Ашық сыныптан тыс іс - шара "Ана - өмірдің шуағы"

« Қош келдің, құтты Наурызым!» атты тәрбие сағатының сценарий

Мақсаты: Оқушыларға Наурыз-жыл басы, яғни дін мейрамы емес, ұлт мейрамы екендігін тарихи маңызын түсіндіру. Ата-бабамыздан ұрпақтан-ұрпаққа беріліп келе жатқан ұлттық тәрбие туралы түсінік беру.;
Өлең, мақал-мәтелдер арқылы тілдік қорларын дамыту. Өз ұлтына деген сүйіспеншілігін арттыру;
Ата-ана, оқушы, ұстаз, жұртшылық өкілдерін ынтымақтастандыру. Қазақ халқының салт-дәстүрін, тілін, дінін, әдет-ғұрпын сақтауға, қастерлеугетәрбиелеу.

Көрнекілігі: безендірілген зал, қазақы үй, ұлттық бұйымдар

Өту барысы:

І. Ұйымдастыру бөлімі.
Кіріспе.
Мұғалім: Армысыздар ата-аналар, ұстаздар, қонақтар! Бәріміздің асыға күткен Наурыз тойымыз келіп жетті. Тойларыңыз құтты болсын!
Наурыз – «жаңа күн» деген сөз. Бұл күн – біздің ата-бабаларымыз, арғы тегіміз мыңдаған жылдардан бері тойлап келе жатқан жыл басы мерекесі. Наурыз тойы мерекесі құтты болсын! Ұлыстың ұлы күні деп аталған Наурызда денсаулықтарыңыз мықты болсын, тілектеріңіз қабыл болсын!

( Сахнада тігілген үй, безендірілген, жаюлы дастархан тұрады)

Көркем сөз: «Сәлем көктем»
Оқитын: Алихан, Адина (қолдарында гүлдері бар)
Сәлем, көктем,
Мен қайтадан туылдым,
Көк аспанның күмісімен жуындым.
Көк мұз жапқан шатқалында көкейдің,
Ақ арманның бүрлейтінін ұғындым.

Сәлем, көктем
Өрнек қандай су салған,
Жасыл қырат – жасыл сағым бусанған.
Жас шағымда жиі ағатын жұлдыздың,
Жұпар исін жұта берем жусаннан.

Сәлем, көктем
Таңғы самал ескенде,
Бұлт гүл болып өскенде,
Дәл мен сынды, көңілмен де, еспен де,
Көк шөппенен жыр жазбаған еш пенде.
Сәлем, көктем
Өліп кетпеу үшін мен,
Күннің нұрын жүрегіме түсіргем.
Аспан асты – керемет той, аста-төк,
Ағыл-тегіл жұлдыз нұры ішілген…
Бірге:
Сәлем, көктем,Сәлем көктем!

Сахналық көрініс: (Кемпір, шал бала келеді.)
Шал: Расул
Кемпір: Диана
Бала: Алмас

Кемпір: Ух! Шал екеуіміз талай үйге кіріп шықтық , ағайын – жамағат, көрші – қолаңға жақсы ниетіміз бен тілегімізді білдірдік. Бір көрісіп қуанысып қалдық. Уақыт біршама болып қалыпты, келін шырағым, адыраспан әкелші, үйді аластап жіберейін.
(үйді аластайды)

Алас-алас, әр пәледен алас!
Қараңғы – жарыққа, ызғар – жылыға,
Қара – аққа ауыссын! Жамандық кет!
Бәле – жала кет! Алас! Алас!
Сор – баққа, кесір – киеге.
Жоқ – барға ауыссын! Жамандық кет!
Бәле – жала кет! Алас! Алас!

Диана: Жыл бойы ақ мол болсын! (Ыдысқа ақ құяды).

Алмас: Ата, әже, осы бүгін қандай күн өзі. Таң атқалы әмір жоқ.
Үйді жылан жалағандай тазалап, түрлі-түрлі тамақ әзірлеп,
үстімізге бір киер киімімізді киіп алдық. Бұрын «жат, жат»
деуші едіңдер, бүгін міне түн ортасы болды әлі ұйықтаған жоқпыз.
Диана: Балам, бүгін ерекше күн. Наурыздың 21-ші жұлдызы. Осы түні
даланы Қызыр аралайды. Бүгінгі түн «Қызыр түні».
Алмас: Ата, Қызыр деген кім?
Расул: Қызыр – адамдарға дәулет дарытып, бақ қондыратын, аяулы бабамыз жақсылықтың жаршысы. Жаңа түскен күн рәмізі –Қызыр баба даланы кезіп жүріп, назары жерге түссе, оның тоң кеудесін жібітеді, ал тасқа түссе, тасты ертіп жібереді екен. Күн сәулесі жер шарының Шығыс бөлігінен таңғы сағат 6-да себездеп атқан кезде біздің өңірімізде бұл сәт түнгі сағат 3-ке тұспа-тұс келеді. Сондықтан қазақ халқы Жаңа жылды 22 наурыз күні таңғы сағат 3-те қарсы алады, дәл осы сәтте даланы Қызыр баба аралайды.

Хор: «Наурыз біздің әніміз»

Айтылатын тақпақтар:

Арайлым:

Н.Ислам:Бата беріп атамыз, 
Бата беріп апамыз, 
Тәтті болып жасалған, 
Наурыз дәмін татамыз. 

Көктем келді бүгін, 
Күнім төкті нұрын 
Сайрап барлық құстар, 

Ән салуға құштар. 
Сырым: Түрлі-түсті әйбат, 
Гүлдер шықты жайнап. 
Қызығып ылғи барамын, 
Қырға шықты ойнап. 

Ааулым:

Жалғас: Сәнді көктем нұрымен, 
Наурыз тойы жырымен, 
Көңіл гүлдей жайнасың. 
Кіргізіп көркін даланың, 
Бәйшешек қырда қаптады. 
Қызығып ылғи барамын, 
Үзуге бірақ батпадым. 

Наргиз:

Ералы: Күн мен түн теңеледі, 
Жер шуаққа бөленеді, 
Соны тойлар ел енді. 
Наурыз тойы - салтымыз, 
«Көгерсін» - деп халқымыз, 
Көшеге тал егеміз. 

Айжанар:

Зере: Қар су болып жөңелді, 
Қалды дала жалаңаш, 
Күн нұрына кеңелді. 
Келіп көктем құстары, 
Бау-бақшада ән салды. 
Оларды жас достары, 
Ұя жасап қарсы алды. 
Алина:

И.Ислам: Нәзік үнмен сыңқылдап, 
Бұйра бұлақ еркелеп, 
Көкте бұлттар күркіреп, 
Жерге төкті өрмегін. 
Еркежан: Қарды ерітіп жылғасы, 
Наурыз келді – жыл басы. 
Шуақ төкті жарық күні, 
Мейрамында халықтың. 
Ақнұр:

Бекнұр: Сүті көп те, көмірі аз, 
Болады ғой Наурыз! 
Дастарханда дәніміз, 
Жайдарымыз бәріміз. 
Жарасу бар, жаулық жоқ, 
Қандай жақсы Наурыз! 
Ерали: Көкке бояп өңірді, 
Көктем келді көңілді. 
Бау-бақшада, орманда, 
Құстар әні төгілді. 
Наз:

Қыздар биі:(Арайлым, Аяулым, Наргиз, Аяжан, Алина, Ақнұр)

Мұғалім сөзі: Жар-жар — қазақ халқының тұрмыс-салт жырларының ежелден келе жатқан жанрлық түрінің бірі. Ол қыздың ұзатылатын тойы аяқталып, аттанар алдында орындалады. Күйеу бастаған жігіттер жағы атқа мініп келіп, отау үйдің сыртынан жабықты ашып өлең бастайды. Сәукелесін киіп отаудағы шымылдық ішінде отырған қалыңдықты қоршаған жақын жеңгелері мен бойжеткен құрбылары қыздың атынан жауап өлең айтады.

Жігіттер: (Таңат, Ескендір)
Бір толарсақ, бір тобық
Санда болар, жар, жар!
Қырық кісінің ақылы
Ханда болар, жар-жар!
«Әкем-ай!» – деп, жылама,
Байғұс қыздар, жар-жар!
Әкең үшін қайын атаң
Ол да болар, жар-жар!

Қыздар: (Айнель, Айжанар)

Жазғытұрғы ақша қар
Жаумақ қайда, жар-жар?!
Кұлын-тайдай айқасқан
Оң жақ қайда, жар-жар?!
Азар жақсы болса да,
Қайын атамыз, жар-жар?!
Айналайын әкемдей
Болмақ қайда, жар-жар?!
Жігіттер:
Бір толарсақ, бір тобық
Санда болар, жар, жар!
Қырық кісінің ақылы
Ханда болар, жар-жар!
«Шешем-ай!» – деп, жылама,
Байғұс қыздар, жар-жар!
Шешең үшін қайын енең
Ол да болар, жар-жар!
Қыздар:
Жазғытұрғы ақша қар
Жаумақ қайда, жар-жар?!
Құлын-тайдай айқасқан
Оң жақ қайда, жар-жар?!
Азар жақсы болса да,
Қайын енеміз, жар-жар,
Айналайын шешемдей
Болмақ қайда, жар-жар?!

Қара жорға биі ( ұлдар билейді)

-Енді салт-дәстүріміз туралы ата-аналардың білімдерін байқайық. Қазір мына асықтарды алып, жазылған нөмірі бойынша сұрақтарға жауап бересіздер.

1. Ұлттық киімдерді ата

2. Ұлттық тағамдарды ата

3. Наурыз көже неше тағамнан жасалады: Құрамы қандай?

4. Наурыз көк қандай құс?

5. Ұйқыашар дегеніміз не?

Ұлттық ойын «Қол күрес»  

-Енді ата-аналарға сөз береміз. «Тұсау кесу» дәстүрін көрсетеді.

Қызыр баба: Расул
Сұрасаң бата берейін,
Ақ тілекті төгейін.
Еліме берсін берекет,
Қашсын сырқат-бәлекет!
Кірсін дәулет есіктен,
Кетсін бейнет тесіктен,
Ескі жылым есірке,
Жаңа жылым жарылқа!
Дастарханың мол болсын!
Абыройың зор болсын!
Ұлыс оң болсын!
Ақ мол болсын!
Қайда барсаң жол болсын!
Әумин!

Осымен, құрметті қонақтар! Бүгінгі Наурыз мейрамына арналған тәрбие сағатымыз аяқталды. Назарларыңызға көп рахмет! Сау болыныздар!

«№22 жалпы орта білім беретін мектеп» КММ

Тәрбие сағаты

Тақырыбы:

«Қош келдің, құтты Наурызым!»

Өткізген: Омарбаева М.Б.

2015-2016 оқу жылы