О?т?стік ?аза?стан облысы
Шардара ?аласы
Ауданды? о?ушылар ?йі
«Елтану» ?йірмесіні? жетекшісі Сариева Шолпан Мансур?ызы
Саба?ты? та?ырыбы: Ыбырай Алтынсарин.
«Жаманды??а жа?сылы?.»
Саба?ты? ма?саты:
1.Білімділік: Ыбырай Алтынсарин туралы т?сінік беру;
2.Дамытушылы?: та?ырып бойынша о?ушыларды? с?здік ?орын молайту; т?сініп с?йлеу; коммуникативтік машы?тарын дамыту;
3. Т?рбиелік: ?алымны? ?мірімен таныса отырып, о?ан деген ма?таныш, ??рмет сезімін баулу.
Саба?ты? к?рнекіліктері: суреттер, с?зж?мба?, б?ктеме,кесте, слайд,на?ыл с?з.
Саба?ты? типі: жа?а білім беру
Саба?ты? т?рі: аралас
Саба?ты? ?дісі: с?ра?-жауап, ойын, баяндау.
Саба?ты? барысы:
І. ?йымдастыру кезе?і: с?лемдесу; т?гендеу.
ІІ. ?й тапсырмасын ?айталау:
Ш.Уалиханов кім?
Ш.Уалихановты? ?кесіні? аты?
Ш.Уалиханов ?ай жылы,?ай жерде д?ниеге келді?
Ш.Уалихановты? ?аш?ария?а саяхат жаса?ан жылдар?
Ш.Уалихановты? ?андай зерттеу е?бектерін білесі?дер?
Жа?а саба?:
Кел, балалар, о?ылы?
О?ы?анды к??ілге
Ы?ыласпен то?ылы?!
О?ыса?дар, балалар,
Шамнан шыра? жа?ылар
Тілегені? алды?нан
Іздемей-а? табылар.
Балалар, б?л ?ле?ді кім жаз?анын білесі?дер ме?
(Ыбырай Алтынсарин.)
(О?ушылар «Ыбырай Алтынсарин» атты м?тінді ты?дайды.)
«Ыбырай Алтынсарин 1841жылы Тор?ай облысында ту?ан. Оны? ?кесі ерте ?айтыс болды. Ыбырайды атасы Бал?ожа т?рбиеледі. 1850 жылы Бал?ожа ?зіні? немересін ?аза? балаларына арнап ашыл?ан мектепке о?у?а береді.
Мектепте ол ал?аш татар тілінде о?иды. Ыбырай жеті жылды? мектепті бітірген со?, ту?ан хал?ы ?шін ?ызмет етеді. Е? алдымен тілмаш, кейін мектепте м??алім болып істейді. Ол ?аза? балалары ?шін мектептер ашып, жа?а мектептер салдырды.
Дарынды педагог 1879 жылы мектеп о?ушыларына арнап «?аза? хрестоматиясы» мен «?аза?тар?а орыс тілін о?ыту ??ралы» деген екі кітап жазып, бастырды.
Ыбырай Алтынсарин «?зен», «Жаз», деген ?ле?дері таби?ат туралы.
Оны? « Кел, балалар, о?ылы?» деген ?ле?ін ?азір барлы? балалар жат?а біледі. Ыбырай Алтынсаринні? ?ай шы?армасын алса? да, балаларды білімге, е?бекке, адалды??а, іскерлікке ша?ырады. Ы. Алтынсарин ?рі педагог, ?рі а?ын, ?рі жазушы бол?ан. Ол ?з хал?ын жо?ары ба?ала?ан. Ол ?з хал?ын с?йген патриот адам».
Тапсырма:
-Ыбырай Алтынсарин ?ай жылы ж?не ?айда ту?ан?
(Ыбырай Алтынсарин 1841 жылы Тор?ай облысында ту?ан.)
-Ыбырайды кім т?рбиеледі?
(Ыбырайды атасы Бал?ожа т?рбиеледі).
-Мектеп бітірген со?, кім болып істейді?
(Мектеп бітірген со?, ол м??алім болып істейді).
-Ол ?аза? балалары ?шін не ашты?
(Ол ?аза? балалары ?шін мектептер ашты)
-Ы. Алтынсарин кім бол?ан?
(Ы. Алтысарин педагог, а?ын, жазушы бол?ан).
Жаманды??а жа?сылы?.
Ыбырай Алтынсарин.
?ызылбас патшасынын, Абдулла деген у?зірі бар еді. Соны? заманында ж?рт б?зылып, бір к?н у?зір патша?а келе жат?анда халы? ?амап: - «Дегенімізді істе, істемесе? ?лтіреміз» деп, ішінде бір батырыра?ы у?зірді са?алынан алып ж?лы?ты. У?зір ашу етпеді, б?лардан шы??ан со? патша?а барып, ж?ртты? тілегін бері?із деп ?тініп тілегенін патшадан алып берді ж?не ?зіні? к?рген кемшілігі ?шін ешкімге жаза берме?із деп оны да тілеп алды. Ерте?іне у?зірге бір саудагер келіп:
- Та?сыр, кеше сізді ренжітіп са?алы?ыздан ж?лы??ан кісіні айтайын деп келдім, ол На?ым деген мені? к?ршім еді, алдырып жаза бері?із, - деді. Б?л с?зді есіткен со? у?зір саудагерді ?айтарып, На?ымды ша?ыртып алды. На?ым: «Менін кешегі ісімді біреу айтып таныт?ан екен» деп, ?оры??анынан ?рейі кетіп, келе-а? у?зірді? ая?ына жы?ылды. У?зір На?ымды жерден к?теріп алып айтты дейді:
- Мен сені жазаландыру ?шін ша?ырмадым, біра?, к?рші? саудагер жа?сы кісі емес екен, сені? білместігі?ді ма?ан келіп айтты, екінші рет ол к?рші?нен са?танып ж?ргендей екенсін, соны айтайын деп ша?ырып едім, енді аман бол!-деп ішкергі ?йіне кіріп кетті дейді.
С?зж?мба? шешу:
Балама с?ра?.
? Ы.Алтынсарин 1841 жылы ?азіргі ?останай облысыны? Тор?ай жерінде д?ниеге келді. (и?)
? «?ылым таппай ма?танба»?ле?ін Ы. Алтынсарин жаз?ан. (жо?)
? 1879 жылы Ы.Алтынсаринны? ал?аш?ы ?аза? тіліндегі о?улы?ы жары? к?рді (и?)
? 1864 жылы Орынбор шекаралы? комиссиясы жанында?ы мектепті алтын медальмен бітіреді. (жо?)
? 1864 жылы Тор?айда ?аза? балаларына арналып ашыл?ан мектепте ?стазды? етеді (и?)
? 1887 жылы Ыбырай Тор?ай облысында?ы мектептерді? инспекторлы?ына та?айындалады. (жо?)
Кестемен ж?мыс.
?орытынды:
- Ыбырай Алтынсарин кім ?
- Ыбырай Алтынсаринні? е?бектерін ата?
- Ал?аш?ы кітабы ?ай жылы жары? к?рді?
?йге тапсырма: Ыбырай Алтынсарин туралы эссе жазу.
