Сабақтың тақырыбы: Ыбырай Алтынсарин. «Бай баласы мен жарлы баласы» әңгімесі
- Білімділік: Ыбырай Алтынсариннің өмірбаяны мен «Бай баласы мен жарлы баласы» әңгімесімен таныстыру. Әңгіменің мазмұнымен, идеясымен таныстыру. Адамның жақсы және жаман қасиеттері туралы меңгеру.Әңгімені мәнерлеп оқуға, мазмұнын айта білудағдыларын қалыптастыру.
- Дамытушылық: Пікірін дәлелдей білу қабілеттерін дамыту, ойларын жүйелеп айтуға дағдыландыру.Логикалық ойлау қабілеттерін дамыту. Мәнерлеп оқу дағдысын, оқушылардың тілін дамыту, сөз байлықтарын толықтыру.
- Тәрбиелік: Оқушыларды жаман қылық істемеуге, жақсылық жасай алуға, үлкен-кішіні сыйлай білуге тәрбиелеу.
- Сабақтың түрі: жаңа сабақ.
Сабақтың әдісі: талдау, салыстыру, баяндау, сұрақ – жауап, оқып, таңдап айта білу.
Сабақтың көрнекілігі: Ы. Алтынсариннің портреті, қазақ әдебиеті оқулығы,сызба, үлестірмелі материал.
Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі.
Сәлемдесу.
Шаттық шеңбері. Оқушылар шеңбер құрып бір-біріне тілектер айтады.
Оқушыларды түгендеу.
Сабаққа назарын аудару.
2. Үй жұмысын тексеру.
Шоқан Уәлихановтың өмірбаяны туралы әңгімелеу.
2 -3 оқушыдан сұралды.
Білімдерін жан – жақты тексеру
1. Шоқан Уәлиханов нені зерттеген ғалым?
2. Ұлы адамдардың Шоқан туралы айтқан сөздерін қалай түсінесіңдер?
3. С.Бегалиннің «Шоқан асулары» повесі қандай оқиға желісі ?
4. Шоқан қай жерлерге саяхат жасады?
Жаңа білімді меңгеруге дайындық
Сабақтың мақсаты - міндетін түсіндіру.
Мұғалім сөзі:
Балалар, бүгінгі біздің сабағымызда қазақтың көрнекті ағартушысы Ыбырай Алтынсариннің өмірбаяны мен «Бай баласы мен жарлы баласы» әңгімесін оқып тыңдаймыз.
Ыбырай Алтынсарин туралы түсінік беру.
Ы.Алтынсарин –балалар әдебиетінің атасы, ұлы педагог –жазушы, этнограф, фольклоршы, аудармашы, қазақтың жазба әдебиетінің негізін салушы.Ол 1841 жылы қазіргі Қостанай облысында дүниеге келген.Ыбырайды атасы Балғожа тәрбиелейді.ыбырай атамыз қазақ балаларына арнап мектеп ашқан және «Қазақ хрестоматиясы»атты оқулық жазған.Қазақ балаларына арнап өлеңдер, әңгімелер жазған.
Өмірбанын оқу.
«Эстафета» ойын тапсырмасын орындау.
Екі топқа өздерінің бөлімдерін оқып, қағазға естерінде қалған мәліметті жазады, қай топ көп мәлімет жинап, нақты жауап жазға сол топ жеңімпаз болады.
1-топ. «Топтастыру»
Ыбырай Алтынсарин – жазушы, аудармашы, педагог, этнограф, фольклоршы.
2-топ. «Топтастыру »
Әңгімелері адам баласын неге тәрбиелейді?
Әділдікке, еңбексүйгіштікке, қайырымдылыққа, табиғатқа деген сүйіспеншілікке.
Ал, енді Ыбырай Алтынсариннің «Бай баласы мен жарлы баласы» әңгімесін оқып, не себепті бай баласы ақылсыз, кедей баласы неге ақылды? Жайлы, адам баласының бойындағы жақсы, жаман қасиеттер туралы әңгімелесейік.
Ең алдымен сабағымызға керекті жаңа сөздермен жұмыс жасайық.
Құрдас-ровесники
Жұртта қалу- остаться на месте кочевья
Таса жер- неприметное место
Мұқтаждық-нужда
Уайым –переживание
Сүрлеу-тропинка
Сәске-позднее утро
Күншығыс-восток
Адасу-заблудиться
Әңгімемен жұмыс.
1.Әңгімені мәнерлеп оқу.
Жалпы сыныпқа сұрақ:
Бұл әңгімеден не түсіндіңдер ? Ақын байлық пен кедейлікті, жаман мен жақсыны қалай суреттеген: ? Деген сұрақтар қою арқылы оқушылардың бұл шығарманы түсініп оқығандарын тексеру.
Мұғалімнің көмегімен үзіндіні бөлімдерге бөлу.
- Кіріспе.
- Болған жағдай
- Асанның іс-әрекеті.
- Үсеннің іс-әрекеті.
- Қорытынды.
Әңгіме мазмұны бойынша тапсырмалар.
1-топ кіріспе және негізгі бөлім бойынша әңгімелейді.
2-топ. Қорытынды және толықтыру бойынша әңгімелейді.
2. Әңгіме мазмұныны жоспар құру.
Жоспарлары бойынша жұптасып сұхбаттасу.
Түрлі әдіс – тәсілдер арқылы әр бөлімді талдау.
1 бөлім бойынша тапсырма: ( баяндау әдісі)
Балалардың ауыл сыртында ойнап, ауылға келгені жөнінде 3 жақтан айтып беріңдер.
2 бөлім ( салыстыру әдісі)
- Асан мен Үсеннің іс- әрекеттерін салыстыру.
| Асан | Үсен |
| Жылауды ғана біледі. Ешнәрсе істей алмайды. Ол үшін біреудің жасағанын қалайды.
| Ол батыл, еңбекқор. Қолынан бәрі келеді. Біреуге жақсылық істей алады. |
2.Асан мен Үсенге тән қасиеттер
| Асан | Үсен |
| Ақылсыз Еріншек Жалқау Өзін ғана ойлайды. Сараң Жанын қинамайды Ештеңені ойламайды. | Ақылды Еңбекқор Еңбексүйгіш Бәрін ойлайды. Қолындағыны аямайды. Бәрін өзі жасай алады. Пысық |
3 бөлім ( сұрақ – жауап әдісі)
- Әңгіме не жайлы?
- Байлар мен кедейлердің өмірін ақын қалай суреттеген ?
- Әңгіме неден басталды?
- Үсен не істеді?
- Асан не істеді?
- Олар ауылды қалай тапты?
4 бөлім ( мәнерлеп оқу)
Үсен мен Асанның диалогын рөлге бөліп оқыңдар.
5 бөлім (түсіндірмелі – иллюстрациялық әдіс)
Адам бойындағы жақсы және жаман қасиеттердің мағынасын түсіндіру.
Оның қалай жасалатындығы, оны қалай бағалайтындығы туралы айтып өту.
Ой толғау
1. Әңгіме не жайында?
2. Балалардың істеген ісітерінің қайсы дұрыс, қайсы дұрыс емес?
3. Неге?
4. Сендер осылай жасай аласыңдар ма?
Проблемалық сұрақтар қою арқылы сабақты қорытындылау.
Неге сендер Асан жаман іс-әрекет жасады деп ойлайсыңдар?
Не себепті Үсеннің іс-әрекетін жақсы деп ойлайсыңдар?
Екеуінің арасында қандай айырмашылықтар мен ұқсастықтар байқайсыңдар ? Бұл әңгімеден өздеріңе не түйдіңдер ?
Мұғалімнің қорытынды сөзі.
Адам баласы жақсы қасиеттерді бойына сіңіру керек. Сендер де осы Үсен секілді батыл, қамқоршы бола алуларың керек.
Бағалау.
Рефлексия
Не білдің?
Саған не ұнады?
Қандай үлгі ала алдың?
Үйге тапсырма: 1. Үзіндінің мазмұнын айту
2. Әңгіменің мазмұнын ашатын мақал- мәтелдер жазып келу.
