Оғыздар туралы деректер

Сабақ тақырыбы: Оғыз мемлекеті

Зерттеу сұрағы: Қазақстанның орта ғасырлар тарихында Оғыз мемлекетінің алатын орны қандай?

Мектеп:

Уақыты:

Мұғалімнің аты - жөні:

Сынып: 6

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспағандар:

Сабақтың

мақсаты

Оқушылар:

• Оғыз мемлекетінің даму ерекшеліктерін түсіндіреді.

Осы сабақ арқылы

жүзеге

асырылатын оқу

мақсаттары

6.3.1.2 – VI-IX ғасырлардағы мемлекеттердің даму ерекшеліктерін түсіндіріп, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау

Бағалау критерилері

• Оғыз мемлекетінің сыртқы саясатының негізгі бағыттарын сипаттайды;

• «Оғызнама» жырының жазбаша дереккөз ретінде мазмұнын зерттейді;

• Оғыз мемлекетінің ортағасырлық Қазақстан тарихындағы алатын орнына баға береді және кем дегенде 3 дәйекпен дәлелдейді.

Тілдік мақсаттар

ЦБР №140 бейнематериалын қарайды және талқылау жүргізеді (тыңдалым және айтылым дағдысы);

«Қазақстан тарихындағы Оғыз мемлекетінің орны» тақырыбында жазбаша баяндама дайындайды (жазылым дағдысы)

Тарихи дереккөздермен жұмыс жасайды (оқылым дағдысы).

Ақпараттық мәтіндер мен тарихи деректерді зерттеу жұмысын жүргізу барысында топта жұмыс жасайды, және де сонымен бірге, сынып алдында ауызша түрде өз жұмысының нәтижесін (оқылым дағдысы, айтылым, тыңдалым және жазылым дағдысы).

Пәндік лексика мен терминология:

Этнос, жабғу, этникалық құрам, инал, атабек, күлеркін, сюбашы

Диалог құруға /жазылымға қажетті сөздер топтамасы:

Дерекөздің негізінде келесі қорытынды жасауға болады:...

Бірқатар факторлар келесі факторларға әсер етті, мысалы...

Ең басты өзгерістер болды…

оған қарағанда маңыздырақ болды, өйткені…

Бұл оқиға /өзгеріс маңызды болды / айтарлықтай, өйткені…

Біздің анықтағанымыз...

Қорытындысында...

Біздің тобымыздың ойынша....

…оқиға мен үшін маңызды өйткені…

Тарихи маңыздылықтың критерийлеріне кіреді: атақты / есте қалатын / жаңғырық /нәтижелі / айрықша, мәнді.

Қандай фактілер, дәйектер мұны дәлелдей алады?

Құндылықтарды дарыту

Құндылықтар:

- патриотизм

- ұлттық сана-сезім

- тәуелсіздік

- қазақ зиялыларын мақтан тұту.

АКТ

дағдыларының дамуы

Ақпарат іздеу мақсатында интернет сайттарымен жұмыс жасау

Пәнаралық

байланыс

Дүниежүзі тарихы, география

Алдыңғы меңгерілген білім

Оқушылар өткен сабақтарда VI – IX ғғ. Қазақстан территориясында қалыптасқан түркі мемлекеттерін зерттеді.

Сабақ барысы

Сабақтың қезеңдері

Сабақта орындалатын іс - әрекеттер

Оқыту ресурстары

Басы

10 минут

БЫМ Бастапқы ынталандырушы материал ретінде оқушылардың назарына Оғыз мемлекетінің құрылуы туыралы бейнероликті 1 минут 30 секундтан бастап көрсетіңіз. Барлық сыныппен бейнематериал бойынша талқылау жұмысын ұйымдастырыңыз:

• Бейнебаянда қандай мемлекет жөнінде айтылған?

• Қалай ойлайсыздар бұл мемлекеттің Қазақстан тарихында маңызы зор ма?

• Бүгін біз қандай тақырыпты қарастыратын боламыз?

Б Оқушылар өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді.

М Презентацияның көмегімен оқушыларды жаңа тақырыппен, оқу мақсаттарымен және бағалау критерилерімен таныстырыңыз.

ЦБР№140 бейнеролигі

https://www.youtube.com/watch?v=0CP2MpB17-IHYPERLINK "https://www.youtube.com/watch?v=0CP2MpB17-I&t=15s"&HYPERLINK "https://www.youtube.com/watch?v=0CP2MpB17-I&t=15s"t=15s

Қазақстан тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). Бес томдық. I-ІІт. – Алматы: «Атамұра», 2010 ж

Ортасы

20 минут

Зерттеу сұрақтары

• Оғыз мемлекетінің аймағының кеңеюіне не әсер етті?

• Оғыздардың Қазақстан тарихында алатын орны қандай?

• «Оғызнама» жыры тарихи дерекөз ретінде қандай ақпарат береді:

ЗЕРТТЕУ ЖӘНЕ ТАЛДАУ

М Топтарға Оғыз мемлекетінің қалыптасуы мен дамуы жөніндегі бейімделген материал ұсыныңыз (Қосымша 1).

1-тапсырма. Топтың мүшелері төмендегі тапсырмаларды орындауы қажет:

1-топ: Оғыздардың орналасу аймағын, ордасын және шектесетін көрші тайпалар мен мемлекеттерді сипаттап, кескін картаға енгізеді.

2-топ: Оғыздардың этникалық құрамын және этимологиясының шығу тегін талдап, постерге түсіреді.

3-топ: Сыртқы саясатының ерекшеліктерін анықтап, алынған білімнің негізінде инфорграфика құрастырады.

4-топ: Оғыздардың әлеуметтік құрамын зерттеп, әлеуметтік пирамидаға сәйкестендіреді.

Т Топтың мүшелері өз жұмыстарының нәтижесін ортаға салады. Жұмыстарын қорғамас бұрын әрбір оқушыға ақпараттық органайзер (Қосымша 2) таратып беріңіз. Топтар өз жұмыстарын қорғау барысында қалған оқушылар тыңдап, парақтарды толтырып отыруы тиіс.

ҚОЛДАНУ

Ж/Ж Оқушыларды жұппен немесе жеке дара түрінде 2-тапсырманы орындауды өтініңіз. Олар «Оғыз мемлекеті» тақырыбында интернет желісіндегі уикипедия парағын құрастыруы қажет. Уикипедия парақшасын құрастырудың нұсқаулығын және парақшаның үлгісін (Қосымша 3) оқушыларға таратып беріңіз немесе интербелсенді тақтада көрестіп, таныстырыңыз. Парақшаны құрастыру үшін оқушылар өз ұялы телефондарын қолдануы мүмкін.

Тапсырманы орындауға арналған критерилер

- Мемлекеттің географиялық орналасуы мен ордасын көрсету;

- Оғыз мемлекетінің әлеуметтік-экономикалық саласындағы маңызды 3 факторды сипаттаңыз;

- Оғыз мемлекетінің сыртқы саясатындағы маңызды 3 факторын келтіріңіз;

- Ортағасырлық Қазақстан тарихындағы Оғыз мемлекетінің алатын орнына баға беріп, оны 3 дәйекпен бекітіңіз.

БС Оқушылар өздерінің қалауы бойынша сыныпқа өз парақшасын келтіруі мүмкін. Жұптар бір-бірімен алмасып, бір-біріне кері байланыс береді. Атқарылған жұмыстың нәтижесі бойынша сыныптық талқылау ұйымдастырыңыз. Сұрақ-жауап. Оқушылар бір-бірінің жауабын толықтыруы мүмкін.

Интерпретация

Ж Келесі кезеңте жеке жұмысты ұйымдастырыңыз. Әрбір оқушыға 3-тапсырманы орындау үшін дерекпен жұмысты ұсыныңыз. Рашид ад-Диннің «Оғызнама» дерегінен үзінді:

Ей, ұлдарым менің
Мен басымнан көп нәрсе өткіздім.
Талай-талай шайқасты көрдім,
Садақ тартып, оқ аттым,
Дұшпандарымды жылаттым,
Достарымды күлдірттім.
Көк Тәңірі алдындағы парызымды өтедім.
Ел – жұртымды сендерге табыс етем.

Оқушыларға деректегі ақпаратты түсінуіне арналған тапсырманы ұсыныңыз.

Тапсырманы орындау критерилері:

• Деректе қандай кілтті сөздер қолданылған және олар нені білдіреді?

• Автор қандай идеяны (көзқарасты) ұсынбақ болды? Деректе берілген ақпаратты түсіндіріңіз.

• Деректегі ақпараттың құндылығы неде? Қандай оқиғаға байланысты дерек жазылды?

«Оғызнаманың» басты идеясы - бүкіл түркі елін бірлікке шақыру, достық пен адамгершілікке үндеу, сыртқы жауға қарсы күресу болып табылады деген қорытынды жасауға оқушыларды жетелеңіз.

Презентация

Қосымша 1

А4 форматындағы қағаздар, стикерлер, маркерлер

Қосымша 2

Қосымша 3

Презентация

Презентация

Соңы

10 минут

Рефлексия

«Екі жұлдыз, бір тілек» көмегімен сабақты қорытындылау. Оқушылар өткен сабақ бойынша рефлексия жасайды.

Үй тапсырмасы:

Оқушыларға «Қазақстан тарихындағы Оғыз мемлекетінің орны» тақырыбындағы баяндама дайындауды ұсынамын. Баяндама үшін критерилер:

• 400 сөзден артық емес

• Басты идеяларды анықтау

• Дәлелдермен бекіту

• Қорытынды жасау

стикерлер

Қосымша ақпарат

Дифференциациялап оқыту – Оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндеттер қоюды жоспарлайсыз?

Бағалау – Оқушылардың білімін қалай тексересіз?

Пәнаралық байланыс

Қауіпсіздік ережелері

АКТ-ны қолдану

Құндылықтармен байланыс

(тәрбие элементі)

Коммуникативті дағдыларын дамыту мақсатында құрылған топтар/жұптар қабілеті төмен оқушыларды қабілеті жоғары оқушылардың қолдау көрсетуін меңзейді. Мұғалім талқылау үрдісі кезінде барлық оқушылардың бірегей қатысуын қадағалау тиіс.

Дәйекті дәлелдерге ғана негізделген қорытындыға жетудің мағынасының мәні, сыныптағы қабілеті төмен оқушы дәлелдерге негізделе отырып кем дегенде өзінің ойын білдіре алады, ал қабілеті жоғары оқушы тәуелсіз, негізгі жауап береді.

Топтар арасында жұмыс жасау, талқылауды тыңдау немесе талқылауға көмек беру, қажетіне қарай топтар немесе жеке оқушыларға қолдау көрсету.

Талқылауды бақылауда оқушылардың жалпы Оғыз мемлекетінің маңызын түсінудің деңгейін бағалау

Оғыз мемлекетінің Қазақстан тарихында алатын орнын анықтап, зерттеу арқылы оқушылардың бойында патриотизм, ұлтжандылық қасиеттері қалыптастырылады. Оғыз хан сияқты тарихи тұлғалар үшін мақтаныш сезімі қалыптасады.

Рефлексия

Сабақ мақсаты/оқу мақсаты қаншалықты жүзеге асты? Бүгін оқушылар нені үйренді? Оқыту ортасы қандай болды? Дифференциациялап оқыту өз мәнінде жүзеге асты ма? Өз уақытымды ұтымды пайдалана алдым ба? Жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және неліктен?

Төменде берілген бос орынды өз сабағыңызға рефлексия жүргізу үшін пайдаланыңыз. Сабағыңызға қатысты сол жақ бағанда келтірілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Қорытынды бағалау

Ең жақсы өткен екі нәрсені атап көрсетіңіз (оқытуға және үйренуге қатысты)

1:

2:

Қандай екі нәрсе немесе тапсырма сабақтың одан да жақсы өтуіне ықпалын тигізер еді (оқытуға және үйренуге қатысты)?

1:

2:

Осы сабақтың барысында барлық сынып немесе жекелеген оқушылар туралы келесі сабағыма қажет болуы мүмкін қандай ақпаратты білдім?