Ой ?оз?ау. «Б?л кім?» ойыны карточка таратамын. М?тіндерде кім туралы айтыл?ан?
1-карточка
?лемге ?йгілі ?алым, орта ?асырда ?мір с?рген. Оны? ?ылыми е?бектері ?р кезде Каир, Халеб, Анкара ?алаларында басылып шы??ан.
2-карточка
Ол ?аза? ?дебиеті мен м?дениетін зерттеуші т???ыш ?алым болды. Ол ?аза?стан ?ылымын ал?аш?ы ?йымдастырушыларды? бірі еді. XX ?асырды? басында?ы демократты? ба?ытта?ы ?аза? зиялыларыны? е? ірі, е? беделді ?кілі екі рет жазы?сыз жазаланды.
3- карточка.
?аза?тан шы??ан т???ыш ?алым, ?нертанушы, тарихшы, зерттеуші. География ?о?амына м?ше болып сайланды. ?аза?-?ыр?ыз ауыз ?дебиетіні? ?лгілерін, тарихы мен этнографиясына байланысты материалдар жинады, ма?алалар жазды.
4-карточка
Аса к?рнекті ?алым, ?о?ам ?айраткері. Алты жасынан бастап ауыл мектебінде о?ыды. Ауыл мектебінде арабша хат танып, араб тілін ?йреніп, парсы, т?ркі ?дебиетіні? ?лгілерімен танысады. Ал?аш?ы к?ндерден бастап оны? назары геологиялы? – барлау маманды?ына ауады.
*Таратыл?ан карточкалар ар?ылы о?ушылар кім екенін тауып жауап береді.
«?аза? ?алымдары», я?ни хал?ымызды? ?йгілі ?алымдарыны? ?мірінен. Біз соны? ішінде бесеуіне то?талды?.
Экранда слайдтар ар?ылы к?рсетіледі, саба?ты? аты слайдттан шы?ып отырады. (2м)
Слайдта та?ырып ж?не с?зі к?рсетіледі.
Саба?ты? ?раны: «Жа?сыны? аты ?лмейді,
?алымны? хаты ?лмейді»
М??алімні? с?зі
Б?л с?зді ?алай т?сінесі?дер?
*О?ушылар ?з ойларын айтады.
М??алімні? с?зі
III. Ал енді балалар, осы білімдерімізді ж?йелей отырып, б?гінгі саба?ымызда мынандай тапсырмалар орындаймыз.
1.Ты?дап т?сіну. М?тінді ты?даймыз. Алдын ала жазылып алын?ан м?тінді компьютерді ?осып ты?дат?ызамын. (2м)
* ты?дап бол?ан со? м?тінді таратамын
?аныш тап?ан ?ара тас
??лама ?алым ?аныш С?тпаевты? ?ылым?а ?ос?ан жа?алы?ы ?ома?ты да, жан-жа?ты. Тек геология саласында ?ана емес, ?дебиет, тарих, археология, типология, ?нертану салаларында да ?ос?ан ?лесі орасан.
Соны? бір д?лелі, 20-жылдарды? басында Томск университетін бітіріп келген жас ?алым Орталы? ?аза?станны? кен ?орларын зерттеп, ?лытауда?ы археологиялы? м?раларды да жинастырады. Таста?ы к?не та?баларды? сырын ашып, Алашахан, Жошы кесенелерін тарихи м?ра ретінде ?ор?а ?ажеттігін мемлекет алдына міндет етіп ?ояды. Едіге тауыны? басында?ы батырды? ел аузында аты а?ыз?а айнал?ан бейітіне к?теріледі. Кейін ?астанды?пен ?иратыл?ан Ерденні? Сарыке?ірдегі кешенін, Домбауыл ?орымын ??нды археологиялы? м?ралар деп ?арайды.
Тау ішіндегі А?са? Темір сарбаздарына ?ару жасап, болат бал?ыт?ан орынды табады. Соны? орны ?лі к?нге дейін са?тал?ан. Д?л осы жерден бетіне араб ?рпімен жазыл?ан белгісі бар ?ара тасты кездестіреді. Б?л ж?дігерде ?мір Темірді? 1392 жылы То?тамыс?а ?арсы жоры?ы кезінде ?лытау?а келіп то?та?аны айтылады.
?аныш С?тпаев ?ара тасты тап?ан кезде ?аза?стан ?алаларында тарихи м?ражайлар болма?анды?тан, ?гіз жеккен арба?а мініп, оны ?ызылордада?ы теміржол бекетіне ?келіп, 1927 жылы поезбен Ленинград ?аласына ж?нелтеді. ?аныш С?тпаев м?ны Ресейдегі ??нды м?ралар жина?тал?ан Эрмитаж?а жолдайды.
Б?л тас 1935 жылы Т?ркістаннан алдырыл?ан тай?азанмен бірге Эрмитажды? арнаулы бір б?лмесіне ?ойыл?ан. М?нда ?ожа Ахмет кешенінен тай?азанмен бірге ?келінген, алтын жалатып, к?містен ??й?ан екі шыра?дан да т?р. Кезінде осындай алты шыра?дан бол?ан.
2. М?тінмен ж?мыс.
3. «Блиц- турнир» о?ыта ?йрету ойыны ар?ылы ж?зеге асырылады.
Ойынны? барысы:
О?ушыларды екі топ?а б?лемін.
«Блиц-турнир» ойынын ж?ргіземіз.
1. ?алымдарды? ?мірінен деректер
10
20
30
2. ?ылыми е?бектер, ?ылыми жа?алы?тар
10
20
30
3. ?алымдарды? на?ыл с?здері, ?алымдар туралы пікірлер.
10
20
30
С?ра?тар:
1 б?лім
1. ?лкей Мар??лан ?ай жерде д?ниеге келген?
2. ?.С?тбаев неше жасында ауыл мектебінде о?ыды, ?андай тілдерді ?йренеді?
3. ?ылыми жа?алы?тар туралы не білесі?? Мысал келтірі?із.
3 б?лім
1. «У?лиханов соншалы?ты с?йкімді, соншалы? тамаша адам»,-деп кім айт?ан?
2. Халы??а ?ызмет етуді? жолдары да, амалдары да к?п-а?. Соларды? мен білетін жолы
– ?ылым? ?ай ?алымны? с?зі?
3. Ма?алды ая?та?ыздар:
?ылыммен жа?ын болса?, ?олы? жетер,
Залыммен жа?ын болса?..
IV. Грамматикалы? ж?мыс.
С?йлемге синтаксистік талдау жасау:
?аныш С?тпаев ?ара тасты тап?ан кезде ?аза?стан ?алаларында тарихи м?ражайлар болмады, сонды?тан ?гіз жеккен арба?а мініп, оны ?ызылордада?ы теміржол бекетіне ?келіп, 1927 жылы поезбен Ленинград ?аласына ж?нелтеді.
2. Нашар о?ушылар?а б?лек тапсырма беру.
V. Саба?ты ?орытындылау: Эссе « ?ылымды дамытатындар –?алымдар»
VI. ?й тапсырмасы: Келесі саба?та ?нер, балет модулін бастаймыз, сонды?тан «?аза?станда?ы балет ?неріні? дамуы» туралы хабарлама дайындап келу.
VII. Ба?алау.
Ба?алау пара?ы
№
О?ушыны? аты-ж?ні
?й
ж?мысы
«Блиц –турнир» ойыны
Де?гейлік тапсырмалар
?орытынды
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
М.Әуезов атындағы № 42 мектебінің 11 «А» сыныбында
жүргізілген ашық сабақ жоспары
2014-2015 оқу жылы
Қазақ тілі пән мұғалімі : Гүлмира Хасенқызы Қайырбекова
Сабақтың тақырыбы: Қазақ ғалымдары
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік мақсат: Қазақ халқының ғалымдарының еңбектерін зерттей отырып, ашып көрсету, оқушылардың білгенін толықтыру.
2.Дамытушылық мақсат: Сөйлеу мәнерін қалыптастыру,ой-өрісін дамыту ізденімпаздық қасиеттерді қалыптастыру, өткен тарихқа деген қызығушылығын ояту, шығармашылық қабілеттерін дамыту.
3. Тәрбиелік мақсат: Ұлы ғалымдардың істерінен тәрбие ала отырып, құрметтуге, қадірлеуге, патриотизмге, тарихты ұмытпауға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: қайталау,пысықтау сабағы.
Сабақтың әдісі: М.М.Жанпейісованың модулдік оқыту технологиясын қолдану, топпен, жеке жұмыс, «Блиц-турнир» оқыта үйрету ойыны, сұрақ-жауап, шығармашылық жұмыс, тіл дамыту, ізденіс.
Сабақтың көрнекілігі: тірек сызбалар, ғалымдардың портреттері, кестелер, слайдтар.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі.
1.Оқушылармен амандасу
2. Оқушылардың назарын сабаққа аударту.
II. Үй тапсырмасын (сұрау) тексеру.
Өткен тақырыптарды еске түсіру мақсатпен
Ой қозғау. «Бұл кім?» ойыны карточка таратамын. Мәтіндерде кім туралы айтылған?
1-карточка
Әлемге әйгілі ғалым, орта ғасырда өмір сүрген. Оның ғылыми еңбектері әр кезде Каир, Халеб, Анкара қалаларында басылып шыққан.
2-карточка
Ол қазақ әдебиеті мен мәдениетін зерттеуші тұңғыш ғалым болды. Ол Қазақстан ғылымын алғашқы ұйымдастырушылардың бірі еді. XX ғасырдың басындағы демократтық бағыттағы қазақ зиялыларының ең ірі, ең беделді өкілі екі рет жазықсыз жазаланды.
3- карточка.
Қазақтан шыққан тұңғыш ғалым, өнертанушы, тарихшы, зерттеуші. География қоғамына мүше болып сайланды. Қазақ-қырғыз ауыз әдебиетінің үлгілерін, тарихы мен этнографиясына байланысты материалдар жинады, мақалалар жазды.
4-карточка
Аса көрнекті ғалым, қоғам қайраткері. Алты жасынан бастап ауыл мектебінде оқыды. Ауыл мектебінде арабша хат танып, араб тілін үйреніп, парсы, түркі әдебиетінің үлгілерімен танысады. Алғашқы күндерден бастап оның назары геологиялық – барлау мамандығына ауады.
*Таратылған карточкалар арқылы оқушылар кім екенін тауып жауап береді.
Әр ғалымның өмірінен қысқаша мәлімет. (Портреттерін слайдпен көрсету) (8м)
Оқушыларға өткен сабақтарда берілген қосымша тапсырмалар бойынша Әл-Фарабидің, А.Байтұрсыновтың, Ш.Уәлихановтың, Қ.Сәтбаевтың, Ә.Марғұланның, өмірлерінен, еңбектері туралы деректер, пікірлер.
*Оқушылардың ықтимал жауаптары.
Мұғалімнің сөзі
Бүгін өткен сабақтарда алған білімдерімізді пысықтаймыз, қайталаймыз.
«Қазақ ғалымдары», яғни халқымыздың әйгілі ғалымдарының өмірінен. Біз соның ішінде бесеуіне тоқталдық.
Экранда слайдтар арқылы көрсетіледі, сабақтың аты слайдттан шығып отырады. (2м)
Слайдта тақырып және сөзі көрсетіледі.
Сабақтың ұраны: «Жақсының аты өлмейді,
Ғалымның хаты өлмейді»
Мұғалімнің сөзі
Бұл сөзді қалай түсінесіңдер?
*Оқушылар өз ойларын айтады.
Мұғалімнің сөзі
III. Ал енді балалар, осы білімдерімізді жүйелей отырып, бүгінгі сабағымызда мынандай тапсырмалар орындаймыз.
1.Тыңдап түсіну. Мәтінді тыңдаймыз. Алдын ала жазылып алынған мәтінді компьютерді қосып тыңдатқызамын. (2м)
* тыңдап болған соң мәтінді таратамын
Қаныш тапқан қара тас
Ғұлама ғалым Қаныш Сәтпаевтың ғылымға қосқан жаңалығы қомақты да, жан-жақты. Тек геология саласында ғана емес, әдебиет, тарих, археология, типология, өнертану салаларында да қосқан үлесі орасан.
Соның бір дәлелі, 20-жылдардың басында Томск университетін бітіріп келген жас ғалым Орталық Қазақстанның кен қорларын зерттеп, Ұлытаудағы археологиялық мұраларды да жинастырады. Тастағы көне таңбалардың сырын ашып, Алашахан, Жошы кесенелерін тарихи мұра ретінде қорға қажеттігін мемлекет алдына міндет етіп қояды. Едіге тауының басындағы батырдың ел аузында аты аңызға айналған бейітіне көтеріледі. Кейін қастандықпен қиратылған Ерденнің Сарыкеңірдегі кешенін, Домбауыл қорымын құнды археологиялық мұралар деп қарайды.
Тау ішіндегі Ақсақ Темір сарбаздарына қару жасап, болат балқытқан орынды табады. Соның орны әлі күнге дейін сақталған. Дәл осы жерден бетіне араб әрпімен жазылған белгісі бар қара тасты кездестіреді. Бұл жәдігерде Әмір Темірдің 1392 жылы Тоқтамысқа қарсы жорығы кезінде Ұлытауға келіп тоқтағаны айтылады.
Қаныш Сәтпаев қара тасты тапқан кезде Қазақстан қалаларында тарихи мұражайлар болмағандықтан, өгіз жеккен арбаға мініп, оны Қызылордадағы теміржол бекетіне әкеліп, 1927 жылы поезбен Ленинград қаласына жөнелтеді. Қаныш Сәтпаев мұны Ресейдегі құнды мұралар жинақталған Эрмитажға жолдайды.
Бұл тас 1935 жылы Түркістаннан алдырылған тайқазанмен бірге Эрмитаждың арнаулы бір бөлмесіне қойылған. Мұнда Қожа Ахмет кешенінен тайқазанмен бірге әкелінген, алтын жалатып, күмістен құйған екі шырағдан да тұр. Кезінде осындай алты шырағдан болған.
2. Мәтінмен жұмыс.
3. «Блиц- турнир» оқыта үйрету ойыны арқылы жүзеге асырылады.
Ойынның барысы:
Оқушыларды екі топқа бөлемін.
«Блиц-турнир» ойынын жүргіземіз.
1. Ғалымдардың өмірінен деректер
10
20
30
2. Ғылыми еңбектер, ғылыми жаңалықтар
10
20
30
3. Ғалымдардың нақыл сөздері, ғалымдар туралы пікірлер.
10
20
30
Сұрақтар:
1 бөлім
1. Әлкей Марғұлан қай жерде дүниеге келген?
2. Қ.Сәтбаев неше жасында ауыл мектебінде оқыды, қандай тілдерді үйренеді?
3. Шоқанды замандастары қандай тұлға деген?
2 бөлім
1. Ш.Уәлихановтың соңғы еңбектерін атаңыздар.
2. Қ. Сәтпаев қанша ғылыми еңбектердің авторы, қандай еңбегі үшін марапатталды?
3. Ғылыми жағалықтар туралы не білесің? Мысал келтіріңіз.
3 бөлім
1. «Уәлиханов соншалықты сүйкімді, соншалық тамаша адам»,-деп кім айтқан?
2. Халыққа қызмет етудің жолдары да, амалдары да көп-ақ. Солардың мен білетін жолы
– ғылым? Қай ғалымның сөзі?
3. Мақалды аяқтаңыздар:
Ғылыммен жақын болсаң, қолың жетер,
Залыммен жақын болсаң.....
IV. Грамматикалық жұмыс.
Сөйлемге синтаксистік талдау жасау:
Қаныш Сәтпаев қара тасты тапқан кезде Қазақстан қалаларында тарихи мұражайлар болмады, сондықтан өгіз жеккен арбаға мініп, оны Қызылордадағы теміржол бекетіне әкеліп, 1927 жылы поезбен Ленинград қаласына жөнелтеді.
2. Нашар оқушыларға бөлек тапсырма беру.
V. Сабақты қорытындылау: Эссе « Ғылымды дамытатындар –ғалымдар»
VI. Үй тапсырмасы: Келесі сабақта өнер, балет модулін бастаймыз, сондықтан «Қазақстандағы балет өнерінің дамуы» туралы хабарлама дайындап келу.
