылсын, 
Көкке шуақ шашылсын 
Құтты қонақ келіпті 
Төрімізге еніпті 
Ал, қанекей бәріміз 
Сәлем дейік үлкенге 
Сәлеметсіздер ме, ұстаздар! 
-Үй тапсырмасын сұрау (3оқушыдан) 
-Балалар осы табиғат дегеніміз не? 
-Табиғат нешеге бөлінеді? 
-Өлі табиғатқа нелер жатады? 
-Тірі табиғатқа нелер жатады? 
Жұмбақ жасыру 
Бар ма жоқ па оны анық білмейсің. 
Ол жоқ жерде өмір сүре алмайсың. 
(ауа) 
Сабақтың тақырыбы,мақсаты. 
Қызығушылықты ояту.(мұғалімнің әңгімесі) 
«Көрінбейтін сиқыршы » 
-Балалар, жер бетінде көзге көрінбейтін бір сиқыршы бар. Онымен әркім-ақ күнделікті кездесіп отырады. Сен оны көрмейсің, бірақ маңайында екенін сезесің. Міне, ол есікті тарс жапты. Көшемен келе жатқанда ,басын шұлғып, ырғалған шөптерді байқайсың. Сені үнемі қоршап тұрады. Сенімен бірге жүреді.Ауа көзге көрінбейді. Біз оны көрмейміз. Бірақ айналамызда екенін білеміз. Адамдар тыныс алғанда оттегін сіңіріп, көмірқышқыл газын шығарып отырады.Ал өсімдіктер керісінше көмірқышқыл газын сіңіріп, оттегін бөліп шығарады.Ауа жерді қоршап, бүкіл кеңістікті толтырып тұрады. Ауа топырақта, суда, адамның организмінде болады. Ауа түссіз, ол күн сәулесін оңай өткізеді. Күн сәулесі жер бетін қыздырады, ауа одан жылынады. Жылы ауа жеңіл болады, ол жоғары көтеріледі де, оның орнын суық ауа басады. 
Тәжірибе жасау 
1)Балалар алақанымызды ауызымыздың қасына апарып,алақанымызға демалайық.Демалғаннан алақан жылыйды,енді ауамен демалып тұрғанымызды көрдік пе? 
2)Қолымызбен,аузымызбен,мұрнымызды жауып дем алмай тұрайық,Қиынба? 
3) Су құйылған ыдысқа түтікше салып оны үрлеу,су көпіршіктері пайда болады, бұл ауа. 
4)Сабын көпіршіктерін ұшыру 
5)Желпуішпен желпу 
Оқулықпен жұмыс 
Өзекті сұрақ: Жел қалай соғады? (Сұрақ-жауап арқылы талқылау) 
Оқулықтағы мәтінмен жұмыс. 
- Тізбектей оқыту. 
- Іштерінен оқып шығу 
-Сұрақтарға жауап беру 
Ауа әртүрлі құбылыста болып отырады.Сол себепті оны арнайы мамандар күнделікті алдын ала бақылап зерттеп отыратын орталық бар. Оны метеорологиялық орталық дейміз.Ауа райы ғылымы өз атауын гректің «метеоро» деген яғни «аспандағы әлдене» деген мағынаны білдіретін сөзден шыққан. Ал климат –бұл ауа қысымының құбылысы. Ауа райын алдын ала болжау барлық жүргіншілер үшін (ұшақ, теңізші,көлік түрлері) және ауыл шаруашылығының еңбекшілері үшін өте маңызды. Тіпті сен сабаққа келуің үшін де аса қажет. 
Тосын сәт 
Есік қағылып ішке Дымбілмес кіреді. 
-Бәрі мені ренжітеді,мен судың астында балықтармен бірге өмір сүргім келеді,ал маған бәрі судың астында өмір сүре алмайсын дейді.Сен балық емессін,адамсын,ал адам ауамен дем алады дейді. 
Балалар біздер судың астында өмір сүре алмаймыз,бізге ауа қажет. 
Дымбілмес:Ал,мен,ол ауаны қайдан аламын? 
--Дымбілмес саған ауаны беру керек емес.Ауа әрқашанда біздің қасымызда,бірақ ол көрінбейді. 
Біз ауаның қандай қасиеттерін білеміз?Қане оған тәжірибе жасау арқылы еске түсірейік: 
Тәжірибе жасау 
*Асанәлі:• Шарды үрлеп, бүйірінен қысу - бұл ауаның сығылуы. 
*Диляра:• Допты еденге ұру,қайтара ыршуы - бұл серпілуі. 
*Айым:• Шырағдан жағып оны банкамен жабу - ауа тұншығады,-ауа жанғыш. 
*Жансая:• Стаканға су құйып,бірер минут қойсақ,оны қабырғасынан бүршіктер пайда болғанын көреміз,бұл ауа. 
*Ислана:Дәптерлеріңді көтеріңдер, ар жағындағыны көресіңдер ме? 
- Жоқ. 
Қабырғанын ар жағындағы көрші сыныпты көре аламыз ба? 
-Жоқ. 
- Ал сыныптағы заттарды көре аламыз ба? 
- Иә. 
- Бұл ауаның қандай қасиетін көрсетеді? 
- Ауа мөлдір. Бұған айналамыздағы заттарды көзге көре алатынымыз дәлел. 
*Айдос:Таза ауаның иісі жоқ. Ауа иіссіз. 
*Бауыржан:-Ыстықтап терледің Салқындау үшін желпіндің.Сен ауаны сезесің.Екі қолыңды екі жаққа соз,суда жүргендей жүз,ауа мұхитында жүзіп жүрсің,ол бізді қоршап тұр.Сонда ол адам,өсімдік,жануарлар үшін қажет.Ауаны көреміз бе? –Жоқ. Неге? –Себебі ол-түссіз. 
*Үш шырақты жағайық.Оларды стақанмен, банкамен, төбесі ашық банкамен 
жабамыз.Қайсысы алдымен сөнеді? Неге? 
Стақанмен жабылған сөнеді. 
Банкамен жабылған ұзақ жанып сөнеді,себебі ауа көптеу. 
Төбесі ашық шырақ жана береді,оны ауа толық қоршап тұр. Олай болса, ауа жанғыш. 
-Ауаның құрамы 
Сонда ауа деген газ, демек газдардың қоспасы. Ғалымдар ауаның көптеген газдардың қоспасынан тұратынын дәлелдеген. Ауа қоспасындағы ең көп азот – 78 ℅, оттегі - 21℅,1 ℅ - көмірқышқыл газы. 
Дәптермен жұмыс(Ауаның қасиетін топтастыру) , 
«Ауа» түссіз иіссіз мөлдір сығылады серпімді жанғыш 
-Сергіту сәті 
(Суреттерменжұмыс)Тіпті ертеректе ғылым мен техника дамымай тұрғанда ауа райын қалай болжайтын болған? 
Қарлығаштар жер бауырлап ұшса, жаңбыр жауады.
Қоян жатар орнын бұрынғыдан жоғарырақ салса, қыс cуы болды.
Қарға тұмсығын қанатының астына тықса, күн суытады.
«IMEKTEP» сайтынан, ауа-райы туралы фильм тамашалау. 
Білімді қорытындылау. 
Рефлексия. 
Бүгінгі сабақтан не үйрендіңдер? 
Ауа туралы тағы не білгілерің келеді? Ауаны қорғау туралы ҚР «Қазақстан -2030» стратегиясында «қоршаған ортаны ластанудан қорғау» туралы айтылған. Сендер ол үшін ағаш,гүл бөлме өсімдігін өсіріңдер. 
Бағалау 
-Үй тапсырмасы 
1.48- 50 бет, мәтінді оқу, мазмұндау. 
2. Желдің бағытын анықтау, дәптерге жазу. 
Сабақ аяқталды, сау болыңыздар!

3-сынып

Ашық сабақ

Сабақтың тақырыбы:   Таза ауа – денсаулық кепілі.

Сабақтың  мақсаты:

1. Білімділік: Оқушыларға таза ауаның денсаулық үшін маңыздылығын түсіндіру.

2. Дамытушылық: Оқушылардың ой–өрісін дамыта отырып, өз ойын айтуға дағдыландыру. Шығармашылық жұмыс жасауға, ізденуге үйрету.

3. Тәрбиелік: Табиғатты аялауға, сүйіспеншілікке, экологиялық жағдайларды дұрыс түсінуге, адамгершілікке тәрбиелеу.

Сабақ түрі: аралас сабақ

Әдіс-тәсілдер: Түсіндіру, сұрақ – жауап.

 Көрнекілігі:  Табиғат көріністері, өндіріс орындарының суреттері, бәйтерек ағашы.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: : Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

1. Күн сәулесі нені қыздырады?

— жер бетін, топырақты қыздырады.

1. Күн сәулесінен құрлық тез қызады ма, су тез қызады ма?

— Күн сәулесінен суға қарағанда құрлық тез қызады.

1. Жел дегеніміз не?

— жер бетіндегі ауаның бір жерден екінші жерге ауысуын жел деп атайды.

1. Желбағар дегеніміз не?

— Желдің күшін және бағытын анықтайтын құрал.

1. Жел қайдан пайда болады?

—  Ауа жылынғанда жоғары көтеріледі, оның орнына салқын ауа келеді, осы алмасу құблысынан жел пайда болады.

ІІІ. Жаңа сабаққа дайындық.

Туған жердің ауасы да шипа.демекші

Балалар біз  ауасыз  өмір сүре аламыз ба?

Олай болса мын бәйтеректің ерекше жапырақтарын дұрыс орналастыру мақсатында біз жаңа сабақтың тақырыбын ашамыз

ІV. Жаңа сабақ: Таза ауа–денсаулық кепілі. Әр адам тәулігіне бірнеше мың литр ауа жұтады.Ауа мөлдір түссіз.Ауаның пішіні жоқ. Ең алдымен ауадағы оттегі өкпеге барады, ол бүкіл ағзаға тарайды. Зиянды заттармен тыныс алған адам тез шаршайды.  Ол әр түрлі ауруларға шалдығуы мүмкін. Адам жақсы демалуы үшін оған таза ауа қажет. Теңіз жағалауында, орман ішінде таза ауа болады. Ауаға зиян келтіретін экологиялық жағдайлар болады.

Ал жер бетіндегі ауа құрамында денсаулыққа зиянды қоспалар араласып жүреді. Әсіресе  өндірістік қалаларда ауа көп ластанады. Ауаның тазалығын сақтауы үшін ірі кәсіп орындар фабрика, зауыттар, жылу орталықтарының моржаларына қондырғылар орнатылады.Бензинмен жүретін көліктер көп мөлшерде ұлы заттарды бөліп шығарады. Айналадағы ауаның тазалығын сақтауда көгалдандыруды маңызы зор.

Өсімдік ауа құрамындағы көмірқышқыл газын, зиянды заттарды, шаңды жұтып оның орнына оттегі бөліп шығарады. Әр адам жасыл өсімдіктерді отырғызуға атсалысуы керек.

 Экологиялық жағдайлар

Табиғаттың әр – түрлі құбылыстар болады. Мысалы, отын жанғанда, завод, фабрикалар жұмыс істеп тұрғанда аз мөлшерде кездейсоқ газдар ауаға таралуы мүмкін. Ал көмір бензин және т.б. отындар толық жанбаса ауаға  күйе, иіс газы, тағы басқа газдар таралады. Көліктерді  қозғалтқыштары да ауаға  улы газдар таратады, бұл газдар да қоршаған ортаның бүлінуіне әкеліп соғады. Кез-келген жерге қоқыс тастау. Бұлардың барлығы ауаны ластайды. Ауаны ластанудан сақтау. Кез-келген жерге қоқыс тастамау. Табиғатқа көгалдандыру жұмыстарын жүргізу. Өсімдіктермен  жан –жануарларды қорғауымыз керек.

Балалардың экологиялық жағдайларға байланысты жұмыстарынын тексеру.

Сергіту сәті.

Ырғақты музыкамен  таза ауаны  сезініп , сергіту.

 

V.Түсінігін тексеру:

Т

А

З

А

А

У

А

 

1. Бізді қоршаған орта қалай аталады ?

2. Адам тыныс алу үшін не қажет ?

3. Немен жүретін көліктер улы заттарды бөліп шығарады ?

4. Ауа тазалығы үшін не отырғызамыз ?

5. Адамға қандай ауа қажет?

6. …………..-зор байлық

7. Ауа өкпеге барған соң қайда тарайды?

 

1. Қорыту; Балалар біз бүгінгі сабақта не өттік? Не білдік? Адамға ауа не үшін қажет? Ауасыз өмір сүре аламызба? Айналадағы ауаның тазалығын сақтау үшін не істеуіміз керек?

VII. Үйге тапсырма:  Оқу, түсінік айту. «Сен өз жеріде таза ауа сақталу үшін  қандай қолайлы жағдай жасар едің» Әр оқушы өз таңдауын жазып , эссе жазу.

VIII. Бағалау.

Сабақтың тақырыбы: Таза ауамен демалайық.

Сабақтың мақсаты: Таза ауамен демалайық тақырыбы бойынша мәлімет беру; Жер-ана,Қоршаған ортаны қорғау,қорықтар туралы тапсырмалар орындау арқылы білімдерін бекіту.

білімділік – оқушылардың сөйлемдегі сөздердің мағыналық ,тұлғалық жағынан өзара байланысын түсіндіре отырып , таза ауа болу үшін – қоршаған ортаны қорғау әр адамның міндеті екенін түсіндіру ;

дамытушылық – сөйлем ішіндегі сөздердің байланысын сұрақ қою арқылы таба білу, сөйлемді дұрыс құрай алу дағдыларын арттыру . Тілдерін, сөйлеу мәдениетін дамыту;

тәрбиелік – мақал-мәтелдер аркылы сабақтың тәрбиелік мәнін ашу.Оқушыларға сабақ барысында адамгершілікке,қоршаған ортаны қорғауға,табиғатты аялауға тәрбиелеу.

Түрі: аралас сабақ.

Әдісі: әңгімелеу, қайталау, сұрақ-жауап, түсіндіру, көрнекілік, тіл дамыту, аударма, топтастыру, синквейн, грамматикалық тапсырма.

Сабақтың барысы:

I. Ұйымдастыру кезеңі:

1. Сәлемдесу.

2. Сыныптағы оқушыларды түгелдеу, келмеу себебін сұрау, білу.

3. Оқушылардың қөңілін сабаққа ыңғайлау.

4. Тіл дамыту сәтін өткізу.

II. Жаңа сабақтың тақырыбы мен өту барысын талқылау.

• Кіріспе: -Сәлеметсіңдер ме балалар!

Сәлем!

Сәлем деп амандасамыз қолымызбен!

Сәлем деп қараймыз көзімізбен!

Сәлем деп айтамыз аузымызбен!

Сәлем деп бас иеміз!

Орнымыздан тұрамыз,шаттық шеңберін құрамыз. Бүгін бізде ерекше сабақ.Біздің сабаққа қонақтар келіп отыр. «Қош келдіңіздер!» дей отырып,мен бәріңізге жақсы көңіл-күй тілеймін. Қазақ « Жақсы сөз- жарым ырыс»,-дейді.Содықтан бір-бірімізге жақсы тілек айтайық. Мен сендерге де бүгінгі сабақта көп табысқа жетуді тілеймін.Оқушылардың бір-біріне жақсы тілектері :

-Мен саған сәттілік тілеймін !

Мен саған шыдамдылық тілеймін!

Мен саған шығармашылық табыс тілеймін!

Мен саған жақсы баға тілеймін!

Мен саған зеректік тілеймінІ

Мен саған төзімділік тілеймін! Қазір Айсана,Арина және Айсұлу сендерге гүлдер сыйлайды. Сол гүлдің түсі бойынша үш топқа бөлініп отырамыз.

Балалар ақпанның қай күні ? Аптаның қай күні? Жылдың қай мезгілі? Қыс айлары қандай?

Қазір балалар Әли мен Айяның әнін тыңдап көрейік. Бұл ән не туралы ? Кім айтады? Дұрыс , ән таза ауа туралы. Біздің сабақтың тақырыбы : «Таза ауамен демалайық ».Балалар сабақта біз не істейміз? Сабақтың мақсатын балалар өздері айтады.Сабақта біз оқимыз, мәтінді аударамыз,сұрақтарға жауап береміз,синквейн құрастырамыз,тапсырма орындаймыз.

Біздің бүгінгі сабағымыз ерекше. Сабақта біз 3 топқа бөлініп жарысамыз.Осы сабақ бойы орындаған әр тапсырмаға ,жауап берген әр сұраққа ұпай алып отырасыңдар.Сабақ соңында ұпайларды есептеп,сабақта алған бағаны шығарамыз.

8-10 ұпай- «5»

6-7 ұпай- «4»

3-5 ұпай- «3»

Әр топта бағалаушы бар,ол сендердің білімдеріңді бағалап отырады.

Жарыс 6 кезеңнен тұрады:

I кезең «Табиғат-тіршілік аясы»

1. 3 топ берілген тақырыптар бойынша жобаларын қорғайды.

II кезең «Таза ауа-денсаулық кепілі»

1. Мәтінмен жұмыс..

III кезең «Кім тапқыр,әрі жылдам»

Тапсырмалармен жұмыс

Сергіту сәті :Кірпі «Қара жорға»

IV кезең «Сөз көркі-мақал»

• Мақал жарыс

• Мәтінді мәнерлеп, түсініп оқу

V кезең «Синквейн»

1. Бес жолды өлең

VI кезең «Таза ауамен демалайық»

«Ауа таза болу үшін не істеу керек?» топтастыру

III.Өткен сабақты пысықтау:

I кезең «Табиғат-тіршілік аясы»

а) Әр топ өз жобаларын қорғайды.

I топ «Жер-ана»

* Жер –бәріміздің анамыз. Онсыз өмір жоқ..

* Жер-ана дейтін себебіміз-ішетін суымыз,жейтін нанымыз жердікі..

* Адамға қажетінің бәрі жерден шығады.

II топ «Қоршаған ортаны қорғау»

*5 маусым-Қоршаған ортаны қорғаудың дүниежүзілік күні.

* Оның негізгі мақсаты-табиғатты қорғау мәселесіне жұртшылықты шақыру.

* Ол мереке ретінде табиғатты қорғауға арналған.

* Әр-түрлі ойын-сауық ,ағаш отырғызу,сурет салу,саябақтарды тазалау сияқты жұмыстар өткізіледі.

III топ «Қорықтар неге керек ?»

*Өндірісі дамыған елде кейбір жан-жануарлар мен өсімдіктер азайып,жылдар өткен соң ,мүлдем құрып кету қауіпі туады.

* Құстар сайрап,көбелектер ұшып,гүлдер гүлдеп тұруы үшін біз өз Отанымыздың табиғатын жан-жақты қорғауға тиістіміз.

* Қорықтарға барғанда ешбір аңға,құсқа тиіспей,гүлдер мен өсімдіктерді жұлып,таптамау керек.

* Елімізде табиғат байлығын :ормандар мен өсімдіктерді ,жануарлар мен аң-құстарды қорғап,сақтайтын қорықтар көп.

Үш балдық жүйемен бағалау

II кезең «Таза ауа-денсаулық кепілі »

ә) Мәтінмен жұмыс.

1. Жаңа сөздерді меңгерту

• Тәулік-сутки

• Жұтады-вдыхает,глотает

• Тыныстау-вдохнуть

• Қажет,керек-нужно

• Жағалау-побережье

• Айнала-вокруг

• Сақтау-сохранить

• Көгалдандыру-озеленить

• Маңыз-значение

• Өсімдік-растение

• Зиянды заттар-вредные вещества

• Оттегі-кислород

• Мөлшер-доза,количество

• Гүлзарлар жасау-разбивать скверы

• Көлемін кеңейту-расширять размеры

Таза ауа-денсаулық кепілі

Әр адам тәулігіне бірнеше мың куб метр ауа жұтады. Адамға тыныстау үшін таза ауа қажет. Орман ішінде ,теңіз немесе өзен мен көл жағалауында ауа таза болады. Айналадағы ауаның тазалығын сақтауда көгалдандырудың маңызы зор. Өсімдік ауадағы зиянды заттарды , шаңды жұтып, оның орнына көп мөлшерде оттегін бөліп шығарады. Сондықтан көше бойы ағаш отырғызу, гүлзарлар жасау, демалыс бақтарының көлемін кеңейту ауаның тазалығын сақтаудың бір жолы болып табылады.

3. Аударма жұмысы

Каждый человек в сутки вдыхает несколько тысяч кубических метров воздуха. Для дыхания человеку нужен чистый воздух. В лесу,на берегу морей,рек и озер воздух бывает чистым. Чтобы вокруг сохранить чистый воздух огромное значение имеет озеленение. Растения поглощают из воздуха вредные вещества и пыль и выделяют в большом количестве кислород. Поэтому садить деревья вдоль улиц и разбивать скверы,и расширять площадь парков отдыха является одним из путей сохранения чистоты воздуха.

4.Сұрақ-жауап.

Әр топтың оқушылары екінші топқа 2 сұрақтан қояды.

1.Әр адам тәулігіне қанша ауа жұтады?

2.Адамға тыныстау үшін не қажет?

3.Ауа қайда таза болады?

4. .Айналадағы ауаның тазалығын сақтада ненің маңызы зор?

5. Өсімдіктер қандай пайда әкеледі?

6.Ауаның тазалығын сақтаудың қандай жолын білеміз?

III кезең «Кім тапқыр,әрі жылдам».

Тапсырмалар

Тақтамен жұмыс : әр топтан бір оқушы тақтаға шығады,басқалары дәптермен жұмыс жасайды.

1 топ. Сын есім+зат есім

2топ Зат есім+етістік

3топ Зат есім+зат есім

Қорытынды: - Балалар, «Табиғат-тіршілік аясы» кезеңінде жобаларымыз арқылы табиғатты сақтау үшін бізге не керек екенін, мәтінді оқып, таза ауаны қалай сақтау керектігі туралы білдік, білімімізді тексеріп көрейік:

Ауаның тазалығын сақтау үшін не істеу керек ?

* табиғатты аялауымыз керек

* ағаш отырғызу,саябақтарды тазалау

* гүлзарларды жасау

Сергіту сәті Кірпі «Қара жорға » өлеңінің музыкасы мен сөздерін өздері айтып ,элементтерін билеп,сергіту сәтін жасау.

IV кезең «Сөз көркі-мақал»

а) Табиғат тақырыбына мақал-мәтелдер айт:

1. Адамдардың табиғатсыз күні жоқ,

Оны айтуға табиғаттың тілі жоқ.

2.Жер-қазына

Су-алтын,

Мал-байлық.

3.Туған жердей жер болмас,

Туған елдей ел болмас.

4.Ағаштың тамыры-өскен жерінде,

Адамның жаны-туған елінде.

5. Туған жердің жері де көрікті,елі де сүйікті.

6. Анамызды қалай жақсы көрсек,табиғатымызды да сүйе білуіміз керек.

Б) Төмендегі мақалдарды мағынасы бойынша жұптастыр,сын есімді тап.

Бағалау 6-дұрыс- «5»

5- дұрыс-«4

3-4дұрыс-«3»

Деңгейлік тапсырма

(үлестірмелі материал түрінде таратып беру)

3 деңгей Көп нүктенің орнына тиісті әріптерді қойып,көшіріп жазыңдар.

Ту...ан жер таби...аты – хал...ымыздың ұлт...ық мақтан...шы. Сонд...қтан оны а...лап қор...ауға үлес қ...су - бізд...ң азама...тық бор...шымыз.

2 деңгей.Сөйлемдегі септік және тәуелдік жалғауларын белгілеңдер.

Табиғат- адам баласын дүниеге келтірген аяулы ана,бүкіл тіршілік атаулының алтын ұясы және аялы бесігі,құтты қонысы мен өніп- өсер мекені.

3деңгей. «Табиғат»тақырыбына өз ойларын ортаға салыңдар.

Егер мен ақын болсам,...

Егер мен табиғатты қорғауға қатысты маман болсам,...

Егер мен суретші болсам,...

Егер мен қорықтың қызметкері болсам,...

V кезең «Синквейн».Бес жол өлең.

Синквейн құру тәртібі:

Бірінші тармақ-негізгі ойға байланысты зат есім;

Екінші тармақ-негізгі ойға байланысты сын есім;

Үшінші тармақ-негізгі ойға байланысты қимылды білдіретін етістік;

Төртінші тармақ-тақырыпқа байланысты сөз тіркесі;

Бесінші тармақ-бірінші тармақтағы сөзбен мағыналас сөз.

1.Ауа.

2.Таза,жарамды.

3.Жұту,демалу,тазарту.

4.Ауа-денсаулық кепілі.

5.Тыныс.

VI кезең «Таза ауамен демалайық»

а) Топтастыру стратегиясы

Ауа таза болу үшін не істеу керек ?

Сабақ бойынша бірнеше сұрақтар беру:

• Біз бүгін қандай тақырыппен таныстық ?

• Қандай тақырыптарды қайталадық ?

• Қандай жұмыстарды орыңдадық ?

VII. Үй тапсырмасын беру:

«Таза ауамен демалайық» тақырыбына эссе жазу

Қорытынды:

Қорыта келгенде, адамның табиғатсыз тіршілік ете алмайтынына көз жеткіздік қой деймін. Бізді қоршаған әлем өте таза болу керек. Сонда біз күліп жүреді екенбіз. Табиғат байлықтарын қорғай білу азаматтық борыш. Оны аялап сүйе білейік. Табиғатты аялайық! Табиғатты сүйе білмеген, туған жерін, елін де сүйе алмайды.

Бәрі хормен:

Түйіп айтар сөзім:

Табиғаттың панасымыз-

Біздің мына өзіміз,

Адамзаттың баласымыз.

Айналамызға көз жіберсек, алуан түсті бояуға шомылған сұлу көріністі байқаймыз. Ол суреттің ішінде ағаш та, бұта да, шөп те, гүл де, өзен-көлде де, тау мен тас та кіреді. Бұлардың бәрі сені қоршаған әлем немесе табиғат деп аталады. Осы әлемнің ішінде барлығымыз бармыз деп аяқтаймын.

VIII. Рефлексия.

1.Бұл сабақ не туралы?

2.Мен нені білдім?

3.Маған сабақ ұнады ( неге? )

VIII. Бағалау:

бағалау парақтары мен оқушылардың белсенділіктерін ескере отырып, оларды бағалау.

Пәні: Дүниетану 
Сыныбы: 3 «А» 
Бастауыш сынып мұғалімі:Жапишева Гульназ Шамаранқызы 
Сабақ тақырыбы: Ауа және оның қасиеті 

Жалпы мақсаты: Адам өміріндегі ауаның маңызын түсінеді; 
Оқу нәтижесі Адам өміріндегі ауаның маңызын түсінеді.. 
Ауаның қасиетін еске түсіреді және атап шығады. Ауаның қасиеті туралы оқушының көзқарасын кеңейеді. 
Негізгі идеялар Сабақ барысында өзара әрекеттесу арқылы оқушы өзіндік танымдық қабілетін көрсетеді. Осы қабілеттерін дамыта отырып, сабаққа белсенділікпен араласады. 
Тапсырма көздері • Қосымша дерек бойынша ізденіс жұмыстары 
• Мәтінді оқу, сыни тұрғыда талдау 
• Ашық сұрақтар беру 
• Кесте толтыру 
Ресурстар Тәжірибе жасауға су,шыны ыдыс,топырақ,бейнежазба. 
Миға шабуыл – 10 минут 
Сынып оқушыларының назарын сабаққа аудару 
Сабақ кезеңдері Іс-әрекеттің орындалуы 
Топқа бөліну Әр түсті парақшалар алу арқылы 4 топқа бірігеді.Топ мүшелері өздері қызметтерін бөліседі.1 Топ басшысы 
2 Хатшы 
3 Бақылаушы 
4 Сарапшы 
5 Уақыт сақшысы 
6 Бағалаушы 
Ой қозғау Өткен сабақта үйге берілген тапсырма бойынша 
Тәжірибелерін видеодан көрсету. 
Табиғат құбылыстарына бақылау жасайды. 
Семантикалық карта Дайын кесте беріледі.Кестедегі тапсырма бойынша табиғи ,жасанды денелерді анықтайды. 
Оқушы аты: 
Атаулары Табиғи дене Жасанды дене 
1 Жапырақ 
2 Машина 
3 Сурет 
4 Топырақ 
5 Ұщақ 
6 кемпірқосақ 
7 Бұршақ 
8 Қолшатыр 
Бағалау критерийлері : 8 дұрыс жауап- 5 
7 дұрыс жауап-4 
6 дұрыс жауап-3 

Тәжірибе жасау Барлық оқушылар аузын,мұрнын жауып бір минут турады. 
Біз қанша уақыт ауасыз шыдай алады екенбіз? 
Оқушы жауаптары алынады. 

Бар ма жоқ па оны анық білмейсің. 
Ол жоқ жерде өмір сүріп жүрмейсің. 
(ауа) 
-Балалар,қазақта мынадай сөз тіркесі бар «Ауадай қажет»деген. 
-Сендер бұны қалай түсінесіңдер? (СТО) Оқушылар жұмбақтың шешімін тауып ауа туралы өз ойларын білдіреді. 
Ауа адам өміріне ең қымбат, қасиетті нәрсе болғандықтан ауаны ерекше бағалаған. Өте қажет затты ауаға теңеген. 
Мағынаны тану-25 минут 

Жаңа білім 

Ауа, атмосфера ,ауаның ластану себептері, ауаның құрамы мен қасиеті жайлы таныстырылым көрсету. 
Жердің айналасын ауа қабаты қоршап тұр. 
Ауаның құрамы мен оның қасиеттерін Джозеф Пристли зерттеді.Ауаның құрамында 78% азот,1% көмірқышқыл газы, 21% оттегі болады.Біздің ғаламшарымызды қоршап тұрған ауа қабатын атмосфера деп атайды.Адам ауасыз бірнеше минут қана өмір сүре алады.Біздің ғаламшарды ауа қабаты қоршап тұр.Ауа қабатын атмосфера деп атаймыз.Атмосфера жерді Күн радиациясынан қорғайды.Ол болмаса,жердегі су әп – сәтте қайнап,ал Күн сәулесі тіршілік атаулыны тұтас күйдіріп жіберер еді. 
Әр адам тәулігіне 23-24 литр ауа жұтадыӨсімдік ауадан көмірқышқыл газын сіңіре отырып, оттегін шығарады. 
Ауа – физикалық дене. Физикалық дене заттардан тұрады. Ауа – газдардың қоспасы. Оның иісі де, түсі де жоқ. Мұның себебі ауаның құрамына кіретін газдардың ішінде оттегі мен көмір қышқыл газы бар. Біздер (жалпы ағзалар) тыныс алғанда оттегіні сіңіріп, көмір қышқыл газын шығарып отырады. 
Тәжірибе жасау 

1-тәжірибе 1) Ауаны кім көріп тұр 
2) Ауаның түсі қандай екен? 
Ауаның мөлдір және түссіз екенін дәлелдейді. 

2-тәжірибе Әр топ стакандағы суға бір түйір топырақ тастайды.су бетіне шыққан көпіршіктер нені дәлелдейді? 
3-тәжірибе Допты алады. Оны қолыңмен бүйірінен қыс.Бүйірі қабысып ішке қарай кіреді. Бұл кезде доп ішіндегі ауа сығылады. Ал допты жерге немесе жарға ұрып қарасақ,доп ыршып,секіріп,жоғары көтеріледі. Басқаша айтқанда серпіледі.Серпіліп тұрған оның ішіндегі ауа. 
4-тәжірибе Үйлердің терезелеріне екі қабатты әйнек қойылады. Неге деп ойлайсыңдар? Себебі екі қабат әйнектің арасында ауа болады. Ауа үйдегі жылуды сыртқа шығармайды.Себебі ауаның бойынан жылу нашар өтеді. 
Қыс кезінде тері тон,жүн қолғап неге киесің? Әрине тоңбау үшін. Олардың түгінің арасында ауа бар. Сол ауа денеңнің қызуын сыртқа шығармай ұстап тұрады. 
Оқулықпен жұмыс Тізбектей оқу арқылы 48-49-беттегі берілген тақырып оқылады. 
Сергіту сәті Музыка ойналады. Әнге қосылып ,билейді 
Ластама,былғама 
Айналаны қоршаған. 
Таза тыныс,таза ауа, 
Сыйлайтұғын сол саған. 
«Түртіп алу» әдісі Бейнежазба көрсетіледі. 
Оқушылар өздеріне кейбір нарселерді түртіп алып,бейнежазбадан соң, айтып береді. 
Топтық жұмыс Ауаны таза ұстаудың бес нақты ережесін құрастыру. 
Әр топ бағдаршам арқылы бағалайды. 
Рефлексия-10 минут 
«Кір қыстырғыш» әдісі «Ауаны тазарту үшін не істей аламыз?» 
Барлық оқушы болашаққа қадам ретінде өздерінің ойларын бір сөйлеммен жеткізеді. 
Бағалау • Бүгінгі құрбымның жетістігі (ОүБ ) 
• Топтың жетістігі (ОүБ ) 
Кейінгі тапсырмалар 
48-49-бет оқу. 

Сабақтың атауы: дүниетану	Ауа және оның қасиеті
Мақсаты:	Оқушыларға ауаның құрамы және қасиеттері туралы білім қалыптастыру.Ауаның қасиетін еске түсіреді және атап шығады.  Олардың ойлау дағдысын қалыптастырады, жүйелі сөйлеуге үйрету, пәнге қызығушылығын арттыру. Тіл байлықтарын, ойлау қабілетін, қиялдарын дамытады. Балалардың табиғатқа деген сүйіспеншіліктерін арттыра отырып, оны қорғай білуге тәрбиелейді. Ауаның қасиеті туралы оқушының көзқарасын кеңейтеді. Қоршаған ортаны таза ұстауға, ауаны ластамауға тәрбиелейді. Сабақ әдісі: Түсіндіру, сұрақ-жауап, сызба, сарамандық жұмыс Сабақ типі: жаңа сабақ Сабақ түрі: аралас сабақ Көрнекілігі: шар, су құйылған стақан, колба, сюжетті суреттер Ауаның әр түрлі қасиеттерін біледі, тәжірибе арқылы дәлелдей алады,табиғатты қорғайды.
Психологиялық ахуал	Бүгінгі сабаққа сәттілік тілейміз	Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.
Топқа бөлу.	Оқушылар түстеріне қарай топқа бөлу
Үй тапсырмасын сұрау Қызығушылықты ояту Мағынаны тану	Топ басшысын сайлап, бағалау бетшелерін тарату 1.Дене деген не? 2.Дене нешеге бөлінеді? 3.Табиғи денені атап шық? 4. Табиғи дене нешеге бөлінеді? 5.Жасанды денені ата 6.Тірі денелерді атап шық.  7.Өлі денелерді ата. 8. Табиғат құбылыстары деген не? Ағаш өседі,құлайды,шіриді. Жан-жануарлар да өседі, көбейеді,өледі. Ертеңгілік күн шығып, жарық болады, кешке күн батады, қараңғылық болады. Аспандағы бұлт торлайды,жаңбыр жауады,найзағай ойнап, күн күркірейді. Жел соғады,қар ериді,су тасиды.Табиғаттағы өзгерістердің барлығы табиғат құбылыстары деп аталады. II. Жаңа сабақ «Көрінбейтін сиқыршы » Жер бетінде көзге көрінбейтін бір сиқыршы бар. Онымен әркім-ақ күнделікті кездесіп отырады. Сен оны көрмейсің, бірақ маңайында екенін сезесің. Міне, ол есікті тарс жапты. Көшемен келе жатқанда топырақтың жұлынып түсіп, жорғалай жүргенін көресің. оны көрінбейтін сиқыршының алып бара жатқанын сезесің. Тіпті басын шұлғып, ырғалған шөптерді байқайсың. Сені үнемі қоршап тұрады. Сенімен бірге жүреді. Бар ма жоқ па оны анық білмейсің. Ол жоқ жерде өмір сүріп жүрмейсің. (ауа) Бөлмеде не бар? Сарамандық жұмыс1)Балалар алақанымызды аузымыздың қасына апарып,алақанымызға демалайық.(Демалғаннан алақан жылыйды,енді ауамен демалып тұрғанымызды көрдік.) 2)Қолымызбен,аузымызбен,мұрнымызды жауып дем алмай тұрайық, қиын ба? Байқадыңдар ауа жоқ болса біз тұншығамыз. Ауамен тыныс аламыз. Ауа өсімдікке, жануарларға, бүкіл тіршілік иелеріне қажет. (сусыз 1 апта, ал ауасыз 1 секундта өмір сүре алмаймыз) 3.Екі қолыңды екі жаққа соз,суда жүргендей жүз,ауа мұхитында жүзіп жүрсің,ол бізді қоршап тұр.Сонда ол адам,өсімдік,жануарлар үшін қажет.(Ауаны көреміз бе? –Жоқ. Неге? –Себебі ол-түссіз,мөлдір айналадағы заттарды көре аламыз) Оқулықтағы мәтінмен жұмыс. ДЖИКСО әдісі Мәтінді абзацқа бөліп оқыту, түсіндіреді, талдайды Ведио көрсету, талдау Жер шарын жан-жағынан біртұтас, ауа қабаты қоршап тұрады. Ауа қабаты атмосфера деп аталады. Атмосфера – жердің ең сыртқы, беткі қабаты. Ауа дегеніміз – әр түрлі газдардың қосындысы. Көлемі бойынша ауада 78% азот, 21% оттек, 1 % көмірқышқыл газ және басқа газдар. Ауа кез-келген затта, топырақта, суда тіпті біздің денемізде де бар. Ауа- барлық тіршілік дүниесінің тыныс алатын нәрсесі.Онсыз бәрі тіршілігін жояр еді. Ауа кеңістігі бүкіл жер бетін алып жатыр.Ол біздің айналамызда,жердің беткі қабатында,суда,барлық бос жерлерде,тіпті қатты денелердің құрамында да кездеседі.Біз ауа кеңістігінің ең төменгі қабатында өмір сүреміз. Атмосфера Жерді Күн радиациясынан қорғайды. Ол болмаса, жердегі су әп сәтте қайнап, ал Күн сәулесі тіршілік атаулыны тұтас күйдіріп жіберер еді.Табиғатта ауа үнемі бір орыннан екінші орынға ауысып тұрады. Ауаның қозғалысы жел деп аталады.  Ауа - физикалық дене. Физикалық дене - заттардан тұрады. Ауа - газдардың қоспасы. Оның иісі де, түсі де және иісі болмайды. Ол газдардың ішінде оттегі мен көмірқышқыл газы сендерге таныс. Ағзалар тыныс алғанда оттегін сіңіріп, көмірқышқыл газын шығарып отырады. Сонда ауа деген газ, дәлірек газдардың қоспасы. 2 ғасыр бұрын ғана ғалымдар ауаның көптеген газдардың қоспасынан тұратынын дәлелдеген.Жердің Күннен қашықтығы Айдың қашықтығымен бірдей. Онда неге Айдың беті +100-170 градусқа дейін ысып, -200 градусқа дейін салқындайды? Ал Жердің бетінде ондай өзгерістер болмайды?  Жауабы: Себебі, ауа қабығы Жер бетін қорғайды, ал Айда ауа қабығы жоқ. Адамдар, жануарлар, өсімдіктер бесінші ауа мұхитының түбінде өмір сүреді.
Сергіту сәті	Би әуенімен	Ой сергітеді,шашағандары басылады
Ой толғаныс	Мұғалім сөзі: балалар, ауа айналаның бәрінде бар екен дәлелдейміз. Топпен жұмыс  1. Стаканға су құйып, оған бір түйір топырақ тастаңдар.Су бетіне шыққан көпіршіктер нені дәлелдейді? Кез кезген заттың бойында ауа бар. 2.Стақанға су құйып, қозғамай қойып қойыңдар 3.Шыны ыдысқа су құйып, стаканды төңкеру. Стаканға су кірмейді. Неліктен? Себебі стакан ішінде ауа бар, ол орын алып тұр. (талдау) Ұжыммен жұмыс (бағалау)Шарды үрлеп, сонан соң оның желін шығарады. –Үрлегенде және желін шығарғанда шар қандай күйге түсті? Ауа, яғни ол орын алады.  Ол шарға қайдан келді?-Ішімізден,яғни адамда ауа болады.  -Ол қалай келеді?Дем алу арқылы. Ауаның пішінін салыстыру.  Топпен жұмыс 1-тәжірибе.Доптың екі бүйірін қыссаң, қабысып ішіне кіреді. Жіберіп қалсаң, серпіліп қайтадан өз орнына келеді. Неліктен? Шарды үрлеп, бүйірінен қысу - бұл ауаның сығылуы.  2-тәжірибе. Екі ұртынды ауамен толтыр да, екі саусағыңмен ұртыңды бас. Не байқадың?Дәмсіз 3-тәжірибе Допты еденге ұру,қайтара ыршуы - бұл серпілуі.  Үш шырақты жағайық.Оларды стақанмен, банкамен, төбесі ашық банкамен  жабамыз.Қайсысы алдымен сөнеді? Неге?  Стақанмен жабылған сөнеді.  Банкамен жабылған ұзақ жанып сөнеді,себебі ауа көптеу.  Төбесі ашық шырақ жана береді,оны ауа толық қоршап тұр. Олай болса,ауа жанғыш.  Шыны ыдысқа су құйып, стаканды төңкеру. Стаканға су кірмейді. Неліктен? Себебі стакан ішінде ауа бар, ол орын алып тұр. Бекіту-топ: Бес жолды өлең жазу     1. Не? Ауа. 2. Қандай ?Түссіз, мөлдір. 3. Не істейді? Сығылады, серпіледі, көрінбейді. 4. Сөйлем: Ауа бізді қоршап тұр. 5. Синонимі: Оттегі     2-топ: «Ауаны қорғандар!» мағынасын ашу Дем алу үшін қажет. От жағу үшін қажет  Суға жүзу үшін қажет. Жылуды сақтау үшін қажет  3-топ. Бөлмеде таза ауа болу үшін не істеуге болады? Топта ментальды карта жасап талқылайды. Ауа тіршілік үшін өте қажет. Айналамызда жасыл өсімдік неғұрлым көк болса, ауада соғұрлым таза болады. Таза ауада демалсақ, спортпен айналыссақ, денсаулығымыз зор болады. Ауа- тіршілік көзі. «Ауа- өмір тынысы» деп халық бекер айтпаған.
Үйге тапсырма	Түсініктерін айту,оқу		Күнделіктеріне жазып беремін
Бағалау	Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау 10-12ұпай- «5», 9-7 ұпай- «4», 6-3ұпай «3»		Бағалау парақшасын толтырады.
Кері байланыс	1.Мен сабақ қызықты қызықсыз болды деп ойлаймын. 2.Мен сабақта:көп нәрсені үйрендім үйренгенім аз болды. 3.Мен басқаларды мұқият зейінсіз тыңдадым. 4.Мен пікірсайыстарға жиі сирек қатыстым. 5.Мен өз жетістіктеріме ризамын риза емеспін.		Оқушылар өздерінің сабаққа қатысу деңгейі мен ынтасын білдіретін сөздердің астын сызады.

Тақырыбы: Ауа және оның қасиеті

Мақсаты:Оқушыларға ауаның құрамы және қасиеттері туралы білім қалыптастыру.

Ойлау дағдысын қалыптастыру,жүйелі сөйлеуге үйрету, пән қызығушылығын арттыру.

Байқампаздыққа, ұқыптылыққа,ізденімпаздыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақты игеру.

Әдісі: түсіндіру, топтастыру,сұрақ-жауап.

Көрнекілігі: слайдтар, интерактивті тақта,шығармашылық жұмыс, сызбалар, тәжірибе жасау (шар, доп, су)

Пәнаралық байланыс: әдебиеттік оқу, дүниетану.

Сабақ жүрісі:

1.Ұйымдастыру.

2.Топқа бөлу: (сурет таңдау)

3. «Өз жұлдызыңды таңда»

Өткен сабақтарға байланысты жұлдыздар артындағы жасырылған сұрақтарға жауап беру:

-Тірі және өлі денелердің арасындағы айырмашылықты дәләлде.

-\Денелер неден тұрады?

-Заттардың қасиеттерін ата.

4. «Ойлайық та, ойнайық, шешпей оны қоймайық!»

Сөзжұмбақ шешу (сызбаға орналастыру)

1.Шөп шабатын құрал (орақ)

2.Пияздың мәндес сөзі (жуа)

3.Қыстың көркі (қар)

4.Жыл басы (тышқан)

5.Қазақстанның бас қаласы (Астана)

6.Басты байлық......... (денсаулық)

7.Судағы алып балық (кит)

8.Жичаз жасайтын мықты ағаш (емен)

9.Жаңғақ жинайтын аң (тиін)

10.Аңдар мекені (ін)

5.Жаңа сабақ:

Қызығушылығын ояту: «Көрінбейтін сиқыршы»

Ерте, ерте ертеде жер бетінде көзге көрінбейтін бір сиқыршы өмір сүріпті.Онымен әркім-ақ күнделікті кездесіп отыратын болған.Сен оны көрмейсің,бірақ маңайыңда бар екенін сезесің. Сені үнемі қоршап тұрады. Сенімен бірге жүреді. Осы сиқыршының аты қандай болуы мүмкін?

Шешуі: ауа

6. Мағынаны тану

Оқулықпен жұмыс:

Оқушыларға тізбектей оқыту

7. «Ойлан, тап»

Тәжірибе жасау, дәлелдеу.

І қатар ІІ қатар ІІІ қатар

Шар доп су

Май шам май шам май шам

Ашық жерде жағу стақанмен жабу банкімен жабу

8. «Сен білесің бе?» (қосымша ауа туралы мағлұматтар)

9. Шығармашылық жұмыс: (Постер қорғау)

І топ: Ауаға байланысты 5 жол өлең құрастыру.

ІІ топ: Таза ауа болу үшін не әстеу керек? Сурет салу.

ІІІ топ: Ауа неліктен ластанады?

10. «Кім тез табады?» ойын Ауаның қасиеттерін айту.

11.Рефлексия:

-сабақ ұнады ма?

-Қандай тапсырмалар қызықты болды?

-Қиындық келтірген тапсырмалар болды ма?

12. Бағалау (жұлдызша санына қарай бағалау)

«5,6»-жұлдызша-өте жақсы

«3,4» жұлдызша-жақсы

«1,2»жұлдызша-қанағаттанарлық.

Конец формы

Ауа және оны қорғау.

Сабақ тақырыбы: Ауа және оны қорғау. Сабақ мақсаты:
Білімділік.
Ауа туралы білетін білімдерін одан әрі кеңейтіп, ауаның жер бетіне таралуы жайында ұғым беру. Ауаның тіршілік үшін маңызын, қасиеттерін оқып үйрену.
Дамытушылық.
Оқушылардың ой - өрісін, сөйлеу мәнерін кеңейтіп, танымдық және шығармашылық қабілеттерін дамыту.
Оқушылардың сабаққа деген ынтасын, қызығушылықтарын арттырып, өз бетімен жұмыс істеуге жұмылдыру.
Тәрбиелігі.
Оқушыларды қоршаған орта мен табиғатты сүюге, қорғауға тәрбиелеу.
Сабақ көрнекілігі: Карта, слайдпен көрсету, тәжірибе құралдары
Сабақ әдістері: Сұрақ – жауап, сарамандық жұмыс, қорыту, салыстыру (СТО)
Сабақ типі: Жаңа сабақты меңгерту.
Сабақ түрі: Аралас сабақ
Пән аралық байланыс. Қазақ тілі, бейнелеу, еңбек
Сабақ барысы:
Ұйымдастыру бөлімі Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
Біз бақытты баламыз,
Күнде бестік аламыз.
Қуанады бізбен бірге
Үйде ата анамыз.
Ортақ ұран – бірге болу!
Мақсатымыз - білім алу.
Ұлтын сүйген ұрпақ болып
Болашаққа бірге бару!

Үй тапсырмасын тексеру. Географиялық карта
1. Картамен жұмыс істей отырып оқушы үй тапсырмасын айтады.
2. Сұлба мен картаны салыстыру
3. Тест жұмысын беріп үй тапсырмасы қорытындыланады.
1. Қазақстан Республикасы неше елмен шектеседі?
а) 4 ә) 3 б) 5
2. Ақтөбе облысы Республикамыздың қай бөлігінде орналасқан?
а) Батыс ә) Шығыс б) Солтүстік
3. Өзен, көл, және жер бедері қай картада бейнеленеді?
а) Әкімшілік ә) Физикалық б) Табиғат аймақтары картасы
Қызығушылықты ояту. Әңгіме: «Көрінбейтін сиқыршы»
Жер бетінде көрінбейтін сиқыршы бар. Онымен әркім күнделікті кездеседі. Сен оны көрмейсің, бірақ маңыңда екенін сезесің. Міне, ол сенің қасыңда. Көшеде жүріп бара жатсаң да, ұшақпен аспанға көтерілсең де оның қоршауынан босай алмайсың. Сені үнемі қоршап тұрады. Сенімен бірге жүреді. Онсыз сен дем ала алмайсың, тіршілік болмайды. Сені сиқыршы үнемі қоршап тұрады.
Бұл не?
Ауа.

Жаңа сабақ.
Тірек білім арқылы ауа қасиеттерін еске түсіру
2 сыныпта ауаның кейбір қасиеттерімен таныстық. Кәне соны есімізге түсірейікші.
■ Мұрыныңды қысып, ауызыңды жап. Ішіңнен сана. Не байқадың? Тұншықтың саған не жетпеді? Ауа.
■ Қарның ашса шыдауға болады, шөлдесең шыдауға болады, ал ауасыз шыдай алар ма едіңдер?
■ Қағазбен беттеріңді желпіңдер, беттеріңе салқын жел соқты ма? Ол – ауа. Неге көрмейміз? Өйткені: ауа мөлдір, түссіз.
■ Допты қолмен қыссаң, қысылады, жерге жіберсең серпіледі
Ауа – серпіледі, сығылады. Бұл қасиетін машина дөңгелектеріне, велосипед дөңгелектеріне қолданады.
■ Жану үшін де ауа қажет.
■ Ауа орын алады.
■ Ауа – жеңіл, су бетінде жүзуге қолданады.
■ Ауа жылуды нашар өткізеді.
Ауа --- дәмсіз --- иіссіз --- түссіз --- көзге көрінбейді
Ауа – физикалық дене. Физикалық дене заттардан тұрады. Заттар жеке күйінде де кездеседі, қоспаның құрамына да кіреді. Ауа – газдардың қоспасы. Мұның себебі ауаның құрамына кіретін газдардың түсі және иісі болмайды. Көлемі бойынша ауада 78% азот, 21% оттек, 1 инертті және басқа газдар. Бұлар – ауаның ғасырлар бойы қалыптасқан тұрақты қоспасы. Ауаның құрамына кіретін газдар біртіндеп ашылды. Әдетте ауаны сезінбейтініміз тәрізді ғасырлар бойы адамдар оны біртекті деп түсінген. Ғалымдардың ұзақ зерттеулеулерінен кейін ғана, 18 ғасырдың соңында оттегі және азот ауадан жеке газдар күйінде алынды.
Ауаның құрамын алғашқы рет француз ғалымы А. Лавуазье 1774 жылы анықтады.
ХҮІІІ ғасырға дейін табиғат зерттеушілер реакция кезінде түзілетін газдардың бәрін «ауа» деп ойлаған. Тек ХҮІІІ ғасырдың аяғында ғана ауа – газдар қоспасы екендігі анықталған.
Оқулықпен жұмыс.
Мәтінді бөлімге бөліп оқыту.
Жер шарын жан - жағынан ауа қабаты қоршап тұрады. Сендер далада жүрсеңдер де, үйге кірсеңдер де, тіпті ұшақпен аспанға көтерілсеңдер де ауа қоршауынан шыға алмайсыңдар. Ауа кез келген затта, топырақта, суда, тіпті біздің денеміз де бар.
Жан - жағымыздан қоршаған ауаны неге көрмейміз? Өйткені: ауа мөлдір және түссіз болады.

Пәні: Дүниетану Күні: 21.10.15ж Сыныбы: 2 «Г» 
Сабақтың тақырыбы Ауа.Ауаның қасиеті 
Мақсаты 1. Ауа оның қасиеттері туралы білім беру. Ауаның адам өміріндегі маңызын, ауасыз тіршіліктің жоқтығын ұғындыру. 
2. Қоршаған ортаны қорғауға үйрету арқылы экологиялық тәрбие беру. 
3. Тәжірибелер жасау арқылы оқушы танымын кеңейтіп,қызығушылығын ояту. 
Сарамандық жұмыс жасаудың алғы шартын үйрету. 
Күтілетін нәтижелер 
Ауасыз тіршіліктің жоқтығын ұғынады . Тәжірибелер арқылы ауа оның қасиеттері туралы біледі.Өзара түсіністікке, бірлесе жұмыс жасауға үйренеді.Өз ойларын айта алады. 
Сабақтың түрі Жаңа сабақ 
Қолданылатын әдістер СТО,«Топтастыру» әдісі, «Ойлан, бірік, бөліс»әдісі 
«АКТ , тәжірибе, сұрақ - жауап ,диалогтық оқыту 
диологтық әдіс, кері байланыс 
Керекті жабдықтар 
«Дүниетану» оқулығы,жұмыс дәптері,Тәжірибе жасау құралдары су, шар, доп,шыны ыдыстар,шырпы шырақтар. 

Сабақтың барысы: 
Сабақ 
кезеңдері Мұғалім әрекеті Оқушы әрекеті 
Кіріспе 
[size=6] Ұйымдастыру.1 слайд 
Әрбір адам? - 
Әрбір сабақ?- 
Әрбір сөзің?- 
Әрбір ісің?- 
Топқа бөлу. Ауаның қасиеттеріне байланысты (мөлдір,түссіз,дәмсіз,иіссіз) 
Топ ережесін қайталау 
Үй тапсырмасын сұрау. 
«Серпілген сауал» әдісі бойынша. 
1.Табиғатты не үшін қорғау керек? 
2. Адам табиғаттан не алады? 
3. Көкжиек дегеніміз не? 
4. Кеңістіктің аспан мен астасқан жері? 
5. Көкжиек тұстарын немен анықтауға болады? 
6. Сұлбаның (планның) суреттен айырмашылығы неде? 
7. Сұлбаны кімдер пайдаланады? 
8. Заттың үстінен қарағандағы көрінісінің сызбасы қалай аталады? 
9. Адам тіршілігі үшін не қажет? 
10. Адамның жануарлардан айырмасы неде? 
Ауаға тоқталу, жаңа сабақтың тақырыбын хабарлау. 
Досым,туысым,жұрағат, 
Үйрену,ұғу,ұлағат. 
Шындық,бірлік,адалдық, 
Тірлік,тірек,адамдық. 
Сәлемдеседі. 
Топ ережесін айтады. 
Балалар бір-біріне сұрақ қояды,жауабын алады. 
Тұсаукесер 

5 минут Ауа деген не,ол туралы не білесіңдер? 
Ауасыз адам қанша уақыт өмір сүре алады? 
Мәтінмен жұмыс 
Әр топ оқулықтан өз беттерінше абзац бойынша оқып, түсінгендерін баяндайды. 

Өзім қосымша мәлімет беремін. 7 слайд 
Ауа- барлық тіршілік дүниесінің тыныс алатын нәрсесі.Онсыз бәрі тіршілігін жояр еді. Ауа кеңістігі бүкіл жер бетін алып жатыр.Ол біздің айналамызда,жердің беткі қабатында,суда,барлық бос жерлерде,тіпті қатты денелердің құрамында да кездеседі.Біз ауа кеңістігінің ең төменгі қабатында өмір сүреміз.Ол атмосфера деп аталады.Ауа-азот,оттегі,көмірқышқыл газы және инертті газдарының белгілі бір бөлшектерінен тұрады. 
4. Ауаны көреміз бе? –Жоқ. 
Неге? –Себебі ол-түссіз. 
Суретті алақаныңмен жап. Не көресің? Әрине сен ештеңе көре алмадың. Себебі: сенің алақаның мөлдір емес. 
Алақаныңды көтер. Қазір сурет пен сенің аралығыңда тек ауа ғана бар. Оның арасынан сен суретті анық көресің. 
Ауа қандай екен? Ауа – мөлдір, түссіз. 
5.Шар үрлейміз.Оның ішіне не толды?-Ауа, яғни ол орын алады. 
Ол шарға қайдан келді?-Ішімізден,яғни адамда ауа болады. 
-Ол қалай келеді?Дем алу арқылы. 
Электронды оқулықтан көрсету «Ауа» 
1 тапсырма 
Енді балалар, осыларды дәлелдейтін тәжірибелер жасаймыз. 
Әр топ орындарында отырып , бірге орындайды.Әр партада құралдар әзір тұрады. 
Оқушылар осы әрекеттерден кейін бүгінгі сабақтың тақырыбы «Ауа» туралы екенін біледі. 

Негізгі бөлім 

Топтық жұмыс 
Оқулықпен жұмыс 
Қауіпсіздік ережелерін айту. 
1-топ: 2 тәжірибе 
Алдыңа ақ парақ қағазды жай. Оның түсі қандай? Параққа әртүрлі түсті әйнек арқылы қара. Не байқадың? 
2- топ: 3 - тәжірибе: Шыны ыдысқа су құйып, стаканды төңкеру. Стаканға су кірмейді. Неліктен? Себебі стакан ішінде ауа бар, ол орын алып тұр. 
3 – топ №4 тәжірибе . 
Сен әртүрлі бөлмелерде әртүрлі иіс бар екенін сезесің.Тамақ пісіретін бөлмеде,шаштаразда,дәріханаларда иісі бар заттардың бөлшектері ауамен араласып кетеді. 
Ал таза ауаның иісі бар ма? 
- Таза ауаның иісі жоқ.Ауа иіссіз. 
Оқушылар осы жұмыстарды жасай отырып, мәтіннің мазмұнын меңгереді,талқылайды, түсіндіреді, өз пікірлерін еркін айтады. 
Дәлелдейді. 
[size=8][size=8] 4-топ: 5 – тәжірибе. Майшамды екіге бөліп, жағып, біреуін стаканмен жауып, екіншісін ашық қалдырамын. 
- Қай шырағдан бұрын сөнеді? Ауа отты жандырады. 
Мұғалім басшылығымен тәжірибе жасалып, сұрақтар бере отырып , ауа отты жанғызатындығына көздері жетеді. 
Күнделікті өмірмен байланыстыру. 
Мысалы ақырын жанып жатқан отты үрлесең , ауа мол кіріп, жану күшейеді. Егер жанып тұрған отқа ауа жібермесең , ол сөнеді. (Көрсету.) Бөлмеде өрт бола қалса, су құю керек. 
Тәжірибе барысын,нәтижесін парақшаға хатшы жазып оқиды 
Электронды оқулықтан тыңдау 
Оқушылар сұраққа жауап береді 


Оқушылар бірге атқарады 

Сергіту сәті 
«Ақ бұлақ» музыкамен ырғақты қозғалыс жасау. 
Билеп,сергиді. 
-Балалар жаттығуды қай жерде жасап тұр? 
-Бұл жердің ауасы қандай деп ойлайсыңдар ? 
-Таза ауаның денсаулыққа пайдасы қандай? 
-Дұрыс.Таза ауа денсаулыққа пайдалы. 
Кейбір жағдайларда ауа ластанады. 
-Ненің салдарынан? 
Балалар ойларын айтады. 
Видеоролик көрсету 

Адам өзінің жақсы өмір сүру үшін түрлі құрылыстар, зауыт, фабрикалар салады. Бірақ тазалық ережелерін сақтамағандықтан айналаны ластап, адам денсаулығына зиянын тигізеді. 
1 – топ Ауа сөзіне топтастыру 
жылуды сақтайды сығылады жануды 
қолдайды 
серпіледі 
мөлдір көзге көрінбейді түссіз 

2 -топ Бөлменің ауасын таза ұстау алгоритімін құрастыру. 

3-топ «Ауаны ластаушы заттар» постер 
4 –топ «Ауаны қорғау үшін не істер едің?» постер дайындау 
«2 жұлдыз,1 ұсыныс» айту постерлерге 
«Сен білесің бе?» айдары 4 слайд 

Тапсырмаларды орындайды,ауаның қасиеттерін біледі,айтады,дәлелдейді. 
Қорытынды 
Кері байланыс 
- Балалар, бүгінгі сабақта не білдік? 
Ауаның сығылатынын, серпілетінін, жылуды сақтайтынын, отты жанғызытынын,ауаны ластаушы заттар және оны жою жолдарын. 
Себебі,айда ауа жоқ екен. 
«Ауа өмір тынысы» деп халық бекер айтпаған. Тыныс алу тоқтаса өмір де тоқтайды. Ең қымбатты, қасиетті нәрсе «Ауадай қажет» деп ауаны ерекше бағалаймыз. 

Ән айту 
Ластама,былғама,Айналаңды қоршаған. 
Таза-тыныс,таза ауа,Сыйлайтұғын сол саған. 
Сабақтың қай кезеңі ұнады,қызықты болды? 

-Балалар,бүгінгі сабақ ұнады ма,қандай көңіл-күйде болдыңдар? Смайлик арқылы 
Өз ойларын айтады 
Кері байланыс орнатылады 
Үйге тапсырма Мәтінді түсініп оқып келу Күнделікке жазады. 
Бағалау Мақтап мадақтау. Тәрбие.орг сайтынан Ауа.Ауаның қасиеті Бастауыш сыныпқа арналған ашық сабақтар материалды тегін жүктеп сабақ барысында қолдануға рұқсат етіледі. Жарияланған материалға tarbie.org сайтының әкімшілігі жауапты емес

Авторы: Айшуахова Акмарал Калиоллиновна

Батыс Қазақстан облысы Орал қаласы №37 жобб мектебі бастауыш сынып мұғалімі

Сабақтың тақырыбы: Ауа және оның қасиеттері

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Адам өміріндегі ауаның маңызын түсіндіру. Ауаның қасиетін еске түсіру және атап шығу.

Тәрбиелік: Ауаның қасиеті туралы оқушының көзқарасын кеңейту. Қоршаған ортаны таза ұстауға, ауаны ластамауға тәрбиелеу.

Дамытушылық: Тіл байлықтарын, ойлау қабілетін, қиялдарын дамыту.

Сабақ әдісі: Түсіндіру, сұрақ-жауап, сызба, сарамандық жұмыс

Сабақ типі: жаңа сабақ

Сабақ түрі: аралас сабақ

Көрнекілігі: интерактивті тақта, шар, су құйылған стақан, колба, слайд

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі:

Көңіл-күй ахуалы

Үй тапсырмасын сұрау.

Бекіту.

Тірі және өлі денелер арасында қандай айырмашылықтар бар?

Денелер неден тұрады?

Жаңа сабақ

Жаңа сабақтың тақырыбын жұмбақ жасырып, оның шешуі арқылы табу.

Жұмбақ

Бір нәрсе жер мен көктің арасында

Көрінбес өзі түгіл қарасы да.

Білінбей жер үстінде жүрсе-дағы

Пайдалы адамзаттың баласына. (Ауа)

Поэзия сәті
Ол мөп- мөлдір

Көзге көрінбейтін газ.

Бізді әуеде қалқып

Қоршап тұратыны рас

Орманда да бар

Емен мен самырсын аңқыған.

Тыныстаған сайын

Иісіне жаның балқыған.

Жазда жылы леп болып,

Қыста дірдек қақтырған.

Көзімізге көрінбейді,

Ұстағанға білінбейді.

Онсыз бізге өмір жоқ.

Таза ауаға жаның тоқ.

Ой қозғау

Ауа

Жаңа сабақты түсіндіру.

Жер шарын жан-жағынан біртұтас, ауа қабаты қоршап тұрады. Ауа қабаты атмосфера деп аталады.

Атмосфера – жердің ең сыртқы, беткі қабаты. Ауа дегеніміз – әр түрлі газдардың қосындысы. Көлемі бойынша ауада 78% азот, 21% оттек, 1 % инертті және басқа газдар. Ауа кез-келген затта, топырақта, суда тіпті біздің денемізде де бар.

Балалар, жан-жағымыздан қоршаған ауаны неге көрмейміз? Өйткені, ауа мөлдір және түссіз болады. Ауаның тағы бір қасиеті-жылуды нашар өткізеді. Аңдардың жүнінің, құстардың мамығының арасында да ауа бар, сондықтан олар суықтан тоңбайды. Қыста қар астындағы өсімдіктер мен жануврлар да суықтан қорықпайды, себебі қарда да ауа бар. Жер бетіндегі тіршілік үшін ауаның маңызы өте зор. Ауасыз адам, жан-жануарлар және өсімдіктер тіршілік ете алмайды. Адамға тыныстау үшін таза ауа қажет. Орман ішінде, теңіз немесе өзін, көл жағалауында ауа таза болады. Ал жер бетіндегі ау құрамында адамның денсаулығына зиянды түрлі қоспалар да араласып жүреді. Әсіресе, өндірісті қалаларда ауа көп ластанады. Ауаның тазалығын сақтау үшін ірі кәсіпорындардың мұржаларына ыс, шаң-тозаң, түрлі улы газдарды тұратын қондырғылар орнатылады. Сондықтан айналаны көгалдандырудың маңызы зор. Өсімдік ауаның құрамындағы көмірқышқыл газын, зиянды заттарды, шаңды жұтып, оның орнына көп мөлшерде оттегін бөліп шығарады.

Дәптермен жұмысы.

Атмосфера-ауа қабаты. Ауада 78% азаот, 21% оттек, 1% инертті және басқа газдар болады.

Сарамандық жұмыс.

1. Шарды бір оқушыға үрлету, ондағы ауаны ақырын ғана шығарту.

2. Колбаның түтігіне шарды кигізіп, ауа шықпайтындай етіп, байлап тастау.

Сосын колбаны жайлап қыздыру. Біраздан кейін шар ауаға толып, торсияды.

Содан кейін колбаны үстелге қойып, салқындатамыз. Оның ішіндегі ауа сығылып, көлемін кішірейтеді. Колбадағы ау ортайғандықтан шардағы ауа кері құйылып, шар солып қалпына келеді. Яғни, ауа қызғанда көлемін ұлғайтып, суынғанда көлемін кішірейтеді.

1. Суретпен жұмыс.

2. Бағалау.

3. Бекіту.

Осы сабақтан мен нені білдім?

Алдағы уақытта нені білгім келеді деген сұрақтарға жауап алу.

1. Үйге тапсырма.

Оқу, мазмұндау.

Сабақтың тақырыбы: Ауа және оның қасиеті

Пәні: Дүниетану

Сабақтың атауы: дүниетану	Ауа және оның қасиеті
Мақсаты:	Оқушыларға ауаның құрамы және қасиеттері туралы білім қалыптастыру.Ауаның қасиетін еске түсіреді және атап шығады.  Олардың ойлау дағдысын қалыптастырады, жүйелі сөйлеуге үйрету, пәнге қызығушылығын арттыру. Тіл байлықтарын, ойлау қабілетін, қиялдарын дамытады. Балалардың табиғатқа деген сүйіспеншіліктерін арттыра отырып, оны қорғай білуге тәрбиелейді. Ауаның қасиеті туралы оқушының көзқарасын кеңейтеді. Қоршаған ортаны таза ұстауға, ауаны ластамауға тәрбиелейді. Сабақ әдісі: Түсіндіру, сұрақ-жауап, сызба, сарамандық жұмыс Сабақ типі: жаңа сабақ Сабақ түрі: аралас сабақ Көрнекілігі: шар, су құйылған стақан, колба, сюжетті суреттер Ауаның әр түрлі қасиеттерін біледі, тәжірибе арқылы дәлелдей алады,табиғатты қорғайды.
Психологиялық ахуал	Бүгінгі сабаққа сәттілік тілейміз	Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.
Топқа бөлу.	Оқушылар түстеріне қарай топқа бөлу
Үй тапсырмасын сұрау Қызығушылықты ояту Мағынаны тану	Топ басшысын сайлап, бағалау бетшелерін тарату 1.Дене деген не? 2.Дене нешеге бөлінеді? 3.Табиғи денені атап шық? 4. Табиғи дене нешеге бөлінеді? 5.Жасанды денені ата 6.Тірі денелерді атап шық.  7.Өлі денелерді ата. 8. Табиғат құбылыстары деген не? Ағаш өседі,құлайды,шіриді. Жан-жануарлар да өседі, көбейеді,өледі. Ертеңгілік күн шығып, жарық болады, кешке күн батады, қараңғылық болады. Аспандағы бұлт торлайды,жаңбыр жауады,найзағай ойнап, күн күркірейді. Жел соғады,қар ериді,су тасиды.Табиғаттағы өзгерістердің барлығы табиғат құбылыстары деп аталады. II. Жаңа сабақ «Көрінбейтін сиқыршы » Жер бетінде көзге көрінбейтін бір сиқыршы бар. Онымен әркім-ақ күнделікті кездесіп отырады. Сен оны көрмейсің, бірақ маңайында екенін сезесің. Міне, ол есікті тарс жапты. Көшемен келе жатқанда топырақтың жұлынып түсіп, жорғалай жүргенін көресің. оны көрінбейтін сиқыршының алып бара жатқанын сезесің. Тіпті басын шұлғып, ырғалған шөптерді байқайсың. Сені үнемі қоршап тұрады. Сенімен бірге жүреді. Бар ма жоқ па оны анық білмейсің. Ол жоқ жерде өмір сүріп жүрмейсің. (ауа) Бөлмеде не бар? Сарамандық жұмыс1)Балалар алақанымызды аузымыздың қасына апарып,алақанымызға демалайық.(Демалғаннан алақан жылыйды,енді ауамен демалып тұрғанымызды көрдік.) 2)Қолымызбен,аузымызбен,мұрнымызды жауып дем алмай тұрайық, қиын ба? Байқадыңдар ауа жоқ болса біз тұншығамыз. Ауамен тыныс аламыз. Ауа өсімдікке, жануарларға, бүкіл тіршілік иелеріне қажет. (сусыз 1 апта, ал ауасыз 1 секундта өмір сүре алмаймыз) 3.Екі қолыңды екі жаққа соз,суда жүргендей жүз,ауа мұхитында жүзіп жүрсің,ол бізді қоршап тұр.Сонда ол адам,өсімдік,жануарлар үшін қажет.(Ауаны көреміз бе? –Жоқ. Неге? –Себебі ол-түссіз,мөлдір айналадағы заттарды көре аламыз) Оқулықтағы мәтінмен жұмыс. ДЖИКСО әдісі Мәтінді абзацқа бөліп оқыту, түсіндіреді, талдайды Ведио көрсету, талдау Жер шарын жан-жағынан біртұтас, ауа қабаты қоршап тұрады. Ауа қабаты атмосфера деп аталады. Атмосфера – жердің ең сыртқы, беткі қабаты. Ауа дегеніміз – әр түрлі газдардың қосындысы. Көлемі бойынша ауада 78% азот, 21% оттек, 1 % көмірқышқыл газ және басқа газдар. Ауа кез-келген затта, топырақта, суда тіпті біздің денемізде де бар. Ауа- барлық тіршілік дүниесінің тыныс алатын нәрсесі.Онсыз бәрі тіршілігін жояр еді. Ауа кеңістігі бүкіл жер бетін алып жатыр.Ол біздің айналамызда,жердің беткі қабатында,суда,барлық бос жерлерде,тіпті қатты денелердің құрамында да кездеседі.Біз ауа кеңістігінің ең төменгі қабатында өмір сүреміз. Атмосфера Жерді Күн радиациясынан қорғайды. Ол болмаса, жердегі су әп сәтте қайнап, ал Күн сәулесі тіршілік атаулыны тұтас күйдіріп жіберер еді.Табиғатта ауа үнемі бір орыннан екінші орынға ауысып тұрады. Ауаның қозғалысы жел деп аталады.  Ауа - физикалық дене. Физикалық дене - заттардан тұрады. Ауа - газдардың қоспасы. Оның иісі де, түсі де және иісі болмайды. Ол газдардың ішінде оттегі мен көмірқышқыл газы сендерге таныс. Ағзалар тыныс алғанда оттегін сіңіріп, көмірқышқыл газын шығарып отырады. Сонда ауа деген газ, дәлірек газдардың қоспасы. 2 ғасыр бұрын ғана ғалымдар ауаның көптеген газдардың қоспасынан тұратынын дәлелдеген.Жердің Күннен қашықтығы Айдың қашықтығымен бірдей. Онда неге Айдың беті +100-170 градусқа дейін ысып, -200 градусқа дейін салқындайды? Ал Жердің бетінде ондай өзгерістер болмайды?  Жауабы: Себебі, ауа қабығы Жер бетін қорғайды, ал Айда ауа қабығы жоқ. Адамдар, жануарлар, өсімдіктер бесінші ауа мұхитының түбінде өмір сүреді.
Сергіту сәті	Би әуенімен	Ой сергітеді,шашағандары басылады
Ой толғаныс	Мұғалім сөзі: балалар, ауа айналаның бәрінде бар екен дәлелдейміз. Топпен жұмыс  1. Стаканға су құйып, оған бір түйір топырақ тастаңдар.Су бетіне шыққан көпіршіктер нені дәлелдейді? Кез кезген заттың бойында ауа бар. 2.Стақанға су құйып, қозғамай қойып қойыңдар 3.Шыны ыдысқа су құйып, стаканды төңкеру. Стаканға су кірмейді. Неліктен? Себебі стакан ішінде ауа бар, ол орын алып тұр. (талдау) Ұжыммен жұмыс (бағалау) Шарды үрлеп, сонан соң оның желін шығарады. –Үрлегенде және желін шығарғанда шар қандай күйге түсті? Ауа, яғни ол орын алады.  Ол шарға қайдан келді?-Ішімізден,яғни адамда ауа болады.  -Ол қалай келеді?Дем алу арқылы. Ауаның пішінін салыстыру.  Топпен жұмыс 1-тәжірибе.Доптың екі бүйірін қыссаң, қабысып ішіне кіреді. Жіберіп қалсаң, серпіліп қайтадан өз орнына келеді. Неліктен? Шарды үрлеп, бүйірінен қысу - бұл ауаның сығылуы.  2-тәжірибе. Екі ұртынды ауамен толтыр да, екі саусағыңмен ұртыңды бас. Не байқадың?Дәмсіз 3-тәжірибе Допты еденге ұру,қайтара ыршуы - бұл серпілуі.  Үш шырақты жағайық.Оларды стақанмен, банкамен, төбесі ашық банкамен  жабамыз.Қайсысы алдымен сөнеді? Неге?  Стақанмен жабылған сөнеді.  Банкамен жабылған ұзақ жанып сөнеді,себебі ауа көптеу.  Төбесі ашық шырақ жана береді,оны ауа толық қоршап тұр. Олай болса,ауа жанғыш.  Шыны ыдысқа су құйып, стаканды төңкеру. Стаканға су кірмейді. Неліктен? Себебі стакан ішінде ауа бар, ол орын алып тұр. Бекіту 1-топ: Бес жолды өлең жазу     1. Не? Ауа. 2. Қандай ?Түссіз, мөлдір. 3. Не істейді? Сығылады, серпіледі, көрінбейді. 4. Сөйлем: Ауа бізді қоршап тұр. 5. Синонимі: Оттегі     2-топ: «Ауаны қорғандар!» мағынасын ашу Дем алу үшін қажет. От жағу үшін қажет  Суға жүзу үшін қажет. Жылуды сақтау үшін қажет  3-топ. Бөлмеде таза ауа болу үшін не істеуге болады? Топта ментальды карта жасап талқылайды. Ауа тіршілік үшін өте қажет. Айналамызда жасыл өсімдік неғұрлым көк болса, ауада соғұрлым таза болады. Таза ауада демалсақ, спортпен айналыссақ, денсаулығымыз зор болады. Ауа- тіршілік көзі. «Ауа- өмір тынысы» деп халық бекер айтпаған.
Үйге тапсырма	Түсініктерін айту,оқу		Күнделіктеріне жазып беремін
Бағалау	Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау 10-12ұпай- «5», 9-7 ұпай- «4», 6-3ұпай «3»		Бағалау парақшасын толтырады.
Кері байланыс	1.Мен сабақ қызықты қызықсыз болды деп ойлаймын. 2.Мен сабақта:көп нәрсені үйрендім үйренгенім аз болды. 3.Мен басқаларды мұқият зейінсіз тыңдадым. 4.Мен пікірсайыстарға жиі сирек қатыстым. 5.Мен өз жетістіктеріме ризамын риза емеспін.		Оқушылар өздерінің сабаққа қатысу деңгейі мен ынтасын білдіретін сөздердің астын сызады.

Мектептің атауы: С. Ысмайылов атындағы жалпы орта мектебі

Мұғалімнің атауы: Гульмара Бостанова

Сыныбы: 3 «Г»

Пәні: Дүниетану

Сабақтың өту мерзімі: 25.11.2014ж

Қысқа мерзімді жоспары

Сабақтың тақырыбы: Ауа және оның қасиеті

Сабақтың мақсаты: Жаңа сабақпен танысу,ауаның қасиеттерін білу.

Әдіс-тәсілдер: «Кубизм», «Кім жылдам?» , «Ой қозғау», « Сен маған, мен саған» , «Инсерт» , «Синквейн»

Модульді ендіру: 1. Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер, 2.Сыни тұрғыдан ойлау, 3. Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау, 4. Оқуда АКТ- ны пайдалану, 5. Оқытуды басқару және көшбасшылық.

Оқу нәтижесі: Ауаның әр түрлі қасиеттерін біледі, тәжірибе арқылы дәлелдей алады,табиғатты қорғайды.

Дереккөздер: «Атамұра» оқулығы, ноутбук, флепчарт, түрлі суреттер, стикерлер, ғаламтордан алынған мәліметтер, электронды оқулық, тәжірибеге  қажетті  заттар, графопроектор.

Қ/с

Уақыты

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушының іс- әрекеті

Дереккөздер

1

2 мин

Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру, пазлдармен топқа бөлу.

1 шумақ өлең жолдарын айтады, пазлдар арқылы топқа бөлініп отырады.

пазлдар

2

4 мин

Үйге берілген тапсырманы топтық тапсырмалар беру арқылы сұраймын.

І топ: 1.Дене деген не?

2.Дене нешеге бөлінеді?

3.Табиғи денені атап шық?

ІІ топ:1.Жасанды денені ата 2.Табиғи дене нешеге бөлінеді?

3.Тірі денелерді атап шық.

ІІІ топқа 1.Өлі денелерді ата.

2.Зат қасиеттерін атап шық.

3.Дене неден тұрады?

ІҮтоп:1. Табиғат құбылыстары деген не?

2. Жел деген не?

3.Бұлт қалай құралады?

Тапсырмалар жазылған карточкалар

3

3 мин

«Кубизм» әдісі бойынша төрт мезгілдегі өзгерістерді сипаттап айтқызамын.

Берілген сұрақтарға жауап береді . Топтар бірін-бірі бағалайды.

кубик

4

4 мин

«Кім жылдам?» ойынын ойнау арқылы топтық тапсырмалар беремін

І топқа Сәйкестендіру «Дене мен зат»

ІІ топқа Кластер «Табиғат құбылыстары»

ІІІ топқа Т кестесі «Табиғи дене, жасанды дене»

ІҮ топқа Жұмбақ шешу

құмсағат, А4 форматы.

5

3 мин

5 мин

Жұмбақ жасыру, гиперссылка бойынша көрсету.

Инсерт әдісі бойынша мәтінді оқытамын.

Ауаның негізгі қасиеттерін білесің бе?Ауаның алатын орны туралы мысал келтір. Ауа тірі табиғатқа қажет пе? Ауаны сезінуге болама?

Мәтінді оқиды, Ү-маған белгілі, +-мен үшін жаңа, ?-не айтылғанын түсінбедім, !-өте қызықты, ол туралы достарыммен әңгімелесуім керек.

Құмсағат, графопроектор

6

4 мин

Ауа, атмосфера ,ауаның ластану себептері, ауаның құрамы мен қасиеті жайлы таныстырылым көрсету.

Оқушылар көреді,түсінеді.

графопроектор

7

2 мин

Сергіту сәті Саусақпен мұрын қысайық,

Әншіге біраз ұқсайық,

Әрбір сөздің дыбысын

Қандай екенін ұғайық

Қимыл іс-әрекет арқылы көрсетеді, көңіл күйлері көтеріледі.

Ноутбук, ұялы телефон

8

5 мин

«Сынып ішіне саяхат» ойыны арқылы синквейн жаздыру

І топқа Ауа

ІІ топқа Табиғат

ІІІ топқа Күз

ІҮ топқа Жаңбыр

А 4 форматы

9

6 мин

«Сен маған, мен саған» ойынын жүргізу арқылы тәжірибе жүргізу әдісін қалай жүргізуге болатынын айтады.

Тәжірибе жүргізу жолдары туралы әңгімелейді, бір-бірін тыңдайды, қорытынды шығадады.

Стақан, топырақ, колба, майшам

10

2 мин

«Ойлан, жұптас» ойыны арқылы сөйлемдерді толықтыру тапсырмасын орындайды.

Жердің айналасын ауа қабаты қоршап тұр.

Ауаның құрамы мен оның қасиеттерін Джозеф Пристли зерттеді.

Ауаның құрамында 78% азот,

1% көмірқышқыл газы, 21% оттегі болады.

Біздің ғаламшарымызды қоршап тұрған ауа қабатын атмосфера деп атайды.

Адам ауасыз бірнеше минут қана өмір сүре алады.

Өсімдік ауадан көмірқышқыл газын сіңіре отырып, оттегіншығарады.Сөйлемдер бойынша жұмыс жүргізеді. Өз жұптарын бағалайды.

Сурет, графопроектор.

11

3 мин

Тест тапсырмаларын орындау

Тапсырмаларды орындайды, өз – өздерін бағалайды.

Графопроектор

12

1 мин

Үйге тапсырма беру: эссе жазып келу

Үй тапсырмасын күнделіктеріне жазып алады.

күнделік

13

1 мин

Бағдаршам бойынша кері байланыс жасау

Жасыл түс-Түсіндім

Сары түс-Қиналдым, бірақ орындадым

Қызыл түс-Маған көмек керек!

Бағдаршам

 Вы можете получить

Получите наградные документы сразу с 38 конкурсов за один орг.взнос: Подробнее -

БИБЛИОТЕКА
МАТЕРИАЛОВ

Сабақтың тақырыбы. Ауа.

Сабақтың мақсаты: оқушылардың ауаның құрамы мен қасиеттері, ауаның жер бетіне таралу жолдары туралы білімін қалыптастыру.

Ойлау дағдысын қалыптастыру, жүйелі сөйлеуге үйрету, пәнге қызығушылығын арттыру, табиғатты қорғауға баулу.

Байқампаз болуға үйрету, ұқыптылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың әдісі: түсіндіру, топтастыру, сұрақ-жауап.

Сабақтың көрнекілігі: электрондық оқулық, «Ауаның құрамы» тірек-сызбасы демонстрациялық материал, Тәжірибе жасау үшін майшам.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі

-сәлемдесу;

Қайырлы күн деп айтамыз,

Сәлемдесіп аламыз.

Біз әрқашан, әрдайым,

Табиғатты қорғаймыз.

- назарларын сабаққа аудару;

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру

ІІІ.Жаңа сабақ

1.Психологиялық дайындық.

Жер бетінде көзге көрінбейтін бір сиқыршы бар. Сені үнемі қоршап тұрады. Сенімен бірге жүреді. Осы көзге көрінбейтін сиқыршыға байланысты жұмбақ шешейікші.

Бар ма, жоқ па, оны анық білмейсің,

Ол жоқ жерде өмір сүріп жүрмейсің. (ауа)

2.Сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау.

-Біз бүгінгі сабақта ауа туралы әңгімелейміз. 2- сыныпта алған ауа туралы білімімізді еске түсірейік. Барлығымыз экранға назар аударайық.

-Ендеше ауа туралы не білесіңдер? Топтастыру тірек сызба жұмысын жүргізейік.Әр топқа таратып беру.

Ауа туралы не білесің?

көрінбейді Дәмсіз

түссіз иіссіз

3. Оқулық бойынша жұмыс.

Оқулықтың 37-бетін ашайық.

Ауа туралы бірінші абзацты оқып, тірек сызбаны толықтыру.

топырақта суда

көрінбейді Дәмсіз

түссізиіссіз

қызбайды адам ағзасында

4. Тәжірибелік жұмыс.

Оқушылар тәжірибені мұғаліммен бірге жасайды, шаммен жұмыс жасау кезінде қауіпсіздік техникасы сақталуы тиіс.

Тәжірибе жұмысының нәтижесін кестеге жазамыз. Онда ауаның барлық қасиеттері жазылуы тиіс.Жылы ауның жеңіл болатынын және ол жолғары көтеріледі де, оның орнын суық ауа басатынын дәлелдейтін тәжірибе жасап қөрейік.

1-тәжірибе: Бөлменің есігін ашып, табалдырыққа майшам жағып қоямын.

Балалар жалын қай жаққа шалқиды (Жалын бөлмеге қарай шалқиды). Ендеше осыдан қандай қорытынды шығаруға болады? (Салқын ауа бөлмеге төменгі жақпен кіреді).

2-тәжірибе: Енді майшамды жоғары көтеремін. Балалар жалын қай жаққа шалқиды. (Жалын сыртқа шалқиды). Ендеше осыдан қандай қорытынды шығаруға болады? (Ол жылы ауаның бөлмеден жоғары жақпен шығатынын көрсетеді).

5. Мұғалімнің дәрісі.

Ауа барлық жерде: далада да, суда да, жерде де бар. Біздің планетамызды ауа қабаты қоршап тұр. Бұл ауа қабаты атмосфера деп аталады. Атмосфера Жерді Күн радиациясынан қорғайды. Ол болмаса, жердегі су әпсәтте қайнап, ал Күн сәулесі тіршілік атаулыны тұтас күйдіріп жіберер еді.

Табиғатта ауа үнемі бір орыннан екінші орынға ауысып тұрады. Ауаның қозғалысы жел деп аталады. Әр топ екінші абзацтан оқиды(тірек сызбаны толықтыру)

топырақта суда

көрінбейді Дәмсіз

түссізиіссіз

қызбайды адам ағзасында

қозғалысы- жел(баяу, қүшті,өте

әр түрлі жылдамдықпен қозғалады күшті-дауыл)

Сергіту сәті

Саусақпен мұрын қысайық.

Әншіге біраз ұқсайық.

Әрбір сөздің дыбысы,

Қандай екенің ұғайық.

-Балалар, сергіту сәтінде дыбыс неге дұрыс шықпады?

-Ауа аузымыз арқылы ғана шыққандықтан дыбысымыз өзгерді.

6. Поэзия сәті. Өлеңді оқыған кезде ауаның қандай қасиеттері туралы айтылатынына назар аудар.

Ол мөп-мөлдір,
Көзге көрінбейтін газ.
Бізді әуеде қалқып

Қоршап тұратыны рас.
Орманда да бар
Емен мен самырсын аңқыған.
Тыныстаған сайын
Иісіне жаның балқыған,

Жазда жылы леп болып,

Қыста дірдек қақтырған.
Көзімізге көрінбейді,
Ұстағанға білінбейді.
Онсыз бізге өмір жоқ,
Таза ауаға жаның тоқ.

Оқушылар ауаның қасиеттерін кестеге жазады.

Негізгі ұғым

Ауаның қасиеттері

Ауа

Мөлдір, түссіз, салмақсыз, иіссіз, жылы, салқын және т.б.

Үшінші абзацты оқу, түсіндіру

- Ауа неден тұрады?

Тақтаға сызба ілінеді.

АЗОТ- 78%

Көмірқышқыл газ - 1%

Оттегі- 21%

Тұжырым: Сонымен, ауа дегеніміз - бұл газ, дәлірек айтсақ, газдар қоспасы.

Балалар алған білімдерін оқулықтағы ауа туралы мәтінмен салыстырады да, оның қасиеттері туралы білімін бекітеді. Әр бір топқа сұрақтар таратып беру.

- Желдің қандай түрлері бар?

(баяу, қүшті,өте күшті-дауыл)

- Дауыл дегеніміз не?

(өте күшті жел)

-Жел деген не?

(Ауаның жер бетімен қозғалысы)

-Желдің бағыты мен күшін қандай аспаппен өлшейді?

(желбағар)

-Ауаның қасиеттерін ата.

(Көрінбейді, иіссіз, түссіз, дәмсіз)

ІV. Сабақты қорыту.

- Ауа туралы қандай жаңа мағлұмат алдық? Тірек –сызбаны пайдалану.

V .Үй жұмысы. Мәтінді оқып, сұрақтарға жауап бер. «Адамдар әуе шарын жасаған кезде ауаның қандай қасиетін пайдаланды?» деген тақырыптағы зерттеу жұмысы

Атырау облысы Құрманғазы ауданы

Б.Бегалиев атындағы жалпы орта мектептің

бастауыш сынып мұғалімі

Бекбаева Маншук Мұқсенқызы

Сабақтың тақырыбы: Ауа және оның қасиеті

Пәні: Дүниетану

Сабақтың атауы: дүниетану	Ауа және оның қасиеті
Мақсаты: Күтілетін нәтиже:	Оқушыларға ауаның құрамы және қасиеттері туралы білім қалыптастыру.Ауаның қасиетін еске түсіреді және атап шығады.  Олардың ойлау дағдысын қалыптастырады, жүйелі сөйлеуге үйрету, пәнге қызығушылығын арттыру. Тіл байлықтарын, ойлау қабілетін, қиялдарын дамытады. Балалардың табиғатқа деген сүйіспеншіліктерін арттыра отырып, оны қорғай білуге тәрбиелейді. Ауаның қасиеті туралы оқушының көзқарасын кеңейтеді. Қоршаған ортаны таза ұстауға, ауаны ластамауға тәрбиелейді. Сабақ әдісі: Түсіндіру, сұрақ-жауап, сызба, сарамандық жұмыс Сабақ типі: жаңа сабақ Сабақ түрі: аралас сабақ Көрнекілігі: шар, су құйылған стақан, колба, сюжетті суреттер Ауаның әр түрлі қасиеттерін біледі, тәжірибе арқылы дәлелдей алады,табиғатты қорғайды.
Психологиялық ахуал	Бүгінгі сабаққа сәттілік тілейміз	Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.
Топқа бөлу.	Оқушылар түстеріне қарай топқа бөлу
Үй тапсырмасын сұрау Қызығушылықты ояту Мағынаны тану	Топ басшысын сайлап, бағалау бетшелерін тарату I. «Кезбе тілші» әдісі 1.Дене деген не? 2.Дене нешеге бөлінеді? 3.Табиғи денені атап шық? 4. Табиғи дене нешеге бөлінеді? 5.Жасанды денені ата 6.Тірі денелерді атап шық. 7.Өлі денелерді ата. 8. Табиғат құбылыстары деген не? Ағаш өседі,құлайды,шіриді. Жан-жануарлар да өседі, көбейеді,өледі. Ертеңгілік күн шығып, жарық болады, кешке күн батады, қараңғылық болады. Аспандағы бұлт торлайды,жаңбыр жауады,найзағай ойнап, күн күркірейді. Жел соғады,қар ериді,су тасиды.Табиғаттағы өзгерістердің барлығы табиғат құбылыстары деп аталады. II. Жаңа сабақ «Көрінбейтін сиқыршы » Жер бетінде көзге көрінбейтін бір сиқыршы бар. Онымен әркім-ақ күнделікті кездесіп отырады. Сен оны көрмейсің, бірақ маңайында екенін сезесің. Міне, ол есікті тарс жапты. Көшемен келе жатқанда топырақтың жұлынып түсіп, жорғалай жүргенін көресің. оны көрінбейтін сиқыршының алып бара жатқанын сезесің. Тіпті басын шұлғып, ырғалған шөптерді байқайсың. Сені үнемі қоршап тұрады. Сенімен бірге жүреді. Бар ма жоқ па оны анық білмейсің. Ол жоқ жерде өмір сүріп жүрмейсің. (ауа) Бөлмеде не бар? Сарамандық жұмыс 1)Балалар алақанымызды аузымыздың қасына апарып,алақанымызға демалайық.(Демалғаннан алақан жылыйды,енді ауамен демалып тұрғанымызды көрдік.) 2)Қолымызбен,аузымызбен,мұрнымызды жауып дем алмай тұрайық, қиын ба? Байқадыңдар ауа жоқ болса біз тұншығамыз. Ауамен тыныс аламыз. Ауа өсімдікке, жануарларға, бүкіл тіршілік иелеріне қажет. (сусыз 1 апта, ал ауасыз 1 секундта өмір сүре алмаймыз) 3.Екі қолыңды екі жаққа соз,суда жүргендей жүз,ауа мұхитында жүзіп жүрсің,ол бізді қоршап тұр.Сонда ол адам,өсімдік,жануарлар үшін қажет.(Ауаны көреміз бе? –Жоқ. Неге? –Себебі ол-түссіз,мөлдір айналадағы заттарды көре аламыз) Оқулықтағы мәтінмен жұмыс. ДЖИКСО әдісі Мәтінді абзацқа бөліп оқыту, түсіндіреді, талдайды Ведио көрсету, талдау Жер шарын жан-жағынан біртұтас, ауа қабаты қоршап тұрады. Ауа қабаты атмосфера деп аталады. Атмосфера – жердің ең сыртқы, беткі қабаты. Ауа дегеніміз – әр түрлі газдардың қосындысы. Көлемі бойынша ауада 78% азот, 21% оттек, 1 % көмірқышқыл газ және басқа газдар. Ауа кез-келген затта, топырақта, суда тіпті біздің денемізде де бар. Ауа- барлық тіршілік дүниесінің тыныс алатын нәрсесі.Онсыз бәрі тіршілігін жояр еді. Ауа кеңістігі бүкіл жер бетін алып жатыр.Ол біздің айналамызда,жердің беткі қабатында,суда,барлық бос жерлерде,тіпті қатты денелердің құрамында да кездеседі.Біз ауа кеңістігінің ең төменгі қабатында өмір сүреміз. Атмосфера Жерді Күн радиациясынан қорғайды. Ол болмаса, жердегі су әп сәтте қайнап, ал Күн сәулесі тіршілік атаулыны тұтас күйдіріп жіберер еді.Табиғатта ауа үнемі бір орыннан екінші орынға ауысып тұрады. Ауаның қозғалысы жел деп аталады.  Ауа - физикалық дене. Физикалық дене - заттардан тұрады. Ауа - газдардың қоспасы. Оның иісі де, түсі де және иісі болмайды. Ол газдардың ішінде оттегі мен көмірқышқыл газы сендерге таныс. Ағзалар тыныс алғанда оттегін сіңіріп, көмірқышқыл газын шығарып отырады. Сонда ауа деген газ, дәлірек газдардың қоспасы. 2 ғасыр бұрын ғана ғалымдар ауаның көптеген газдардың қоспасынан тұратынын дәлелдеген.Жердің Күннен қашықтығы Айдың қашықтығымен бірдей. Онда неге Айдың беті +100-170 градусқа дейін ысып, -200 градусқа дейін салқындайды? Ал Жердің бетінде ондай өзгерістер болмайды?  Жауабы: Себебі, ауа қабығы Жер бетін қорғайды, ал Айда ауа қабығы жоқ. Адамдар, жануарлар, өсімдіктер бесінші ауа мұхитының түбінде өмір сүреді.
Сергіту сәті	Би әуенімен	Ой сергітеді,шашағандары басылады
Ой толғаныс	Мұғалім сөзі: балалар, ауа айналаның бәрінде бар екен дәлелдейміз. Топпен жұмыс  1. Стаканға су құйып, оған бір түйір топырақ тастаңдар.Су бетіне шыққан көпіршіктер нені дәлелдейді? Кез кезген заттың бойында ауа бар. 2.Стақанға су құйып, қозғамай қойып қойыңдар 3.Шыны ыдысқа су құйып, стаканды төңкеру. Стаканға су кірмейді. Неліктен? Себебі стакан ішінде ауа бар, ол орын алып тұр. (талдау) Ұжыммен жұмыс (бағалау) Шарды үрлеп, сонан соң оның желін шығарады. –Үрлегенде және желін шығарғанда шар қандай күйге түсті? Ауа, яғни ол орын алады.  Ол шарға қайдан келді?-Ішімізден,яғни адамда ауа болады.  -Ол қалай келеді?Дем алу арқылы. Ауаның пішінін салыстыру.  Топпен жұмыс 1-тәжірибе.Доптың екі бүйірін қыссаң, қабысып ішіне кіреді. Жіберіп қалсаң, серпіліп қайтадан өз орнына келеді. Неліктен? Шарды үрлеп, бүйірінен қысу - бұл ауаның сығылуы.  2-тәжірибе. Екі ұртынды ауамен толтыр да, екі саусағыңмен ұртыңды бас. Не байқадың?Дәмсіз 3-тәжірибе Допты еденге ұру,қайтара ыршуы - бұл серпілуі.  Үш шырақты жағайық.Оларды стақанмен, банкамен, төбесі ашық банкамен  жабамыз.Қайсысы алдымен сөнеді? Неге?  Стақанмен жабылған сөнеді.  Банкамен жабылған ұзақ жанып сөнеді,себебі ауа көптеу.  Төбесі ашық шырақ жана береді,оны ауа толық қоршап тұр. Олай болса,ауа жанғыш.  Шыны ыдысқа су құйып, стаканды төңкеру. Стаканға су кірмейді. Неліктен? Себебі стакан ішінде ауа бар, ол орын алып тұр. Бекіту 1-топ: Бес жолды өлең жазу     1. Не? Ауа. 2. Қандай ?Түссіз, мөлдір. 3. Не істейді? Сығылады, серпіледі, көрінбейді. 4. Сөйлем: Ауа бізді қоршап тұр. 5. Синонимі: Оттегі     2-топ: «Ауаны қорғандар!» мағынасын ашу Дем алу үшін қажет. От жағу үшін қажет  Суға жүзу үшін қажет. Жылуды сақтау үшін қажет  3-топ. Бөлмеде таза ауа болу үшін не істеуге болады? Топта ментальды карта жасап талқылайды. Ауа тіршілік үшін өте қажет. Айналамызда жасыл өсімдік неғұрлым көк болса, ауада соғұрлым таза болады. Таза ауада демалсақ, спортпен айналыссақ, денсаулығымыз зор болады. Ауа- тіршілік көзі. «Ауа- өмір тынысы» деп халық бекер айтпаған.
Үйге тапсырма	Түсініктерін айту,оқу		Күнделіктеріне жазып беремін
Бағалау	Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау 10-12ұпай- «5», 9-7 ұпай- «4», 6-3ұпай «3»		Бағалау парақшасын толтырады.
Кері байланыс	1.Мен сабақ қызықты қызықсыз болды деп ойлаймын. 2.Мен сабақта:көп нәрсені үйрендім үйренгенім аз болды. 3.Мен басқаларды мұқият зейінсіз тыңдадым. 4.Мен пікірсайыстарға жиі сирек қатыстым. 5.Мен өз жетістіктеріме ризамын риза емеспін.		Оқушылар өздерінің сабаққа қатысу деңгейі мен ынтасын білдіретін сөздердің астын сызады.

Бекітемін

Бастауыш сыныптар жөніндегі орынбасары

___________М. Құбашова

« 30» қараша 2016ж

Тақырыбы: Ауа және оны қорғау. Ауа және оның қасиеті		Мектеп: Нұржау жалпы орта мектебі
Күні: 30.11.16		Мұғалімнің аты-жөні: Гилманова Ж.Г
Сынып: 3 «А»		Қатысқандар:	Қатыспағандар:
Сабаққа негізделген оқу мақсаты:	Ауасыз тіршіліктің жоқтығын ұғыну, дәлелдемелер арқылы ауа оның қасиеттері туралы білу
Алдыңғы оқу:	Барлық оқушылар: Ауасыз тіршіліктің жоқтығын ұғынады; Оқушылардың басым бөлігі: Дәлелдемелер арқылы ауа оның қасиеттері туралы біледі Кейбір оқушылар: Олардың ойлау дағдысын қалыптасады, пәнге қызығушылығын артады;
Міндеттері	Ауасыз тіршіліктің жоқтығын ұғындыру; Дәлелдемелер арқылы ауа оның қасиеттері туралы білгізу; Олардың ойлау дағдысын қалыптасады, пәнге қызығушылығын арттыру;
Кезекті оқу 3мин	Денелер, заттар, табиғаттағы құбылыстар түсінік айту
Жоспар
Жоспарланған уақыт	Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған жаттығулармен қатар,ескертпелерді жазыңыз)			Ресурстар
Психологиялық дайындық 1 мин Білу 3 минут	Біз бақытты баламыз, Күнде бестік аламыз. Қуанады бізбен бірге Үйде ата анамыз. «түрлі –түсті» қағаздар арқылы 3 топқа бөлінеді. «Ой толғау» 1-топ Күн бейнесі 1.Дене деген не?  ( адамдыжан-жағынан қоршаған нәрселердің бәрі дене) 2.Дене нешеге бөлінеді?  (2  жасанды.табиғи) 3.Табиғи денені атап шық?  ( күн,ай,жұлдыз, бұлт,тас,аң, құс) 2-топқа Бұлт бейнесі                                                                        1.Жасанды денені ата. ( үй, машина,үстел, орындық,кітап,дәптер,қарандаш,доп)  2.Табиғи дене нешеге бөлінеді? (тірі,өлі)                                                      3.Тірі денелерді атап шық.(адамдар,өсімдіктер, жануарлар) 3-топқа Тамшы бейнесі 1.Өлі денелерді ата.   (ауа,бұлт,құм,тас,т.б.)                                          2.Зат қасиеттерін атап шық.   (сұйық,қатты,жұмсақ,жанғыш,ағады,т.б)      3.Дене неден тұрады? (шөлмек-шыны,шеге-темір,былғары-етік,әйнек-терезе,су—тамшы,алюминий-сым.) «бас бармақ» (формативті бағалау)			Сыныппен сәлемдесу Бейнелі суреттер астында жасырынған сұрақтар Өз-өздерін бағалайды.
Мағынаны тану 5 минут	«Көрінбейтін сиқыршы » Ұжымдық жұмыс Жер бетінде көзге көрінбейтін бір сиқыршы бар. Онымен әркім-ақ күнделікті кездесіп отырады. Сен оны көрмейсің, бірақ маңайында екенін сезесің. Міне, ол есікті тарс жапты. Көшемен келе жатқанда топырақтың жұлынып түсіп, жорғалай жүргенін көресің. оны көрінбейтін сиқыршының алып бара жатқанын сезесің. Тіпті басын шұлғып, ырғалған шөптерді байқайсың. Сені үнемі қоршап тұрады. Сенімен бірге жүреді. Бар ма жоқ па оны анық білмейсің. Ол жоқ жерде өмір сүріп жүрмейсің. (ауа) Топтық жұмыс Топтастыру Ауа «Жұлдызшалар» арқылы (формативті бағалау)			Жұмбақ Плакат, маркерлер тірек сызбалар Бағалау
5 минут	Оқулықпен жұмыс Ауаның құрамы – азоттан, оттегі, көмірқышқыл газы және басқа газдардан тұрады. «Сұрақ- жауап» Ауаның біз білмейтін тағы бір қасиеті (жылуды нашар өткізеді) Қыста аңдар, құстар неге тоңбайды? Қар астындағы өсімдіктер мен жануарлар неге суықтан тоңбайды? Жер бетіндегі ауа неліктен ластанады? Өсімдік пен ауаның арасында қандай байланыс бар? (формативті бағалау) Сергіту сәті Көз жаттығулары»			Оқулық Бағалау Видео ролик
Талдау 8 минут	Тәжірибе жасау Мәтінде көрсетілген тәжірибелерді жасап, оның нәтижесін айту. 1 - тәжірибе. Стаканға су құйып, оған бір түйір топырақ тастаңдар. Су бетінде шыққан көпіршіктер нені дәлелдейді? 2 - тәжірибе. Стаканға су құйып, қозғамай қойып қойыңдар. Біраз уақыттан кейін стаканның ішкі қабырғасына ұсақ көпіршіктер тұрады. Бұл нені көрсетеді? Ауаның қасиеті еске түсіріледі. 3 - тәжірибе. Ауа қызғанда көлемін үлкейтіп, суығанда - кішірейтеді деген қорытындыға келеміз. «Жұлдызшалар» арқылы (формативті бағалау)			Оқулық Стакан, су, топырақ, майшам, шыны ыдыстар Бірін-бірі бағалату
Жинақтау 6 минут Бағалау 2мин Кері байланыс 2 минут Үй тапсырмасы 1 минут Бағалау	«Ойлан, жұптас» Жұптық жұмыс Жердің айналасын ауа қабаты қоршап тұр. Ауаның құрамы мен оның қасиеттерін Джозеф Пристли зерттеді. Ауаның құрамында 78% азот, 1% көмірқышқыл газы, 21% оттегі болады. Біздің ғаламшарымызды қоршап тұрған ауа қабатын атмосфера деп атайды. Адам ауасыз бірнеше минут қана өмір сүре алады. Өсімдік ауадан көмірқышқыл газын сіңіре отырып, оттегін шығарады.Сөйлемдер бойынша жұмыс жүргізеді. Өз жұптарын бағалайды. Тест 1. Дем алу үшін ауаға қандай газ қажет? а) азот б) оттегі в) көмірқышқыл газы 2. Ауаның қандай қасиеттері бар? а) мөлдір, түссіз, иіссіз, қыздырғанда, ұлғаяды, салқындатқанда қысылады, жылуды жай өткізеді. б) Аспан тәрізді көгілдір, дыбыстарды өткізеді, күн сәулелерін өткізеді, иісі жоқ. 3.Ауаның құрамына қандай заттар кіреді? а) сутек, мыс, мырыш б) оттегі, азот, көмірқышқыл газы. в) хлор, фтор, йод. 4. Терезелерге жылу ұстау үшін екі қабат әйнек орнатады. Қандай қасиет пайдаланады? а) Қыздырғанда ауа ұлғаяды. б) салқындатқанда ауа қысылады. в) Ауа жылуды жай өткізеді.			Әр оқушы жұптасып орындайды Таратпа бетше Сабақта үйренген, оқып-білген білімдерінің деңгейін түстер кемені бояу арқылы көрсет Жұлдызша арқылы бағалау

Сөйлемдерді толықтырыңыз.

Физикалық дене дегеніміз – бізді қоршаған 

заттар

. 
Физикалық дененің құрамында белгілі бір мөлшерде 

заттардың

 өзіндік салмағы болады. 
Зат дегеніміз – 

физикалық дененің

 құрамдас бөлігі. 

Шыныдан

 терезе, ыдыс, шам жасалады.

Табиғи заттарды белгілеңіз.



құм



қайшы



тас



ағаш



кітап



бұлт



Қарындаш

Табиғи заттарды белгілеңіз.

құм

қайшы

тас

ағаш

кітап

бұлт

қарындаш