Курлеутова Гүлсима Қадылқызы
Павлодар облысы Ақсу қаласы
№7 орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиет мұғалімі.
6 сынып
Сабақтың тақырыбы: Ы. Алтынсарин «Бай баласы мен жарлы баласы»
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: әңгіме сюжетімен тереңірек танысып, әңгіменің тақырыбы
мен жазушының негізгі идеялық мұратын шығармасына сүйене отырып
ашу. Кейіпкерлер жүйесін талдауға жаттықтыру.
Дамытушылық: оқушыларды өзіндік талдау, жинақтау жасауға, ойлай
білуге дағдыландыру, өз ойын анық, толық жеткізе білуге төсілдіру.
Тәрбиелік: әңгіме арқылы оқушыларды адамгершілікке, достыққа
тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: сын тұрғыдан ойлау сабағы.
Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, талдау, жинақтау.
Көрнекілік: карточкалар.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын қайталау.
( Х.А.Ә. үлгілерін қайталау)
ІІІ. Жаңа тақырыпқа кіріспе.
Кел, балалар, оқылық!
Оқығанды көңілге
Ықыласпен тоқылық!
Оқысаңыз, балалар,
Шамнан шырақ жағылар.
Бұл кімнің өлеңі?
Оқушылар сабақтың тақырыбын айтып, сабаққа мақсат қояды.
ІҮ.1) Алтынсариннің қысқаша өмірбаянымен таныстыру.
2) Биыл жазушының 165 жылдығына оқушылардың назарын аудару.
3) Хронологиялық таблицаны толықтыру.
Аты-жөні | Туған жері | Қайда оқыды? | Қызметі | Шығармалары | Тақырыбы | Кейіпкер- лері |
Ы. Алтын- сарин | Қостанай облысы | 7 жылдық мектеп Орынбор қаласында | мұғалім, ақын, жазушы | 1.«Бақша ағаштары» 2.«Әке мен бала» 3.«Бай баласы мен жарлы баласы» | еңбек, адамгерші- лік ? | әке, бала ? |
Ү. «Бай баласы мен жарлы баласы» әңгімесін таныстыру.
1. Мәнерлеп оқу.
2. Түсініксіз сөздермен жұмыс жүргізу (оқушылар дәптерлеріне жазады):
жұрт - көшіп кеткен ауылдың орны
қыл - аттың жалы, құйрығы (волосок конской гривы)
сүрлеу - жол, ұзақ анық жол
сәске - түс ауған жақ (полдень)
бесін - кешкі мезгіл (сумерки)
3. Сұрақ қою:
а) Әңгіменің тақырыбы қандай? (достық, еңбек, адамгершілік)
б) Идеясы неде? (салыстыру)
в) Кейіпкерлері кімдер? (Асан, Үсен, Үсеннің әкесі, малшылар)
ҮІ.а) Мәтінді 3 топқа бөліп беріп, қысқаша мазмұнын орыс тілінде
айтады.
І топ ІІ топ ІІІ топ
43-44 бет 44-45 бет 46 бет
б) Әр топ өздерінің оқыған бөлімдеріне ат қояды.
І топ. Екі баланың жұртта қалып қойуы.
ІІ топ. Балалардың далаға түнелуі.
ІІІ топ. Балалардың ата-анасымен табысуы.
ҮІІ. Семантикалық картамен жұмыс.
Үзінді Кейіпкерлер | «Жылағанмен еш нәрсе өнбес» | «Елді жердің ұрысы, дала- лы жердің бөрісі жаман» | «Сендердің жұртта қалған- дарыңды біліп іздеудеміз» | «Үйректі тірі ұстап алып ойнайық» |
Асан | | | | + |
Үсен | + | | | |
Үсеннің әкесі | | + | | |
Малшылар | | | + | |
ҮІІІ. Әңгімені бекітуге арналған сұрақтар қоямын, оқушылар жауап
бере отырып, үйде жаттап келген мақал-мәтелдерімен ойларына түйінді
жасайды.
Сұрақтар | Оқушылардың жауаптары | Әңгіменің желісіне сәйкес келетін мақал-мәтелдерді оқушылар тауып айтады. |
Үсеннен қандай мінез- деме көрдіңдер? | еңбекқор, ауыр өмір көрген, т.б. | Еңбек ширатады, Өмір үйретеді. |
Асан қандай бала деп ойлайсыңдар? | жалқау, қорқақ, қиындық көрмеген | Жалқаулық адамды тоздырады. |
Үсен қалай от жақты? немен жақты? | ...тас тауып алды, шапаны ның жыртылған жерінен мақта алды,пышақтың сыртымен тасқа ұрды, ... | От жоқ жерде, От жағу әдісін үйретеді. |
Асан «Қарным ашты» деп жылады, Үсен не істеді? | қылдан тұзақ құрды, үйрек ұстады, оны пісіріп жеді | Еңбек етсең ерінбей, Тояды қарның тілінбей. |
Үсен түні бойы отты не үшін жағып отырды? | Ол әкесінің сөзін есіне түсірді. Түнде от өшіп қалса қасқыр келеді деп қорықты. | Ана көрген тон пішер, Ата көрген оқ жонар. Ат орыны - қазық, Әке ақылы азық. |
Үсен қандай мінезі- мен жеңіске жетті? | еңбекқорлығымен, тапқырлығымен, батыл- дығымен жеңіске жетті | Еңбек түбі зейнет. Ерден еңбек шығады. |
ІХ. Венн диаграммасы бойынша салыстырмалы мінездеме жазу.
Асан Ұқсастығы Үсен
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
бай баласы, ер балалар, кедей баласы,
жалқау, қорқақ, құрдас, еңбекқор, батыл,
жеңіл өмір сүрген, дос уыр өмір сүрген,
қиындыққа төзімсіз қиындықты жеңе білді,
тапқыр
Х. Қорытынды жасау.
1) Әңгіменің тәрбиелік мәні неде?
2) Неге үйрету?
3) Біздің ортамызда осындай Асан мен Үсен сияқты балалар бар ма?
«Асанға тартсаң өмірде икемсіз боласың, Үсен сияқты болсаң өмірде икемді
боласың»
ХІ. Үйге тапсырмалар.
І топ: Асан мен Үсеннің портретін жазу.
ІІ топ: Жоспар құру.
ІІІ топ: Өз қалауларына қарай: Асан мен Үсеннің іс-әрекетін бейнелейтін сурет салу.