Та?ырыбы:Абай – таби?ат жыршысы.
Ма?саты: ?лы а?ынны? ?негелі ?мірімен таныстыру, шы?армаларына
шолу жасау, ?ле?дерін, ?ндерін м?нерлеп айт?ызу. С?з ?неріні? ?ыр –
сырымен таныстыру. К?ркем с?йлеуге , ?з бетімен іздене білуге , шы?армашылы?пен ж?мыс істеуге к?мектесу. Ш?кірттерді ту?ан жерге деген с?йіспеншілікке, адамгершілікке, таби?ат ?семдігін т?сінуге,
?асиетті н?рселерді ?адір т?ту?а т?рбиелеу. С?йлеу м?дениетін ?алыптастыру, эстетикалы? т?рбие беру.
К?рнекілігі: Абай портреті, кітаптар, шы?армалары, тірек сызбалар, ?анатты с?здер, фотослайдтар, буклеттер.
Саба?ты? барысы:
І ?йымдастыру кезе?.
ІІ.?деби монтаж
1-ж?ргізуші:
Ж?регін шыра? етіп жандыр?ан кім?
Жырымен жан сусынын ?андыр?ан кім?
?зіне –?зі орнатып ескерткішті,ф
М?ра?ып, кейінгіге ?алдыр?ан кім?
Ертеоянып ,ойланып , ержеткенкім?
Талабынтас?ия?а?рлеткенкім?
??бажан, ??рба?ан ??м, ??ла ?ырда,
?ле?ні?бесігіндетербеткенкім?
2-ж?ргізуші:
Со?ты?палы, со?па?сыз жерде ?скен кім?
?нінен ?ділдікті? лебі ескен кім?
Арманын атандырып келешекке ,
Біздермен осы к?нгі тілдескен кім?
Тайсалмай, мы?мен жал?ыз алыс?ан кім?
Жауына найза с?зін шаныш?ан кім?
?зендей ??й?ан барын к?к те?ізге,
Лермонтов, Пушкиндерментабыс?анкім?
Абай:
Ж?регімні? т?біне тере? бойла,
Мен бір ж?мба? адаммын оны да ойла.
Со?ты?палы , со?па?сыз жерде ?стім,
Мы?мен жал?ыз алыстым, кін? ?ойма.
ІІІ.Кіріспе
М??алім:
Балалар, б?гінгі бізді? т?рбие са?атымыз ?лы а?ынАбай ??нанбаев туралы болма?.?Р Президенті Н.Назарбаев «Абайды таныту ар?ылы біз ?аза?станды ?лемге танытамыз, ?аза? хал?ын танытамыз. Абай ?р?ашан бізді? ?лтты? ?ранымыз болуы тиіс» деген болатын.?лы Абай есімі б?рімізге жа?сы таныс. А?артушы, а?ын ж?не сазгер Абай ??нанбаев ?міріні? со?ына дейін ?аза? хал?ына жар?ын болаша?ы ?шін к?ресті. Артына ?алдырып кеткен аса ??нды м?раларында адам бойында кездесетін жаман мінез-??лы?тарды сынады ж?не адамды?ты, а?ыл мен білімді ал?а ?ойды.Олай болса, «Абай-таби?ат жыршысы» атты т?рбие са?атымыз бастайы?.Б?гінгі т?рбие са?атымыз бірнеше б?лімнен т?рады,олар:
1.А.??нанбаевты? ?мірбаяны.
2. «Абай кім?» («Топтастыру» стратегиясы»)
3. «Абай» туралы с?з
4. «Абай-таби?ат-жыршысы»
5.?орытынды с?ра?тар
1-о?ушы: ?мірбаян
?аза?ты? ?лы а?ыны Абай ??нанбай?лы 1845 жылы Семей ??іріні? ?азіргі Абай ауданында?ы Шы??ыстау б?ктерінде д?ниеге келген. Абайды? шын аты Ибра?им. ?жесі еркелетіп «Абай» деп атап кеткен. Абайды? ата-тегі, т?рбиеленіп шы??ан ортасы Тобы?тыны? шынжыр бала?, ш?бар т?с, ау?атты отбасы бол?ан.?кесі ??нанбай а?а с?лтан,болыс болса, аталары ?скенбай, Ыр?ызбай ата?ты, ?йгілі билер бол?ан.Болаша? а?ын жас кезінен ?ле? , ??гімеге ?уес болып , ?жесі Зере мен анасы ?лжан а?ыз- ??гімелерін барлы? ынтасымен ты?дайтын. Ауыл молдасынан арабша сауат аш?ан Абайды ?кесі он екі жасында Семейге о?у?а жібереді. Абай Ахмет- Ризаны? медресесінде о?ыды. Медреседе араб, парсы тілдерін жа?сы ме?гереді. Шы?ыс а?ындары Низами, Са?ди, Фзули, Хафиз шы?армаларымен танысады. Медреседе о?ып ж?ріп, ?ш ай «Приходская школада» орысша о?иды.
философ
ІV. «Топтастыру» стратегиясы
Абай
?о?ам ?айраткері
за?гер
аудармашы
А?артушы -?стаз
?лы а?ын
гуманист
кеме?гер
сазгер
ойшыл
Дара
V. Белгілі адамдарды? Абай туралы айт?андары «Абай» туралы с?з.
1-о?ушы:
«Ибра?им мырзаны? т?ра?ы ?аза? іші бол?анды?тан , ?адірі азыра? білінді. Олай болма?анда данышпан , хакма философ кісі еді. ?ор елде туды да, ?орлы?пен ?тті».
Ш?к?рім.
2-о?ушы:
«?аза?ты? бас а?ыны Абай ??нанбаев . Онан ас?ан б?рын?ы –со??ы заманда ?аза? баласында біз білетін а?ын бол?ан жо?».
Ахмет Байт?рсын?лы.
3-о?ушы:
«Абай лебі , Абай ?ні , Абай тынысы-заман тынысы, халы? ?ні. Б?гін ол ?н бізді? де ?нге ?осылып , жа??ырып, жа?а ?ріс алып т?р».
М?хтар ?уезов.
4-о?ушы:
«Абай ?з заманынан ана??рлым биік т?р?ан а?ын еді».
?абит М?сірепов.
5-о?ушы:
«Орыстар ?шін-Пушкин, а?ылшындар ?шін –шекспир, грузиндер ?шін -Руставели.... ?андай ?лы ??былыс болса, Абай да ?аза?тар ?шін сондай те?дессіз ??былыс».
?айсын Кулиев.
6-о?ушы:
«Абай ?лемге ашыл?ан терезе еді, оны? жаны жа?арып жат?ан д?ниені? алыста?ы сарынын сезе білді.... Гете мен Толстой сынды к?птеген за??ар гуманист т?л?аларды? далалы? бауырласы екенін таныттты».
Шы??ыс Айтматов.
7-о?ушы:
«Абайды таныту ар?ылы біз ?аза?станды ?лемге танытамыз, ?аза? хал?ын танытамыз. Абай ?р?ашан бізді? ?лттты? ?ранымыз болуы тиіс».
Н?рс?лтан Назарбаев
8-о?ушы:
Абай ?аза? тіліне А. С. Пушкинні?, Ю. М. Лермонтовты?, Л. Н Толстойды?, Салтыков –Шедринні?, Гетені? шы?армаларын ?аза?ша?а аударды .
9-о?ушы:
Абайды? шы?армалары. поэмалары: «Ескендір», Мас??т», «?зім ??гімесі» , 45 ?ара с?зі, ?ле?дері бар.
1-ж?ргізуші:
Ту?анда д?ние есігін ашады ?ле?,
?ле?мен жер ?ойнына кірер дене?.
?мірдегі ?ызы?ы? б?рі ?ле?мен,
Ойласа?шы бос ?а?пай,еле?-селе?, - дегендей келесі кезекті Абайды? ?ле?деріне берейік.
Н?ржігіт :«?ле? – с?зді? патшасы , с?з сарасы»
Н?рай:«Жасымда ?ылым бар деп ескермедім»
?уанды?:«?ылым таппай ма?танба»
Н?рзада: «?семпаз болма ?рнеге»
Н?реддин : «Мен боламын деме?дер»
Ырысты: « Сенбе ж?рт?а т?рса да сені ?анша ма?тап»
?н : «Желсіз т?нде жары? ай»
V.Негізгі б?лім «Абай-таби?ат жыршысы»
Б?гін біз Абайды? таби?ат лирикасы жайында с?з етпекпіз. Е? алдымен «лирика»деген с?зге т?сініктеме беріп алайы?.Лирика дегеніміз а?ынны? ішкі жан д?ниесіні? сезім к?шімен тебірене тол?уы, ?з басыны? к??іл-к?йі,к?йініш-с?йініші т?н..
Таби?ат – адам ?мір с?рер тіршілік етер ортасы.Онсыз ?мір жо?.Міне, осы таби?ат к?ріністерін, о?ан б?лінген ?аза? даласында?ы ?мірді, т?рмыс-халді суреттеуге Абайды? к?птеген ?ле?дері арнал?ан ж?не Абайды? б?рын таби?ат к?ріністерін м?ншалы? тере? ?рі жан-жа?ты жырла?ан а?ын бол?ан емес.Жылды? 4 мезгілі туралы жазыл?ан ?ле?дері бейнеті мен азабы мол мал ба??ан шаруаны баянсыз к?шпелі ауылды к?рсететін с?лу шы?армалар болып табылады.Таби?ат?а жан бітіруге ?лы Абай ?зіні? орыс классиктерінен ?йренген. Б?л ?ле?дерін а?ын 1886-1890 жылдар аралы?ында жаз?ан.
Біз б?гін Абайды? жыл мезгілдеріне байланысты «?ыс», «Жаз?ыт?ры», «К?з», «Жаз» ?ле?деріне то?талып ?теміз
Абайды лирик а?ын дейтін себебіміз ол таби?атта?ы ??былыстарды адам ?міріне арнап жыр?а ?осады
А?жібек: «Жаз»
Ба?ытбек: «Жаз?ыт?рым»
?біш: «?ыс»
М?лдір: «К?з»
VІІ.?орытынды (Абай шы?армашылы?ына байланысты с?ра?тар ?ою)
С?ра?тар.
1. Абай ?ай жылы ту?ан? ( 1845 жылы 10 тамыз.)
2. Ту?анжеріната. ( Семей облысы.Шы??ыстау тауыны? б?ктері.)
3.Абайды?шынатыкімеді? ( Ибрагим.)
4. Абайды? ?жесімен анасыны? аттары ( Зере,?лжан.)
5. Абайды?ар?ыаталарыкімдер? ( ?скенбай, Ыр?ызбай. ) 6
6. ??нанбайнеше?йелдібол?ан? ( 4 ?йелді.)
7. Абайды?. Д?ниегек?зімдіаш?анкімеді ? ( Михаэлис.)
8. Абай нешежас?адейіно?ы?ан( 13 жас.)
9. Семейдегі Абай о?ы?ан медресе ?алай атал?ан? ( Ахмет- Риза.)
10. Абайды?руы?а?дай? ( Тобы?ты.)
11. Абай туралы е? ал?аш ма?ала жаз?ан кім?( ?лиханБ?кейханов, 1903жылы Петербургта жаз?ан).
12. « Абай жолы» романынкімжазды?( М?хтар ?уезов).
13. «?аза?ты? бас а?ыны -Абай ??нанбаев» депата?анкім?( Ахмет Байт?рсынов).
14. Абайды? ая?талма?ан поэмасы.(«?зім ??гімесі».)
15.Абай Лермонтовтан ?анша шы?арма аудар?ан? (Жиырма жеті шы?арма аудар?ан).
2-ж?ргізуші:
К?п адам д?ниеге бой алдыр?ан,
Бой алдарын, ая?ын к?п шалдыр?ан.
?лдідеуге сия маайты?даршы,
?лмейт??ынартындас?з?алдыр?ан, -дегендей осымен т?рбие са?атымызды ая?таймыз.