Менің сүйікті жазушым Мұхтар Әуезов

Менің сүйікті жазушым – Мұхтар Әуезов

Мұхтар Әуезов –қазақ әдебиетінде есімі алтын әріптермен жазылған, қазақ өркениетін әлемге паш еткен заңғар жазушы. «Менің Әуезовім» деп роман-эссе жазған академик Зейнолла Қабдолов: «Талстойды оқымай орысты, Бальзакты оқымай французды, Әуезовті оқымай қазақты білдім деу сондай қиын»,-деп жазды. Демек, Әуезов әлемі – қазақ халқының болмысын танытуға ат салысқан сара жолдың бірі деуге болады.

Менің ойымша, Әуезовтің әдебиет әлеміндегі өмір жолы қандай қиындыққа толы болса да, шындықты бетке алып, арпалысып, қайсар мінезі арқылы алға қарай ұмтылды. Қарағайға қарсы біткен қайсар бұлақтай тағдырына қасқайып қарсы тұрды. Абай өмір сүрген дәуірді «Абай жолы» роман – эпопеясы арқылы шындықтың шырқын бұзбай, астарлап, шебер суреттей білуімен ерекше көрінді.

Әдебиеттің әр жанрында қалам тартқан жазушы оқырман есінде қандай бейнеде қала алды?

Бірінішіден, Әдебиет әлемнің бел ортасында жүріп, өз орын ойып тұрып алу үшін, талай «тар жол, тайғақ кешулерден», «жабыла қапқан аш бөрі сыншылардан, екіжүзді саясаттың, ауыр идеологияның қанды қақпанынан» өтті. Мұратына жетпей, мұқалмауды ойлады. Қаламгердің «Жетім», «Қаралы сұлу», «Көксерек», «Кім кінәлі?», «Қорғансыздың күні» атты шығармалары сол замандағы өмір шындығын бүкпесіз суреттегендіктен, оқырман жүрегінен терең орын ала білді.

Екіншіден, қай шығармасы болмасын қоғам назарын өзіне аударта алды. Жазушының суреткерлік шеберлігі биік деңгейде көтерілген көлемді шығармасының бірі – «Абай жолы» роман – эпопеясы. Ол шығарма Мұхтардың бағын да ашты, теперішті де көрсетті. Ұлы суреткер Абай бейнесін сомдағанда, оның өмірбаянын романтикалық сарыннан арылтып, тарихи шындықтың шымылдығын ашты. Шындық үшін күрескен Абай әлемін шебер суреттеп, кейде Абай өлеңдері арқылы шығармаға тұздық құя отырып жазылған романды толқымай оқу мүмкін емес. Абайдың әрбір сезімі, баласынан айырылған әкенің жүрек толқынысы оқырманның көз алдынан киноның лентасындай жүріп өтіп, сол оқиға арасында бірге жүргендей күй кештіреді. Бұл сөзіме романдағы Абай бейнесі туралы : «Абай образын оқығанда, автордың бізді жалықтырмауы былай тұрсын, Абайша түсініп, Абайша сезінуге мәжбүр етеді,-деп жазған академик Мухамеджан Қаратаевтың сөзі дәлел бола алады.

Қорыта айтқанда, Мұхтар Әуезов оқиғаларды ойдан шығарып, жасанды сюжет құрып, шығарма жазған жазушы емес. Әрбір жазған туындысында өмір шындығы суреттеліп, қоғамның тұңғиық сыры зерттеліп, жүрегінің дүрсілі естіледі.Шығармаларын әр оқыған сайын, тың туындыларымен жаңадан танысып отырғандай күй кешетініміз жасырын емес. Жазушының өнегелі өмір жолы, еңбекқорлығы мен адами қасиеттері жас ұрпаққа үлгі болуы - қанша ғасыр өтсе де, маңызы артпаса, жойылмақ емес.