Астың қадір-қасиеті.

Тақырыбы: «Астың қадір -қасиеті»

Мақсаты: 
1. Денсаулықтың негізі – дұрыс тамақтану екенін түсіндіру. Ырым тыйымдармен таныстыру.

2.Зиянды тағамдардың адам денсаулығына әсерін ұғындыру.
3. Ұлттық тағамдарды насихаттау.


Көрнекілігі: мақал – мәтелдер, тыйым сөздер,суреттер,таныстырылым

Өтілу барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі:

Кіріспе

Адам денсаулығы үшін дұрыс тамақтанудың маңызы зор. Тамақтану арқылы ағзаға қажетті заттарды алады. Адам ағзасына құнарлы астың тигізер шипасы мол. Жүйелі тамақтанбау адам денсаулығына үлкен зиян тигізетінін сала мамандары да жиі айтып жүр. Дұрыс тамақтанбау көптеген ауруға шалдықтыратын басты себептердің бірі болып саналады.
Тамақтанғанда да ол тамақтың таза жасалғанына оның мерзімінен асып кетпегеніне аса мән беру керек.Тамақтанған кезде асықпай отырып, көп шайнап, сонан соң жұту керек. Тамақты тез, асығып жүріп жесең тез тойып қаласың, бұл ашқарақтыққа, қомағайлыққа қалыптастырады.

I.«Дастархан басында сақталатын ырым – тыйымдар»
1. Нанды бір қолмен сындыруға болмайды.
2. Тамақты жатып ішуге болмайды..
3.Ас үстінен аттама
Астан үлкен емессің
4. Әкесі отырғанда баласына бас тартылмайды.
5.Дастарханға бірінші нанды әкеліп қояды
6.Ас ішкен ыдысты төңкеріп қоюға болмайды
7.Ас ішіп болған соң «тойдым» деуге болмайды, «қанағат» деу керек.
8.Ертеңгі асты тастама
Кешкі асқа қарама.
Балаға ми жеуге болмайды.
Ми жемейді жас бала,
Миды ұсын басқаға,
Былжыр болып өсеміз,
Ынжық болу масқара.
9.Қонаққа сынық ыдыспен ас беруге болмайды. Себебі сынық ыдыспен ас беру – қонақты сыйламандық. Сынық ыдыспен ас ішу – жаман ырым. Бүл жүзің сынып, көңілің жарым болсын дегенді білдіреді.
10.Дастарханнан аттауға болмайды.
11.Өле жегенше,
Ағайынмен бөле же.
12.Ас ішу кезінде ізет, сыйласым, инабаттылық рәсімдері сақталу керек.

ІІ. «Дастархан басындағы дәстүрлер»
1. Халық қуанышты да, қайғыны да дастархан басында бөліскен. Өсиет айту, бата беру, достасу бәрі де дастархан басында шешілген. Сондықтан да халық дастарханды «Құтхананың берекесі» деп қасиет тұтады.
2. Сонымен бірге дастархан күнделікті отбасының тамақтануына, үйге келген адамға дәм таттыруға, той – тамашаға, ас – су беруге жайылады.
3. Ас ішу кезінде сылпылдатпай, тәртіппен тамақтану, қасықты оң қолда ұстау, түзу отыру, тазалық сақтау рәсімдері орындалады.
4. Қолға су құю оң жақтан солға қарай орындалады.
5. Той дастархан, той үлгі
Бай дастархан жайылды.
Атап – атап ас қойдық
Атаға деп бас қойдық.
6.Су құйдым да құманмен
Қолына мен әкемнің
Содан кейін оған мен
Орамалды әпердім.
7.Дастарханнан дәм татқандар татуласу, келісу сияқты рәсімдерді орындайды.
8.Күнделікті отбасының тамақтануында ас қою, ас ұсыну, ас алу, ас қайыру, асқа бата беру рәсімдері орындалады.
9.Дастархан жанындағы адамдар жасына қарай отырады.
10.Тамақтанып болғаннан кейін дастархан басындағы ең үлкен әрі құрметті адам асқа бата береді.
Жамбас қойдық құдаға
Жал мен жая сыбаға
Қалақтай төс жездеге
Қазы қарта өзгеге.
Уыз, қаймақ тағы бар
Уылдырық табылар
Табан , сазан, майшабақ
Табақ тарттық қайталап.
11. «Таспен атқанды аспен ат» деп халық бекер айтпаған. Себебі, дастархан дәмі- киелі. Оны татып, келісімін бұзса, астық киесі ұрады дейді.
12.Күнделікті отбасының тамақтануына жайылған дастархан басындағы асты ең алдымен ата – анаға, үлкенге ұсынады.
13.Тамақ ішер алдында, тамақтанып болған соң қолға су құйылады. Құйылатын су жылы болуы керек.

Ендігі кезекте пікірталас бастаймыз. Сіздерге ортақ сұрақ қойылады . Соған әр топ өзінің өткір сөздерімен барынша нақты жауап беруі тиіс.

Сұрақтар:

1. Фаст фуд тағамдарынан біз неге түбегейлі бас тарта алмаймыз?

2. Тамақтану мәдениетін қалай түсінесіздер?

3. Қазақтың ұлттық тағам мәзірлері неліктен зиянды тағамдар тізіміне кірді?

Қорытынды: Көптеген дәлелді тәжірибелерге қарап,мынадай қорытындыға келеміз:шұжықтың орнына сиыр етін,табиғи сүт,жеміс жидектің сөлі,шай,су секілді сусындарды жиі қабылдаған адам ағзасына тигізетін пайдасы өте зор!!!