Бал?аш к?лі.

Бал?аш к?лі.

№ 19 жалпы орта мектебі

Ашы? саба?

Та?ырыбы: Бал?аш к?лі

П?н м???лімі: Нарматов И.

Т?ркістан

Саба?ты? та?ырыбы: Бал?аш к?лі.

Саба?ты? ма?саты:

1.Бал?аш к?лі ж?не о?ан ??ятын ?зендер мен таныстыру. Бал?ашты? таби?ат байлы?тарына сипаттама беру.Бал?аш к?ліні? экологиялы? жа?дайына то?талу.

2.О?ушылар ту?ан ?лкеге с?йспеншілігін арттыру.

3.?здігінен ж?мыс істеуге баулау.

К?рнекілігі: ?аза?стан картасы,плакат,буклет.

?дісі: Сайыс саба?.

Саба? барысы:

І.?йымдастыру кезен?і

1.О?ушыларды? саба??а дайынды?ын тексеру

2.О?ушыларды екі топ?а б?лу

3.Ойын шартымен таныстыру.

ІІ.?й тапсырмасын с?рау ?шін с?ра?тар.

1.Арал те?ізі б?рын ?андай еді,?азір ?андай? Себебін т?сіндірі?дер

2.Арал те?ізіні? алыбына жататын ?зендерді картадан к?рсеті?із.

3.Арал?а ??ятын басты ?зендер не себептен тартылып ?алды?

4.Те?ізді?, к?лді? экологиялы? жа?дайыны? адам баласына тигізетін ?аншалы?ты зияды?ын айты?дар.

ІІІ.Жана саба?ты? барысы:

?аза?станда?ы ауданы жа?ынан Каспий ж?не Арал те?іздерінен кейінгі ?шінші к?л – Бал?аш к?лі.Ол Республиканы? о?т?стік – шы?ысында Бал?аш – Алак?л ойысында орналас?ан.Те?із де?гейінен 342м. биіктікте жатыр. Ауданы-18200км2.

Бал?аш к?лі батыс ж?не шы?ыс болып екіге б?лінеді.Бал?ашты?ты? батыс б?лігіне – Іле, шы?ыс б?лігіне – ?аратал, Лепсі,А?су ?зендері ??яды.Солт?стіктен а?атын Аяг?з, Ба?анас, То?ырауын, Ж?мші, Мойынты т.б ?зендер к?лге жетпей сар?ылып ?алады. Ірі аралдары – Басарал,Тасарал Бал?аш к?ліні? батыс б?лігіні? суы т?щы да,шы?ыс б?лігіні? суы ащы,себебі суды? а?ыны бір ба?ытта – батыстан шы?ыс?а ?арай, к?лді? батыс б?лігі а?ынды болып келеді, Іле ?зенімен а?ып келетін т?здар м?нда ш?кпей шы?ыс б?лігіне ?арай кетеді.

Бал?ашта к?сіптік ма?ызы бар, балы?тарды? 20-дан астам т?рі бар.Онда Бал?аш алаб??асы,сазан,к?ксереке ауланады. Оны? алты т?рі тек Бал?ашта ?сетін балы?тар.Олар Іле ж?не Бал?аш к?кбасы т.б.Су тыш?аны (ондарта) жерсіндірілген 6 к?лді? жа?аларына к?птеген ??стар ?ялайды (?аз,?йрек,ша?ала,а??у ж?не т.б.)

Бал?аш ??ятын Іле ?зенінде ?апша?ай б?гені мен су электростанциясыны? (СЭС) салынуы Іле-Бал?аш алабында?ы кэалогиялы? жа?дайды ?згертті.К?лді? де?гейі 2м т?мендеді.А?дала ж?не Ше?гелді ??ірлерімен ?аратал к?ріш айма?ына Бал?аш к?ліне ??ятын ?зендерді? суын пайдаланады.К?л суыны? минералдылы?ы (суын) к?рт ?скенін Бал?аш металлургия к?сіпорындарыны? ?ндірісі ?алды?тарыны? ?серінен суда ауыр металдар (мыс,мырыш,?ор?асын) мен к?кірт окситтеріні? м?лшері к?бейді.

Бал?ашты? ??зіргі экалогиялы? жа?дайы барша ж?ртты ала?датуда.

Ойын шарты;

1.?йымдастыру кезе?і.

2.Ширату.

3.Карта ??растыру.

4.Тестпен ж?мыс.

6.Кескін картамен ж?мыс.

7.С?йкестендіру.

8.Кестемен ж?ымыс.

9.?оттынды.

2. Ширату

?р топ?а6 с?ра? беріледі.?р д?рыс жауабы 5 балмен есептелінеді.

«АРАЛ» тобына;

1.Арал те?ізіндегі арал (Барсакелмес)

2.Арал те?ізіне ??ятын ?зен (Сырдария)

3.Сырдария ?зеніндегі су ?ойма (Шардариа)

4.Каспий те?ізіне ??ятын ?зен(Жайы?)

5.?аза?станда?ы ірі су ?оймасы(Б??тарма)

6.Арыс ?зеніндегі су ?ойма (Б?ген)

«Бал?аш» тобына;

1.Бал?аш к?ліндегі арал (Тас арал)

2.Бал?аш к?ліндегі ірі шы?ана?(Алак?л)

3.Бал?аш к?ліне ??ятын ?зен (?аратал)

4.Іле ?зеніндегі су?ойма(?апша?ай)

5.?рпа?ын тірі туатын балы?(Голомоянка)

6.К?сіптік ма?ызы бар балы?(К?ксерке)

3.Карта ??растыру.

4.Ж?мба?тар:

1.Те?ізді, тауларды,халы?ты

Ойлап тап к?терген алыпты (Жер)

2.Тай ?азаным к?ні бойы ?айнайды

Ортайып та, сар?ылдап ?алмайды (К?л)

3.Жан – жа?ы су болып жат?ан

Ортасы ну болып жат?ан (Арал)

4.Жазда сылдыр ?а?ады

?ыста тыным табады. (?зен)

5.А? жыланая?ы жо?,к?зіде жо?

С?йлейтін не бір ауыз с?зіде жо?

То?тамай бір жапыра? б?зіде жо? (?зен)

5.Тестпен ж?мыс:

1.?аза?стан ?зендері алаптары

а) ?нді, Атлант

?)Тыны? м?хиты

б)Атлант м?хиты,ішкі т?йы? к?лдер

в) Солт?стік м?зды м?хит, ішкі т?йы? к?лдер

2.?зенні? су ?имасынан бір секунд ішінде а?ып ?тетін су м?лшері

а)Су айры?

?) ?зен алабы

б) ?зен ж?йесі

3) ?аза?стан аума?ында..мы? ?зен бар

а)56

?)63

б)85

в)96

4)?зынды?ы 1000 км – ден астам ?зен

а) Есіл

?)А?су

б) Тентек

в) Ыр?ыз

5) Каспий те?ізі алабы

а) Сырдария,Тор?ай

?) Жайы?, Са?ыс

б) Лепсі, Іле

в)Шу, Жем

6) А??арлары жа?сы т?зілген ?рі ке?,б?л:

а) Жазы?та?ы ?зендер

?) Таулы айма? ?зендері

7) Жазы?тарда ?зен торлары о?т?стіктен солт?стікке ?арай

а)Артады

?)Кемиді

8) ?аза?станны? е? ірі ?зені

а)Сырдария

?) Тобыл

б) Ертіс

в) Іле

9) ?ар – м?зды? типімен ?оректенетін ?зендер

а) Жазы?та?ы ?зендер

?)Таулы айма? ?зендері

10.?аза?станда?ы е? лайлы ?зен

а) Сырдария

?) Тобыл

б) Іле

в) Шу

Д?рыс жауаптары:

1-в 6 –?

2 –а 7-а

3-б 8-б

4-? 9- ?

5-? 10-а

6.Кескін картамен ж?мыс

Кескін карта?а ?аза?стан бойынша ірі ?зендерге салын?ан б?гендер аттарын жазы?дар.

7. С?йкестігін табы?дар:

Жер бедері

а)Жо??ар алатау Шекараласты? мемлекет

Ресей

?) ?стірт ?ытай

б) Жалпы сырт ?збекістан

в)Іле алатауы ?аза?стан

8.кестемен ж?мыс:

?аза?стан ?зендері

?зен

?аза?стан жеріндегі(км)

?андай

9.?орытындыла?:

Бал?аш к?лі проблемаларын ?алай т?сінесі??Те?ізді? экалогиялы? жа?дайы ?орша?ан орта?а ?андай зиянды ?серін тигізуде? Себебін айт.

Нарматов Илхомжон.

№19 ЖОМ география п?ні м??алімі.

Т?ркістан ?аласы.

Маман пікірі

Нарматов Илхомжон №19 жалпы орта мектебінде география п?ніні? м??алімі болып ж?мыс ат?арады. Ол ?з саба?тарында жа?а технология ?діс-т?сілдерін тиімді ?олдана отырып, о?ушыларды ізденімпазды??а, шы?армашылы??а баулып жо?ары н?тиже к?рсетіп ж?рген ?стаз. Сіздерге,география п?нінен 8-сыныпта ?ткізген «Бал?аш к?лі» та?ырыбында?ы ашы? саба?ыны? ?лгісін ?сынып отырмыз.

З.Ережепова.

О?у ісіні? орынбасары

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Бал?аш к?лі.»

№ 19 жалпы орта мектебі

Ашық сабақ

Тақырыбы: Балқаш көлі

Пән мұғәлімі: Нарматов И.

Түркістан

Сабақтың тақырыбы: Балқаш көлі.

Сабақтың мақсаты:

1.Балқаш көлі және оған құятын өзендер мен таныстыру. Балқаштың табиғат байлықтарына сипаттама беру.Балқаш көлінің экологиялық жағдайына тоқталу.

2.Оқушылар туған өлкеге сүйспеншілігін арттыру.

3.Өздігінен жұмыс істеуге баулау.

Көрнекілігі: Қазақстан картасы ,плакат,буклет.

Әдісі: Сайыс сабақ.

Сабақ барысы:

І.Ұйымдастыру кезенңі

1.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру

2.Оқушыларды екі топқа бөлу

3.Ойын шартымен таныстыру.

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау үшін сұрақтар.

1.Арал теңізі бұрын қандай еді,қазір қандай? Себебін түсіндіріңдер

2.Арал теңізінің алыбына жататын өзендерді картадан көрсетіңіз.

3.Аралға құятын басты өзендер не себептен тартылып қалды?

4.Теңіздің, көлдің экологиялық жағдайының адам баласына тигізетін қаншалықты зиядығын айтыңдар.

ІІІ.Жана сабақтың барысы:

Қазақстандағы ауданы жағынан Каспий және Арал теңіздерінен кейінгі үшінші көл – Балқаш көлі.Ол Республиканың оңтүстік – шығысында Балқаш – Алакөл ойысында орналасқан.Теңіз деңгейінен 342м. биіктікте жатыр. Ауданы-18200км².

Балқаш көлі батыс және шығыс болып екіге бөлінеді.Балқаштыңтың батыс бөлігіне – Іле, шығыс бөлігіне – Қаратал, Лепсі,Ақсу өзендері құяды.Солтүстіктен ағатын Аягөз, Бақанас, Тоқырауын, Жәмші, Мойынты т.б өзендер көлге жетпей сарқылып қалады. Ірі аралдары – Басарал,Тасарал Балқаш көлінің батыс бөлігінің суы тұщы да,шығыс бөлігінің суы ащы,себебі судың ағыны бір бағытта – батыстан шығысқа қарай, көлдің батыс бөлігі ағынды болып келеді, Іле өзенімен ағып келетін тұздар мұнда шөкпей шығыс бөлігіне қарай кетеді.

Балқашта кәсіптік маңызы бар, балықтардың 20-дан астам түрі бар.Онда Балқаш алабұғасы,сазан,көксереке ауланады. Оның алты түрі тек Балқашта өсетін балықтар.Олар Іле және Балқаш көкбасы т.б.Су тышқаны (ондарта) жерсіндірілген 6 көлдің жағаларына көптеген құстар ұялайды (қаз,үйрек,шағала,аққу және т.б.)

Балқаш құятын Іле өзенінде Қапшағай бөгені мен су электростанциясының (СЭС) салынуы Іле-Балқаш алабындағы кэалогиялық жағдайды өзгертті.Көлдің деңгейі 2м төмендеді.Ақдала және Шеңгелді өңірлерімен Қаратал күріш аймағына Балқаш көліне құятын өзендердің суын пайдаланады.Көл суының минералдылығы (суын) күрт өскенін Балқаш металлургия кәсіпорындарының өндірісі қалдықтарының әсерінен суда ауыр металдар (мыс,мырыш,қорғасын) мен күкірт окситтерінің мөлшері көбейді.

Балқаштың қәзіргі экалогиялық жағдайы барша жұртты алаңдатуда.

Ойын шарты;

1.Ұйымдастыру кезеңі.

2.Ширату.

3.Карта құрастыру.

4.Тестпен жұмыс.

6.Кескін картамен жұмыс.

7.Сәйкестендіру.

8.Кестемен жұымыс.

9.Қоттынды.

2. Ширату

Әр топқа6 сұрақ беріледі.Әр дұрыс жауабы 5 балмен есептелінеді.

«АРАЛ» тобына;

1.Арал теңізіндегі арал (Барсакелмес)

2.Арал теңізіне құятын өзен (Сырдария)

3.Сырдария өзеніндегі су қойма (Шардариа)

4.Каспий теңізіне құятын өзен(Жайық)

5.Қазақстандағы ірі су қоймасы(Бұқтарма)

6.Арыс өзеніндегі су қойма (Бөген)

«Балқаш» тобына;

1.Балқаш көліндегі арал (Тас арал)

2.Балқаш көліндегі ірі шығанақ(Алакөл)

3.Балқаш көліне құятын өзен (Қаратал)

4.Іле өзеніндегі суқойма(Қапшағай)

5.Ұрпағын тірі туатын балық(Голомоянка)

6.Кәсіптік маңызы бар балық(Көксерке)

3.Карта құрастыру.

4.Жұмбақтар:

1.Теңізді, тауларды,халықты

Ойлап тап көтерген алыпты (Жер)

2.Тай қазаным күні бойы қайнайды

Ортайып та, сарқылдап қалмайды (Көл)

3.Жан – жағы су болып жатқан

Ортасы ну болып жатқан (Арал)

4.Жазда сылдыр қағады

Қыста тыным табады. (Өзен)

5.Ақ жыланаяғы жоқ,көзіде жоқ

Сөйлейтін не бір ауыз сөзіде жоқ

Тоқтамай бір жапырақ бөзіде жоқ (Өзен)

5.Тестпен жұмыс:

1.Қазақстан өзендері алаптары

а) Ұнді, Атлант

ә)Тынық мұхиты

б)Атлант мұхиты,ішкі тұйық көлдер

в) Солтүстік мұзды мұхит, ішкі тұйық көлдер

2.Өзеннің су қимасынан бір секунд ішінде ағып өтетін су мөлшері

а)Су айрық

ә) Өзен алабы

б) Өзен жүйесі

3) Қазақстан аумағында ..........мың өзен бар

а)56

ә)63

б)85

в)96

4)Ұзындығы 1000 км – ден астам өзен

а) Есіл

ә)Ақсу

б) Тентек

в) Ырғыз

5) Каспий теңізі алабы

а) Сырдария,Торғай

ә) Жайық, Сағыс

б) Лепсі, Іле

в)Шу, Жем

6) Аңғарлары жақсы түзілген әрі кең,бұл:

а) Жазықтағы өзендер

ә) Таулы аймақ өзендері

7) Жазықтарда өзен торлары оңтүстіктен солтүстікке қарай

а)Артады

ә)Кемиді

8) Қазақстанның ең ірі өзені

а)Сырдария

ә) Тобыл

б) Ертіс

в) Іле

9) Қар – мұздық типімен қоректенетін өзендер

а) Жазықтағы өзендер

Ә)Таулы аймақ өзендері

10.Қазақстандағы ең лайлы өзен

а) Сырдария

ә) Тобыл

б) Іле

в) Шу

Дұрыс жауаптары:

1-в 6 –ә

2 –а 7-а

3-б 8-б

4-ә 9- ә

5-ә 10-а

6.Кескін картамен жұмыс

Кескін картаға Қазақстан бойынша ірі өзендерге салынған бөгендер аттарын жазыңдар.

7. Сәйкестігін табыңдар:

Жер бедері

а)Жоңғар алатау Шекараластың мемлекет

Ресей

ә) Үстірт Қытай

б) Жалпы сырт Өзбекістан

в)Іле алатауы Қазақстан

8.кестемен жұмыс:

Қазақстан өзендері

№

Өзен

аттары

Қазақстан жеріндегі(км)

Қандай

алапқа

жатады

Қоректенуі

Ертіс

Сырдария

Іле

Тобыл

Жайық

Есіл

9.Қорытындылаү:

Балқаш көлі проблемаларын қалай түсінесің?Теңіздің экалогиялық жағдайы қоршаған ортаға қандай зиянды әсерін тигізуде? Себебін айт.

Нарматов Илхомжон.

№19 ЖОМ география пәні мұғалімі.

Түркістан қаласы.

Маман пікірі

Нарматов Илхомжон №19 жалпы орта мектебінде география пәнінің мұғалімі болып жұмыс атқарады. Ол өз сабақтарында жаңа технология әдіс-тәсілдерін тиімді қолдана отырып, оқушыларды ізденімпаздыққа, шығармашылыққа баулып жоғары нәтиже көрсетіп жүрген ұстаз. Сіздерге,география пәнінен 8-сыныпта өткізген «Балқаш көлі» тақырыбындағы ашық сабағының үлгісін ұсынып отырмыз.

З.Ережепова.

Оқу ісінің орынбасары