Кемпірқосақ әлемі

Қазақстан Республикасының ғылым және білім министірлігі Шығыс Қазақстан облысы Бородулиха ауданы «Переменовка орта мектебі»КММ Ғылыми Жоба Тақырыбы Кемпірқосақ әлемі Амангелдіқызы Айгерім мектепалды даярлық сыныбының мұғалімі

Жетінші сөзі

Жас бала анадан туғанда екі түрлі мінезбен туады. Біреуі – ішсем, жесем, ұйықтасам деп тұрады. Біреуі білсем екен демекілік. Не көрсе соған талпынып, “ол немене?”, “бұл немене?” деп, “ол неге үйтеді?”, “бұл неге бүйтеді?” деп, көзі көрген, құлағы естігеннің бәрін сұрап, тыныштық көрмейді. Мұның бәрі – білсем екен, көрсем екен, үйренсем екен дегені.

Абай Құнанбаев

Зерттеудің мақсаты:

• Оқушыларды кемпірқосақпен тереңірек таныстыру.
• Кемпірқосақтың пайда болуын түсіндіру;
• Өз қолдарымен кемпірқосақты жасау арқылы саусақ моторикасын дамыту.

Зерттеудің міндеттері!

1.Оқушылардың кемпірқосақ жайлы түсініктерін кеңейту;

2.Оқушыларға кемпірқосақтың пайда болуын түсіндіру;

3.Оқушыларды қатыстыра отырып, зерттеу жұмысын жүргізу;

4.Оқушылардың қызығушылықтарын

Зерттеудің өзектілігі :

• Мектеп жасына дейінгі оқушылардың кемпірқосақ жайлы түсініктерін кеңейту.

Зерттеудің мәселелері:

• Кемпірқосақ дегеніміз не?
• Кемпірқосақ қалай пайда болды?
• Аспан күмбезінде мұндай ғаламат қалай пайда болған?

Зерттеудің болжамы:

• Егер оқушылар кемпірқосақ жайлы көбірек мәлімет білсе, оның қалай пайда болғаны жайлы түсінік қалыптастырар еді.

Кемпірқосақ Жеті түсті қарындаш – Тату-тәтті қарындас Күні бойы болдырып, Ұзақ-ұзақ жол жүріп, Көлге бірге барыпты, қол ұстасып алыпты... Күн еді бір жауынды, Артқа тастап ауылды, Жетеуінің жолымен Мен де жүріп көріп ем, Байқадым бір қызықты: КЕМПІРҚОСАҚ сызыпты !

?

?

?

Кіріспе Кемпірқосақ – аспан күмбезінде түрлі түсті доға түрінде көрінетін атмосферадағы оптикалық құбылыс. Ол аспанның бір жағында торлаған бұлттан жаңбыр жауып, қарсы жағында жарқырап күн шығып тұрған кезде көрінеді. Кемпірқосақ тікелей түскен күн сәулесінің жаңбыр тамшыларынан өткенде сынып, құрамдас бөліктерге (қызыл, сарғылт, сары, жасыл, көгілдір, көк, күлгін) бөлінуінің және тамшы бетінен шағылған толқын ұзындығы әр түрлі сәулелердің нәтижесінде пайда болады.

Кемпірқосақ қалай пайда болады? Қапырық ыстықтан кейiн, бұлт қоюланып нөсерлетiп жаңбыр жауады. Жаңбыр басылған соң бұлт сейiлiп көкжиектен батып бара жатқан күн көрiнедi. Дәл осы кезде тарап бара жатқан қара бұлт арасынан, жерге қарай иiлген алып доға тәрiздi кемпiрқосақ пайда болады. Оның бір - бiрiмен жарыса астасқан жетi жолағы: Қызыл, қызғылт сары, сары, жасыл, көгілдір, көк, күлгiн жетi түске малынған.

Кемпірқосақ тақырыбына байланысты кішігірім аңыз Ертеде бір мыстан кемпір аспанда, жаңбырдан кейін өзінің түрлі түсті қойларын қосақтап байлауының нәтижесінде табиғат құбылысының бір атауы пайда болған дейді.

Сиқырлы ақпарат

Сіздер кемпірқосақтың өзінің орналасу реті бар екенін білесіздер ме?

Аспан күмбезiнде мұндай ғаламат қалай пайда болған? Ал бұған себепшi былайша сары болып көрiнгенiмен шындығында жетi түстен тұратын жарық сәуле кәдiмгi күн жарығы екен. Аспаннан күн сәулесi түскенде біз оны аппақ жарық ретiнде көремiз. Ендi оның жолына жаңбыр тамшылары кезiктi. Жаңбыр тамшыларынан өткенде оның алуан түстi сәулесi әр алуан түстi бiрнеше сәулеге бөлiнедi cонда аспанда кемпiрқосақ пайда болады. Доғаша келген кемпiрқосақтың сыртқы жолағы әдетте қызыл болады ал оның iшкi жиектерiне қарай басқа түстердiң, ең соңында көк және күлгiн түстер

көрiнедi. Мөлдіреп моншақ шашылды, Аспан шайдай ашылды Көкте, қызыл, жасылды Кемпірқосақ ашылды.

Кемпірқосақтың түстері

• 1. қызыл
• 2. қызғылт сары
• 3. сары
• 4. жасыл
• 5.көгілдір
• 6.көк
• 7. күлгін

Тәжірибелік бөлім

Іс – тәжірибе орталықтары

«Сурет салу орталығы»

«Жапсыру орталығы»

«Мүсіндеу орталығы»

Тәжірибе жасау Ақ парақтағы кемпірқосақ Құрал - жабдықтар: ақ парақ қағаз, шыны әйнек, күн сәулесі. Күн сәулесінің түскендегі қолайлы сәтті пайдаланып, жалюзді жауып, арасынан кішкене саңылау қалдырыңыз. Шыны әйнек арқылы параққа түскен сәуледен кемпірқосақ пайда болады.

Қызықты ойын сәті

Ойынның шарты: Ойынға қатысушылар ортаға шығады.Мен қатысушыларға Кемпірқосақтың бойында бар түстерді айтамын қатысушылар сол туске байланысты заттарды табуы қажет

Жаңбыр бітті, алақай!  Далаға шық, балақай!  Кемпірқосаққа қара,  Әрбір түстерін сана! 

Бірінші түсі оның –  Қызыл қызғалдақтай.  Екінші түсі оның –  Қызғылт - сары балдай.  Үшінші түсі оның –  Сап - сары тарыдай.  Төртінші түсі оның –  Көгілдір аспандай.  Бесінші түсі оның –  Жасыл жапырақтай.  Алтыншы түсі оның –  Көк көлдің суындай.  Жетінші түсі оның –  Күлгін орамалдай.

Нәтиже

Ғылыми жобамның нәтижесі ойдағыдай болды деп ойлаймын. Оқушылар зерттеу жұмысының барысында Кемпірқосақ туралы алған білімдері кеңейді деп болжаймын.

Оқушылар кемпірқосақ қандай түстен тұратынын, оның пайда болуын меңгерді.

Кемпірқосақ туралы көптеген қызықты мәліметтер игерді.

Ғылыми жобамды Сырбай Мауленов ағамыздың кемпірқосақ туралы өлеңімен қорытындыласам.

Кемпірқосақ

Жердің жүзі дірілдеп

Жел дауылды сапырса.

Төсін бұлттың тілімдеп,

Көк жалындар атылса.

Көкте жасақ құрғандай

Кемпірқосақ тартылар.

Жақсылық күн туғандай,

Жайнап аспан жарқырар.

Қорытынды бөлім  

Бұл жобаның мақсаты

1.Оқушыларды кемпірқосақпен тереңірек таныстыру.

2.Кемпірқосақтың пайда болуын түсіндіру;

3.Өз қолдарымен кемпірқосақты жасау арқылы саусақ моторикасын дамыту.

Қорытынды бойынша мектепалды даярлық тобының оқушылары Кемпірқсақ тақырыбын тереңірек түсініп, кемпірқосақтың пайда болуын толық меңгерді.

Кемпірқосақ тақырыбы бірғана пәнді емес басқа пәндерді де қамтылды. Жаратылыстану,Мүсіндеу, Сурет салу,Музыка, Жапсыру сияқты пәндермен пәнаралық байланыстар болды.

Пәнаралық байланыстар арқылы оқушылар кемпірқосақтың суретін салып, мүсінін жасап, желім арқылы қағаз бетіне жапсыра да білді. Жапсыру, сурет салу, мүсіндеу жұмысын жүргізу арқылы оқушылар саусақ моторикасын дамытты.

Іс-тәжірибе жүргізу барысында оқушылар күн сәулесін ақ параққа шыны әйнек арқылы түсіріп, ақ парақтан кемпірқосақты байқауға болатындығын білді.

Мен осы ғылыми жоба барысында өзімнің алға қойған мақсатыма жеттім деп ойлаймын. Оқушылар кемпірқосақ туралы толық мәлімет алды.

Қолданылған әдебиеттер тізімі

Сурет салу әдістемелік құрал мектепалды даярлық сыныбы

Алматы кітап баспасы 2014 Оналбаева А.А.

2. Бес жүз бес сөз.- Алматы: Рауан, 1994 жыл.

Пайдаланылған ғаламтор қоры:

www.detsad-kitty.ru

www.hameleons.com

www.karapuziki.kz

www.erketai.kz

Назарларыңызға рахмет!