Абай ?мірі

Абай Құнанбаев

1845-1904

Балгина Б.К.

Қазақ тілі және әдебиет мұғалімі

• Абайдың азан шақырып қойған аты – Ибраһим.
• Әжесі Зере сүйікті немересін Абай, яғни сүйкімді деп еркелеткен. Осыдан кейін ел арасында шын аты аталмай, Абай атанып кетеді.

• Абайдың әкесі - Құнанбай. Құнанбай Өскенбайұлы 1802 жылы өмірге келеді. Ол халық арасында өте беделді, абыройлы, әділ би болған. Ол 81 жыл ғұмыр кешкен. Құнанбай ел ішінде қажы атанған.
• Семей өңірінде Құнанбай қажының мешіті орналасқан.

• Абайдың әжесі - Зере Абайға халық қазынасынан нәр беріп, бойына ізгілік шуағын сепкен, білімге итермелеген ұлы ұстаз, тәлімгер, ана.

• Анасы Ұлжан – ұстамды, мейірімі мен ақылы мол дана кісі болған.

• Зере әже көңілі кең, жүрегі нәзік адам болған. Абай әжесін қатты жақсы көреді. Күндіз де, түнде де ертегі айтқызады.

• Абай әжесімен бірге:

“ Е-е.. Бұлдыр-бұлдыр күн өткен,

Бұрынғыда кім өткен?”– деп бастап, әңгіме сұраған тілегін осылайша бастайтын.

• Абай қоғам өміріне, ел басқару ісіне араласты.Абай кез келген істің мәнін бейбіт түрде шешті.

• Абай он екі жасында Семей қаласындағы Ахмет Риза медресесіне түседі. Онда 3 жыл оқиды. Медреседе оқып жүріп 3 айдай орыс мектебінен дәріс алады. Абай араб, түрік, парсы тілдерінде үйренеді.

• Абай Құнабаев Н. Долгополов досымен бірге.

• Абай орыс әдебиетімен Пушкин, Лермонтов, Достоевский, Бели н ский, Добролюбов шығармаларымен танысады. Әсіресе Пушкин мен Лермонтовтың шығармаларын сүйіп оқыған.

Пушкиннің “Евгений Онегин”қазақ тіліне аударады, әрі өзі “Татьянаның хаты” атты ән шығарды.

• Біржан сал, Ақан сері, Жаяу Мұса, Тәттімбет сияқты сазгердердің маржан мұраларынан сусындап, әншілік-күйшілік өнерді ерекше бағалаған. Әнге, өнерге жаны құмар болған.
• Абай күйлері : “Торы жорға”, “Май түні”, “Абай желдірмесі”.
• Абай әндері : “Көзімнің қарасы”, “Айттым, сәлем, Қаламқас”, “Сегіз аяқ”, “Қор болды жаным”.

Абай тоғыз жасынан бастап өлең шығарған. Балаларға арналған өлеңдері “Адам болам десеңіз”, “Әсемпаз болма әрнеге”, “Жазғытұрым”, “Күз”, “Қыс” т.б

Сұрақтар: 1 Абай Құнанбайұлы қай жылдары өмір сүрген? 2.Әжесінің есімі кім? 3. Абай неше жасынан өлең жазған? 4. Абайдың әкесі кім? 5.Қандай шығармаларымен таныстыңдар?

Қорытындылау

«Абайды таныту арқылы біз Қазақстанды әлемге танытамыз, қазақ халқын танытамыз.Абай әрқашан біздің ұлттық ұранымыз болуы тиіс»- деп елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың айтқан пікірімен аяқтағым келеді.

Үй тапсырмасы.

1.Өлеңді жаттау (2 шумақ)

2. Өлеңнің тақырыбын, идеясын анықтау