Ма?саты:о?ырмандар?а жазушы Ілияс Есенберлинні? ?мірінен м?ліметтер беру, к?ркем шы?арманы о?ыту ар?ылы ??гімені? ??ндылы?ын таныту.О?ырмандарды? а?ыл-ойларын, тіл байлы?тарын дамыту.
К?рнекілігі: Ілияс Есенберлин туралы слайд, буклет, на?ыл с?здер, «Халы? ж?регіндегі ?аламгер» атты кітап к?рмесі.
Саба? барысы:
Кітапханашы: «К?шпенділер»трилогиясы туралы баяндама.
І. Есенберлин туралы слайд. Т?сіндіретін: 10с о?ушысы: А. Есма?амбетова.
3.К?рніс: І. Есенберлинні? «К?шпенділер» трилогиясынан ?зінді. (О?и?а Абылай хан ?міріні? со??ы с?ттеріндегі а?ылшысы Б??ар жыраумен арасында?ы ??гімесінен.)
Кітапханашы: ?ош келді?іздер, ??рметті о?ырмандар! Жылда ?ткізіліп ж?рген о?ырмандар конференциясында биыл, «Бір-ел, бір-кітап» акиясы аясында І. Есенберлинні? «К?шпенділер» трилогиясы.
І. Есенберлинні? 100жылды? мерейтойына арнал?ан. «К?шпенділер» трилогиясы негізінен ?ш б?лімнен т?рады.
1) “Алмас ?ылыш” романында Х? –Х?І ?асырларда ?аза? ханды?ыны? ??рылуы ?біл?айыр, Ж?нібек, Керей хандарды? та? ?шін таласы, ?аза? руларыны? бірлесу идеясыны? басым суреттелуі
2) “Жанталас” романында Х?ІІ –Х?ІІІ ?асырларды ?аза?станны? шетел бас?ыншыларымен к?рес ж?не ?біл?айыр ханны? ?аза?станны? Батыс б?лігімен Ресей патшалы?ы ?ол астына кіруі. ?алма? ханды?ыны? ?аза? еліне опасызды? шап?ыншылы?ы,Алак?л ма?айында, Ордабасы ??ірінде бол?ан ?ыр?ын ?рыстар, Ресей патшалы?ыны? ?ол астына кірген ?біл?айырды? т?пкі армандарыны? жеке басында?ы т??іліс суреттері
3) “?а?ар” романында Х?ІІІ ?асырда Абылай хан баста?ан ?аза? хал?ыны? ?алма? бас?ыншыларын біржолата тал?ан етуі. Абылайды? ?аза? елін дербес ?аза? ханды?ына біріктіру ?рекеттері. Абылай хан мен оны? батырларыны? ел т?уелсіздігі ?шін к?рестегі ерлік, даналы? істері.
Абылай ханны? ?аза? елін біріктіру жолында?ы жанталас к?йзелістері
Романнан ?зінділер о?ып танысу.
Шы??ысханны? балаларына ?сиеті
2.Абылай мен Б??ар жырау
4. Уали с?лтанны? баласы Абылай
3. Батыр Баян мен Ноян
4. Абылайды? а? бурасы
5. Абылайды? т?сі
6. Абылайды? ?лер алдында?ы ?кініші
7 Абылай хан мен с?рша ?ыз хикаясы
?ортынды:
Кітапханашы: «К?шпенділер» трилогиясы- тарихи рамандар.Жалпы раманда ?аза? хандары, ел та?дырын шыншылды?пен бейнелеген халы?ты? к?ркем шы?арма.
Олжас С?лейменов а?амыз айт?андай: «К?шпенділер» тарихи трилогиясын жаз?ан жазушыны? е?бегі ерлік»- деп ба?ала?ан.
(О?и?а Абылай хан ?міріні? со??ы с?ттеріндегі а?ылшысы Б??ар жырауымен арасында?ы ??гімесінен.)
Б??ар: - С?зімізді ешкім естімейді, Абылай. О?ашада с?рама?шы едім. Божбандарды неге ат ??йры?ына байлау?а б?йырды? ? Оларды са?ан ?арсы ?ойма? бол?ан ?зі?е жа?ын адамдарды еді ?ой. Ж?не Божбандар ?о?ан ханды?ына д?л б?гін к?ше ?оямыз демеген-ді. Ел арасы елегзи баста?аны рас. Жел с?зге еріп ?опарыла к?терілуі де м?мкін еді. Ал сен. А?ылшы жіберіп то?татуды? орнына, ?амыс арасына жігіттері?ді ты?ып ?ойып, ?лім хан?а тілдесуге бара жат?ан адамдарды ?стап алды?. Сосын Божбан атаулыны? б?рін осында деп, бы?пырт тигендей етті?. Неге б?йтті??
Абылай:- Б?ны? б?рін сен ?айдан білесі??
Б??ар: - Білмей. Елу жылдан бері мен сені? мінез- ??л?ы?а, айла- т?сілі?е аны?пын ?ой, алдияр.
Абылай: - ?аны? болса?. Жа?а ?зі? айтты? ?ой, ел арасы елегзи бастады деп. Б?гін елегізсе, ерте? ереуілге шы?ады. ?згеге ?лгі болсын деп жазаладым.
Б??ар ; -Жо?, б?л ?лгі емес, к?йік. К?йіктен ел ?артаяды, е?сесі т?седі.
Абылай: -?у ?атын- патша бекітпегенмен, айтшы, жырау, осы ж?рт мені ?ш ж?зді? ханы деп санай ма?
Б??ар:- И?, сені «?лкен Орда » ханы деп санайды.
Абылай: - Онда мынаны т?сінші. Мен ат жалын тартып мінгелі ажалдан ?ор?ып к?рген жо?пын. Досымды да ?асымды да аяуды білген емеспін. Біреуін ат ??йры?ына байласам, біреуіне о?алы шапан жауып, мада?тай к?теріп, ?зіме серік еттім.
Б??ар: -и?, б?се неге? ?згеге ?стемдігі?ді ж?ргізіп, мерейі? жо?ары болу ?шін дейтін шы?арсы?. Жо?, олай емес. О?ан жай хан болса? да жетеді.
Б??ар – Жо??ар, ?ытаймен со?ысып, ?о?ан хандарыны? бетін ?айтар?анша, сен ж?ртты бір-бірімен ?шіктіріп, не орынсыз ?лімге б?йырып к?рген жо?сы?. Б?ріні? басын ?осатын ер-азаматын іздеді. Сол ер –азамат, тар жол, тай?а? кешуде ж?ртын аман алып шы?атын ер сен ?ана боп к?рінді? ол к?ндерде.
Абылай: -Ал содан кейін не болды?
Б??ар: -Содан кейін Батыр Баян ?аза тапты.
Абылай : -Ия, айта бер. не демексі?, жырау?
Б??ар:- ту?ан інісі Ноянды ?лтірген ?шін, б?л жал?аннан кеткісі келген жо?. Батыр Баян са?ан ?атты сенеді. Ал сен болса? ?аш?ар мен ??лжада?ы ?аза? ?й?ыр ереуіліне к??іл б?лмей, Алтынемелді тастап, кейін шегінді?, Батыр Баян оны опасызды? деп санады.
-Болаша?? болаша??-деген не?. «Ел» деген не?М?ндай с?зді мені? ар?ы бабам, жер шарыны? те? жартысын жаулап ал?ан ?лы Шы??ыс хан білген емес.
Б??ар : -Ал ?зі?е ше?
Абылай: -Білмесем. Арманым мен ?ксігі мол елу жылымды ат ?стінде ?ткізбес ем.
Б??ар: Шы??ыс хан да бар ?мірін ат ?стінде ?ткізген. Біра? баба?ны? жаулап ал?ан жарты ?лемі ?айда, Абылай? Бізге ?алдыр?ан м?расы –тек жанталаса алысу ?ана емес пе. «болаша?» дегені?ні? не екенін т?сінді? бе? Ал ел ше? «Ел» -деген еш уа?ытта да ешн?рсені ?мытпайды. Оны «алдадым» деп тек хандар ?ана ойлайды, Абылай.
Абылай: Мен еш уа?ытта халы?ты алда?ан емеспін.
Б??ар: - Со??ы жылдары сен халы?ты жие алдай бастады?, Абылай. Сені? жаса?ы? б?рын?ыдай ?з жерін ?ана ?арап отыр?ан жо?, б?тен елді? жерін тартып алу ?рекетінеде кірісіп ж?р. Біресе ?ара?алпа??а, біресе ?збекке, біресе ?ыр?ыз ?алаларына жоры??а шы?асы?. Дегені?е к?нгісі келмеген ?аза? рухларын да шабасы?.
Абылай: -Соны? б?рін сол ?аза? елі ?шін ?степ ж?рген жо?пын ба?
Б??ар : -Жо?, халы??а одан келер пайда шамалы. Бас?аны ?ойып, Жайы? ?ыр?ынын ?ана есі?е салшы.
Абылай: -Содан кейін ?ыр?ыз барымташалары ?аза? ауылдарына беттеуді ?ойды ?ой. Сол жолы Шату асуынан ?тіп, ?ыр?ыз ауылдарын шапсам, оным-?ыр?ызбен к?ршілес ?аза? еліні? тынышты?ын ойла?аным емес пе?
Б??ар : -?ар?ыс атсын ол к?нді! ?айта оралмасын, ?шсін ?арасы сол ?алпымен.
Абылай: -Неге?
Б??ар: -Жайыл ойпатында досты? есем, ?асты? туды!
Абылай: -Біз біресе жо??арлармен, біресе ш?ршіттермен ?ырылысып жат?анда, ?аза? ауылдарын ?лсін-?лсін шауып маза бермеген сол манаптар емес пе еді?
Б??ар: -И?, Абылай, елу жылдан астам ат ?стінде болды?. Батыр да атанды?, а?ыры хан та?ына отырды?. Біра? соны? б?рінен не ?алды?
Абылай: -Сені? осылай дейтіні?ді сезген едім, рас, хан та?ына жету ?шін мен ??м б?рала? жол бастым.. Біра? сол хан та?ы ма?ан не ?шін керек еді? Осы с?ра??а к??іл к?йім та?ы бір ?асірет шеккен к?ні жауап берейін деп едім ?ой. Сол к?н ту?ан секілді. Адам?а ?лімен арты? ?асірет барма? Ал ты?да. И?, ханды? ??ру, тек мансап?орлы?тан туады ма? Жо?, Б??ар а?а, онда сен мені білмегені?. ?олы?да к?ші? болмаса, кімге айт?аны?ды істете аласы?? ?лы хан та?ына отырсам ?аза? елін ?зімні? дегеніме жеткізсем деп ойла?ам. Ал соны?.?ділетті ?лы хан болсам халы? мені? б?рын?ы ?иянаттарымды ?мытады ?ой деп сенгенмін.
2. “І.Есенберлинні? “К?шпенділерін” м??ият зерделемейінше ?аза? ?лтыны? сан ?асырлы? тарихын талдап, пайымдау да м?мкін емес ?рі м?нсыз ол толы? ?анды болмайды”
?нуар ?лімжанов
“. Алайда, е? бастысы, “К?шпенділерді?” б?рын?ы ?о?ам жайында да, ?азіргі жа?дай?а да т?уелсіз ?з ??ндылы?ы мен ?деби та?дырыны? барлы?ында жатыр”
Шы??ыс Айтматов
3. ““. Алайда, е? бастысы, “К?шпенділерді?” б?рын?ы ?о?ам жайында да, ?азіргі жа?дай?а да т?уелсіз ?з ??ндылы?ы мен ?деби та?дырыны? барлы?ында жатыр”
Шы??ыс Айтматов
4. «К?шпенділер» тарихи трилологиясын жаз?ан жазушыны? е?бегі ерлік».
Олжас С?лейменов
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«?аламгер жазушы Ілияс Есенберлин»
Мақсаты:оқырмандарға жазушы Ілияс Есенберлиннің өмірінен мәліметтер беру, көркем шығарманы оқыту арқылы әңгіменің құндылығын таныту.Оқырмандардың ақыл-ойларын, тіл байлықтарын дамыту.
Көрнекілігі: Ілияс Есенберлин туралы слайд, буклет, нақыл сөздер, «Халық жүрегіндегі қаламгер» атты кітап көрмесі.
Сабақ барысы:
Кітапханашы: «Көшпенділер»трилогиясы туралы баяндама.
І. Есенберлин туралы слайд. Түсіндіретін: 10с оқушысы: А. Есмағамбетова.
3.Көрніс: І. Есенберлиннің «Көшпенділер» трилогиясынан үзінді. (Оқиға Абылай хан өмірінің соңғы сәттеріндегі ақылшысы Бұқар жыраумен арасындағы әңгімесінен....)
Кітапханашы: Қош келдіңіздер, құрметті оқырмандар! Жылда өткізіліп жүрген оқырмандар конференциясында биыл, «Бір-ел, бір-кітап» акиясы аясында І. Есенберлиннің «Көшпенділер» трилогиясы.
І. Есенберлиннің 100жылдық мерейтойына арналған. «Көшпенділер» трилогиясы негізінен үш бөлімнен тұрады.
1) “Алмас қылыш” романында ХҮ –ХҮІ ғасырларда Қазақ хандығының құрылуы Әбілқайыр, Жәнібек, Керей хандардың тақ үшін таласы, қазақ руларының бірлесу идеясының басым суреттелуі 2) “Жанталас” романында ХҮІІ –ХҮІІІ ғасырларды Қазақстанның шетел басқыншыларымен күрес және Әбілқайыр ханның Қазақстанның Батыс бөлігімен Ресей патшалығы қол астына кіруі. Қалмақ хандығының қазақ еліне опасыздық шапқыншылығы,Алакөл маңайында, Ордабасы өңірінде болған қырғын ұрыстар, Ресей патшалығының қол астына кірген Әбілқайырдың түпкі армандарының жеке басындағы түңіліс суреттері 3) “Қаһар” романында ХҮІІІ ғасырда Абылай хан бастаған қазақ халқының қалмақ басқыншыларын біржолата талқан етуі. Абылайдың қазақ елін дербес Қазақ хандығына біріктіру әрекеттері. Абылай хан мен оның батырларының ел тәуелсіздігі үшін күрестегі ерлік , даналық істері. Абылай ханның қазақ елін біріктіру жолындағы жанталас күйзелістері Романнан үзінділер оқып танысу.
Шыңғысханның балаларына өсиеті 2.Абылай мен Бұқар жырау 4. Уали сұлтанның баласы Абылай 3. Батыр Баян мен Ноян 4. Абылайдың ақ бурасы 5. Абылайдың түсі 6. Абылайдың өлер алдындағы өкініші
7 Абылай хан мен сұрша қыз хикаясы
Қортынды:
Кітапханашы: «Көшпенділер» трилогиясы- тарихи рамандар.Жалпы раманда қазақ хандары, ел тағдырын шыншылдықпен бейнелеген халықтық көркем шығарма.
Олжас Сүлейменов ағамыз айтқандай: «Көшпенділер» тарихи трилогиясын жазған жазушының еңбегі ерлік»- деп бағалаған.
(Оқиға Абылай хан өмірінің соңғы сәттеріндегі ақылшысы Бұқар жырауымен арасындағы әңгімесінен....)
Бұқар: - Сөзімізді ешкім естімейді, Абылай... Оңашада сұрамақшы едім.. Божбандарды неге ат құйрығына байлауға бұйырдың ? Оларды саған қарсы қоймақ болған өзіңе жақын адамдарды еді ғой. Және Божбандар Қоқан хандығына дәл бүгін көше қоямыз демеген-ді. Ел арасы елегзи бастағаны рас. Жел сөзге еріп қопарыла көтерілуі де мүмкін еді. Ал сен.. Ақылшы жіберіп тоқтатудың орнына, қамыс арасына жігіттеріңді тығып қойып, Әлім ханға тілдесуге бара жатқан адамдарды ұстап алдың. Сосын Божбан атаулының бәрін осында деп, бықпырт тигендей еттің. Неге бүйттің?
Абылай:- Бұның бәрін сен қайдан білесің?
Бұқар: - Білмей.. Елу жылдан бері мен сенің мінез- құлқыңа, айла- тәсіліңе анықпын ғой, алдияр.
Абылай: - Қанық болсаң.. Жаңа өзің айттың ғой, ел арасы елегзи бастады деп. Бүгін елегізсе, ертең ереуілге шығады. Өзгеге үлгі болсын деп жазаладым.
Бұқар ; -Жоқ, бұл үлгі емес, күйік.. Күйіктен ел қартаяды, еңсесі түседі.
Абылай: -Қу қатын- патша бекітпегенмен, айтшы, жырау, осы жұрт мені Үш жүздің ханы деп санай ма?
Бұқар:- Иә, сені «Үлкен Орда » ханы деп санайды.
Абылай: - Онда мынаны түсінші... Мен ат жалын тартып мінгелі ажалдан қорқып көрген жоқпын. Досымды да қасымды да аяуды білген емеспін. Біреуін ат құйрығына байласам, біреуіне оқалы шапан жауып, мадақтай көтеріп, өзіме серік еттім.
Бұқар: -иә, бәсе неге? Өзгеге үстемдігіңді жүргізіп, мерейің жоғары болу үшін дейтін шығарсың. Жоқ, олай емес. Оған жай хан болсаң да жетеді.
Бұқар – Жоңғар, Қытаймен соғысып, Қоқан хандарының бетін қайтарғанша, сен жұртты бір-бірімен өшіктіріп, не орынсыз өлімге бұйырып көрген жоқсың. Бәрінің басын қосатын ер-азаматын іздеді. Сол ер –азамат, тар жол, тайғақ кешуде жұртын аман алып шығатын ер сен ғана боп көріндің ол күндерде.
Абылай: -Ал содан кейін не болды?
Бұқар: -Содан кейін Батыр Баян қаза тапты.
Абылай : -Ия, айта бер... не демексің, жырау?
Бұқар:- туған інісі Ноянды өлтірген үшін, бұл жалғаннан кеткісі келген жоқ . Батыр Баян саған қатты сенеді. Ал сен болсаң Қашқар мен Құлжадағы қазақ ұйғыр ереуіліне көңіл бөлмей, Алтынемелді тастап, кейін шегіндің, Батыр Баян оны опасыздық деп санады.
Абылай; - Қытайға қарсы соғысар күш болмағанын білмейтін бе едің, жырау?
-Болашақ? болашақ?-деген не? ... «Ел» деген не?Мұндай сөзді менің арғы бабам, жер шарының тең жартысын жаулап алған ұлы Шыңғыс хан білген емес.
Бұқар : -Ал өзіңе ше?
Абылай: -Білмесем... Арманым мен өксігі мол елу жылымды ат үстінде өткізбес ем.
Бұқар: Шыңғыс хан да бар өмірін ат үстінде өткізген. Бірақ бабаңның жаулап алған жарты әлемі қайда, Абылай? Бізге қалдырған мұрасы –тек жанталаса алысу ғана емес пе.. «болашақ» дегеніңнің не екенін түсіндің бе? Ал ел ше? «Ел» -деген еш уақытта да ешнәрсені ұмытпайды. Оны «алдадым» деп тек хандар ғана ойлайды, Абылай.
Абылай: Мен еш уақытта халықты алдаған емеспін.
Бұқар: - Соңғы жылдары сен халықты жие алдай бастадың, Абылай. Сенің жасағың бұрынғыдай өз жерін ғана қарап отырған жоқ, бөтен елдің жерін тартып алу әрекетінеде кірісіп жүр. Біресе қарақалпаққа, біресе өзбекке, біресе қырғыз қалаларына жорыққа шығасың. Дегеніңе көнгісі келмеген қазақ рухларын да шабасың...
Абылай: -Соның бәрін сол қазақ елі үшін әстеп жүрген жоқпын ба?
Бұқар : -Жоқ, халыққа одан келер пайда шамалы. Басқаны қойып, Жайық қырғынын ғана есіңе салшы..
Абылай: -Содан кейін қырғыз барымташалары қазақ ауылдарына беттеуді қойды ғой. Сол жолы Шату асуынан өтіп, қырғыз ауылдарын шапсам, оным-қырғызбен көршілес қазақ елінің тыныштығын ойлағаным емес пе?
Бұқар : -Қарғыс атсын ол күнді! Қайта оралмасын, өшсін қарасы сол қалпымен.
Абылай: -Неге?
Бұқар: -Жайыл ойпатында достық есем, қастық туды!
Абылай: -Біз біресе жоңғарлармен, біресе шүршіттермен қырылысып жатқанда, қазақ ауылдарын әлсін-әлсін шауып маза бермеген сол манаптар емес пе еді?
Бұқар: -Иә, Абылай, елу жылдан астам ат үстінде болдың. Батыр да атандың, ақыры хан тағына отырдың. Бірақ соның бәрінен не қалды?
Абылай: -Сенің осылай дейтініңді сезген едім, рас, хан тағына жету үшін мен һәм бұралаң жол бастым. .. Бірақ сол хан тағы маған не үшін керек еді? Осы сұраққа көңіл күйім тағы бір қасірет шеккен күні жауап берейін деп едім ғой. Сол күн туған секілді... Адамға өлімен артық қасірет барма? Ал тыңда.. Иә, хандық құру, тек мансапқорлықтан туады ма? Жоқ, Бұқар аға, онда сен мені білмегенің. Қолыңда кұшің болмаса, кімге айтқаныңды істете аласың? Ұлы хан тағына отырсам қазақ елін өзімнің дегеніме жеткізсем деп ойлағам.. Ал соның ..Әділетті ұлы хан болсам халық менің бұрынғы қиянаттарымды ұмытады ғой деп сенгенмін.
2. “І.Есенберлиннің “Көшпенділерін” мұқият зерделемейінше қазақ ұлтының сан ғасырлық тарихын талдап, пайымдау да мүмкін емес әрі мұнсыз ол толық қанды болмайды” Әнуар Әлімжанов
“... Алайда, ең бастысы, “Көшпенділердің” бұрынғы қоғам жайында да, қазіргі жағдайға да тәуелсіз өз құндылығы мен әдеби тағдырының барлығында жатыр” Шыңғыс Айтматов
3. ““... Алайда, ең бастысы, “Көшпенділердің” бұрынғы қоғам жайында да, қазіргі жағдайға да тәуелсіз өз құндылығы мен әдеби тағдырының барлығында жатыр” Шыңғыс Айтматов
4. «Көшпенділер» тарихи трилологиясын жазған жазушының еңбегі ерлік».
2. “І.Есенберлиннің “Көшпенділерін” мұқият зерделемейінше қазақ ұлтының сан ғасырлық тарихын талдап, пайымдау да мүмкін емес әрі мұнсыз ол толық қанды болмайды” Әнуар Әлімжанов “... Алайда, ең бастысы, “Көшпенділердің” бұрынғы қоғам жайында да, қазіргі жағдайға да тәуелсіз өз құндылығы мен әдеби тағдырының барлығында жатыр” Шыңғыс Айтматов 3. “Көшпенділер” трилогиясы халықтың өзін -өзі танып білуінің тамаша кезеңдік туындысы болып табылады. Чингис Гусейнов 1) “Алмас қылыш” романында ХУ –ХУІ ғасырларда Қазақ хандығының құрылуы Әбілқайыр, Жәнібек, Керей хандардың тақ үшін таласы, қазақ руларының бірлесу идеясының басым суреттелуі 2) “Жанталас” романында ХУІІ –ХУІІІ ғасырларды Қазақстанның шетел басқыншыларымен күрес және Әбілқайыр ханның Қазақстанның Батыс бөлігімен Ресей патшалығы қол астына кіруі. Қалмақ хандығының қазақ еліне опасыздық шапқыншылығы,Алакөл маңайында, Ордабасы өңірінде болған қырғын ұрыстар, Ресей патшалығының қол астына кірген Әбілқайырдың түпкі армандарының жеке басындағы түңіліс суреттері 3) “Қаһар” романында ХУІІІ ғасырда Абылай хан бастаған қазақ халқының қалмақ басқыншыларын біржолата талқан етуі. Абылайдың қазақ елін дербес Қазақ хандығына біріктіру әрекеттері. Абылай хан мен оның батырларының ел тәуелсіздігі үшін күрестегі ерлік , даналық істері. Абылай ханның қазақ елін біріктіру жолындағы жанталас күйзелістері Романнан үзінділер оқып танысу.
1. Шыңғысханның балаларына өсиеті 2.Абылай мен Бұқар жырау 4. Уали сұлтанның баласы Абылай 3. Батыр Баян мен Ноян 4. Абылайдың ақ бурасы 5. Абылайдың түсі 6. Абылайдың өлер алдындағы өкініші
2. “І.Есенберлиннің “Көшпенділерін” мұқият зерделемейінше қазақ ұлтының сан ғасырлық тарихын талдап, пайымдау да мүмкін емес әрі мұнсыз ол толық қанды болмайды” Әнуар Әлімжанов “... Алайда, ең бастысы, “Көшпенділердің” бұрынғы қоғам жайында да, қазіргі жағдайға да тәуелсіз өз құндылығы мен әдеби тағдырының барлығында жатыр” Шыңғыс Айтматов 3. “Көшпенділер” трилогиясы халықтың өзін -өзі танып білуінің тамаша кезеңдік туындысы болып табылады. Чингис Гусейнов 1) “Алмас қылыш” романында ХУ –ХУІ ғасырларда Қазақ хандығының құрылуы Әбілқайыр, Жәнібек, Керей хандардың тақ үшін таласы, қазақ руларының бірлесу идеясының басым суреттелуі 2) “Жанталас” романында ХУІІ –ХУІІІ ғасырларды Қазақстанның шетел басқыншыларымен күрес және Әбілқайыр ханның Қазақстанның Батыс бөлігімен Ресей патшалығы қол астына кіруі. Қалмақ хандығының қазақ еліне опасыздық шапқыншылығы,Алакөл маңайында, Ордабасы өңірінде болған қырғын ұрыстар, Ресей патшалығының қол астына кірген Әбілқайырдың түпкі армандарының жеке басындағы түңіліс суреттері 3) “Қаһар” романында ХУІІІ ғасырда Абылай хан бастаған қазақ халқының қалмақ басқыншыларын біржолата талқан етуі. Абылайдың қазақ елін дербес Қазақ хандығына біріктіру әрекеттері. Абылай хан мен оның батырларының ел тәуелсіздігі үшін күрестегі ерлік , даналық істері. Абылай ханның қазақ елін біріктіру жолындағы жанталас күйзелістері Романнан үзінділер оқып танысу.
1. Шыңғысханның балаларына өсиеті 2.Абылай мен Бұқар жырау 4. Уали сұлтанның баласы Абылай 3. Батыр Баян мен Ноян 4. Абылайдың ақ бурасы 5. Абылайдың түсі 6. Абылайдың өлер алдындағы өкініші
