Т?рбие са?аты
Та?ырыбы: «?лкенге - ??рмет, кішіге – ізет»
Ма?саты: «Сыйласты?», «??рмет» адамгершілік ??ндылы?тары туралы т?сініктерін ке?ейту.
Міндеттері: - ?лкендер мен кішілер арасында?ы сыйласты?ты т?сіндіру;
- сыйласты?ты ?арым - ?атынас жасау іскерліктерін дамыту,
- ?лкендерді сыйлау?а, кішілерге ?ам?ор болу?а т?рбиелеу;
Шатты? ше?бері
?айырлы к?н, балалар!
Ше?бер болып т?райы? жылы ж?збен,
Бізге келсін ?уаныш н?р іздеген,
Шуа? тол?ан жанымыз, ж?регіміз
?лгі алсын к?рген жан мына бізден
Сендерді к?ргеніме мен б?гін ?те ?уаныштымын. Ендеше, сендерде сондай ?уанышты ж?збен бір –бірлері?е к?лімсірей ?арап, бас иіп амандасайы?.
М??алім: Хал?ымызда «?лкенге - ??рмет, кішіге – ізет» деген ма?ал бар. Б?ны? ?зі ?сіп келе жат?ан ?рбір жас ?рпа?ты имандылы??а, мейірім-?айырымдылы??а т?рбиелеу. Адам бойында жа?сы –жаман ?асиеттер болады екен. Бізді? хал?ымызда ?лкенді ??рметтеп, кішіге ?ам?ор болу?а бала кезден к?п к??іл б?лінеді. Ол ананы? с?тінен, ?лкенні? а?ылынан, ?стазды? ?йреткенінен, кез келген адамны? кісілігінен білінеді.
М?селен: жасы ?лкенге иіліп с?лем беру, алдын кесіп ?тпеу, алдынан барып есік ашу, ?йге б?рын кірмеу, дастархан?а б?рын ?ол созбау, ?лкенні? с?зін б?лмеу, с?з жарыстырмау- жастарымыз ?шін б?лжымас за? болатын. Сені ?мірге ?келген, м?пелеген, ?сірген сені? ана? мен ?ке?. Е? алдымен соларды сыйла.
?ке – ас?ар тау,
Ана – а??ан б?ла?,
Бала – бауырында?ы ??ра?.
Мен де сендерді? ?депті де, а?ылды, адамгершілігі мол, ?лкенді сыйлай білетін, кішілерге ?ам?оршы а?а, ата-ана?а к?мекші, адамдар?а мейірімді бола білетін о?ушы болады деп сенім білдіремін.
- Ендеше, ?азір біз, балалар б?гінгі к?німізге, ?зімізге жа?сылы?, жарасымды к??іл к?й тілей отырып ортада т?р?ан «Ба?ыт себетін» жылы лебіздерге толы г?л шо?тарымен толтырайы?.
О?ушылар тілектерін айтып, себетті г?л шо?тарымен толтырады.
Мысалы:
Аспанымыз ашы? болсын!
?міріміз к?лкіге толсын!
Деніміз сау, отбасымыз аман болсын!
?р к?німіз жары? болсын!
Ж?мыстары?ыз жемісті болсын!
Еліміз тыныш болсын!
Жан?ялары?ыз берекеге толсын!
К?к туымыз биікте желбіресін!
Бір - бірімізге мейірімді болайы?!
К??іліміз м?лдір б?ла?тай таза болсын!
Балалар, енді б?ріміз сендерді? дайындап келген ?ле? жолдарына кезек берейік.
Ойы тере? м?хиттай дана бол?ым келеді,
К??ілі аппа? с?ттен де бала бол?ым келеді.
Адалды?ты с?йетін ж?регімен, жанымен,
Бал б?ла?тай м?п-м?лдір таза бол?ым келеді.
Отты, ойлы жыры бар а?ын бол?ым келеді,
?иынды?тан ?айтпайтын асыл бол?ым келеді,
Адамдарды? б?рінен кіші бол?ым келеді,
Е? бастысы ?мірде – кісі бол?ым келеді.
Адамдар?а кешіріммен ?арайтын,
Жан жылуы жылылы? боп тарайтын.
Кішіпейіл бала бол?ым келеді,
Айналасын н?рлы к?нге б?лейтін.
Жа?сылы?тан ?йреніп,
Боламыз біз жа?сы адам.
Жаманды?тан жиреніп
?лгі аламыз жа?сыдан.
??гімелесу (о?ушылар?а мына с?ра?тар ?ойылады)
• ?зі?ді, ?згені ??рметтей білесі? бе?
• ?зара сыйласты??а ?алай жетуге болады?
• Достары?мен арада ?андай сыйласты? бар?
Балаларды? ?з ойларын еркін айтуына ж?не сыйласымды ?арым - ?атынас
жасау адамны? ?зіне байланысты екенін т?сіндіру.
М?тінмен ж?мыс
??гімені о?ып, талдау ар?ылы адамны? ?р ісінде, ж?ріс - т?рысында сыйласты? ?ажет екенін ??ындыру.
?ш дос М.Т?режанов
К?п ?абатты ?йді? ауласы бір толас болмайды. Кішкене кішкене балалар ?ызылшеке болып ойнайды да жатады. Б?гін де ?азан?ап пен ?арымса? трамвайын ?келіп а?аулы жерін ?арап ?уре болды.
Б?ларды? ойыныны? ?стіне Самат келді. Ол трамвайды? иесі ?азан?ап?а :
- Ойындары?а мен де ?осылайыншы, - деп ?тінді.
?азан?ап: Ойын?а ?оспаймыз,-деді бірден кесімін айтып. С?йтіп, Саматты? бетін ?айтарып тастады.
Самат біраз ?арап т?рды да,томсырай?ан к?йі ?йіне ?арай беттеді.
Келесі к?ні Самат ?ызыл ?рт с?ндіретін машинасын алып шы?ты. Жанына ?арымса?ты ?осып алды ?арымса? кіммен болмасын тату ойнайтын. Ойынны? не ше т?рлісін тауып,?ыздырып ала !ж?нелетін-ді. Б?лар ?йден шы??ан ?ртті о?ан су ??йып, с?ндіріп, баланы алып шы?ып, жедел –ж?рдем к?рсетіп ойнап ж?рді. ?арымса? ?азан?ап?а : Кел! Ойын?а сен де аралас,- деді. ?азан?апты? Кешегісі есіне т?сті. Самат мені ойын?а ?оса ма?,- ?ипа?тады. Кел,ойнай бер. Мен ойыншы?ымды ?ыз?анатын сен сия?ты емеспін. ?рт с?ндіру ?шін ?олды? к?п бол?аны жа?сы, - деп Самат ?азан?апты? ?олынан ?стап, ойын?а ?зі араластырды.
- ?азан?ап ?иналып,екі беті ?ып-?ызыл болып:
- Самат кешегімді кешір,мен енді ойыншы?ымды ?ыз?ан баймын,- деді. Содан бері ?шеуі тату ойнайтын болды.
• Балалар неліктен бірге ойнай алмады?
• Бір - бірімен сыйласты?та болу ?шін адамны? бойында ?андай ?асиеттер болуы керек?
Ойын - жатты?у. «??рмет - ізет»
Та?та?а жапыра?сыз а?аштарды? (?лкен, кіші) суреті салын?ан плакаттар
ілінеді. О?ушылар?а ?а?аздан жасал?ан а?аш жапыра?тары таратылып беріледі. Жапыра?тарды? арт?ы бетіне ??рметті, ізетті білдіретін с?здер жазыл?ан, ал жола?тар?а с?здер жазылма?ан.
О?ушылар жапыра?тарда?ы с?здерді дауыстап о?ып, осы с?здер ?лкендер айтатын с?здер болса - «?лкен а?аш?а», кішілер айтатын с?здер болса - «кіші а?аш?а» іледі.
Жапыра?тарда?ы с?здерді? ?лгісі: ?ті?із, жолы?ыз болсын, сізге рахмет,
отыры?ыз, ?афу еті?із, сау болы?ыз, алы?ыз, айты?ыз, кешірі?із, ала ?ой, ты?дай ?ой, кешірім ет, сау бол, айта ?ой, к?мектес, жол бер, сыйлы бол, ?депті бол, сыпайы бол.
Ойын - жатты?у бойынша орындал?ан тапсырма н?тижесін ?орытындылау.
- Балалар, енді ?лкен а?аш?а ілінген с?здер ?лкенге ??рметті білдіреді, сонды?тан оны «??рмет» а?ашы, ал кіші а?аш?а ілінген с?здер кішіге ізетті білдіреді, сонды?тан оны «Ізет а?ашы» деп атайы?.
Рахмет! Балалар, тапсырманы ойда?ыдай орындап шы?ты?дар деп ойлаймын.
Жа?а а?парат
Адамдар бір - бірін сыйлап, т?сіне білсе жа?сы ?арым - ?атынас жасау?а ?ол жеткізеді. ?зара сыйласты? досты??а ?келеді.?мірде адамдар бір - бірін кешіре, т?сіне білгенде ізгілікке жетуге болатынын ж?не ?зара сыйласты? ?ана досты??а ?келетінін т?сіндіру.
Сергіту с?ті.
Тапсырма
Б?гінгі саба?ымызда айтыл?ан ой - пікірлерді ?алай т?сінгендері?ді бай?ау
?шін мен, сендерге мынадай тапсырма бергелі т?рмын.
1 топ?а тапсырма: «Мені? айтар а?ылым»
Бос жолдар?а ?арындасы?а (сі?лі), іні?е арнап а?ыл хат жаз.
2 топ?а тапсырма : «Мені? ты?дар а?ылым»
Бос жолдар?а ?йдегі ?лкендерді? ?зі?е айтатын а?ылдарын жаз.
Жариялау.
Ж?ректен - ж?рекке
?олымыз?а мына кішкене ж?рекшелерді ?стап т?рып мына ?ле? жолдарын
бірге айтамыз.
??рметтеп ата - анамды,
Арда?тап ?пке, а?амды,
?ам?ор боп сі?лі - ініме,
Сыйлымын ?лкен - кішіге.
Б?рін де жа?сы к?ремін,
?немі к?мек беремін.
?лкенді сыйлау - кішілік,
?лгілі мінез - кісілік.
