Жедел жауап. «Доптың сұрағы» ойыны арқылы оқушылардан жалпы тағам туралы білетіндерін талқылау. Сұрақтар: Тағам құрамындағы қандай негізгі қоректік заттар ағзаны құрайды? Асқорыту жүйесі қалай орналасқан? Асқорытудың әртүрлі кезеңдерінде тағам қандай қандай өзгерістерге ұшырайды? Асқорыту үдерісі нені білдіреді? Астың саяхаты. Сұрақтар қойылып, әр топтың жауаптары талқыланады. Сұрақтарға асқорыту кезеңдерінің сипаттамасын қолдануға болады, мысалы, 1. Астың ұсақталуы, сілекеймен араласуы, мұнда көмірсулар сіңіріле бастайды. – Ауыз қуысында болады. 2. Астың түйіршік түрінде өтуі. – Өңеште. 3. Астың механикалық тұрғыдан қайта өңделуі, асқазан сөлімен араласуы, нәруыздар сіңіріле бастайды. – Асқазанда. 4. Қоректік заттар қанға сіңіріле бастайды. – Ашішекте. 5. Қорытылмаған тамақ қалдықтары нығыздалады, сыртқа шығарылады. – Тоқішекте. Асқорыту жүйесіне ұқсас мысалдарды айтуын сұраңыз (жол, туннель). Асқорыту жүйесіне ұқсас нені айта аламыз? (Қала, зауыт, жеке бөліктерден тұратын механизм.) ҚБ мұғалімнің ауызша қалыптастырушы бағалауы. Зерттеу мәселесі. Оқушылар топтасып зерттеу жұмысының мақсатын анықтайды. Зерттеу сұрағын құрастырады. Мысалы: Ас неліктен біздің ағзамызда осынша ұзақ жол жүреді? 2.Ас асқорыту жүйесінде қалай қозғалады? Зерттеудің мақсаты: Оқушылар дереккөз түрлерін ажыратуды үйренеді. Адам ағзасындағы асқорыту үдерісі ұзақ уақыт алатынын түсінеді. Ресурстарды дайындау. Әр топқа ұзындығы 8м30 см, ені 3см таспа (тесьма), жапсырмалар, сантимерлік лента, топ санына қарай циферблат үлгісі. Модель жасау. Оқушылар асқорыту мүшелерінің үлгісін жасайды. Әрбір асқорыту мүшесіне ондағы асты қорытуға жұмсалатын уақытты көрсетіп, циферблатпен белгілеу. Әр топ асқорыту үдерісін мысалмен бейнелеп көрсету үшін азық-түлік түрін өздері таңдайды. Зерттеу барысы. • Асқорыту жолы қандай мүшелерден тұратынын топта талқылау. Жакаптарымен бөлісу.. • Асқорыту жолын көрсететін таспаға ауызды белгілейді. Қағазға суретін салып, таспаға жапсыру. Бірінші циферблатқа 1 минут деп түрлі түсті маркермен жазу. • Ауыз қуысынан өңешке дейін – 40 см – 8 секунд. • Таспаға шарды (үрленбеген) бекітеді. Бұл – асқазан – 15 см. Жапсырмаға жазып, циферблатқа белгілейді – 3 сағат. • Шардан бастап, 25 см өлшейді, бұл – он екі елі ішек. • Аш ішек – 6 м. Циферблатқа белгілейді – 4 сағат. Жапсырмаға жазады. • 1 м 50 см, маркермен белгілейді. Бұл – тоқішек. Циферблатқа белгілейді – 10 сағат. • Басқа топтың нәтижелерімен өз нәтижелерін салыстыру. Топқа тапсырмалар беру. І топ. Адамның сұлбасын сызып,ағзаларды орналастыру немесе суретін салу. ІІ топ.Ас қайда қорытылады? Әңгімелеу.Тәжірибе түрінде көрсетеді. ІІІ топ.Ас қорыту үдерісін айтып береді.Мысалы: Ас ауыз қуысынан өңешке дейін тез барады,содан соң ас асқазанға түседі онда 4сағаттай қорытылады асқазанда ас асқазан сөлімен аралады.Сосын ол ашшекке барып ,онда 7-8 сағат қорытылып,қоректік заттар қанға сіңіріліп,барлық ағзаға тарайды. Қорытылмаған ас сыртқа шығарылады ҚБ. «Галереяны шарлау» ойыны арқылы топтардың зерттеу жұмысын ауызша бағалау. Ойлан. «Мен журналистпін» ойыны арқылы оқушылардан суды қалай және қай уақытта ішкен дұрыс екендігін талқылау. Оқушылардың жауаптарын салыстырып, қорытынды шығару. ҚБ мұғалімнің ауызша қалыптастырушы бағалауы. Сен білесің бе? Оқушылар жұптасып, астың осынша ұзақ жолды жүріп өтуі кездейсоқ емес екенін талқылау. Біздің асымызды құрайтын әртүрлі тағамдардың қорытылуы үшін көп уақыт керек екендігін қорытындылайды. Сергіту сәті. Бейнежазба әуенімен қимылдау. Жеке жұмысқа дәптермен жұмыс ұсынылады. 34-жұмыс парағы. «Асқорыту мүшелері», 36-б. Асқорыту мүшелерінің қызметі. Асқорыту мүшелері мен оның қызметін сәйкестендіруге бағытталған тапсырма. Критерийлер: -Асқорыту мүшесінің суретін анықтайды; -Берілген суретті оның қызметімен сәйкестендіреді. Талдау «Ыстық орындық» орындық әдісі (Бір оқушы алдыңғы жақта, орындықтар оны айнала қоршай орналастырылады. Жаттығудың сипаттамасы:
Бір оқушы алға шығып өз пікірін айтып және тақырып бойынша сұрақтарға жауап береді. Сұрақты анағұрлым мазмұнды қылу үшін, оқушылар белгілі бір пікір бойынша бірлесіп алға шығып сөйлей алады Дескрипторы: Ас сілекеймен араласып, майдаланатын қуысын анықтай алады; Ас қоймалжың ботқаға айналып қорытылатын қуысты анықтайды; Жұтқыншақты асқазанмен байланыстыратын мүшені біледі; Қорытылған астың қанға сіңіп, ағзаға тарауына көмектесетін мүшені анықтайды. Рефлексия. |