2. дамытушылы?: ?р о?ушыны? ой ?иялына ерік бере отырып, ?зінше ойын т?йіндеуге, шы?армашылы?пен ж?мыс істеуге ж?мылдыру, білімділігін арттыру, с?здік ?орын байытып, тілін дамыту. Есте са?тау ?абілетін ?л?айту. О?ушылар?а тапсырмалар беру ар?ылы ?з ойын к?ркем тілмен жеткізе білуге да?дыландыру екі тілде с?йлеуге машы?тандыру;
3. т?рбиелік: Жас ?рпа?ты бейбітшілікті са?тау мен ны?айту?а, ?з Отанын ?ор?ау?а жас ?рпа?тар ?сиетіне адал болу?а, Абылай сия?ты батыр болып ?суге т?рбиелеу;
К?рнекіліктер: Абылай ханны?, Керей мен Ж?нібекті? портреті, презентация, суреттер;
Саба?ты? т?рі: білім мен іс-?рекет ?дістерін жетілдіру
-??рметті о?ушылар! Б?гінгі бізді? саба?ымыз ерекше болма?, себебі б?гінгі саба?ымызды? ?она?тары сіздерді тек ?ана жа?сы жа?тары?ыздан к?ргісі келеді.
?й тапсырмасын тексеру. (кроссворд шешу)
Осы с?зж?мба?ты шешкенде пайда болатын с?з б?гінгі жа?а та?ырыбымызды? аты шы?ады. («Абылайхан»)
Биыл?ы жылды? елімізді? тарихында?ы, хал?ымызды? та?дырында?ы алатын орны ерекше. Биыл бізді? мемлекетімізді?, я?ни ?аза? ханды?ыны? ??рыл?анына 550 жыл. ?аза? хал?ыны? т?рлі мемлекеттік бірлестіктерге бытырап, саяси б?лшектенуін жою?а ?рекет жасау Жошы ?рпа?тары – Керей мен Ж?нібекті? ?лесіне тиді.
Кейін оларды? жолын Абылай хан жал?астырады.
«Абылайды? т?сі» м?тіні І.Есенберлинні? «?а?ар» романынан ?зінді. І.Есенберлин 1915ж. А?мола облысы Атбасар ?аласында д?ниеге келген.
«К?шпенділер» - «Кочевники»
«?а?ар» - «Хан Кене»
«Алмас ?ылыш» - «Заговоренный меч»
«Жанталас» - «Отчаяние»
I кезе?. ?ызы?ушылы?ты ояту.
М??алім:
«?а?ар» романы туралы ?ыс?аша айтып ?тетін болса?, романда 18 ?асырда Абылайхан баста?ан ?аза? хал?ыны? ?алма? бас?ыншыларын біржолата тал?ан етуі; Абылайды? ?аза? елін дербес ?аза? ханды?ына біріктіру ?рекеті, Абылай хан мен оны? батырларыны? ел т?уелсіздігі ?шін к?рестегі ерлік, даналы? істері. Абылайханны? ?аза? елін біріктіру жолында?ы жанталас к?йзелістері бейнеленеді.
Еліні? тынышты?ы ?шін ?діл атты баласын ?ытай?а, екінші ?лын Ресейге аманат?а жіберді.
Сонымен:
- Абылай хан кім?
- Абылай ханныы? негізгі ма?саты не болды?
- Ол ?андай адам бол?ан екен?
Міне, осы с?ра?тар?а ?азір ?здері? дайындап келген м?ліметтерден жауап алатын боламыз.
II кезе?. Ма?ынаны ашу.
О?ушылар ?здері ізденіп, зерттеп келген м?ліметтерді ?жымдасып тал?ылайды. Тезистер жазып спикер ?ор?айды.
«?ш ж?зді? игі жа?сылары» немесе «?ш ж?зді? белгілі адамдары», «?ш ж?зді? ат?амінерлері», «?ш ж?зді? с?т-?айма?тары» - сливки общества, избранные
Ж?з – историческое название трех родоплеменных объединений казахов (?лы ж?з, Орта ж?з, Кіші ж?з)
Есте са?та?дар, жазы?дар:
Кенесары ?асым?лы – 1802-1847 жылдары ?мір с?рген. Орта ж?зді? ханы, Абылай ханны? немересі.
Б??ар – жырау, а?ын.
Грамматикалы? минимум.
Еліктеу с?здер. Еліктеу с?здерді? т?рлері.
?орша?ан ортада?ы сан т?рлі ??былыстар мен заттарды? бір-біріне ?а?ты?ысуынан пайда бол?ан дыбыстар?а ж?не оларды? ?имыл-?рекеттері?і? к?рінуіне байланысты с?здерді еліктеу с?здер дейміз.
Ма?ынасына ?арай (по значению)
1. Еліктеуіш с?здер – т?рлі дыбыстар?а еліктеуден туында?ан с?здер. (звукоподражательные слова, образованные для подражания различных звуков)
Мысалы: тарс, ар, ?ар?, сарт, са??, салдыр-к?лдір, тасыр-т?сыр т.б.
Сабақтың мақсаты:1.білімділік: қазақтың ханы Абылайдың өмірімен, саясатымен танысу, философиялық ойларынан нәр алу;
2. дамытушылық: әр оқушының ой қиялына ерік бере отырып, өзінше ойын түйіндеуге, шығармашылықпен жұмыс істеуге жұмылдыру, білімділігін арттыру, сөздік қорын байытып, тілін дамыту. Есте сақтау қабілетін ұлғайту. Оқушыларға тапсырмалар беру арқылы өз ойын көркем тілмен жеткізе білуге дағдыландыру екі тілде сөйлеуге машықтандыру;
3. тәрбиелік: Жас ұрпақты бейбітшілікті сақтау мен нығайтуға, өз Отанын қорғауға жас ұрпақтар өсиетіне адал болуға, Абылай сияқты батыр болып өсуге тәрбиелеу;
Көрнекіліктер: Абылай ханның, Керей мен Жәнібектің портреті, презентация, суреттер;
Сабақтың түрі: білім мен іс-әрекет әдістерін жетілдіру
-Құрметті оқушылар! Бүгінгі біздің сабағымыз ерекше болмақ, себебі бүгінгі сабағымыздың қонақтары сіздерді тек қана жақсы жақтарыңыздан көргісі келеді.
Үй тапсырмасын тексеру. (кроссворд шешу)
Осы сөзжұмбақты шешкенде пайда болатын сөз бүгінгі жаңа тақырыбымыздың аты шығады. («Абылайхан»)
Биылғы жылдың еліміздің тарихындағы, халқымыздың тағдырындағы алатын орны ерекше. Биыл біздің мемлекетіміздің, яғни Қазақ хандығының құрылғанына 550 жыл. Қазақ халқының түрлі мемлекеттік бірлестіктерге бытырап, саяси бөлшектенуін жоюға әрекет жасау Жошы ұрпақтары – Керей мен Жәнібектің үлесіне тиді. Кейін олардың жолын Абылай хан жалғастырады.
«Абылайдың түсі» мәтіні І.Есенберлиннің «Қаһар» романынан үзінді. І.Есенберлин 1915ж. Ақмола облысы Атбасар қаласында дүниеге келген.
«Көшпенділер» - «Кочевники»
«Қаһар» - «Хан Кене»
«Алмас қылыш» - «Заговоренный меч»
«Жанталас» - «Отчаяние»
I кезең. Қызығушылықты ояту.
Мұғалім:
«Қаһар» романы туралы қысқаша айтып өтетін болсақ, романда 18 ғасырда Абылайхан бастаған қазақ халқының қалмақ басқыншыларын біржолата талқан етуі; Абылайдың қазақ елін дербес Қазақ хандығына біріктіру әрекеті, Абылай хан мен оның батырларының ел тәуелсіздігі үшін күрестегі ерлік, даналық істері. Абылайханның қазақ елін біріктіру жолындағы жанталас күйзелістері бейнеленеді.
Елінің тыныштығы үшін Әділ атты баласын Қытайға, екінші ұлын Ресейге аманатқа жіберді.
Сонымен:
- Абылай хан кім?
- Абылай ханныың негізгі мақсаты не болды?
- Ол қандай адам болған екен?
Міне, осы сұрақтарға қазір өздерің дайындап келген мәліметтерден жауап алатын боламыз.
II кезең. Мағынаны ашу.
Оқушылар өздері ізденіп, зерттеп келген мәліметтерді ұжымдасып талқылайды. Тезистер жазып спикер қорғайды.
(«Абылай хан» деректі фильмі көрсетіледі)
Жаңа сөздермен, сөздікпен жұмыс.
Игі жақсылар – избранные ақтарыла түсті, төгілді – вывалился
Жүректі, қайратты – смелый, сильный
«Үш жүздің игі жақсылары» немесе «үш жүздің белгілі адамдары», «үш жүздің атқамінерлері», «үш жүздің сүт-қаймақтары» - сливки общества, избранные
Жүз – историческое название трех родоплеменных объединений казахов (Ұлы жүз, Орта жүз, Кіші жүз)
Есте сақтаңдар, жазыңдар:
Кенесары Қасымұлы – 1802-1847 жылдары өмір сүрген. Орта жүздің ханы, Абылай ханның немересі.
Бұқар – жырау, ақын.
Грамматикалық минимум.
Еліктеу сөздер. Еліктеу сөздердің түрлері.
Қоршаған ортадағы сан түрлі құбылыстар мен заттардың бір-біріне қақтығысуынан пайда болған дыбыстарға және олардың қимыл-әрекеттеріңің көрінуіне байланысты сөздерді еліктеу сөздер дейміз.
Мағынасына қарай (по значению) 1. Еліктеуіш сөздер – түрлі дыбыстарға еліктеуден туындаған сөздер. (звукоподражательные слова, образованные для подражания различных звуков)
Мысалы: тарс, ар, қарқ, сарт, саңқ, салдыр-күлдір, тасыр-тұсыр т.б.
2. Бейнелеуіш сөздер – көру арқылы сипаттайтын еліктеу сөздер. (образоподражательные слова)
Мысалы: бүлк, қалт, селк, желп, морт, қисаң-қисаң т.б.
