Саба?ты? ма?саты : О?ушылар?а к?й атасы ?ор?ыт туралы т?сінік беру.?обыз аспабымен таныстыру.?ор?ыт туралы а?ыз айтып беру ?ор?ыт кесенесіне саяхат Жасайы?. Тілдерін ширату.С?здік ?орын молайту.
Т?рбиелігі: ?обыз к?йлелі ар?ылы о?ушыларды? сана сезімін Ой –?рісін ке?ейту.,
Балалар?а музыкалы? эстетикалы? рухани т?рбие беру.
а?ыз-??гімені т?сіндіру, оны? ?мірі к?йлері жайлы ма?л?мат беру.
2. О?ушыларды? тілдік ?орын м?нерлеп о?у да?дыларын ой-?рістерін дамыту.
К?рнекілігі: ?обыз музыкалы? аспабы, суреті, слайдтар, к?й аспаптары туралы буклеттер.
?дісі: баяндау, с?ра?-жауап.
?йымдастыру б?лімі.
?й тапсырмасын с?рау.
Жа?а саба?. О?ушылар музыка ?уенімен сынып?а кіреді.
С?ра?: Балалар нені? ?нін естіді?дер? –жауап: ?обызды?. Я?ни ?обызды тартатын адамды кім дейді? « ?обызшы». Ендеше балалар біз б?гін сендермен та?ы бір ?лы атамыз к?йші ?обызшы ?ор?ыт ата туралы а?ыз ??гімемен танысамыз. ?ор?ыт суреті К?рсету.?ор?ыт кесенесіне саяхат жасайы?.
-Ерте заманда адамдарды? болаша?ын болжап айта алатын бір данышпан ?мір с?ріпті. Оны? аты ?ор?ыт екен. Балалар ?ор?ыт атаны? ?мірге келуіні? ?зі бір тарих.Анасы ??лан етіне жерік болып ?ш жыл 9 к?н дегенде ?ор?ытты д?ниеге ?келіпті. Сол к?ні к?н к?ркіреп дауыл со?ып д?ни ені? астан кесте?і шы?ады. ?ор?ыт ту?ан кезде ?ара аспанды су ал?ан. ?ара жерді ??м ал?ан, ол туарда ел ?ор?ып туыл?ан со? ?уан?ан!- деген ел арасында с?здер айтыл?ан. Б?л бала бізді ?ор?ытып келгнен бала болды. Есімі ?ор?ыт болсын деп азан ша?ырып ат ?ойыпты. ?ор?ыт туыл?аон со? к?нде ?аба?ын ашып с?уле шашыпты.ОЙ ?оз?ау.осы с?зден нені а??ару?а болады.Ол тегін адам емес ?улие адам.М??алім Бойы ?сіп б??анасы ?ат?ан ?ор?ыт т?с к?реді. Т?сінде са?алы беліне т?скен а? тая?ы к?к тіреген ?улие аян беріпті. «Уа,?ор?ыт сен б?л д?ниеде тек ?ана ?ыры? жыл ?мір с?ресі? дейді. ?ор?ыт шошып оянады. ??і ме, т?сі ме т?сінбей ?алады. Тек ж?регін ?ор?ыныш ?рей билейді. ?ыры??а келгенше ?лгі ?улиені? с?зі ??ла?ынан кетпей ?ояды. Бір к?ні ?ОР?ЫТ желмаясына мініп дала кезіп келе жатады. Соданан бір жап жасыл то?айды? шетіне келеді. То?ай шетінде жайылып ж?рген ?ойларды к?реді. Жа?ындап келіп ?араса ?лгі ?ойлар ?ойтас?а айналып кетеді. Б??ан а? та? болып т?р?анда ??ла?ына бір ыр естіледі. Б?рылып ?араса анадай жерде бір бала жер ?азып жатыр екен.Сонда ?ор?ыт «-ЕЙ бала не ?азып жатырсы? дейді. Сонда ?лгі бала б?рылып ?ор?ыт?а ?арайды. Баланы? ?ткір к?зі ?ор?ытты? ??менінен ?тіп кетеді. -К?р ?азып жатырмын» –дейді бала.
-Кімге?
-Са?ан.
?ор?ыт шошып кетеді. Бала ?рі ?арай жерді ?аза береді. ?ор?ыт басын к?теріп, а?аш басында?ы ??стар?а ?араса олар топырлап тас?а айналып, домалап жерге ??лай береді. То?ай арасынан бір с?р жылан шы?ып ысылдап ?ор?ыт?а беттейді. Ша?ып ?лтірмекші болады. Сонда ?ор?ыт Желмаясына отырып шауып кетеді.
?ор?ытты? к?йлерін ?аза? ?обызшылары рухани м?ра етіп ?рпа?тан-?рпа??а жал?астырып келеді. Оны? «?ор?ыт», «А??у», «?уіппай», «Башпай», «Желмая», «Елім-ай», «Тар?ыл тана», «?шарды? ?луы», «Байлаулы киікті? зары» атты к?йлері са?тал?ан. Енді осы ?ор?ыт атаны? «?шарды? ?луы» атты к?йін ты?дайы?.Балалар к?й дегеніміз не ?. ?андай аспапта орындалады.?К?й –Мазм?ны бар к?ркемдік аспапты? жанр.Олай болса к?й ты?дайы?.
Музыка ты?дау «?шарды? ?луы».
К?йді? шы?у тарихымен таныстыру, суретін к?рсету.
Балалар осы к?йді ты?да?анда не елестеді? Бейнелеп к?рсету.
?обыз туралы айту. ?обыз ыс?ышпен ойналатын ішекті музыкалы? аспап. Мойны имек келетін б?л аспап сол ?ол сауса?тары тырна?тарыны? сыртын ішекке тигізу ар?ылы ойналады. Аспапты? шана?ы терімен ?апталып ыс?ыштарымен ішектері жыл?ыны? ?ылынан жасалады. Ертеде ?обызды ба?сылар ??діретті к?ш ретінде пайдалан?ан, б?гінде ?обыз аспабында ойнау шеберлігіні? к?рделенуіне байланысты т?рт ішекті ?обызда пайда болды. Б?л ?обызды? ішектері сымнан жасалады.
Сабақтың мақсаты : Оқушыларға күй атасы Қорқыт туралы түсінік беру .Қобыз аспабымен таныстыру .Қорқыт туралы аңыз айтып беру Қорқыт кесенесіне саяхат Жасайық. Тілдерін ширату .Сөздік қорын молайту .
Тәрбиелігі: Қобыз күйлелі арқылы оқушылардың сана сезімін Ой –өрісін кеңейту.,
Балаларға музыкалық эстетикалық рухани тәрбие беру.
аңыз-әңгімені түсіндіру, оның өмірі күйлері жайлы мағлұмат беру.
2. Оқушылардың тілдік қорын мәнерлеп оқу дағдыларын ой-өрістерін дамыту.
3. Оқушылардың күй өнерін түсініп қадірлеуге тарихымыздың сырын түсінуге тәрбиелеу.
Көрнекілігі: қобыз музыкалық аспабы, суреті, слайдтар, күй аспаптары туралы буклеттер.
Әдісі: баяндау, сұрақ-жауап.
Ұйымдастыру бөлімі.
Үй тапсырмасын сұрау.
Жаңа сабақ. Оқушылар музыка әуенімен сыныпқа кіреді.
Сұрақ: Балалар ненің үнін естідіңдер? –жауап: Қобыздың. Яғни қобызды тартатын адамды кім дейді? « Қобызшы». Ендеше балалар біз бүгін сендермен тағы бір ұлы атамыз күйші қобызшы Қорқыт ата туралы аңыз әңгімемен танысамыз. Қорқыт суреті Көрсету .Қорқыт кесенесіне саяхат жасайық.
-Ерте заманда адамдардың болашағын болжап айта алатын бір данышпан өмір сүріпті. Оның аты Қорқыт екен. Балалар Қорқыт атаның өмірге келуінің өзі бір тарих.Анасы құлан етіне жерік болып үш жыл 9 күн дегенде Қорқытты дүниеге әкеліпті. Сол күні күн күркіреп дауыл соғып дүни енің астан кестеңі шығады. Қорқыт туған кезде қара аспанды су алған. Қара жерді құм алған, ол туарда ел қорқып туылған соң қуанған!- деген ел арасында сөздер айтылған. Бұл бала бізді қорқытып келгнен бала болды. Есімі Қорқыт болсын деп азан шақырып ат қойыпты. Қорқыт туылғаон соң күнде қабағын ашып сәуле шашыпты.ОЙ қозғау.осы сөзден нені аңғаруға болады.Ол тегін адам емес әулие адам.Мұғалім Бойы өсіп бұғанасы қатқан Қорқыт түс көреді. Түсінде сақалы беліне түскен ақ таяғы көк тіреген әулие аян беріпті. «Уа,Қорқыт сен бұл дүниеде тек қана қырық жыл өмір сүресің дейді. Қорқыт шошып оянады. Өңі ме, түсі ме түсінбей қалады. Тек жүрегін қорқыныш үрей билейді. Қырыққа келгенше әлгі әулиенің сөзі құлағынан кетпей қояды. Бір күні ҚОРҚЫТ желмаясына мініп дала кезіп келе жатады. Соданан бір жап жасыл тоғайдың шетіне келеді. Тоғай шетінде жайылып жүрген қойларды көреді. Жақындап келіп қараса әлгі қойлар қойтасқа айналып кетеді. Бұған аң таң болып тұрғанда құлағына бір ыр естіледі. Бұрылып қараса анадай жерде бір бала жер қазып жатыр екен.Сонда Қорқыт «-ЕЙ бала не қазып жатырсың дейді. Сонда әлгі бала бұрылып Қорқытқа қарайды. Баланың өткір көзі Қорқыттың өңменінен өтіп кетеді. -Көр қазып жатырмын» –дейді бала.
-Кімге?
-Саған.
Қорқыт шошып кетеді. Бала әрі қарай жерді қаза береді. Қорқыт басын көтеріп, ағаш басындағы құстарға қараса олар топырлап тасқа айналып, домалап жерге құлай береді. Тоғай арасынан бір сұр жылан шығып ысылдап Қорқытқа беттейді. Шағып өлтірмекші болады. Сонда Қорқыт Желмаясына отырып шауып кетеді.
Қорқыттың күйлерін қазақ қобызшылары рухани мұра етіп ұрпақтан-ұрпаққа жалғастырып келеді. Оның «Қорқыт», «Аққу», «Әуіппай», «Башпай», «Желмая», «Елім-ай», «Тарғыл тана», «Ұшардың ұлуы», «Байлаулы киіктің зары» атты күйлері сақталған. Енді осы Қорқыт атаның «Ұшардың ұлуы» атты күйін тыңдайық.Балалар күй дегеніміз не ?. Қандай аспапта орындалады .?Күй –Мазмұны бар көркемдік аспаптық жанр.Олай болса күй тыңдайық.
Музыка тыңдау «Ұшардың ұлуы».
Күйдің шығу тарихымен таныстыру, суретін көрсету.
Балалар осы күйді тыңдағанда не елестеді? Бейнелеп көрсету.
Қобыз туралы айту. Қобыз ысқышпен ойналатын ішекті музыкалық аспап. Мойны имек келетін бұл аспап сол қол саусақтары тырнақтарының сыртын ішекке тигізу арқылы ойналады. Аспаптың шанағы терімен қапталып ысқыштарымен ішектері жылқының қылынан жасалады. Ертеде қобызды бақсылар құдіретті күш ретінде пайдаланған, бүгінде қобыз аспабында ойнау шеберлігінің күрделенуіне байланысты төрт ішекті қобызда пайда болды. Бұл қобыздың ішектері сымнан жасалады.
Ән айту. «Қобызым». Әннің сөзін оқыту, мағынасына тоқталу.
Әнді баян аспабының сүйемелдеуімен орындап беру .
Қарағайдың түбінен
ҚАЙЫРЫП АЛҒАН ҚОБЫЗЫМ
Үйеңкінің түбінен
Үйіріп алған қобызым
Ақ қайыңның безінен
Қағып алған қобызым.
Өзегіен қара емен
Ойып алған қобызым.
Қыл құйрығын тұлпардың
Ішек қылған қобызым
Тау текенің мүйізін
Тиек қылған Қобызым .
Оқушылар мен дауыс жаттығуын жасату .Бұлттан Ноталар жау ғанда .до ,ре ми ,фа сол ,ля си, до ---------------------------
«Ырғақты аккомпонимент» Ойыны арқылы әнді үйрету .Оқушылар екі топқа бөлінеді .Бірінші топ үйретілген әнді орындаса екінші топ шапалақ ұру арқылы сүйемелдейді. Домбыра аспабымен қосылып әнді орындайық.
Топқа бөлу. Балалар енді екі топқа бөлініп, сөзжұмбақ шешейік.
Сөзжұмбақ шешу. 1-топ «Қобыз», 2-топ «Домбыра».
Оқушылардың сөзжұмбағын оқу, тексеру.
Сабақты қорыту. Бүгінгі сабақта не өттік? Не білдік? Қандай қобызшының өмірбаянымен таныстық? Қорқыттың қандай күйлерін білдіңдер? Қобыз қандай аспап? Қалай ойналады? Сабақта қандай ән орындадық? Сабақ сендерге ұнады ма?
Сабақты қорыта отырып, «қобыз» атты сөзжұмбақ шығарылды.
Оқушыларды бағалау.
Үйге тапсырма Қобыздың суретін салу . Қорқытты оқуға Әнді сөзімен жаттау .
