Прманова Малика Тойлибековна. Тараз қаласы, № 55 орта мектептің қазақ тілі және әдебиет пәнінің мұғалімі.
Қысқа мерзімді жоспарлау
Мерзімі:
Пәні: қазақ тілі
Сыныбы: 5 «З»
Сабақ
тақырыбы:
Дауыссыз дыбыстардың түрлері
Мақсаты:
Қазақ алфавитіндегі дауыссыз дыбыстармен балаларды таныстыра отырып, әр дыбыстың өзіндік орны мен ерекшелігі бар екендігін түсіндіру. Дауыссыз дыбыстардың түрлері жайлы толық мәліметтер бере отырып, таным деңгейін көтеру.
Оқыту нәтижесі:
Фонетика саласы тіл дыбыстарын зерттейтінін және дауыссыз дыбыстардың 3 топқа бөлінетінін біледі. Жаттығулар орындағанда фонетикалық талдауды еркін орындай алады.
Әдіс-тәсілдері:
Түсіндіру, сұрақ-жауап, өзіндік, жұптық, топтық жұмыс.
«Кім жылдам» әдісі. «Мен саған-сен маған» әдісі. «Өрмекшінің торы» әдісі.
Керекті жабдықтар:
5-сыныптың қазақ тілі оқулығы, дауыссыз дыбыстар жазылған плакаттар, конверт-сұрақтар, жұмыс дәптері.
Күтілетін
нәтиже:
Фонетика саласы, тіл дыбыстары жайлы біледі. Үн мен салдырдың қатысына қарай екіге бөлінетінін біледі.
Сабаққа қойылатын критерий:
- Үй тапсырмасының орындалуы:
- Жаңа тақырыпқа байланысты жаттығуларды орындауда топта белсенділік танытуы:
- Сабақты қорытындылау кезіндегі «Өрмекшінің торы» әдіс-тәсіліне белсенді қатысуы арқылы жаңа тақырыпты меңгергенін көрсете білуі:
Уақыты:
Ресурстар
Сабақтың барысы:
Мұғалімнің іс-әрекеті
Оқушының іс-әрекеті
5 мин
Ұйымдастыру:
Оқушылармен амандасу,
Сабаққа дайындығын тексеру. «Жүректен- жүрекке» тренинг өткізу. Сыныпта қанша оқушы болса, әр түрлі сөздер жазылған қима қағаздар да сонша таратылады және әр оқушы сол қима қағаздағы сөзге байланысты бір тілек мәнді сөйлем құрастырады.
Амандасу.
Оқушылар жақсы тілектерін бір-біріне тілеп,
«Жүректен жүрекке» тренингін өткізеді.
4 мин
Үй тапсырмасын тексеру
263-жаттығудың орындалуын жұмыс дәптерінен тексеремін.
Оқушылар дәптердегі үй жұмысын көрсетеді.
4 мин
Ой қозғау
Өткен сабақтың тақырыбын бекіту мақсатында «Кім жылдам?» әдісі арқылы сұрақтар қойылады.
1. Фонетика нені зерттейді?
2. Тілдің қатысына қарай дауысты дыбыстар қалай бөлінеді?
3. Жақтың қатысына қарай қаншаға бөлінеді?
4. Еріндік және езулік дауыстыларға мысал келтір.
5. Қазақ тілінде қанша әріп бар?
6. 42
7. Қанша дыбыс бар?
8. 36
9. Дыбыстардың қанша түрі бар?
Оқушылар «Кім жылдам?» әдісі арқылы өткен тақырыптарды пысықтау мақсатында сұрақтарға жауап береді.
3 мин
Топқа бөлу және бүгінгі сабаққа қызығушылын ояту
«Мозайка» әдісі арқылы оқушыларды 4 топқа бөлемін. Топқа бөлінген сурет қиындыларын құрастырып, өздері құрастырған гүлдегі дауысты дыбыстарға сипаттама береді. Топтың ішіндегі қай оқушының жауабы нақты болса, сол оқушы топ басшысы болып белгіленеді.
1-топ «Раушан гүл»
2-топ «Қызғалдақ»
3-топ «Түймедақ»
4-топ «Бәйшешек»
Оқушылар мұғалімнің айтуы бойынша топқа бөлінеді және топбасшысы болу мақсатында топтарының атауы болған гүлдің құрамындағы дауысты дыбыстарға сипаттама береді. Топ басшысы анықталады.
8 мин
Мағынаны тану
Жаңа сабақ: Дауыссыз дыбыстың түрлері.
Дауыссыздар салдыр мен үннің қатысына қарай: қатаң,ұяң, үнді болып үш топқа бөлінеді. Салдырдан жасалған дауыссыздарды қатаң дауыссыздар дейміз. Олар: п, ф, к, қ, т, с, ш, щ, х, ц, ч, һ.
Салдыр мен үннің қатысы арқылы жасалған, бірақ, үннен салдыры басым дыбыстарды ұяң дауыссыздар дейміз. Олар мыналар: б, в, г, ғ, д, з, ж.
Үн мен салдырдың қатысынан жасалып, бірақ, салдырдан үні басым болатын дауыссыз дыбыстарды үнді дауыссыздар деп атаймыз. Үнді дауыссыздар мыналар: р, л, м, у, м, н, ң.
Оқушылар жаңа тақырыпты мұқият тыңдай отыра, жаңа сабақты естерінде сақтауға тырысады.
10 мин
Оқулықпен және дауыссыз дыбыстар жазылған плакаттармен жұмыс.
Өзіндік жұмыс. Әр оқушы жылдам өз есіміндегі дауыссыз дыбысты талдауы тиіс.
Жұппен жұмыс. «Мен саған-сен маған» әдісі арқылы оқушылар жаңа тақырып бойынша бір-біріне сұрақ қояды.
Топпен жұмыс.
1-топ «Раушан гүл». 264-жаттығу. Мәтінді көшіріп жазып, қатаң дауыссыздардың астын бір, ұяң дауыссыздардың астын екі, үндң дауыссыздардың астын ирек сызықпен сызыңдар.
2-топ. «Қызғалдақ». 265-жаттығу. Қарамен жазылған сөздердің ішінен дауыссыз дыбыспен аяқталып тұрған сөздерге назар аударып, түбірін қосымшаларынан ажыратып жазыңдар.
3-топ «Түймедақ». 266-жаттығу. Берілген жаңылтпаштардағы әр қатар қалайша бірыңғай дауыссыз дыбыстардан басталғанына назар аударыңдар. Топпен ақылдаса отырып, өздерің де осындай өлең-шумақ құрастырып көріңдер.
4-топ «Бәйшешек». 267-жаттығу. Мына сияқты сөйлемдер құрастырыңдар: Таудың табиғаты тамаша.
Өзіндік, жұппен, топпен жұмыс жасау арқылы тапсырмаларды орындайды.
Дәптерелеріне жазады.
3 мин
«Ой-толғаныс»
«Тез ойла» әдісі. Шеңбер болып тұрамыз. Мұғалім бүгінгі сабаққа өте төмен әрі белсенділік танытпаған оқушыға дауыссыз дыбысты атайды да, допты лақтырады. Допты қағып алған оқушы сол дыбыстан келетін кез келген сөз айтуы тиіс.
Бүгінгі сабаққа жақсы қатыспаған оқушылар барынша жылдам дауыссыз дыбыстан басталатын сөздер айтады.
5 мин
«Ой қорыту» сатысы
«Өрмекшінің торы» әдісі арқылы өткен тақырыпты пысықтау. Оқушылар шеңбер болып тұрады. Жіптің бір ұшын мұғалім өз қолына ұстап тұрады да, келесі оұушыға бүгінгі тақырыпқа сай сұраң қойып лақтырады. Егер оқушы жауап берсе, жіпті қолына орап, тағы да келесі оқушыға сұрақ қойып, жіпті лақтырады. Осылайша өрмекшінің үйін құрастырамыз.
Сабақты қорыту мақсатында «Өрмекшінің торы» әдісі арқылы өткен тақырыпты пысықтау.
1 мин
Бағалау
«Басбармақ» арқылы білімдерін бағалау.
Топтар бір-бірін бағалайды. Егер оқушылар бас бармағын жоғары көтерсе-5, жанына көтерсе-4, төмен түсірсе-3.
1 мин.
Үйге: 268-жаттығу
Оқулықтағы жаттығуды шартына сәйкес орындап келеді.
1 мин
Кері байланыс
Бүгінгі күннен алған әсері, сабаққа байланысты ізгі лебіз-дерін жазады.
