Просмотр содержимого документа
«"Көрікті көктем -Наурыз" (Тұсаукесер дәстүрі)»
«Тұсаукесер»
дәстүрі
Бала бесіктен белі шығып,еңбектенуден өткен соң аяғын қаз-қаз баса бастайды.Өз аяғымен туған жердің топырағын басып,із түсіріп,өз көзімен алдына қарап,таң тамаша болады.Бұл кішкентай бөбектің ең алғашқы талпынысы,өзі жасаған талпынысы.Осындайда дана қазақ баланың келешегіне ақ жол тілеп, «балам тез жүріп кетсін» деген ниетпен «тұсаукесер» тойын жасайды.
Халықтық түсінік бойынша ,тұсауы кесілмеген бала сүріншек болады.
Тұсаукесер тойы да сүндет той секілді әрбір қазақ шаңырағында ерекше дайындықпен міндетті түрде аталып өтілетін дәстүрлі қуаныш.
Тұсаукесер күні белгіленіп,арнайы қонақтар шақырылады. Ауқатты адамдар көкпар тартқызып, арты думанды тойға ұласады. Жиналған көпшілік арасынан көбінесе қадамы шапшаң,қимылы ширақ іске епті қасиеттерімен көзге түсетін пысық адам таңдалып,нәрестенің тұсауын соған кестіреді.
Бұдан соң, «Жүйрік бол!», «Шауып кет!» т.б. тілектерді айта отырып, екі қолынан екі адам жетектеген баланың тұсауын таңдалып алынған адам кесіп жібереді. Тұсауы кесілген соң, сәбиді екі адам ортаға алып шығады да, тез-тез жүгіреді. Осы кезде «Тұсаукесер» жыры шырқалады:
Қаз-қаз, балам, қаз балам,
Қадам бассаң, мәз болам.
Қаз-қаз, балам, қаз балам.
Тақымыңды жаз балам.
Күрмеуіңді шешейін,
Тұсауыңды кесейін,
Қадамыңа қарайық,
Басқаныңды санайық,
Қаз-қаз, балам, жүре ғой...
Балтырыңды түре ғой.
Тай-құлын боп шаба ғой,
Озып бәйге ала ғой.
Қаз баса ғой, қарағым,
Құтты болсын қадамың!
Өмірге аяқ баса бер,
Асулардан аса бер.
Жүгіре қойшы, құлыным,
Желбіресін тұлымың.
Елгезек бол, ерінбе,
Ілгері бас, шегінбе.
Міне, осыдан бастап шынашақтай қазақтың өмір жолының алғашқы ізі жер бетін шимақтайды, қиындығы мен қызығы мол жаңа өмірі басталады.
«Тұсаукесер» – баланың осы өмір сапарының сәтті болуы үшін ақ ниетпен жасаған ырымы, Құдайға деген құлшылығы.