Саба?ты? та?ырыбы: «Абылайды? т?сі» І.Есенберлин («?а?ар» романынан)
Еліктеу с?здер. Еліктеу с?здерді? т?рлері
Саба?ты? ма?саты: 1. білімділік: ?аза?ты? ханы Абылайды? ?мірімен, саясатымен танысу, философиялы? ойларынан н?р алу; 2. дамытушылы?: ?р о?ушыны? ой ?иялына ерік бере отырып, ?зінше ойын т?йіндеуге, шы?армашылы?пен ж?мыс істеуге ж?мылдыру, білімділігін арттыру, с?здік ?орын байытып, тілін дамыту. Есте са?тау ?абілетін ?л?айту. О?ушылар?а тапсырмалар беру ар?ылы ?з ойын к?ркем тілмен жеткізе білуге да?дыландыру екі тілде с?йлеуге машы?тандыру; 3. т?рбиелік: Жас ?рпа?ты бейбітшілікті са?тау мен ны?айту?а, ?з Отанын ?ор?ау?а жас ?рпа?тар ?сиетіне адал болу?а, Абылай сия?ты батыр болып ?суге т?рбиелеу;
К?рнекіліктер: Абылай ханны?, Керей мен Ж?нібекті? портреті, презентация, суреттер;
Саба?ты? т?рі: білім мен іс-?рекет ?дістерін жетілдіру
Саба?ты? ?дісі: СТО элементтері: «Топтастыру», «Синквейн», «5 минутты? эссе» стратегияларын ?олдану;
Саба?ты? барысы:
?йымдастыру кезе?і. Психологиялы? дайынды?.
-??рметті о?ушылар! Б?гінгі бізді? саба?ымыз ерекше болма?, себебі б?гінгі саба?ымызды? ?она?тары сіздерді тек ?ана жа?сы жа?тары?ыздан к?ргісі келеді.
?й тапсырмасын тексеру. (кроссворд шешу)
Осы с?зж?мба?ты шешкенде пайда болатын с?з б?гінгі жа?а та?ырыбымызды? аты шы?ады. («Абылайхан»)
Жа?а саба?.
Ілияс Есенберлин «Абылайды? т?сі» («?а?ар» романынан)
Биыл?ы жылды? елімізді? тарихында?ы, хал?ымызды? та?дырында?ы алатын орны ерекше. Биыл бізді? мемлекетімізді?, я?ни ?аза? ханды?ыны? ??рыл?анына 550 жыл. ?аза? хал?ыны? т?рлі мемлекеттік бірлестіктерге бытырап, саяси б?лшектенуін жою?а ?рекет жасау Жошы ?рпа?тары – Керей мен Ж?нібекті? ?лесіне тиді.
Кейін оларды? жолын Абылай хан жал?астырады. «Абылайды? т?сі» м?тіні І.Есенберлинні? «?а?ар» романынан ?зінді. І.Есенберлин 1915ж. А?мола облысы Атбасар ?аласында д?ниеге келген. «К?шпенділер» - «Кочевники» «?а?ар» - «Хан Кене" «Алмас ?ылыш» - «Заговоренный меч» «Жанталас» - «Отчаяние»
I кезе?. ?ызы?ушылы?ты ояту.
М??алім:
«?а?ар» романы туралы ?ыс?аша айтып ?тетін болса?, романда 18 ?асырда Абылайхан баста?ан ?аза? хал?ыны? ?алма? бас?ыншыларын біржолата тал?ан етуі; Абылайды? ?аза? елін дербес ?аза? ханды?ына біріктіру ?рекеті, Абылай хан мен оны? батырларыны? ел т?уелсіздігі ?шін к?рестегі ерлік, даналы? істері. Абылайханны? ?аза? елін біріктіру жолында?ы жанталас к?йзелістері бейнеленеді. Еліні? тынышты?ы ?шін ?діл атты баласын ?ытай?а, екінші ?лын Ресейге аманат?а жіберді. Сонымен:- Абылай хан кім? Абылай ханныы? негізгі ма?саты не болды? Ол ?андай адам бол?ан екен? Міне, осы с?ра?тар?а ?азір ?здері? дайындап келген м?ліметтерден жауап алатын боламыз.
II кезе?. Ма?ынаны ашу.
О?ушылар ?здері ізденіп, зерттеп келген м?ліметтерді ?жымдасып тал?ылайды. Тезистер жазып спикер ?ор?айды.
(«Абылай хан» деректі фильмі к?рсетіледі)
Жа?а с?здермен, с?здікпен ж?мыс.
Игі жа?сылар – избранные а?тарыла т?сті, т?гілді – вывалился
Ж?ректі, ?айратты – смелый, сильный
«?ш ж?зді? игі жа?сылары» немесе «?ш ж?зді? белгілі адамдары», «?ш ж?зді? ат?амінерлері», «?ш ж?зді? с?т-?айма?тары» - сливки общества, избранные
Ж?з – историческое название трех родоплеменных объединений казахов (?лы ж?з, Орта ж?з, Кіші ж?з)
Есте са?та?дар, жазы?дар:
Кенесары ?асым?лы – 1802-1847 жылдары ?мір с?рген. Орта ж?зді? ханы, Абылай ханны? немересі.
Б??ар – жырау, а?ын.
Грамматикалы? минимум.
Еліктеу с?здер. Еліктеу с?здерді? т?рлері.
?орша?ан ортада?ы сан т?рлі ??былыстар мен заттарды? бір-біріне ?а?ты?ысуынан пайда бол?ан дыбыстар?а ж?не оларды? ?имыл-?рекеттері?і? к?рінуіне байланысты с?здерді еліктеу с?здер дейміз.
Ма?ынасына ?арай (по значению)
1. Еліктеуіш с?здер – т?рлі дыбыстар?а еліктеуден туында?ан с?здер. (звукоподражательные слова, образованные для подражания различных звуков)
Мысалы: тарс, ар, ?ар?, сарт, са??, салдыр-к?лдір, тасыр-т?сыр т.б.
2. Бейнелеуіш с?здер – к?ру ар?ылы сипаттайтын еліктеу с?здер. (образоподражательные слова)
Мысалы: б?лк, ?алт, селк, желп, морт, ?иса?-?иса? т.б.
Еліктеуіш с?здерді о? ба?ан?а, бейнелеуіш с?здерді сол ба?ан?а теріп жазы?ыздар.
Селте?-селте?, са?, сырт-сырт, жар?, ?ар?-?ар?, ты?-ты?, жалп-жалп, жалт-желт, тарс-тарс, арс, д??к, лап, талта?-талта?, к?мп, г?рс, баж.
Мына еліктеуіш с?здермен с?йлем ??ры?ыздар. Еліктеу с?зді?
т?рін ж?не синтаксистік ?ызметін аны?та?ыздар.
Зыр, лап, к?рк-к?рк, шап, зірк, селк, зу, г?рс, сатыр-к?тір, б?р?-б?р?.
III кезе?. Ой тол?аныс (Рефлексия).
Шы?армашылы? ізденіс, интерпретация. Ойларын на?тылап, ?орытындылау. Барлы? топтар?а 5 минут уа?ыт беріледі.
1 топ – 5 минутты? эссе жазады;
2 топ – «Синквейн» ?дісі;
3 топ – Романнан ?зінді о?иды;
4 топ – «Ж?бын табу» ойыны, ассоциация ??ру;
Бекіту: - Б?гінгі саба?ымыздан не білдік?
- Абылайды? негізгі ма?саты не болды? (?аза? ханды?ыны? т?уелсіздігін са?тау, ны?айту, ?ш ж?зді? басын біріктіру болды)
- Абылайханны? ?рпа?тарынан кімді білесі?дер? (Кенесары хан, с?лтан Шы??ыс, ?алым Шо?ан, тарихшы Ерм?хан Бекмаханов)
- Ханды? ??р?ан жылдары? (1771-1781)
- Ерлік, батырлы? туралы ?андай ма?ал-м?тел білесі?дер?
?йге тапсырма: Еліктеуіш ж?не бейнелеуіш с?здерге ?ш-?штен с?йлем ??рап келу.
Ба?алау. Белсене ?атыс?ан о?ушыларды ба?алау.
