Е.Өтетілеуов «Балмұздақ» әңгімесі түсінік айту. Бірнеше оқушыдан әңгіменің жемісі бойынша түсінгендерін сұрау.
III. Өткен сабақты пысықтау
- Әңгіменің негізгі ойы неде?
- Әңгімеден көкейіңе не түйдің?
- Адамдық туралы қандай мақал-мәтел ойлы сөздер жинастырдық?
Жаңа сабақ
Бүгінгі өтетін сабағымыз М.Әуезовтің «Көксерек» атты әңгімесі. Өздерің «Көксерек» фильмін көрген едіңдер.
Ой қозғау.
- «Көксерек» фильмі не туралы еді, қандай кейіпкерлері бар?
- Соңы қалай аяқталған еді?
Есімізге түсірсек бүгінгі сабағымызға көшейік.
М.Әуезов (1897-1961)
28 қыркүйекте бұрынғы Семей уезі Шыңғыс болысындағы Қасқабулақ деген жерде туып, балалық шақ кезі ауылда өтті. Семей қаласында медреседе, онан соң бес кластық орыс мектебінде, ал 1915-1919 жылдары мұғалімдер семинариясында білім алған.
Автордың көркем де тамаша шығармасының бірі «Көксерек» атты шығармасы.
Балалар көркем шығарманың өмірге келуі белгілі бір себептерге байланысты. Мысалы М.Әуезовтің «Көксерек» әңгімесіндегі осы тақырыпты таңдап алуының бір себебін жазушы жұбайы В.Әуезова былай деп еске алады. «Бірде мен қабырға күнтізбесін сатып алдым. Сол күнтізбе Мұхтардың жазу үстелінің тұсында ілулі тұратын еді. Сонда белгілі суретшінің салған суреті бар болатын. Қысқы түн қар жамылған меңіреу дала сонау алыста көз ұшында қар басқан кішкентай ауыл оттары көрінеді. Ең алдындағы қатарда түнде жортқан қасқыр тұр. Міне сол сурет Мұхтар Әуезовтің сонау жас бала кезінде аңшылардан естіген әңгімелерін есіне түсірген болуы керек. Содан күн сайын көз алдынан осы суреттегі көрініс кетпеген Мұхтар өзінің Көксерек әңгімесін жазған болатын.
Әңгіме кейіпкері Құрмаш және қасқыр. Интер белсенді тақтадан қасқыр тіршілігін бақылаймыз.
Видеороликтен көрсету.
Қасқыр-жыртқыш аң. Ол-қайсар сақ, қу, жыртқыш. Қайсарлығы-оның кез келген айқаста жеңіске жеткенше не жеңіліп, демі үзілгенше шайқасуынан көрінеді. Сақтығы - ешкімге өзін алдырмайды, иіс сезгіш.
Оқушыларға үзіндіні оқытамын. Бөліп оқыту арқылы мәтін мазмұнымен танысады.
- Қиын сөздер кездесті ме? Сөздік жұмысын жүргізу.
Сергіту сәтін жүргізу.
Көшелерден біз өткен
Ата көрсем жақын кеп,
Сәлем берем ізетпен
Ассалаумағалейкум деп,
Алдан әжей жолықса
Бөгелемін сол тұста,
Салем берем ізетпен
Есенсіз бе әже деп.
Оқулықпен жұмыс. Тапсырмаларға жауап беру.
1. Әңгімедегі басты кейіпкер кім?
2. Көксерек туралы ауыл адамдары қандай пікір айтты?
3. Көксерек «ұрлық пен адал астың айырмасы не екенін ұғына алмады» дегенді қалай түсінесің?
4. М.Әуезов кім? Оның қандай әңгімесін оқып едік?
5. Көксеректің ашқарақтығын суреттейтін тұсты тауып оқы?
Дәптермен жұмыс. Көксеректі сипаттау.
Көксеректің күшік кезі Көксеректің көк шолақ болған кезі
жүні-үрпейген жота жүні-күдірейген
езуі-ыржиған көзі-жасылданып
бойы-аласалау азуы-ақсиып
Көксерек фильмінен үзінді көрсету (3 минут)
Келесі кезекте топтық жұмыс жасаймыз. Әр топ көксерекке сипаттама береді және қасқырдың қасиеттері мен ерекшелігін айтады.
Қасқыр
Қорыту:
1. Әңгіме ұнады ма?
2. Әңгіме қалай жазылды? Авторы кім?
3. Әңгіме қалай аяқталып еді?
4. Әңгімеде Құрмаштың мерт болуына қандай жағдай кінәлі?