Тарих п?ніні? м??алімі: Аязбаева Н?рия ?айырбек ?ызы
«Білімділер» сайысы
(сыныптан тыс шара)
Ма?саты: ?сіп келе жат?ан жас ?рпа?ты? бойында Отанына деген с?йіспеншілік, патриотты? ж?не адамгершілік сезімдерін ?алыптастыру, ?з елін ?ор?ай білуге т?рбиелеу.
Міндеттері:
Білімділік: О?ушыларды? тарих саба?ынан игерген білімдерін бекіту.
Дамытушылы?: Тарихи о?и?аларды? ма?ыздылы?ын т?сіне білу, о?ан ба?а беріп, пікір алу да?дыларын ?алыптастыру?а к?мектесу
Т?рбиелік: о?ушыларды? тарих?а ?ызы?ушылы?тарын арттыру, Отанына, ?з еліне деген с?йіспеншілікке, патриотизмге, адамгершілікке, ?лтжандылы??а т?рбиелеу
Адамзат баласы пайда бол?аннан ?азіргі к?нге дейін небір ?ызы?ты о?и?алар мен ?лкенді кішілі со?ыстарды басынан кешірді.Тарих- е? алдымен жекелеген ?лы т?л?аларды?, халы?тар мен мемлекеттерді? басынан ?ткен о?и?алар мен ерлік істері.Олар ?р т?рлі ?иынды?тар?а ?арамастан ал?а жылжыды.
«Тарих » с?зін ал?аш ?олдан?ан арабтар. «Тарих»-с?зі зерттеу, о?и?алар жайлы ??гіме деген ма?ынаны білдіреді.
Ата?ты ??лама ?алым, шы?ысты? екінші ?стаз атан?ан бабамыз ?л-Фараби «Тарихты білмей б?гінгіні, ертенгіні болжау ?иын» демекші тарихымызды ??рметтеп, Отанымызды? болаша?ына сеніммен ?арайы? деген с?здермен б?гінгі сайысымзды елімізді? тарихына арнап отырмыз.
??рметті ?стаздар мен сайыс?а ?атысушы о?ушылар! «Білімділер » сайысына ?атысып отыр?ан о?ушыларымыз?а ел тарихынын кейбір м?селелерін есте са?тап ?алсын деген ниетпен, сайысымызды бастау?а р??сат еті?іздер!
Б?гінгі бізді? ойынымыз бірнеше кезе?нен т?рады, о?ан 2 топ ?атысады. Ол:
1. « » тобы (10 а)
2. « » тобы (10?)
Ба?а берер топтар?а,
?ара ?ылды ?ылышпен ?а? жару?а.
?діл?азы ал?асын біз сайлайы?,
Ж?лдегерді та?дап б?гін алу?а.
Енді б?гінгі сайысымызды саралап, таразылап, сайыс?а ?атысушыларымызды? білімдерін тамашалап, ?діл ба?асын беретін ?діл?азылар ал?асымен танысайы?. (?діл?азылар ал?асымен таныстыру)
Енді б?гінгі сайысымызды? шартымен таныстырып ?тейін.
Таныстыру (топты? аты, ?раны, белгі)
Суреттер с?йлейді
Сандарды с?йлет
Топ жетекшілеріні? сайысы
Картамен ж?мыс
Те?ге алу
1 кезе? «Таныстыру» (2 ?пай)
?деппен, ізетпен танысу?а, дей келе, сайысты? ал?аш?ы шарты – «Танысуды» бастаймыз.(топтар ?здерін таныстырып ?теді)
Та?тада берілген суреттер ар?ылы топтар с?ра?тар?а жауап береді
1 Ежелгі грек тарихшысы, ол са?тарды? жауынгершілігі туралы былай деп жаз?ан: “Еуропалы? патшалы?тар т?гілі Азияны? ?зінде са?тар?а ?арсы келетін бірде-бір халы? бол?ан жо?”
2 Б.з.б. 519-518 жылдары са? жеріне жой?ын жоры?ын баста?ан патша
3 О?т?стік ?аза?стан жерінде, Сырдарияны? бойында орналас?ан ?ала.Кезінде ол ?ыпша? мемлекетіні? саяси ж?не м?дени орталы?ы бол?ан.Б?л ?аланы Дешті ?ыпша?ты? сауда айла?ы деп атады.
4 Суретте ?ай ?ала бейнеленген? ?аланы? тарихы туралы не білесі?дер?
5. ?ор?ыт ата кітабы 12 жырды? ?осындысынан т?рады.
6. Наймандарды? астанасы – Балы?ты Орхон ?зеніні? бойында орналас?ан.
2 топ басшысына арнал?ан тапсырмалар
1. Балбол тастар Орталы? ?аза?стан мен Жетісуда ?те к?п кездеседі.
2. Со?дылар Жетісу?а ?оныстанды.
3. Ата?ты ?обызшы ?ор?ыт ата к?мбезі орналас?ан айма? – Т?ркістан.
4. Жазу ?неріні? дамуына байланысты т?ріктерді? жазба ?дебиеті ?ІІІ? д?ниеге келген.
5. Керейіттер Онон ?зеніні? бойында ?оныстанды.
6. Шы??ыс ханны? жалайырлар ішіндегі е? жа?ын адамы – М??ылай.
2 топ басшысына арнал?ан тапсырмалар жауабы
1. Балбал тастар Орталы? ?аза?стан мен Жетісуда ?те к?п кездеседі.
2. Со?дылар Жетісу?а ?оныстанды.
3. Ата?ты ?обызшы ?ор?ыт ата к?мбезі орналас?ан айма? – ?ызылорда.
4. Жазу ?неріні? дамуына байланысты т?ріктерді? жазба ?дебиеті ?ІІІ? д?ниеге келген.
5. Керейіттер Керулен ?зеніні? бойында ?оныстанды.
6. Шы??ыс ханны? жалайырлар ішіндегі е? жа?ын адамы – М??ылай.
5 кезе?
Картамен ж?мыс
Интерактивті та?тада берілген тарихи о?и?алардан ?зінді береді.Сол ?зінді бойынша о?и?аны? бол?ан жерін картадан к?рсетеді
XV ?асырды? ортасында Керей мен Ж?нібек с?лтандар ?біл?айыр ханды?ынан б?лініп ?аза? атал?ан халы?ты ертіп,. жеріне келді. Сол жерді к?рсет (Жетісу)
1836-1838 жылдары орыс ?кіметіне ар?а с?йеген Б?екей ордасыны? ханы Ж??гірді? ?з ?арама?ында?ы халы??а к?рсеткен ?ысымшылы?ына ?арсы к?теріліс болды.Атал?ан Орда ?ай жерді алып жатты? (Еділ мен Жайы? аралы?ы)
3-о?и?а 1728 жылы 60 мы? ?аза?-?ыр?ыз ?скері к?шімен ?алма?тар тал?андалды. Б?л жер кейіннен «?алма? ?ырыл?ан» деп аталды. Б?л ?ай жер? (Б?ланты ?зеніні? жа?асы)
4-о?и?а 1989 жылы шілдеде экономикалы? ж?не саяси талаптарды к?терген 10-15 мы?дай кеншілер ?атыс?ан ереуіл ?ай ?алада болды? (?ара?анды)
6 кезе?
О?ушылар ?оржыннан н?мірленген шарлар алады. Ж?ргізуші ?р
н?мірге с?йкес с?ра?ты о?иды. ?зара талдаудан кейін топ
басшылары жауап береді.
1 ?Р т?уелсіздік к?ні?(1991 ж 16 жлто?сан)
2 ?аза?стан шекарасыны? жалпы ?зынды?ы(16,5 мы? км )
Просмотр содержимого документа
«"Білімділер" сайысы (сыныптан тыс шара) »
Ақтөбе облысы, Әйтеке би ауданы
Комсомол селосы, Т.Жүргенов атындағы орта мектеп
Тарих пәнінің мұғалімі: Аязбаева Нүрия Қайырбек қызы
«Білімділер» сайысы
(сыныптан тыс шара)
Мақсаты: Өсіп келе жатқан жас ұрпақтың бойында Отанына деген сүйіспеншілік, патриоттық және адамгершілік сезімдерін қалыптастыру, өз елін қорғай білуге тәрбиелеу.
Міндеттері:
Білімділік: Оқушылардың тарих сабағынан игерген білімдерін бекіту.
Дамытушылық: Тарихи оқиғалардың маңыздылығын түсіне білу, оған баға беріп, пікір алу дағдыларын қалыптастыруға көмектесу
Тәрбиелік: оқушылардың тарихқа қызығушылықтарын арттыру, Отанына, өз еліне деген сүйіспеншілікке, патриотизмге, адамгершілікке, ұлтжандылыққа тәрбиелеу
Көрнекілігі: сайысқа қажетті құрал-жабдықтар, сыйлықтар, слайд-презентация
Барысы:
Музыкалық номер:
Адамзат баласы пайда болғаннан қазіргі күнге дейін небір қызықты оқиғалар мен үлкенді кішілі соғыстарды басынан кешірді.Тарих- ең алдымен жекелеген ұлы тұлғалардың, халықтар мен мемлекеттердің басынан өткен оқиғалар мен ерлік істері.Олар әр түрлі қиындықтарға қарамастан алға жылжыды.
«Тарих » сөзін алғаш қолданған арабтар. «Тарих»-сөзі зерттеу, оқиғалар жайлы әңгіме деген мағынаны білдіреді.
Атақты ғұлама ғалым, шығыстың екінші ұстаз атанған бабамыз Әл-Фараби «Тарихты білмей бүгінгіні, ертенгіні болжау қиын» демекші тарихымызды құрметтеп, Отанымыздың болашағына сеніммен қарайық деген сөздермен бүгінгі сайысымзды еліміздің тарихына арнап отырмыз.
Құрметті ұстаздар мен сайысқа қатысушы оқушылар! «Білімділер » сайысына қатысып отырған оқушыларымызға ел тарихынын кейбір мәселелерін есте сақтап қалсын деген ниетпен , сайысымызды бастауға рұқсат етіңіздер!
Бүгінгі біздің ойынымыз бірнеше кезеңнен тұрады, оған 2 топ қатысады. Ол:
1. « » тобы (10 а)
2. « » тобы (10ә)
Баға берер топтарға,
Қара қылды қылышпен қақ жаруға.
Әділқазы алқасын біз сайлайық,
Жүлдегерді таңдап бүгін алуға.
Енді бүгінгі сайысымызды саралап, таразылап, сайысқа қатысушыларымыздың білімдерін тамашалап, әділ бағасын беретін әділқазылар алқасымен танысайық. (Әділқазылар алқасымен таныстыру)
Енді бүгінгі сайысымыздың шартымен таныстырып өтейін.
Таныстыру (топтың аты, ұраны, белгі)
Суреттер сөйлейді
Сандарды сөйлет
Топ жетекшілерінің сайысы
Картамен жұмыс
Теңге алу
1 кезең «Таныстыру» (2 ұпай)
Әдеппен, ізетпен танысуға, дей келе, сайыстың алғашқы шарты – «Танысуды» бастаймыз.(топтар өздерін таныстырып өтеді)
Тақтада берілген суреттер арқылы топтар сұрақтарға жауап береді
1 Ежелгі грек тарихшысы, ол сақтардың жауынгершілігі туралы былай деп жазған: “Еуропалық патшалықтар түгілі Азияның өзінде сақтарға қарсы келетін бірде-бір халық болған жоқ”
2 Б.з.б. 519-518 жылдары сақ жеріне жойқын жорығын бастаған патша
3 Оңтүстік Қазақстан жерінде, Сырдарияның бойында орналасқан қала.Кезінде ол қыпшақ мемлекетінің саяси және мәдени орталығы болған.Бұл қаланы Дешті Қыпшақтың сауда айлағы деп атады.
4 Суретте қай қала бейнеленген? Қаланың тарихы туралы не білесіңдер?
5 Бұл жәдігер қай ғасырға, қай тайпаға тән? Уақытын және қайдан табылғанын айт
6 Парсылар патшасы державасының негізін қалаған Камбистің ұлы Кир патшаны өлтірген қолбасшы, тұңғыш әйел
7 Б.з.б. IV ғасырдың 30 – жылдары грек-макендондықтар осы адамның бастауымен сақ-скиф жеріне басып кіреді. Ол адам кім?
8 Әйгілі ағылшын ғалымы, маймыл мен адам арасындағы туыстық турасында батыл пікірлер айтты.
9Суретте кім бейнеленген? Оның өмірі туралы не білесіңдер?Қай салада көптеген еңбектер қалдырды?
10Суретте жазудың қай түрі бейнеленген? Ол жазу туралы не білесіңдер?
3кезең « Сандарды сөйлет»
Слайдта көрестілген сандар мен жылдарға түсініктеме беру.Берілген ұпайларына байланысты сұрақтар күрделене түседі
10
1945
20
1466
30
1916
10
1941
20
1954
30
1822
10
1939
20
1961
30
98
10 ұпай
1945 Жеңіс күні
1941 Ұлы Отан соғысының басталуы
1939- І дүниежүзілік соғыстың басталуы
20 ұпай
1466-қазақ хандығының құрылуы
1954-тың игеру жылдары
1961 – адам баласының ғарышқа ұшуы
30 ұпай
1916-ұлт азаттық көтеріліс
1822-Сібір қырғыздарының жарғысы
98-конституциядағы бап саны
4 кезең «Капитандар сайысы»
Топ жетекшілеріне бір-бір мәтін беріледі. Тапсырма: сол мәтіннен қате табу және оны сызып қою
1 топ басшысына арналған тапсырмалар
1. Қаңқаш - шонжарлар кеңесі.
2. Сұлу қағанды өз қолбасшысы қастандықпен өлтірді.
3. Атлах шайқасынан кейін қытайлар Жетісудан
біржолата кетті.
4. Қарақытай мемлекетін құрған Орталық – Азиялық тайпа – қимақтар.
5. Қорқыт ата кітабы 13 жырдың қосындысынан тұрады.
6. Наймандардың астанасы – Балықты Шу өзенінің бойында орналасқан
1 топ басшысына арналған тапсырмалар жауабы
1. Қаңқаш - шонжарлар кеңесі.
2. Сұлу қағанды өз қолбасшысы қастандықпен өлтірді.
3. Атлах шайқасынан кейін қытайлар Жетісудан
біржолата кетті.
4. Қарақытай мемлекетін құрған Орталық – Азиялық тайпа – қидан.
5. Қорқыт ата кітабы 12 жырдың қосындысынан тұрады.
6. Наймандардың астанасы – Балықты Орхон өзенінің бойында орналасқан.
2 топ басшысына арналған тапсырмалар
1. Балбол тастар Орталық Қазақстан мен Жетісуда өте көп кездеседі.
2. Соғдылар Жетісуға қоныстанды.
3. Атақты қобызшы Қорқыт ата күмбезі орналасқан аймақ – Түркістан.
4. Жазу өнерінің дамуына байланысты түріктердің жазба әдебиеті ҮІІІғ дүниеге келген.
5. Керейіттер Онон өзенінің бойында қоныстанды.
6. Шыңғыс ханның жалайырлар ішіндегі ең жақын адамы – Мұқылай.
2 топ басшысына арналған тапсырмалар жауабы
1. Балбал тастар Орталық Қазақстан мен Жетісуда өте көп кездеседі.
2. Соғдылар Жетісуға қоныстанды.
3. Атақты қобызшы Қорқыт ата күмбезі орналасқан аймақ – Қызылорда.
4. Жазу өнерінің дамуына байланысты түріктердің жазба әдебиеті ҮІІІғ дүниеге келген.
5. Керейіттер Керулен өзенінің бойында қоныстанды.
6. Шыңғыс ханның жалайырлар ішіндегі ең жақын адамы – Мұқылай.
5 кезең
Картамен жұмыс
Интерактивті тақтада берілген тарихи оқиғалардан үзінді береді.Сол үзінді бойынша оқиғаның болған жерін картадан көрсетеді
1-оқиға XV ғасырдың ортасында Керей мен Жәнібек сұлтандар Әбілқайыр хандығынан бөлініп қазақ аталған халықты ертіп , .... жеріне келді. Сол жерді көрсет (Жетісу)
2-оқиға 1836-1838 жылдары орыс үкіметіне арқа сүйеген Бөекей ордасының ханы Жәңгірдің өз қарамағындағы халыққа көрсеткен қысымшылығына қарсы көтеріліс болды.Аталған Орда қай жерді алып жатты? (Еділ мен Жайық аралығы)
3-оқиға 1728 жылы 60 мың қазақ-қырғыз әскері күшімен қалмақтар талқандалды. Бұл жер кейіннен «Қалмақ қырылған» деп аталды. Бұл қай жер? (Бұланты өзенінің жағасы)
4-оқиға 1989 жылы шілдеде экономикалық және саяси талаптарды көтерген 10-15 мыңдай кеншілер қатысқан ереуіл қай қалада болды? (Қарағанды)
6 кезең
Оқушылар қоржыннан нөмірленген шарлар алады. Жүргізуші әр
нөмірге сәйкес сұрақты оқиды. Өзара талдаудан кейін топ
басшылары жауап береді.
1 ҚР тәуелсіздік күні?(1991 ж 16 жлтоқсан)
2 Қазақстан шекарасының жалпы ұзындығы(16,5 мың км )
3 Елтаңбаларды зерттейтін ғылым (геральдика)
4 ҚР қанша облыстан тұрады?(14 облыс)
5 ҚР қай елдермен шектеседі?(Ресей, Қытай, Қырғызстан, Өзбекстан, тб)
6 Түркі халықтарының рухани және саяси орталығы болып қай қала саналады?(Түркістан)
7 Қазақстанда қанша көл бар?(48 мыңнан аса)
8 Қазақстанның конституциясы қашан қабылданды?(1995 ж 30 тамызда)
9 Астана символына айналған ертегі гүліндей сәнді мұнара қалай аталады? (Бәйтерек)
10.Мемлекеттік тудың авторы кім? (Ш.Ниязбеков)
Осымен сайысымыздың алты шарты да бітті. Әділқазылар алқасы оқушыларымыз жинаған ұпайларды есептегенше,
Музыкалық номер:
«Жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар шығады» демекші бүгінгі сайысымызды таразылап, әділбағасын береді деген оймен келесі сөзді әділқазылар алқасына береміз.
Болмасын ешбір сын – өкпе,
Әсері қалды жүректе.
Қазылар берген бағалар,
Ұштассын айтар тілекке!
Енді әділқазы алқасының мүшелері бүгінгі байқауда озып шыққан балаларға мақтау қағазы мен сыйлықтарын табыс етеді.
Осымен «Білімділер» сайысы аяқталды. Бәріңізге де көңіл қойып көргендеріңіз, тындағандарыңыз үшін көптен-көп рахмет айтамын!
