Ыбырай Алтынсарин

Сабақтың мақсаты :

Білімділік: Ыбырай ағартушылық қызметінің, шығармаларының қыр-сырларын меңгертіп, мазмұнына , тереңдей бойлату,өлеңдеріне жан-жақты талдау жасай отырып тақырыбын ашу.

Дамытушылық: Оқушылардың ауызша және жазбаша тіл мәдениетін қалыптастыру,шығарманың мазмұнын аша білу қабілетін дамыту.

Тәрбиелік: оқушылардың әдебиетке деген сүйіспеншіліктерін оята отырып, еңбек сүйгіштікке, табиғатты қорғауға, елжандылыққа, ұқыптылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі : электронды презентация, интерактивтік тақта, , суреттер, Ыбырайдың шығармалар жинағы, баспасөз материалдары

Сабақтың әдіс –тәсілдері : сұрақ-жауап, түсіндіру, талдау, ассосация, ойын

  Пәнаралық байланыс : тарих, геометрия,қазақ тілі

  Сабақтың түрі : Аралас сабақ

  Сабақтың типі: жаңа материалды меңгерту

Сабақтың технологиясы: МОТ

Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі.

1.Сәлемдесу,түгелдеу

2.Фигуралар таңдау арқылы топқа бөлу

Жаңа тақырыпты ашу.

“ Тұлғаны таны” ойыны

Қазақ балаларына білім мен тәрбиенің негізгі көзі –оқулық деп қарап, мазмұны бала табиғатына жақын, тақырыбы таныс, әрі қызқты кітап шығарған жазушы. 1876 жылы жазылған «Қазақ хрестоматиясының» авторы. Әңгімелерінің мазмұны адамгершілікке, кісілікке,талаптылыққа, өнерге,еңбекке оқу-білімге,достыққа т.б жақсы қасиеттерге шақырады.«Қыпшақ сейітқұл», «Атымтай Жомарт», «Әке мен бала», «Ақымақ дос», « Таза бұлақ» атты әңгімелері бар қазақ әдебиетінің көрнекті өкілі.

№

1

Дискуссиялық сұрақтар

Ия

Ыбырай 1841 жылы 20 қазанда Қостанай облысы Затабол ауданында дүниеге келген

2

3

Жоқ

1850 жылы Орынбордағы қазақ балаларына арнап ашылған жеті жылдық орыс-қазақ мектебіне барған.

4

1860 жылы Орынбордағы шекаралық комиссияға тілмаш болған.

5

1859 жылы Орынбордағы шекаралық комиссияның төрағасы, Шығысты зерттеуші белгілі ғалым, профессор В.В.Григорьевпен жақын танысады

6

1861 жылы Торғай мектебіне мұғалім болып тағайындалады

1864 жылы Торғайдағы мектепті ашады.

7

8

1876 жылы «Қазақ хрестоматиясын» жазуға кіріседі.

1880 жылы «Қазақ хрестоматиясы» Орынборда басылып шығады.

9

10

1879-1883 жылдары Торғай қаласының төрт уезінде (Торғай, Ырғыз, Троиц,Ақтөбе) мектептер ашылады

11

1983 жылы «Мұсылмандық тұтқасы» оқу құрал жазып шықты

1888 жылы Ырғызда тұңғыш қыздар мектебі ашылады

12

13

1987 ж Қостанай уезінің Обаған және Жетіқарада бір сыныптық мектептер ашылды. Жанынан қазақ балалары жататын 25 орындық интернат салдырды

14

1882 жылы Орск қаласында тұңғыш мұғалімдер мектебі ашылады

1983 жылы Торғайда қолөнер мектебі ашылады.

15

1889 жылы Ауыр науқастан 48 жасында қайтыс болады.

№

1

Дискуссиялық сұрақтар 15 ұпай

Ия

Ыбырай 1841 жылы 20 қазанда Қостанай облысы Затабол ауданында дүниеге келген

2

3

+

Жоқ

1850 жылы Орынбордағы қазақ балаларына арнап ашылған жеті жылдық орыс-қазақ мектебіне барған.

4

1860 жылы Орынбордағы шекаралық комиссияға тілмаш болған.

+

5

1859 жылы Орынбордағы шекаралық комиссияның төрағасы, Шығысты зерттеуші белгілі ғалым, профессор В.В.Григорьевпен жақын танысады

6

-

+

1861 жылы Торғай мектебіне мұғалім болып тағайындалады

1864 жылы Торғайдағы мектепті ашады.

7

+

8

-

1876 жылы «Қазақ хрестоматиясын» жазуға кіріседі.

9

+

1880 жылы «Қазақ хрестоматиясы» Орынборда басылып шығады.

10

1879-1883 жылдары Торғай қаласының төрт уезінде (Торғай, Ырғыз, Троиц,Ақтөбе) мектептер ашылады

11

-

+

1983 жылы «Мұсылмандық тұтқасы» оқу құрал жазып шықты

+

1888 жылы Ырғызда тұңғыш қыздар мектебі ашылады

12

13

1987 ж Қостанай уезінің Обаған және Жетіқарада бір сыныптық мектептер ашылды. Жанынан қазақ балалары жататын 25 орындық интернат салдырды

14

+

-

1882 жылы Орск қаласында тұңғыш мұғалімдер мектебі ашылады

1983 жылы Торғайда қолөнер мектебі ашылады.

15

+

-

1889 жылы Ауыр науқастан 48 жасында қайтыс болады.

+

Желтоқсанның жиырма екісі

Ыбырай Алтынсарин шығармашылығы

Ыбырай Алтынсарин әңгімелері

“ Аурудан – аяған күштірек”

“ Бақша ағаштары ”

“ Мейірімді бала”

“ Әке мен бала”

“ Қыпшақ Сейітқұл”

“ Атымтай Жомарт”

Ыбырай Алтынсарин өлеңдері

“ Өнер – білім бар жұрттар”

“ Кел,балалар,оқылық!”

“ Жаз”

“ Азған елдің хандары”

“ Әй, жігіттер”

“ Залым төреге”

“ Өзен”

Ыбырай Алтынсарин аудармалары

“ Қарға мен түлкі”

“ Екі шыбын”

“ Егіннің бастары”

Қайырымды түлкі”

Біліміңді жетілдір ! Кесте толтыру 10 ұпай

Р / с

Әңгімелері

нің аты

1.

Мазмұны

2.

Идеясы

13 жасар кішкентай қыз патшаның үкімі бойынша қолы кесілуге бұйырылған әкесі үшін патшаға өз қолын ұсынады.

3.

“ Әке мен бала”

4.

Ананы сүю,шексіз құрметтеу.

“ Атымтай Жомарт”

Еңбекпен тапқан нан тәтті.

5 .”

Қазақ елінің өміріне енген өзгеріс тер- кедейлердің отырықшылануы, егін егудің қазаққа пайдалы екендігі

бейнеленген.

Біліміңді жетілдір ! 10 ұпай

Р / с

Әңгімелері

нің аты

1.

Мазмұны

2.

“ Мейірімді бала”

Идеясы

3.

“ Аурудан аяған күштірек”

13 жасар кішкентай қыз патшаның үкімі бойынша қолы кесілуге бұйырылған әкесі үшін патшаға өз қолын ұсынады.

Аяғы сынған баланың жанына аяғының ауруы қанша батса да, анасын ренжітпеу үшін қабақ шытпағандығы айтылады.

Ата-анасына деген аяушылық сезім, махаббатты дәріптеу .

“ Әке мен бала”

4.

Ананы сүю,шексіз құрметтеу.

Аз жұмысты қиынсынған баласы одан коп жұмысқа тап болғандығы суреттеледі.

“ Атымтай Жомарт”

Азға қанағат ету.

Еш нәрсеге мұқтаж болмаса да, Атымтай еңбектен ұ қол үзбейді.

Еңбекпен тапқан нан тәтті.

5 . “Қыпшақ

Сейітқұл”

Қазақ елінің өміріне енген өзгеріс тер- кедейлердің отырықшылануы, егін егудің қазаққа пайдалы екендігі

бейнеленген.

Ересектерді еңбекке, отырықшылдыққа тәрбиелеу.

“ Шеңбер бойымен әңгімелеу ”

ойыны

Шарты: Оқушылар шеңбер бойымен отырады.

Топ басшысы кез-келген бір оқушыны көзімен нұсқайды,сол оқушы кез-келген әңгіменің бір сөйлемін айтады. Бұдан әрі сағат тілінің бағытымен әрқайсысы мәтіннің бір сөйлемін айта береді. Соңында жауаптарда жіберілген қателіктерді толықтырамыз.

Ең белсенді оқушыға “5” ұпай.

“ Ой түйін” 10ұпай Өлең мағынасын ашу.

1

3

Араз бол кедей болсаң ұрлықпенен,

Телмірме еш адамға мұңдықпенен!

Азған елдің молдасы

Үлкен болар сәлдесі.

Аса бауыр қылмаңыз,

Оның рас емес Алласы.

• Өнер-білім бар жұрттар,
• Тастан сарай салғызды.
• Айшылық алыс жерлерден,
• Жылдам хабар алғызды.

2

Кітаппен жұмыс.

Өлең құрлысына талдау

Оқулықта берілген өлең үзінділеріне құрылысына

қарай талдау жасау, яғни , буын санын, ұйқас

түрін ажырату .

Жаңа сабақты бекіту

. «Алтын қақпа» ойыны

16

Ыбырай кім?

Ақын,жазушы,аудармашы

Қандай шығармалары бар?

Бақша ағаштары, Әке мен бала, Мейірімді бала,т.б.

16

2 . «Темір қақпа» сұрағы.

Ыбырайдың өлеңдерін ата?

Өзен,Жаз, Кел,балалар,оқылық!,т.б

Ересектерді еңбекке тәрбиелейтін әңгімесі?

Қыпшақ Сейітқұл

16

“ Кімдердің шығармасын

тәржімалайды?

Крылов,Пушкин

16

“ Қазақ хрестоматиясына” қандай әңгімелері енді?

Бір уыс мақта,

Мұңсыз адам,

әдеп, т.б.

16

5. Алтын сандықтан шыққан сұрақ.

Бір өлеңінен жатқа үзінді оқы .

Саған

5ұпай

16

Қорытындылау

Ыбырай

Менің сабақтан алған әсерім

Жақсы

Керемет

Өте жақсы

Орташа

Түсінбедім???

Бағалау парағы

№

Оқушының аты

Дискуссиялық сұрақтар

1

Жаңа сабақ

Амандосова Ғ

2

кесте толты

ру

Амантай Р

3

Ой түйін

Өлең мағынасын

ашу

4

Алешова Ж

“ Алтын

қақпа”

ойыны

Жалпы ұпай

Бекмырза С

5

Жеткерген А

6

Қасым С

7

Ізтілеуов Ж

8

Шабар Қ

Барлығы:

Шеңбер

бойымен

әңгімелеу

Үйге тапсырма

1.“Егерде мен ақын болсам,

қозғайтын өзекті мәселем...”

Эссе жазу

2.Бір өлеңін мәнерлеп жатқа оқып,

тақырыбы мен идеясын ашу.

Сау болыңыздар!